Beszamel i spółka bez ograniczeń: kwietnia 2010

http://razemdlatatr.pl/

Żubr ( Bison bonasus ) parzystokopytny ssak z rodziny krętorogich.
Niegdyś był pospolitym mieszkańcem w całej zalesionej części Europy aż po Kaukaz.

W Europie Zachodniej żubr został wytępiony już w połowie XIV w. W Europie Środkowej i Wschodniej, jeszcze długo po zniknięciu żubra z Europy Zachodniej był zwierzęciem dość pospolitym.
Na terenach Polski dzięki ochronie przez królów oraz magnatów żubr w stanie dzikim zachował się aż do 1919 roku.

żubr nizinny ( Bison bonasus bonasus ) samica z młodym

Ostatniego żubra zabił były strażnik puszczański - Bartłomiej Szpakowicz w dniu 21.02.1919 mieszkaniec wsi Masiewo.

Ostatniego żubra kaukaskiego - trzy osobniki zabito w 1927 roku.

Po I Wojnie Światowej okazało się, że oprócz garstki zwierząt będących w ogrodach zoologicznych Berlina i Hamburga oraz w prywatnych parkach i zwierzyńcach, nie ma w warunkach naturalnych żubra.

W roku 1920 było jeszcze około 15 sztuk tych zwierząt na Kaukazie
.

żubr nizinny - ogród zoologiczny we Wrocławiu

Historia restytucji żubra :

W 1923 roku na Międzynarodowym Kongresie Ochrony Przyrody w Paryżu, polski przyrodnik Jan Sztolcman - ogłosił referat o groźbie wyginięcia gatunku żubra - Bison bonasus. Zgłosił też wniosek o założenie Międzynarodowego Towarzystwa Ochrony Żubra w celu ocalenia go jako gatunku. Kongres wniosek przyjął i w sierpniu 1923 założono w/w Towarzystwo z siedzibą we Frankfurcie nad Menem. Pierwszą czynnością była inwentaryzacja bardzo dokładna wszystkich żubrów będących w posiadaniu zarówno ogrodów zoologicznych jak osób prywatnych. Następnie założono księgi rodowodowe tych zwierząt w formie zeszytów - wydawane co dwa lata.

W Polsce do ochrony żubra przyczyniły się dwa ogrody zoologiczne w Poznaniu i Warszawie. Oba te ogrody nabyły żubry. Ogród poznański w 1924 zakupił parę tych zwierząt w Niemczech i starał się uzyskać od nich przychówek. Ogród warszawski nabył w 1925 roku w Szwecji - buhaja i 2 krowy, które następnie przekazał do powstałego w Białowieży rezerwatu. Do Białowieży trafiły też żubry z Pszczyny - 2 buhaje i 1 krowa, z dóbr księcia Hochberga. Był to zalążek obsady rezerwatu białowieskiego.

portret żubra

Dzięki prawidłowej opiece, którą roztoczono nad tymi zwierzętami do 1939 roku uzyskano wzrost pogłowia do 35 sztuk. I tak w Białowieży było 14 sztuk, w Pszczynie 16, 3 sztuki w Niepołomicach oraz po 1 w Warszawie i Spale. II Wojna Światowa nie spowodowała ubytków w stadach ani w Białowieży, ani w Pszczynie.Po mimo działań frontowych stada te zwiększyły się i tak w 1945 roku w Białowieży było 21 sztuk a w Pszczynie 19 sztuk. Do tych zwierząt dołączono 3 sztuki zdobyte na terenie Niemiec. Mając łącznie 43 sztuki rozpoczęto nowy etap hodowli. W roku 1952 roku we wrześniu po za rezerwat, na teren puszczy wypuszczono 2 młode samce, które szczęśliwie przezimowały. W czerwcu 1953 dołączono do nich 2 krowy z trzytygodniowym cielakiem. Żubry dobrze sobie radziły, chociaż początkowo trzymały się blisko swoich dotychczasowych kwater. W roku 1957 urodziła się pierwsza cieliczka w warunkach naturalnych. Eksperyment się powiódł i tak stopniowo dołączano nowe osobniki. W roku 1970 stado poza rezerwatem liczyło 195 sztuk. Poza stadem białowieskim stworzono jeszcze dwa stada, w 1962 w Puszczy Boreckiej oraz w 1968 w Bieszczadach.

W byłym ZSRR po II Wojnie Światowej korzystając z materiału zarodowego z Polski rozwinięto także hodowlę żubra, głównie w fenotypie żubra kaukaskiego. W roku 1966 żubr powrócił na Kaukaz. Są to zwierzęta w typie wytępionego żubra kaukaskiego. Również w innych krajach Europy oraz w Stanach Zjednoczonych Ameryki powstały ośrodki hodowlane, są to w większości zamknięte hodowle. Dzięki wysiłkom międzynarodowym żubr został ocalony przed wyginięciem.

żubr nizinny ( Bison bonasus bonasus ) - samica z młodym

Żyje w stadach. Oddzielnie samice z młodymi. Samce tworzą stada kawalerów. Stare buhaje żyją samotnie.

Żywi się trawą, ziołami, pędami drzew i krzewów.

W czasie rui byki w charakterystyczny sposób perfumują swoje ciała. Wyszukują piaszczyste miejsca, które najpierw polewają moczem a następnie tarzają się w tych piaszczystych basenach. Tak uperfumowane samce staczają walki po między sobą o możliwość kopulacji z jak największą liczbą samic. Samica rodzi wiosną 1 rzadziej 2 młode.

żubr w zimie

Opisane podgatunki żubra :
- żubr nizinny ( Bison bonasus bonasus ) wytępiony w 1919 roku, restytuowany z osobników trzymanych w niewoli
- żubr górski, kaukaski ( Bison bonasus caucasicus ) wytępiony w 1927 roku, restytuowany z mieszańców w fenotypie żubra górskiego
- żubr węgierski ( Bison bonasus hungarorum ) wytępiony około 1790 roku, odtworzony z osobników trzymanych w niewoli
- żubr stepowy ( Bison bonasus priscus ) wymarł około 100 tys. lat temu, jego wizerunki istnieją w wielu jaskiniach zamieszkiwanych przez ludzi
- Bison bonasus schoetensacki - wymarł około 100 tys. lat temu, mieszkaniec lasów - zbliżony wyglądem do żubra nizinnego

Żubr na terenie Polski jest zwierzęciem prawnie chronionym.

Żubr jest ozdobą każdego ogrodu zoologicznego. Jest to duże zwierzę potrzebujące sporych wybiegów. Mając dobrą parę hodowlaną łatwo można uzyskać przychówek. Dobrze prezentuje się w nie dużej grupie - 1 byk i 3,4 krowy.

żubr nizinny ( Bison bonasus bonasus ) - ogród zoologiczny w Warszawie

Kozica ( Rupicapra rupicapra ) parzystokopytny ssak z rodziny krętorogich.

Występuje w Europie.

Zamieszkuje wysokie góry.

W okresie letnim wspina się do granicy śniegu, w zimie schodzi na niższe zalesione stoki.

kozica alpejska ( Rupicapra rupicapra rupicapra ) w warunkach naturalnych

Żyje w niewielkich stadach, do 10 sztuk. Dorosłe samce żyją samotnie i do grup dołączają jedynie w okresie godowym. W tym czasie staczają zaciekłe walki w celu zgromadzenia jak największego haremu samic, którego bronią przed zakusami innych zalotników.

Samica rodzi 1 młode rzadziej 2.

Żywi się roślinnością alpejską, pędami drzew.

kozica ( Rupicapra rupicapra ) - Tierpark Berlin

Opisane podgatunki:

- kozica alpejska ( Rupicapra rupicapra rupicapra ) - środkowe i wschodnie Alpy / Szwajcaria, Austria , Włochy i Niemcy /

- kozica tatrzańska ( Rupicapra rupicapra tatrica ) - występuje w Tatrach / Polska, Słowacja / - zagrożony

- kozica bałkańska ( Rupicapra rupicapra balcanica ) - występuje na Bałkanach i w górach Pindos / kraje byłej Jugosławii, Albania, Bułgaria, Grecja / - zagrożony

- kozica karpacka ( Rupicapra rupicapra carpatica ) - Karpaty / Rumunia /

- kozica kartuska ( Rupicapra rupicapra cartusiana ) - zachodnie Alpy / Francja / - krytycznie zagrożony

- kozica anatolijska ( Rupicapra rupicapra asiatica ) - Taurus i Góry Pontyjskie / Turcja, Iran / - zagrożony

- kozica kaukaska ( Rupicapra rupicapra caucasica ) - Kaukaz / Rosja, Gruzja, Azerbejdżan / - zagrożony

kozica ( Rupicapra rupicapra ) - Tierpark Berlin

W 1907 roku wprowadzona na południową wyspę Nowej Zelandii. Jest nieco mniejsza od populacji europejskich.

portret kozicy ( Rupicapra rupicapra )

Polowano na nią dla mięsa, skóry, trofeum a nawet dla kępki włosów z tyłu szyi tzw. gamsbartu.

W Polsce pod ścisłą ochroną. Występuje w Tatrach Wysokich i Zachodnich.

Rupicapra rupicapra - Tierpark Berlin

W niewoli rzadko prezentowana gdyż należy do zwierząt trudnych w hodowli. Niewiele ogrodów może pozwolić sobie na trzymanie tych ssaków. Potrzebuje rozległych wybiegów o skalistym podłożu, aby mogła się wspinać.

Kozica pirenejska ( Rupicapra pyrenaica ) parzystokopytny ssak z rodziny krętorogich.

Występuje w Europie. Zamieszkuje góry.

Prawie wytępiona do 1940, w roku 2002 całą populację szacowano na około 25 000 osobników.

młode kozice pirenejskie ( Rupicapra pyrenaica ) w warunkach naturalnych

Żyje w niewielkich stadach na wysokości 3000 m n.p.m.

Biologia i sposób życia takie jak u kozicy.

kozica apenińska ( Rupicapra pyrenaica ornata ) w warunkach naturalnych

Opisane podgatunki :

- kozica pirenejska ( Rupicapra pyrenaica capra ) - występuje w Pirenejach / Hiszpania , Francja /

- kozica kantabryjska ( Rupicapra pyrenaica parva ) - Góry Kantabryjskie / Hiszpania / - zagrożony

- kozica apenińska ( Rupicapra pyrenaica ornata ) - Apeniny / Włochy / - zagrożony

Rupicapra pyrenaica ornata - Munchener Tierpark Hellbrunn

W niewoli stawia takie same wymagania jak poprzedni gatunek.

W Polsce nie występuje.

Koziorożec alpejski ( Capra ibex ) parzystokopytny ssak z rodziny krętorogich.

Występuje w Europie.

Zamieszkuje Alpy na granicy wiecznego śniegu, na wysokości 2500 - 3000 m n.p.m.

koziorożec alpejski ( Capra ibex ) - samiec - Dierenpark Planckendael Mechelen

Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec większy od samicy. Posiada większe szablasto wygięte rogi z grubymi, pierścieniowatymi zgrubieniami na ich przedniej powierzchni. Mogą one osiągać do 140 cm długości.

Żywi się roślinnością alpejską, pędami drzew.

Żyje w małych stadach. Dorosłe samce oddzielnie, samice z młodymi też oddzielnie. Stare samce są samotnikami. W okresie godowym samce staczają zaciekłe walki w celu zgromadzenia haremu samic i bronią go przed zakusami innych zalotników. Samica rodzi 1 rzadziej 2 młode w miocie.

samiec - Capra ibex w zoo

Był na granicy wyginięcia. Od 1850 roku chroniony we włoskich Alpach, na polecenie króla Emanuela II. Polowano na niego dla mięsa, skóry i trofeum. Obecnie w krajach alpejskich / Austria, Włochy, Szwajcaria, Francja / jest pod prawną ochroną.

.

koziorożec alpejski ( Capra ibex ) - samiec w warunkach naturalnych

W Polsce nie występuje.

W ogrodach zoologicznych potrzebuje przestrzennych wybiegów, o skalistym podłożu. Dobrze się rozmnaża i jest ozdobą każdego ogrodu zoologicznego.

Koziorożec iberyjski, koziorożec pirenejski ( Capra pyrenaica ) parzystokopytny ssak z rodziny krętorogich.

Występuje w Europie.

Zamieszkuje Pireneje oraz góry półwyspu Iberyjskiego.

rysunek koziorożca iberyjskiego ( Capra pyrenaica )

Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec większy niż samica. Rogi samców są grubsze i mogą być trzy razy dłuższe niż samicy.

Aktywny zarówno w dzień jak i w nocy, szczyt aktywności przejawiając rano lub późnym popołudniem i o zmierzchu. Jedynie w okresie zimowym jego aktywność jest wzmożona w środku dnia. Wtedy kiedy temperatura jest najwyższa.

Typowy roślinożerca.

Żyje w stadach, składających się z samic i młodych oraz grup kawalerskich. Stare samce żyją samotnie. W okresie rui kozły walczą o możliwość kopulacji z jak największą liczbą samic. Samica rodzi 1 rzadziej 2 młode.

samiec koziorożca iberyjskiego ( Capra pyrenaica ) w zoo Barcelona

Opisane podgatunki :

- Capra pyrenaica hispanica - występuje w górach wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego - największe skupisko w paśmie Sierra Nevada.

- Capra pyreneica victoriae - występuje w górach środkowej i północnej Hiszpanii - największe skupisko w Sierra de Gredos.

- Capra pyreneica capra - występował w Pirenejach - ostatni egzemplarz zginął w styczniu 2000 roku przygnieciony przez drzewo.

- Capra pyreneica lusitanica - występował w Galicji / Hiszpania / i Portugalii - wytępiony w 1892 roku - ostatni okaz w Sierra de Geres / Portugalia /

grupa Capra pyreneica hispanica w ogrodzie zoologicznym w Barcelonie

Obecnie koziorożec iberyjski jest objęty ochroną. Dawniej polowano na niego dla mięsa, skóry i trofeum.

W Polsce nie występuje.

W hodowli potrzebuje przestronnych wybiegów o skalistym podłożu. Dobrze rozmnaża się w warunkach wiwaryjnych.

Koziorożec kaukaski ( Capra caucasica ) parzystokopytny ssak z rodziny krętorogich.

Występuje w Europie. Zamieszkuje góry Kaukaz / Gruzję i południowo - zachodnią Rosję / na wysokości 2500 - 3000 m n.p.m.

koziorożec kaukaski ( Capra caucasica ) - samiec w warunkach naturalnych

Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec większy i o większych rogach. Samica jest mniejsza i ma mniejsze rogi.

Aktywny rano i po południu.

Żyje w stadach - samice z młodymi, samce w grupach kawalerskich, stare samce samotnie.W okresie rui - samce staczają walki w celu zgromadzenia haremu samic i bronią go przed zakusami innych zalotników. Silne samce kopulują z dużą ilością samic. Samica rodzi 1 rzadziej 2 młode.

samiec Capra caucasica w zoo

Jest to typowy roślinożerca.

W zimie łączy się w stada mogące liczyć nawet 500 osobników. Schodzi wtedy na niżej położone tereny.

koziorożec kaukaski ( Capra caucasica ) - zoo Praga

W latach 90 populację szacowano na ok. 10 000 osobników. Polowano na niego głównie dla mięsa, skóry i trofeum. Obecnie na terenie Rosji pod prawną ochroną, na terenie Gruzji jako zwierzyna łowna - z okresem ochronnym.

W hodowli koziorożec kaukaski potrzebuje przestrzennych wybiegów o skalistym podłożu. Jak wszystkie koziorożce jest ozdobą każdego ogrodu zoologicznego.

Capra caucasica - kozioł w warunkach naturalnych

samica z młodym - Capra caucasica w warunkach naturalnych

portret koziorożca kaukaskiego

Koziorożec dagestański, koziorożec wschodniokaukaski ( Capra cylindricornis ) parzystokopytny ssak z rodziny krętorogich.

Występuje w Europie.
Zamieszkuje wschodni Kaukaz / pogranicze Rosji i Gruzji, Azerbejdżan /. Żyje na wysokości 1000 - 4000 m n.p.m.

Capra cylindricornis - zoo Liberec

Wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy jak u wszystkich koziorożców.

Sposób życia oraz biologia jak u innych gatunków z rodzaju Capra .

Polowano na niego głównie dla mięsa, skóry, trofeum.

Bardziej zagrożony niż koziorożec kaukaski.

portret koziorożca dagestańskiego ( Capra cylindricornis )

W niewoli wymagania jak u pozostałych koziorożców.

Łoś euroazjatycki ( Alces alces ) parzystokopytny ssak z rodziny jeleniowatych. Jeden z największych przedstawicieli tej rodziny. Dawniej łoś amerykański ( Alces americana ) był opisywany jako podgatunek łosia euroazjatyckiego, obecnie jest klasyfikowany jako osobny gatunek.

Występuje w północnej części Euroazji.

Zamieszkuje lasy iglaste i mieszane, bagna i torfowiska.

Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec większy z porożem łopatowatym lub konarowatym, zrzucanym co roku od jesieni do wiosny. Poroże to odrasta corocznie wiosną. W okresie wzrostu pokryte skórą ( scypuł ). Samica nie posiada poroża.

łoś ( Alces alces ) - samiec o porożu łopatowatym ( łopatacz )

Żyje samotnie, jedynie w okresie zimy może łączyć się w małe grupy do 5 osobników. W okresie rui samce toczą walki między sobą, które mogą prowadzić do kontuzji jednego lub obu rywali.

Najbardziej aktywny jest rano i wieczorem. Dobrze pływa, dzięki szerokim racicom sprawnie porusza się po bagnach i w wodzie.

Żywi się roślinami zielnymi, młodymi pędami i korą drzew.

Samica rodzi 1 rzadziej 2 lub 3 młode. Cielęta nie są cętkowane.

Alces alces - samica ( łosza lub klępa )

Opisane podgatunki łosia z Euroazji :

- łoś europejski ( Alces alces alces ) z Europy

- łoś kaukaski ( Alces alces caucasicus ) z Kaukazu - wymarł około 1810 roku

- łoś kamczacki ( Alces alces buturlini ) z Centralnej Syberii i Kamczatki

- łoś ussuryjski ( Alces alces cameloides ) z Mongolii i Mandżurii

- łoś jakucki ( Alces alces pfizenmayeri ) ze wschodniej Syberii

Alces alces - samica z młodym

W Polsce łoś występuje w północno - wschodniej części kraju oraz w Puszczy Kampinoskiej. W zachodniej części pojawia się sporadycznie. Do niedawna był zwierzęciem łownym, obecnie objęty częściową ochroną.

W krajach Skandynawii jest zwierzęciem łownym. Również w Rosji a zwłaszcza za Uralem.

W latach 60 - tych i 70 - tych ubiegłego wieku prowadzone były prace związane z domestyfikacją łosia.

W warunkach ogrodów zoologicznych łoś jest uważany za zwierzę trudne. Rzadko tylko w nich występuje, gdyż trudno mu zapewnić odpowiednie warunki pomieszczeniowe i pokarmowe. Z tego powodu nie wiele placówek ma możliwości na ekspozycję tych ciekawych zwierząt. Łoś bardzo źle znosi wbrew obiegowej opinii wilgotne i podmokłe wybiegi. Mając do wyboru miejsca błotniste i suche, wybiera zwykle miejsca suche. Tylko podczas upałów korzysta z kąpieli błotnych. Jeśli już uda się stworzyć mu odpowiednie warunki pomieszczeniowe to dość łatwo zapada na problemy przewodu pokarmowego co może prowadzić do śmierci zwierzęcia.

Norka europejska ( Mustela lutreola ) drapieżnik z rodziny łasicowatych ( Mustelidae ) .

Występuje w Euroazji.

Zamieszkuje brzegi rzek, rzeczek i strumieni. Prowadzi ziemno - wodny tryb życia.

Na przeważającym obszarze Europy wyginęła.

Jej miejsce zajęła bardziej ekspansywna norka amerykańska ( Mustela vison ), która zamieszkuje to samo środowisko oraz prowadzi ten sam tryb życia. Została wprowadzona świadomie przez człowieka na nie które obszary lub uciekła z hodowli.

norka amerykańska ( Mustela vison ) w okresie zimy

Norka europejska jest aktywna o zmierzchu i w nocy. Dzień przesypia w norach, usytuowanych w brzegu lub skarpie rzecznej. Poluje na gryzonie, ryby i owady, nie gardzi pisklętami i jajami ptaków. Żyje samotnie. W pary łączy się w okresie rui. Samica rodzi do 10 młodych w miocie, które sama odchowuje.

norka europejska ( Mustela lutreola ) w zoo

Opisane podgatunki :

- Mustela lutreola biedermanni

- Mustela lutreola binominata

- Mustela lutreola cylipena

- Mustela lutreola lutreola

- Mustela lutreola novikovi

- Mustela lutreola transsylvanica

- Mustela lutreola turovi

Mustela lutreola novikovi - Galapark Kerkrade Zoo

W Polsce nie obserwowana od 15 - 16 lat. Wszystkie obserwowane osobniki to norka amerykańska ( Mustela vison ) . Na obszarze Polski prawnie chroniona . W innych krajach europejskich też jest chroniona, oprócz Rosji, gdzie jest zwierzyną łowną - futro.

Objęta europejską Kampanią Drapieżniki Europy - Życie obok drapieżników - 2009/2010 .

W hodowli w przeszłości często krzyżowana z tchórzem zwyczajnym ( Mustela putorius ) - daje płodne hybrydy. Obecnie dba się o czystość gatunkową i pochodzenie rodowodowe. Wymaga przestronnej woliery z dostępem do wody.

Ryś euroazjatycki ( Lynx lynx ) drapieżnik z rodziny kotów.

Występuje w Euroazji. Obecnie występuje w Skandynawii, Europie Środkowej i Wschodniej oraz Azji / Syberia /.

Zamieszkuje duże kompleksy leśne, zarówno górskie jak i nizinne.

ryś ( Lynx lynx ) - młody osobnik

Aktywność przejawia głównie po zmierzchu, chociaż szczyt aktywności przejawia w późnych godzinach popołudniowych oraz wczesnoporannych. Dobrze wspina się na drzewa oraz skacze. Poluje z zasadzki na średniej wielkości kopytne ( sarny ) ale nie gardzi też królikami, zającami a w razie braku innej zdobyczy - gryzoniami. Łapie też średniej wielkości ptaki ( kuraki ).

Żyje samotnie, tylko w okresie rui łączy się w pary. Po rui samica sama odchowuje 1 - 4 młode. Po ośmiu tygodniach młode przechodzą na pokarm stały, w tym okresie rozpoczyna się rywalizacja po między młodymi prowadząca często do śmierci najsłabszych osobników.

ryś ( Lynx lynx ) - w zimie

W Europie Zachodniej doszczętnie wytępiony do początku XX w. Wprowadzany od lat 80 - tych XX w., w takich krajach jak Francja, Niemcy , Belgia czy Szwajcaria.

W Polsce ryś jest pod prawną ochroną. Dawniej polowano na niego dla skóry i trofeum oraz uważając go za " szkodnika " zagrażającego zarówno zwierzynie łownej i domowej jak i człowiekowi.

Obecnie ryś występuje w dużych kompleksach leśnych ( Puszcze: Białowieska, Kampinoska, Nadnotecka i inne ) oraz w górach : Tatry i Bieszczady. W Karkonoszach i Górach Izerskich rysie pojawiły się w 2008 i 2009 roku po 100 - letniej nieobecności. Prawdopodobnie są to osobniki przybyłe z Czech lub Austrii.

portret rysia ( Lynx lynx )

grupa rysi w górach - samica z młodymi

Objęty Kampanią Drapieżniki Europy 2009/2010 - Życie obok drapieżników.

Opisane podgatunki rysia:

- ryś wschodnioeuropejski ( Lynx lynx lynx ) - występujący w Skandynawii, Wschodniej Europie i Zachodniej Syberii

- ryś karpacki ( Lynx lynx carpathicus ) - z Karpat i Europy Środkowej

- ryś bałkański ( Lynx lynx martinoi ) - zamieszkujący Bałkany - zagrożony

- ryś kaukaski ( Lynx lynx dinniki ) - z Kaukazu - zagrożony

- ryś ałtajski ( Lynx lynx wardi ) - z gór Ałtaju - krytycznie zagrożony

- ryś syberyjski ( Lynx lynx wrangeli ) - ze Wschodniej Syberii

- ryś środkowoazjatycki ( Lynx lynx isabellinus ) - z Azji Centralnej - zagrożony

- ryś środkowosyberyjski ( Lynx lynx kozlovi ) - z Centralnej Syberii

- ryś mandżurski ( Lynx lynx stroganovi ) - z Południowej Syberii, Północnych Chin i Korei

- ryś z Sardynii ( Lynx lynx sardiniae ) - z Sardynii - wytępiony

ryś karpacki ( Lynx lynx carpathicus )

W ogrodach zoologicznych ryś jest trzymany od początku ich istnienia. Osobniki przebywające w warunkach wiwaryjnych zachowują się całkiem inaczej niż osobniki z warunków naturalnych. Demonstrują pogodne i figlarne usposobienie. Łatwo się oswajają i trwale przywiązują do opiekunów.

ryś ałtajski ( Lynx lynx wardi ) w zoo

Zamiast naturalnej płochliwości, wykazuje nadmierną ciekawość otoczeniem. Trzymany parami, przez cały rok w sporych wolierach. Samiec nie wykazuje agresywności nawet w okresie, kiedy samica rodzi młode.

ryś syberyjski ( Lynx lynx wrangeli ) w zoo

Pardel, ryś hiszpański, ryś cętkowany, ryś lamparci, ryś iberyjski ( Lynx pardinus ) drapieżnik z rodziny kotów. Dawniej opisywany jako podgatunek rysia ( Lynx lynx ).

Występuje na Półwyspie Iberyjskim ( Hiszpania, Portugalia ).

Jest to najbardziej zagrożony wyginięciem gatunek kota.

Zamieszkuje obrzeża lasów, zarośla i zakrzewienia.

ryś iberyjski ( Lynx pardinus )

Dobrze się wspina po drzewach. Aktywny głównie od zmierzchu do świtu. Poluje głównie na króliki ( Oryctolagus cuniculus ), które są jego podstawową zdobyczą, zające iberyjskie ( Lepus granatensis ) czy gryzonie. Nie gardzi też ptakami czy młodymi kopytnych ( daniele ). Na skutek rozprzestrzeniania się po roku 1950 XX w. choroby królików Myxomatosis, spadła populacja zarówno królików jak i rysi.

ryś iberyjski ( Lynx pardinus )

Żyje samotnie, tylko w okresie rui samica opuszcza swoje terytorium w poszukiwaniu odpowiedniego samca. Samica rodzi 2 - 3 młode ( rzadziej 4 lub 5 ). Z młodych przeżywa tylko 1, gdyż w okresie 30 - 60 dni dochodzi do agresywnych walk pomiędzy kociętami w wyniku czego pozostaje przy życiu jeden osobnik.