1 listopad

Droga przez tęczowy most Naszych Przyjaciół 

Pamięć o Nich niech zawsze będzie z Wami

Zagrożone ssaki Australii część VII.

Kolczatka długodzioba, kolczatka Attenborougha ( Zaglossus attenboroughi ) ssak z rzędu stekowców ( Monotremata ), z rodziny kolczatek ( Tachyglossidae ).

Występuje na Nowej Gwinei ( Cyklops Mountains, góra Berg Rara - północna Papua Zachodnia, możliwe, że na obszarze Foja? ). Endemit dla Nowej Gwinei.

Zamieszkuje tropikalny górski las na wysokości 600 - 1600 m n.p.m., być może od wysokości 166 m.

  kolczatka długodzioba ( Zaglossus attenboroughi ) - jedyny okaz muzealny tego gatunku

Gatunek słabo poznany. 

Nie wiele wiadomo na temat biologii, ekologii i sposobu życia tego gatunku.

Wiadomo jednak że, jest to najmniejszy gatunek z rodziny kolczatek ważący 2 - 3 kg.

Ma około 70 mm dziób, który jest nieco prostszy niż u innych gatunków.

Posiada 5 pazurów na każdej stopie. Samce posiadają ostrogę na wewnętrznej kostce u każdej stopy ale ostrogi nie są jadowite.

Ich krótkie, cienkie i gęste futro zaopatrzone jest w kilka kolców na środku grzbietu, skierowanych do tyłu. Kolce są prawie białe i są najbardziej gęste najbliżej ogona.

Dorosłe osobniki są bezzębne ale ich język jest pokryty kolcami przypominającymi zęby.

Używa dziób w celu znalezienia pożywienia. Prawdopodobnie do poszukiwania używa elektroreceptorów. Elektroreceptory znajdują się na czubku dzioba, który wciska w miękki grunt lub zbutwiałe powalone drzewo.

Brak zewnętrznych narządów płciowych, co utrudnia identyfikację płci.

Odżywia się dżdżownicami i larwami owadów.

Uważa się, że zachowania rozrodcze mogą być podobne do innych gatunków z rodzaju Zaglossus.

Długość ciąży oraz liczba potomstwa w tracie cyklu rozrodczego jest nieznana.

Prawdopodobnie samica chroni młode po zniesieniu jaj i po ich wylęgu w norze.

Nie opisano żadnych podgatunków.

Gatunek uznawany za krytycznie zagrożony ze względu, że zasięg występowania jest mniejszy niż 100 km2 i wszystkie dorosłe osobniki są w jednym miejscu. Jednocześnie istnieje znaczny spadek jakości siedlisk oraz spadek dorosłych osobników z powodu polowań dla mięsa przez miejscową ludność. 
Uważany za wymarły od 1900 roku.

Gatunek znany jest z jednej próbki zebranej w 1961 roku na wysokości 1600 m n.p.m. na górze Berg Rara w Cyklops Mountains. Opisany przez Flannery i Groves ( 1998 ). Nazwę nadano na cześć zoologa angielskiego sir Davida Attenborougha.
Brak go w sąsiednich pasmach Torricellego i Bewani ( chociaż istnieją kopalne zapisy z Bewani ).
Sądzi się, że być może znajdzie się gatunek na obszarze Foja.
Od 1961 do 2007 roku uważano go za wymarły. W maju 2007 wyprawa zespołu EDGE odkryła dowody na dalsze istnienie Zaglossus attenboroughi. Były to ślady kopania oraz nory ale nie zauważono żywego osobnika ( J.Baillie ). Stwierdzono również, że zakres wysokości wynosi od 166 - 1600 m n.p.m. Prawdopodobnie Zaglossus attenboroughi występuje w niskiej gęstości osobniczej.
Obserwacje tego gatunku były prowadzone przez członków lokalnych społeczności mieszkających w otaczających Cyclops Mountains osiedlach. Nazywają oni gatunek "payangko" ( Baillie i wsp. 2009, Flannery & Groves 1998 ).
Główne zagrożenie stanowi polowanie dla mięsa przez lokalną ludność oraz degradacja siedlisk związana z ekspansją rolnictwa. 
Ujęta w Załączniku CITES II.
Na obszarze, gdzie znaleziono oryginalny okaz utworzono Cyclops Mountains Strict Nature Reserve w celu ochrony siedlisk Zaglossus attenboroughi.
Konieczne są dalsze badania historii naturalnej oraz wymagane środki ochronne. Wymagane też są dodatkowe badania w odpowiednich siedliskach na Mt. Berg Rara i obszarze Foja.

W niewoli - brak danych.




Pałaneczka karłowata, pałaneczka tasmańska ( Cercartetus lepidus ) ssak z rzędu torbaczy ( Marsupiala ), z podrzędu Diprotodontia, z rodziny drzewicowatych ( Burramyidae ). Synonim Eudromicia lepida.

Występuje w Australii ( północno-zachodnia Wiktoria, Australia Południowa ) i na Tasmanii. Wprowadzona na Kangaroo Island.

Zamieszkuje widne, suche i wilgotne lasy liściaste z poszyciem i zaroślami, zarośla i zakrzewienia, wrzosowiska.

  pałaneczka karłowata ( Cercartetus lepidus ) 

Jest najmniejszym torbaczem z podrzędu Diprotodontia.

Aktywna głównie od zmierzchu do świty, w ciągu całego roku. W okresach niskich temperatur lub braku dostępności pokarmu zapada w letarg. Okresy te trwają od 1 - 6 dni, w tym czasie temperatura ciała jest zbliżona do temperatury otoczenia. Na odzyskanie pełnej aktywności po stanie letargu potrzebuje około 20 minut.

Żyje samotnie lub samica z potomstwem.

Wydaje się, że dymorfizm płciowy jest dostrzegany w wielkości i masie ciała.

Jest doskonałym wspinaczem ale żyje blisko gruntu i unika większych gałęzi drzew. Posiada chwytny ogon, który pomaga mu podczas wspinaczki.

Buduje gniazdo z gałązek i liści, które umieszcza w gęstych zaroślach, dziuplach drzew czy zagłębiach pod korzeniami drzew. W gnieździe przebywa w czasie dnia i w okresach letargu.

W okresach obfitości pokarmu gromadzi krótkoterminowe zapasy energii w formie zapasu tłuszczu u podstawy ogona.

Jest wszystkożerna. Żywi się nektarem i pyłkiem z różnych kwitnących roślin, zjada również bezkręgowce i małe jaszczurki. Dobowe spożycie pokarmu stanowi 7% masy ciała.

Sezon rozrodczy na kontynencie w ciągu całego roku ale na Tasmanii od wiosny do końca lata.

System krycia poligamiczny. Samica rodzi 3 - 4 młode w miocie, 2 - 3 mioty w sezonie.

Młode po urodzeniu pełzną do torby i przysysają się do 1 z 4 sutków.

Po około 50 dniach młode są odstawiane. W czasie gdy potomstwo jest za duże do torby, pozostaje w gnieździe kiedy samica zdobywa pokarm.

Dojrzałość płciową uzyskuje w 3 miesiącu życia.

Cercartetus lepidus

Nie opisano żadnych podgatunków.

Gatunek uznawany za nie zagrożony mimo, że nie jest dość powszechny ale sądzi się, że jest stosunkowo powszechny na Tasmanii. Populacje na Tasmanii i kontynentalnej Australii mogą stanowić dwa odrębne gatunki ( Carthew i Cadzow 2008 ).

Uważa się, że brak jest większych zagrożeń mimo nieodpowiednich systemów przeciwpożarowych i kontynuację wycinki lasów na Tasmanii. Lokalnie degradacja siedlisk przez rozprzestrzenianie się chwastów i drapieżnictwo kotów domowych może powodować spadki populacji.

Gatunek powinien być bezpieczny dopóki nie ma większych zmian siedliskowych oraz reżimów przeciwpożarowych.

Wydaje się, że Cercartetus lepidus może przetrwać pożar ale długofalowe efekty nie są znane ( Menkhorst 1995 ).

Szczątki kopalne wskazują, że gatunek występował we wschodniej Nowej Południowej Walii przed przybyciem pierwszych Europejczyków ( Burton 1987 ).

Rejestrowany z wielu obszarów chronionych.

Potrzebne są dalsze badania taksonomii, dystrybucji, stanu i trendów populacji, ekologii i zagrożeń.

   pałaneczka karłowata ( Cercartetus lepidus ) - dwa osobniki w czasie wspinaczki po kwitnącej gałęzi krzewu

W niewoli.

Ogrody zoologiczne Australii.

Hodowany w parach. W skład jego diety w warunkach wiwaryjnych wchodzi osłodzona woda, miód, jabłka oraz bezkręgowce.

Cercartetus lepidus

Dendrolagus spadix - ssak z rzędu torbaczy ( Marsupiala ), z podrzędu Diprotodontia, z rodziny kangurowatych ( Macropodidae ). Synonim Dendrolagus goodfellowi spadix - Dendrolagus matschiei spadix.

Występuje na Nowej Gwinei ( Papua Nowa Gwinea - Papuan Plateau między górną Awarra i Strickland Bamu, góry Sisa i Wabo Area w południowej Chimbu Province ).

Zamieszkuje nizinne tropikalne lasy między poziomem morza a wysokością 800 m n.p.m. w krasowych siedliskach.

rycina - Dendrolagus spadix

Gatunek słabo poznany.

Nie wiele wiadomo na temat biologii, ekologii i sposobu życia tego gatunku.

Jest on ściśle związany z krasowymi siedliskami.

Nie opisano żadnego podgatunków.

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na szeroką dystrybucję, prawdopodobieństwo dużych populacji i małe prawdopodobieństwo spadku do kwalifikowania gatunku w bardziej zagrożonych kategoriach.

Rozwój rolnictwa i polowanie mogą stać się głównymi zagrożeniami w przyszłości.

Uważa się, że w stosunku do innych gatunków z rodzaju Dendrolagus lokalne populacje są stosunkowo obfite.

Gatunek występuje w obszarze zarządzanym.

Potrzebne są dalsze badania dystrybucji, stanu i trendów populacji, historii naturalnej, siedlisk oraz zagrożeń dla tego gatunku.

W niewoli - brak danych.

Być może jest trzymany przez miejscową ludność. 

Pademelon Calabiego ( Thylogale calabyi ) ssak z rzędu torbaczy ( Marsupiala ), z podrzędu Diprotodontia, z rodziny kangurowatych ( Macropodidae ).

Występuje na Nowej Gwinei ( Papua Nowa Gwinea - Mts Albert Edward i Giluwe ).

Zamieszkuje alpejskie łąki na skraju tropikalnego górskiego lasu na wysokości 2800 m n.p.m.

 rycina - Thylogale thetis

Aktywny od zmierzchu do świtu, w ciągu całego roku. Typowy samotnik, jednak w czasie żerowania może tworzyć niewielkie skupiska nawet do 10 osobników. W chwili zagrożenia osobniki natychmiast się rozpraszają.

Dzień spędza w gęstych zaroślach lub w gęstym poszyciu leśnym na skraju lasu. Żeruje na otwartych alpejskich łąkach w pobliżu lasu lub pod jego osłoną. 

Odżywia się głównie trawami i ziołami ale również liśćmi krzewów i drzew, owocami i jagodami.

Sezon rozrodczy w ciągu całego roku.

System krycia poligamiczny. Samiec przed kopulacją ściga samicę.

Samica po porodzie wchodzi w następną ruję. Zarodek rozwija się do stadium blastocysty a następnie pozostaje w diapauzie embrionalnej.

Ciąża trwa 27 - 30 dni. Samica rodzi 1 młode, które natychmiast wędruje do torby i przysysa się do 1 z 4 sutków. Młode jest słabo rozwinięte i przebywa w torbie 6 - 7 miesięcy.

Odstawienie następuje w 7 - 8 miesiącu życia.

Dojrzałość płciową osiąga około 14 - 16 miesięcy.

Nie opisano żadnego podgatunku.

Gatunek uznawany za zagrożony ze względu, że zasięg występowania jest mniejszy niż 5000 km2 a powierzchnia zajmowania jest mniejsza niż 500 km2. Wszystkie znane populacje występują w mniej niż 5 miejscach. W chwili obecnej kontynuowany jest spadek zakresu i jakości siedliska z powodu zdziczałych świń domowych oraz liczby dojrzałych osobników z powodu polowań.

Prawdopodobnie wymarł na Mt. Wilhelm ( Flannery 1995 ). Pozostałe subpopulacje są prawdopodobnie reliktowe.

W roku 1981 na Mt. Albert Edward gatunek lokalnie obfity ( T.Flannery & wsp. ).
Główne zagrożenie stanowi polowanie dla mięsa z psami.
Zmiany klimatyczne mogą stanowić coraz większe zagrożenie.
Nie jest rejestrowany z żadnego obszaru chronionego.
Potrzebne są aktualne badania dotyczące dystrybucji, stanu i trendów populacji, siedlisk oraz podjęcia środków ochronnych dla tego gatunku. Potrzebne też jest określenie przepisów łowieckich.

W niewoli - brak danych.

 Thylogale stigmatica

Mulgara ( Dasycercus cristicauda ) ssak z rzędu torbaczy ( Marsupiala ), z podrzędu Dasyuromorphia, z rodziny niełazów ( Dasyuridae ). Synonim Chaetocercus cristicauda - Phascogale cristicauda.

Występuje w Australii ( północno-zachodnia Australia Zachodnia, północna Australia Południowa, południowo-zachodni Queensland, Terytorium Północne - Lake Eyre Basin ).

Zamieszkuje pustynne i półpustynne suche obszary porośnięte roślinnością trawiastą  Nitraria billardierei i Zygochloa paradoxa, kępami zarośli i krzewów oraz trawami Spinifex, suche obszary trawiaste.

 mulgara ( Dasycercus cristicauda ) w pobliżu nory

obszary porośnięte trawami Spinifex - jedno z siedlisk mulgary 

Aktywna w nocy, w ciągu całego roku. Czasami za dnia ale wczesnym rankiem i przed zachodem słońca.

Typowy samotnik, w pary łączący się w czasie rui. Jest terytorialna, terytorium jest oznakowane moczem oraz gruczołami zapachowymi.

Kopie rozbudowane systemy tuneli i komór między niskimi wydmami lub w zboczach wysokich. System składa się z dwóch lub trzech tuneli, z kilku komór i komory z gniazdem zbudowanym z suchej trawy. Kryjówka posiada jeden lub kilka otworów wejściowych.

W przypadku zagrożenia reaguje agresywnie, obnażając zęby, sycząc i warcząc.

Jest to szybki i skuteczny myśliwy, mimo stosunkowo niewielkich rozmiarów, potrafiący pokonać ofiarę większą od siebie.

Jest dobrze przystosowana do suchych siedlisk, wykorzystując wodę z pokarmu a jej nerki wytwarzają silnie skoncentrowany mocz.

Spożywając pokarm stanowiący 25% masy swojego ciała może obywać się całkowicie bez wody pitnej.

Do komunikacji wykorzystuje sygnały chemiczne, wizualne, dotyk i wokalizę.

Odżywia się głównie pokarmem zwierzęcym. W skład jej diety wchodzą różnorodne owady, pająki i inne stawonogi ale także małe kręgowce ( gryzonie, pisklęta ptaków, małe jaszczurki ). Zjada sporadycznie soczyste rośliny aby uzyskać z nich wodę.

Sezon rozrodczy od połowy maja do października. System krycia monogamiczny ale może występować poligamia lub poliandria.

Samica w torbie posiada 8 sutków. Ciąża trwa około 30 dni.

Samica rodzi 6 - 12 osesków, jednak przeżywa jedynie 8, ze względu na liczbę sutków w torbie. Oseski po osiągnięciu torby, przysysają się do sutków na okres około 55 dni.

Po osiągnięciu zbyt dużej wielkości opuszczają torbę ale trzymają się z tyłu samicy.

W wieku 4 miesięcy stają się niezależne.

Samiec nie uczestniczy w opiece nad młodymi.

Dojrzałość uzyskuje w wieku 10,5 miesiąca.

Żyje około 6 lat w warunkach naturalnych a 7 lat w niewoli.

Cykl rozrodczy mulgary jest dostosowany do nieprzewidywalnych warunków australijskich pustyń. Jeśli występuje brak pokarmu i wody sezon rozrodczy się opóźnia ale w sprzyjających warunkach może być stosunkowo szybki odchów młodych. Prawdopodobnie może występować kanibalizm.

  Dasycercus cristicauda - stojąca słupka

Opisane podgatunki :

- Dasycercus cristicauda blighi - District Pilbara ( Australia Zachodnia ) - synonim Dasycercus blighi - Phascogale blidhi - uznawany za synonim Dasycercus cristicauda

- Dasycercus cristicauda blythi - Australia ( środkowe i zachodnie regiony ) - synonim Dasycercus blythi - Phascogale blythi - opiera się na tych samych próbkach, opisanych jako odrębne, ale od ponad trzydziestu lat przyjęto jako synonim tego gatunku - nowa nazwa Dasycercus hilleri ( Woolley 2005 )

- Dasycercus cristicauda cristicauda - Queensland, Australia Zachodnia, Australia Południowa, Terytorium Północne

- Dasycercus cristicauda hillieri - Terytorium Północne, Queensland ( Lake Eyre Basin ), Australia Południowa, Australia Zachodnia ( wschodnie i południowe regiony Pustyni Simpson ) - synonim Dasycercus hillieri - Phascogale hillieri - synonim z D. cristicauda, zostały uznane przez Jones ( 1923 ) jako dwa gatunki, ale później zostały połączone w jeden z dwoma podgatunkami - uznawany za zagrożony 

 portret - Dasycercus cristicauda

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na szeroką dystrybucję, prawdopodobieństwo dużych populacji i małe prawdopodobieństwo spadku do kwalifikowania gatunku w bardziej zagrożonych kategoriach.

Ponieważ ponownie uznano Dasycercus blythi jako gatunek tożsamość okazów muzealnych musi być ponownie sprawdzona. Sprawdzeniu podlegają też granice zasięgu zarówno Dasycercus blythi jak i Dasycercus cristicauda ( Wooley 2005, 2008 ).

W chwili obecnej nie są znane żadne zagrożenia ale lokalnie spadek może być związane z zaburzeniami siedliskowymi spowodowanymi przez króliki i zwierzęta domowe ( bydło i owce ) oraz drapieżnictwo kota domowego i lisa rudego.

Rejestrowana z Simpson Desert Regional Reserve ( Australia Południowa ).

Potrzebne są aktualne badania dotyczące dystrybucji, stanu i trendów populacji, jej obfitości, wymagań siedliskowych oraz potencjalnych zagrożeń.

mulgara - Dasycercus cristicauda

W niewoli.

Hodowana głównie w monogamicznych parach. Osobniki wspólnie zamieszkujące ze sobą wolierę na ogół nie walczą ale jak gdyby troszczą się o siebie nawzajem.

Może spożywać nawet pokarm dla kotów domowych w warunkach wiwaryjnych.

Dożywa do 7 lat. 

  Dasycercus cristicauda

Kowari ( Dasyuroides byrnei ) ssak z rzędu torbaczy ( Marsupiala ), z podrzędu Dasyuromorphia, z rodziny niełazów ( Dasyuridae ). Synonim Dasycercus byrnei.

Występuje w Australii ( południowo-wschodni Queensland, północna Australia Południowa ).

Zamieszkuje kamieniste równiny porośnięte nielicznymi zaroślami, piaszczyste wydmy z roślinnością trawiastą, suche obszary trawiaste, wyschnięte kamieniste koryta rzek i strumieni.

 kowari ( Dasyuroides byrnei )

Aktywny głównie od zmierzchu do świtu ale też wczesnym rankiem i przed zmierzchem, w ciągu całego roku. Dzień spędza w norze, wykopanej przez siebie lub przejętej po innym gatunku. Nora jest często zaopatrzona w 3 -5 wyjść. Jeden osobnik korzysta często z kilku nor, które dzieli czasami z innymi osobnikami swojego gatunku.

Niewielki dymorfizm płciowy : samiec nieco większy niż samica.

Żyje samotnie, czasami w parach lub niewielkich grupach.

Jest terytorialny, rewir to około 3 km2. Terytorium jest oznakowane kałem, moczem i wydzieliną gruczołów zapachowych znajdujących się na piersi. Aby dobrze oznakować swój rewir kowari kąpie się w piaski pobudzając w ten sposób gruczoły zapachowe i okolice odbytu. Rewiry nakładają się na siebie.

Buduje gniazdo z liści i innych miękkich materiałów, które umieszcza w norze. Norę często modyfikuje dostosowując ją do swoich aktualnych potrzeb.

Potrafi się wspinać nawet po pionowych ścianach, dobrze skacze do 43 cm odległości.

Młode osobniki pomagają sobie w pielęgnacji ale u dorosłych jest to bardzo rzadkie zachowanie.

W okresach chłodu lub braku pożywienia wchodzi w letarg, z którego wychodzi w momencie zmian warunków pogodowych.

Ich strategia termoregulacyjna polega, że kowari drży w upał a nie w zimnie. 

Posiada doskonały węch, który pomaga mu zlokalizować ofiarę. 

Jego charakterystyczny ogon jest barometrem nastroju osobnika.

W komunikacji używa postawy ciała i pozycjonowania ogona ( wzburzony osobnik uderza o swoje boki ), wokalizy ( w momencie zagrożenia syk i ochrypłe szczekanie ), sygnałów chemicznych.

Samce czasami walczą ze sobą ale poważne urazy zdarzają się bardzo rzadko.

Odżywia się głównie różnego rodzaju bezkręgowcami i ich larwami. W skład jego diety wchodzą również drobne kręgowce ( gryzonie, jaszczurki, pisklęta ptaków i ich jaja ), czasami padlina. Wodę wykorzystuje zawartą w ofiarach. Często ofiara jest większa niż on sam.

Sezon rozrodczy między kwietniem a grudniem. Duże osobniki są w stanie rozmnażać się w zimie. System krycia monogamiczny ale może występować poligamia lub poliandria.

Samica w okresie 1 - 3 dniowej rui może kopulować nawet 3 godziny z samcem.

Dwa mioty w roku, pierwszy między majem a lipcem i drugi w listopadzie.

Ciąża trwa 30 - 36 dni. Samica rodzi średnio 5 młodych ( 1 - 7 ). Oseski mierzące około 4 mm wędrują do torby, gdzie przysysają się do sutków. Torba jest częściowo zamknięta. 

Po 56 dniach opuszczają torbę, w wieku 74 dni otwierają oczy. Po opuszczeniu torby samica pozostawia je w gnieździe lub wozi na grzbiecie.

Odstawienie następuje po około 95 - 100 dniach od narodzin, w tym czasie młode stają się niezależne od samicy.

Samiec nie uczestniczy w opiece nad młodymi.

Kanibalizm samicy odnotowano w warunkach wiwaryjnych.

W niewoli jeden osobnik dożył 6 lat i 4 miesięcy.

Dojrzałość płciową osiąga w wieku 10 - 11 miesięcy.

Dasyuroides byrnei

Opisane podgatunki :

- Dasyuroides byrnei byrnei - centralna Australia ( Charlotte Waters ) - synonim Dasycercus byrnei byrnei

- Dasyuroides byrnei pallidior - Australia Południowa - synonim Dasycercus byrnei pallidius - Dasycercus byrnei pallidior - być może to synonim Dasyuroides byrnei

kowari ( Dasyuroides byrnei ) - zoo Budapeszt

Gatunek uznawany za zagrożony ze względu, że populacja jest szacowana na mniej niż 10 000 dojrzałych osobników i podlega ekstremalnym wahaniom. Wahania dotyczą spadków liczebności w przeszłości i prawdopodobnym jest dalszy spadek głównie na skutek dalszych zmian klimatycznych związanych z globalnym ociepleniem i kurczeniem się zasięgu a co za tym idzie odpowiednich siedlisk dla gatunku.  

Kowari jest uznawany za rzadki i rozproszony o niskiej gęstości osobniczej ( Lim 2008 ). Szacunki całkowitej populacji są oparte na powierzchni, gęstości maksymalnej oraz na fakcie, że istnieje 24 znane populacje. Uważa się jednak, że jest ich mniej gdyż kilka z nich ostatnio zniknęło ( Canty i Brandle 2008 ). 

Główne zagrożenie dla gatunku stanowi :

- intensywny wypas zwierząt domowych

- rozwój rolnictwa

- drapieżnictwo wprowadzonych gatunków - lis rudy ( Vulpes vulpes ), kot domowy ( Felis silvestris catus ) i pies domowy ( Canis lupus familiaris )

- utrata siedlisk związana z wykorzystywaniem kamieni na budowę dróg 

- zwiększenie się ofiar wypadków drogowych

- zmniejszenie się pokrywy roślinnej oraz liczba potencjalnych ofiar na skutek zdziczałych kóz i królików

- zmiany reżimów przeciwpożarowych

Kowari jest chroniony na mocy prawa australijskiego.

Podjęte działania ochronne powinny obejmować :

• długotrwałe monitorowanie populacji
• zarządzanie siedliskami oraz ich hydrologią
• badania wpływu wypasu bydła
• opis i wyszukiwanie nowych miejsc, w których może pojawić się gatunek
• kontrola populacji gatunków wprowadzonych : lisów, kotów, psów, królików i kóz
• dalsze badania biologii i ekologii
• określenie szczególnych zagrożeń i obszarów wysokiej ochrony
• edukacja społeczeństwa o kowari i jego potrzebach
• tworzenie nowych populacji z osobników hodowanych w niewoli
• znalezienie sponsorów i innych źródeł finansowania działań ochronnych

Gatunek uznawany jest za ważny wskaźnik obecności dingo ( Canis lupus dingo ).

Rejestrowany z kilku obszarów chronionych, w tym z : Diamantina National Park i Astrebla Downs National Park.

kowari ( Dasyuroides byrnei ) - osobnik w warunkach wiwaryjnych

kowari ( Dasyuroides byrnei ) - zoo Frankfurt nad Menem

W niewoli.

Hodowany w niewielkich grupach lub parach. "Ekspozycja" w tzw. nocnych pawilonach lub z małymi ssakami.

W hodowli samica może być 4 razy w rui w ciągu roku. Jednak nie wszystkie ruje kończą się ciążą. W ograniczonym wiwarium dochodzi do kanibalizmu samicy na swoich młodych.

W Polsce kowari obejrzeć można w poznańskim nowym zoo.

Może dożyć prawie 7 lat.

Dasyuroides byrnei w wiwarium

Dasyuroides byrnei - zoo Budapeszt

Mrówkożer workowaty, numbat ( Myrmecobius fasciatus ) ssak z rzędu torbaczy ( Marsupiala ), z podrzędu Dasyuromorphia, z rodziny mrówkożerów ( Myrmecobiidae ).

Występuje w Australii ( dawniej większość południowej części kontynentu, obecnie punktowo w południowo-zachodniej Australii Zachodniej, wprowadzony powtórnie w północno-zachodniej Australii Południowej i południowo-zachodniej Nowej Południowej Walii ).

Zamieszkuje obecnie lasy eukaliptusowe na wysokości około 317 m n.p.m. Dawniej zamieszkiwał także półpustynie, suche lasy z zaroślami, eukaliptusami i akacjami, łąki z trawami Triodia i Plectrachne.

 numbat ( Myrmecobius fasciatus )

Aktywny w czasie dnia, w ciągu całego roku. Jednak wiosną i latem jest tylko krótko nie aktywny w połowie dnia. Jesienią i zimą jest aktywny późnym rankiem aż do wczesnych godzin popołudniowych.

Żyje samotnie lub samica z potomstwem. W pary łączy się na krótki okres w czasie rui samicy. 

Jest terytorialny, rewir to około 50 hektarów. Rewiry częściowo się nakładają na siebie.

Na kryjówki wybiera puste powalone pnie, nory lub stosy gałęzi. Posiada kilka tego typu schronień na swoim terytorium. Jego nora to prosty wał o długości 1 metra i o średnicy 15 - 23 cm i 10 - 60 cm pod ziemią. W zagłębieniach i jamach w ziemi lub pod stosami gałęzi buduje gniazdo z liści, kory i trawy. Sugeruje się, że schroniska zimą są o 5 stopni C cieplejsze a latem o tyle samo chłodniejsze.

Niewielki dymorfizm płciowy : samiec jest cięższy niż samica ważąc średnio 597 g a samica 478 g .

Numbat nie jest wystarczająco silny aby przebić się do kopca termitów, dlatego musi żerować w ciągu dnia gdy aktywne termity są w płytkich galeriach, do których może sie dostać.

W czasie wędrówek chodzi lub porusza się kłusem. Potrafi biec z szybkością 32 km/h w momencie zagrożenia. Ucieka wtedy do jednego ze swoich schronień. W kryjówce potrafi się tak zaklinować, że trudno go wydobyć.

Swoje ofiary lokalizuje węchem mimo, że często znajdują się poniżej 50 mm od powierzchni gruntu.

W pozycji siedzącej na tylnych kończynach, zachowuje przednią łapę uniesioną w pogotowiu. Żerując często zastyga w bezruchu, nasłuchując i rozglądając się po otoczeniu. 

Wydłużonym pyskiem przeszukuje zagłębienia i jamy w ziemi. Nosem wyczuwa zapach i wibracje ofiar. Długi i cienki język jest pokryty lepką śliną. Ślina jest produkowana z pary dość rozbudowanych i skomplikowanych ślinianek. Pozwala ona na wyłapywanie i szybkie wciągnięcie kilku termitów na raz.

Ich uzbrojone w pazury przednie kończyny pozwalają mrówkożerowi na dostanie się do płytkich galerii. Potrafi szybko kopać aby dostać się do swoich ofiar, również obraca gałęzie, patyki i liście.

Do badania otoczenia używa wzroku, słuchu i zapachu. Do komunikacji używa sygnałów zapachowych ( głównie w sezonie rozrodczym kiedy to samiec wydziela oleistą substancję z gruczołu mostkowego a którą oznacza terytorium samicy ), sygnałów wizualnych ( postawa ciała i pozycjonowanie ogona ) oraz wokalizy ( w porze godowej samiec i samica miękko klikają lub samica agresywnie warczy odpędzając potencjalnego zalotnika albo w okresie komunikacji osesków z samicą ).

Odżywia się głównie termitami z rodzaju Coptotermes i Amitermies, czasami Nasutitermes. Mrówki są zjadane przy okazji połykania termitów. 

Numbat nie przeżuwa termitów lecz połyka je w całości. Dzienne zapotrzebowanie to 15 000 - 20 000 termitów.

Sezon godowy od grudnia do stycznia. System krycia poligamiczny.

Samiec wędruje często wiele kilometrów w poszukiwaniu samicy, po jej znalezieniu oznacza jej terytorium wydzieliną gruczołu mostkowego. Przed kopulacją dochodzi do pościgu, samica odrzucająca zalotnika groźnie warczy lub agresywnie się broni. Po kopulacji samiec pozostaje z samicą do końca rui lub natychmiast ją opuszcza szukając następnej.

Ciąża trwa około 14 dni. Samica rodzi 4 młode mające około 20 mm długości. Młode rodzą się w styczniu i lutym, raz w roku. 

Oseski wędrują do sutków, które są rozmieszczone w fałdach skóry. Brak u tego gatunku właściwej torby.

Oseski przysysają się do sutków i trzymają się kępy włosów w pobliżu. Wiszą uczepione kępy włosów i sutków do 6 miesięcy aż samica nie może chodzić. Pod koniec lipca lub na początku sierpnia młode są odrywane od sutków i przeniesione do gniazda. Jednak dalej ssą mleko samicy.

Odstawienie następuje w wieku około 9 miesięcy.

Pod koniec września zaczynają spożywać pokarm stały.

Rozproszenie następuje w listopadzie i na początku grudnia.

Wielkość miotu to zazwyczaj 4 oseski gdyż samica ma tylko 4  sutki.

Samiec nie uczestniczy w opiece nad młodymi.

Dojrzałość płciową uzyskuje - samica w wieku 12 miesięcy a samiec po 24 miesiącach.

żyje 4 - 5 lat w warunkach naturalnych, w niewoli samica około 7 lat i 11 lat samiec.

  młode osobniki Myrmecobius fasciatus

Opisane podgatunki :

- Myrmecobius fasciatus fasciatus - południowo-zachodnia Australia Zachodnia - wymarły około 1945 roku

- Myrmecobius fasciatus rufus - centralna i południowa Australia - synonim Myrmecobius rufus - traktowany jako oddzielny przez Jones ( 1923 ), w niektórych taksonomiach - wymarły około 1935 roku

numbat ( Myrmecobius fasciatus ) - osobnik z podniesioną przednią kończyną

Gatunek uznawany za krytycznie zagrożony ze względu na szacowaną wielkość populacji, która jest mniejsza niż 1 000 dorosłych osobników. Drastyczny spadek populacji w siedlisku Dryandra Woodland ( przyczyny nie znane ) i stabilna lecz samoniewystarczalna populacja z Perup Nature Reserve ( oba siedliska z Australii Zachodniej ). Ogólnie liczba osobników uległa zmniejszeniu o ponad 20% w ciągu ostatnich 5 lat.

Numbat był niegdyś powszechnym gatunkiem w całej południowej Australii.

Populacja z Dryandra Woodland drastycznie spadła z szacowanych około 600 w 1992 roku do około 50 w chwili obecnej. Nie stwierdzono żadnych spadków w Perup Nature Reserve.

Inne nowe siedliska numbata to :

Australia Zachodnia

- Rocks Dragon Nature Reserve

- Tutannig Nature Reserve

- Boyagin Nature Reserve

Australia Południowa

- Yookamurra Sanctuary

Nowa Południowa Walia

- Scotia Sanctuary

Te nowe siedliska są szacowane na 500 - 600 osobników ale żadne z nich nie jest uważane za bezpieczne.

Główne zagrożenie stanowią :

- drapieżnictwo wprowadzonych lisów rudych i kotów domowych

- rozwój rolnictwa

- usuwanie martwych i powalonych drzew, gdzie numbaty szukają schronienia oraz są to  miejsca żerowania termitów

- zmiany systemów przeciwpożarowych, prowadzące do dużych pożarów w lecie

Numbat stał się godłem Australii Zachodniej.

Wymieniony jako wrażliwy na Conservation Act 1999 ( EPBC Act ).

Australijski Departament Ochrony Środowiska i Gospodarki ( DEC ) wdrożył program naprawczy dla tego gatunku. Obejmuje on :

• kontrolę populacji lisa rudego na obszarach występowania gatunku  
• monitorowanie wprowadzonych  populacji za pomocą radiometrii
• wprowadzanie nowych populacji na obszarach chronionych
• hodowla i utrzymanie populacji w celu ponownego wprowadzenia w Perth Zoo
• pozyskiwanie sponsorów i nowych źródeł finansowania programu
• edukacja społeczeństwa, zwłaszcza lokalnej społeczności w pobliżu obszarów chronionych z wprowadzonym gatunkiem
• stworzenie co najmniej 9 samowystarczalnych populacji z liczbą około 4 000 dorosłych osobników

Hodowla i program naprawczy, który jest realizowany przyczynia się do zmniejszenia zagrożenia dla gatunku ( Friend 2008 ).
   

W niewoli.

Hodowla w ramach programu naprawczego w Perth Zoo. 

Do roku 2000 młodym osobnikom wyhodowanym w niewoli brakowało umiejętności unikania drapieżników. Od 2000 roku wyhodowane osobniki zostały objęte eksperymentalnym programem szkoleniowym, który obejmuje :

- pokazywanie drapieżnika ( lis rudy )

- głośne dźwięki atakujących ptaków drapieżnych

- sygnały alarmowe innych osobników

Jak sugerują badacze tzw. wyszkolone osobniki maja wyższą przeżywalność w ciągu 5 pierwszych miesięcy od uwolnienia niż niewyszkolone osobniki ( Fletcher i wsp. 2003, Friend i Neil 2003 ).

Północny kret workowaty, karkarratul ( Notoryctes caurinus ) ssak z rzędu torbaczy ( Marsupiala ), z podrzędu Notoryctemorphia, z rodziny Notoryctidae.

Występuje w Australii ( północno-środkowa i północno-zachodnia Australia Zachodnia - Pustynia Gibsona, Victorii, Great Sandy ).

Zamieszkuje pustynne i półpustynne suche i piaszczyste obszary, piaszczyste wydmy, piaszczyste gleby wzdłuż koryt rzecznych, czasami związane z trawami spinifex ( Triodia basedowii ).

    karkarratul ( Notoryctes caurinus ) - portret

Aktywny w ciągu całego roku i całej doby. Prowadzi podziemny tryb życia.

Jego wygląd jest zbliżony do gatunków z rodzaju Talpa. Właściwości ciała są porównywalne do ciał : złotokretów ( Chrysochloridae ), susłów ( Spermophilus ) i kretoszczurów ( Bathyergidae ). Silne kończyny przednie służą do kopania.

Dymorfizm płciowy nie istnieje a rozróżnienie płci jest bardzo trudne, gdyż samce mają wewnętrzne jądra.

Waga osobnika to 30 - 70 g ( średnio 40 g ) i długości 100 - 205 mm ( średnio 160 mm ).

Żyje samotnie, na powierzchnię wychodzi rzadko, czasami po deszczu. Na powierzchni porusza się powoli i niezdarnie.

Nie wiadomo czy jest terytorialny i jaki zakres ma jego rewir.

Kopie tunele na głębokości 10 cm do 2,5 m pod powierzchnią gruntów. Jego tunele nie są trwałe gdyż piasek wypełnia je po jego przejściu. Nie potrafi przebyć zwartych gleb, jedynie piaszczyste ciągłe obszary.

Notoryctes caurinus postrzega swoje środowisko za pomocą przednich kończyn i struktur w uchu wewnętrznym. Struktury pozwalają mu orientować się w podziemiu. Prawdopodobnie odczuwa zmiany w piasku, które pomagają mu zlokalizować zdobycz gdyż nie posiada funkcjonalnych oczu ( stała tkanka na powierzchni oczu ).

Odżywia się różnorodnymi bezkręgowcami, drobnymi kręgowcami jak również niektórymi nasionami czy innymi częściami roślin. Wodę wykorzystuje zawartą w pokarmie.

Nie wiele wiadomo na temat zwyczajów rozrodczych.

System krycia nie znany. Długość ciąży, ilość młodych i miotów nie jest znana.

Sugeruje się, że samica może mieć maksymalnie 2 młode ze względu na 2 sutki w torbie otwartej ku tyłowi.

Uważa się, że sezon rozrodu występuje około listopada.

Młode jak wszystkie torbacze rodzą się jako oseski i wędrują do torby samicy.

Brak informacji jak długo są karmione mlekiem i jak długo przebywają w torbie oraz długości opieki samicy.

Samiec prawdopodobnie nie uczestniczy w opiece nad młodymi.

Długość życia nie jest znana ale może być zbliżona do długości życia Notoryctes typhlops - około 1,5 roku.

Brak informacji czy występuje kanibalizm.

    rycina - Notoryctes caurinus 

Nie opisano żadnych podgatunków.

Gatunek nie sklasyfikowany ze względu, że bardzo niewiele wiadomo na temat liczebności populacji i zagrożeń. Szacunki populacyjne nie są dostępne ze względu na brak danych, które mogą być przypisane dla tego gatunku ( Benshemesh 2004 ).

Zagrożenie dla tego gatunku może stanowić :

- drapieżnictwo lisów rudych i kotów domowych

- zmienione systemy przeciw pożarowe w zdominowanych przez trawy spinifex piaszczystych obszarach

- zmiany siedliskowe spowodowane przez zdziczałe bydło i wielbłądy ( dromadery )

- zmiany klimatyczne jako czynnik przyszłości

Benshemesh ( 2004 ) proponuje wdrożenie planu naprawczego dla tego gatunku, który by obejmował :

• rozwiązanie problemów taksonomicznych
• opisanie miejsc występowania, obfitości i stanu populacji
• określenie trendów populacji
• zebranie wstępnych informacji na temat zagrożenia pożarowego, drapieżnictwa wprowadzonych drapieżników i zmian siedliskowych spowodowanych przez bydło i dromadery
• zebranie informacji dotyczących ekologii, biologii i sposobu życia gatunku w badaniach terenowych oraz uzyskanie informacji od starszyzny Aborygenów
• przygotowanie ewentualnych ośrodków hodowlanych
• zarządzanie ewentualnymi obszarami z wprowadzonym gatunkiem
• pozyskanie sponsorów i źródeł finansowania programu

W celu wdrożenia programu naprawczego należy też przebadać wszystkie dostępne okazy muzealne oraz podjąć badania terenowe w kluczowych stanowiskach.

Wciągnąć lokalne społeczności do rejestrowania i sprawozdawczości w kluczowych stanowiskach.

Objęty ochroną przez australijskie prawo.

Rejestrowany z kilku obszarów chronionych, w tym z : Rudall River National Park.

   Notoryctes caurinus podczas posiłku

W niewoli.

W 1998 roku żywy okaz schwytany na powierzchni w Punmu ( Rudall River National Park ). Osobnik ten przeżył około 10 tygodni. Badania tego okazu dostarczyły informacji, że gatunek ma niezwykłą przemianę materii oraz że, temperatura ciała może ulec zmianie.

Uważa się, że jest to adaptacja do jego podziemnego trybu życia ( Withers & wsp. 2000 ).

Południowy kret workowaty ( Notoryctes typhlops )  ssak z rzędu torbaczy ( Marsupiala ), z podrzędu Notoryctemorphia, z rodziny Notoryctidae. Synonim Psammoryctes typhlops.

Występuje w Australii ( Australia Południowa, Australia Zachodnia i Terytorium Północne ).

Zamieszkuje umiarkowane pustynie i półpustynie z dużą obfitością krzewów i traw, piaszczyste wydmy z gęstą roślinnością, suche obszary z trawami spinifex ( Triodia basedowii ), piaszczyste gleby wzdłuż koryt rzecznych.

południowy kret workowaty ( Notoryctes typhlops ) w czasie posiłku

Biologia, ekologia sposób życia jak u poprzedniego gatunku.

Jest nieco mniejszy : długość ciała to 130 - 150,5 mm ( średnio 140 mm ) a waga to 30 - 60 g ( średnio 50 g ).

Tunele kopie na głębokości 20 - 100 cm pod powierzchnią ale może osiągnąć głębokość ponad 2 metrów. Nie jest w stanie przebyć zwartych gleb ( glina lub inne ).W czasie pobytu na powierzchni gruntu pozostawia widoczny ślad, głównie po deszczu.Posiada zdolność do pochłaniania różnych kolorów gleby, jest to potencjalny kamuflaż  gdy znajduje się na jej powierzchni.    

Długość życia to około 1,5 roku.

Notoryctes typhlops

Nie opisano żadnych podgatunków.

Gatunek nie sklasyfikowany ze względu, że bardzo niewiele wiadomo na temat liczebności populacji i zagrożeń. Szacunki populacyjne nie są dostępne ze względu na brak danych, które mogą być przypisane dla tego gatunku ( Benshemesh 2004 ).

Zagrożenie dla tego gatunku może stanowić :

- drapieżnictwo lisów rudych i kotów domowych

- zmienione systemy przeciw pożarowe w zdominowanych przez trawy spinifex piaszczystych obszarach

- zmiany siedliskowe spowodowane przez zdziczałe bydło i wielbłądy ( dromadery )

- zmiany klimatyczne jako czynnik przyszłości

Benshemesh ( 2004 ) proponuje wdrożenie planu naprawczego dla tego gatunku, który by obejmował :

• rozwiązanie problemów taksonomicznych
• opisanie miejsc występowania, obfitości i stanu populacji
• określenie trendów populacji
• zebranie wstępnych informacji na temat zagrożenia pożarowego, drapieżnictwa wprowadzonych drapieżników i zmian siedliskowych spowodowanych przez bydło i dromadery
• zebranie informacji dotyczących ekologii, biologii i sposobu życia gatunku w badaniach terenowych oraz uzyskanie informacji od starszyzny Aborygenów
• przygotowanie ewentualnych ośrodków hodowlanych
• zarządzanie ewentualnymi obszarami z wprowadzonym gatunkiem
• pozyskanie sponsorów i źródeł finansowania programu

W celu wdrożenia programu naprawczego należy też przebadać wszystkie dostępne okazy muzealne oraz podjąć badania terenowe w kluczowych stanowiskach.

Wciągnąć lokalne społeczności do rejestrowania i sprawozdawczości w kluczowych stanowiskach.

Objęty ochroną przez prawo australijskie.

Rejestrowany z wielu obszarów chronionych, w tym z : Watarrka National Park i Uluru Kata Tjuta National Park.

Historycznie jego futro było przedmiotem obrotu między Aborygenami a Europejczykami.

Langford i Pavey ( 2002 ) twierdzą, że populacja tego gatunku wynosi mniej niż 10 000 osobników i że szacują spadek o co najmniej 10% w ciągu 10 lat.

Pearson i Turner ( 2004 ) kwestionowali spadek.

W niewoli - rzadki.

Murexia habbema - ssak z rzędu torbaczy ( Marsupiala ), z podrzędu Dasyuromorphia, z rodziny niełazów ( Dasyuridae ). Synonim Antechinus hageni - Antechinus habbema - Antechinus naso habbema - Micromurexia habbema.

Występuje na Nowej Gwinei ( Papua Zachodnia i Papua Nowa Gwinea - Centralna Cordillera ).

Zamieszkuje pierwotne górskie i wyżynne tropikalne lasy i subalpejskie łąki na wysokości 1600 - 3660 m n.p.m.

Aktywna od zmierzchu do świtu, w ciągu całego roku.

Żyje samotnie lub samica z potomstwem. Jest terytorialna.

Buduje gniazdo z materiału roślinnego. Gniazdo umieszcza w norze, jamie pod kamieniami, jaskini, pod powalonym drzewem czy w zagłębieniu wśród korzeni drzew.

Potrafi wspinać się po skałach i krzewach ale poluje na ziemi lub wśród skał.

Odżywia się różnego rodzaju bezkręgowcami i drobnymi kręgowcami.

Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. System krycia nie znany ale prawdopodobnie poligamiczny.

Samica po ciąży trwającej około 25 - 28 dni, rodzi 1 - 4 młode.

Oseski wędrują do torby i przysysają się do 1 z 4 sutków.

Brak informacji na temat długości przebywania w torbie, karmienia mlekiem oraz dojrzałości płciowej.

Prawdopodobnym jest ,że samiec nie uczestniczy w opiece nad młodymi. Może występować kanibalizm.

Długość życia nie znana.

Opisane podgatunki :

- Murexia habbema hageni - Papua Nowa Gwinea ( Mt.Tomba, Hagen Range ) - synonim Antechinus hageni - Antechinus wilhemina hageni - Antechinus habbema hageni - Murexia hageni - traktowany jako synonim Murexia habbema

- Murexia habbema habbema - Papua Nowa Gwinea ( Mountains Snow i Stars )

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na szeroką dystrybucję oraz brak widocznych zagrożeń w chwili obecnej. Górskie łąki są okresowo wypalane ale nie jest to postrzegane jako zagrożenie. Zamieszkuje zaburzone pierwotne górskie lasy ale unika mniejszych siedlisk leśnych.

Groves ( 2005 ) umieszcza gatunek w rodzaju Micromurexia po analizie morfologiczno-kładystycznej przeprowadzonej przez Van Dyck ( 2002 ).

Jednak genetycy umieszczają gatunek zdecydowanie w rodzaju Murexia ( Armstrong i wsp. 1998, Krajewski i wsp. 2000, 2007 ).

Murexia habbema potencjalnie reprezentuje dwa podobne gatunki.

Brak rejestracji z obszarów chronionych.

Potrzebne są dalsze badania taksonomiczne, stwierdzające czy Murexia habbema hageni ( uznany za samodzielny gatunek Murexia hageni przez Helgen 2007 ) faktycznie stanowi nowy takson.

W niewoli - brak danych. 

 Opracowano na podstawie:

animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia, wwf i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.