Zagrożone ssaki Europy - część II

Bóbr europejski ( Castor fiber ) gryzoń z rodziny bobrowatych ( Castoridae ). Największy gryzoń europejski.

Występuje w strefie umiarkowanej Euroazji.

Zamieszkuje głównie lasy łęgowe, brzegi leśnych jeziorek, strumieni i rzeczek.

 rysunek bobra ( Castor fiber )

Aktywny głównie wczesnym ranem oraz późnym popołudniem i o zmierzchu. Prowadzi ziemno - wodny tryb życia. Odżywia się głównie łykiem drzew ( zwłaszcza wierzby i osiki ), krzewów i także roślinami wodnymi. W okresie zimowym odżywia się gałęziami zatopionych na jesieni drzew.

Castor fiber vistulanus 

Jest to jedyny po człowieku ssak, który zmienia otaczające go środowisko naturalne. Gryzoń ten buduje tamy ze ściętych drzew, uszczelnionych gałązkami oraz mułem. Tworzące się przy tamach zbiorniki wodne przyczyniają się do zmian zachodzących w otaczającym je środowisku naturalnym. Z okolicy o płynącym wolno strumieniu lub rzeczce, przemieniają w okolice ze śródleśnym jeziorkiem i zwiększoną wilgotnością i bardziej podmokłym terenem.

Castor fiber albicus - Dierenpark Planckendael Mechelen

Żyje przeważnie w parach lub grupach rodzinnych. Zamieszkuje przybrzeżne jamy lub buduje wysokie kopce nadwodne z gałęzi, liści i mułu - tzw. żeremia, których otwór wejściowy znajduje się zawsze pod wodą.

Opisane podgatunki :

- Castor fiber albicus - z Holandii, Niemiec, Belgii

- Castor fiber belorussicus - z Litwy, Łotwy, Estonii i północnej Białorusi

- Castor fiber birulai - z Mongolii - zagrożony

- Castor fiber fiber - ze Skandynawii

- Castor fiber orientoeuropaeus - z Europy Wschodniej i Zachodniej Syberii

- Castor fiber pohlei - z Austrii i Węgier

- Castor fiber tuvinicus - z Syberii

- Castor fiber vistulanus - z Polski, Białorusi i Ukrainy

Castor fiber belorussicus - zoo Ryga

W większości krajów Europy Zachodniej wytępiony. Od lat 80 - tych XX w. wprowadzany na wiele nowych terenów. Zupełny brak na Bałkanach.

Nie kiedy został zastąpiony przez pokrewny gatunek bobra kanadyjskiego ( Castor canadensis ), którego tryb życia oraz zachowanie nie różni go od bobra europejskiego. Bóbr kanadyjski jest nieco mniejszy.

bóbr kanadyjski ( Castor canadensis ) w okresie zimowym

Bóbr europejski był intensywnie łowiony głównie dla futra, wydzieliny piżmowej oraz dla mięsa ( spożywanego przez duchownych w okresie postów ).

  Castor fiber albicus - zoo Wuppertal

W Polsce występuje głównie na Mazurach i Podlasiu. Jest pod prawną ochroną.

W ogrodach zoologicznych rzadko można go zobaczyć. Ciężko jest stworzyć odpowiednie dla niego warunki. Bardzo niewiele ogrodów zoologicznych decyduje się na trzymanie tych zwierząt. W warunkach wiwaryjnych udało się uzyskać potomstwo i je odchować.

Castor fiber vistulanus

żeremie bobrzej rodziny

Gronostaj ( Mustela erminea ) drapieżny ssak z rodziny łasicowatych ( Mustelidae ).

Występuje w Euroazji oraz Ameryce Północnej.

Jest mieszkańcem zarówno tundry jak i lasów oraz ich obrzeży. Zamieszkuje także zadrzewienia śródpolne, stare parki, zakrzewienia i żywopłoty. W górach dochodzi do 2000 m n.p.m..

gronostaj ( Mustela erminea ) w szacie zimowej

Prowadzi naziemny tryb życia ale w pogoni za ofiarą doskonale pływa i wspina się na drzewa. Aktywny głównie nocą, chociaż można go spotkać również o świcie czy zmierzchu. W okresie zimowym aktywny przez całą dobę.

Mustela erminea w pogoni za ofiarą w szacie letniej

Żywi się drobnymi ssakami ( głównie gryzoniami ), małymi ptakami , gadami , płazami oraz owadami. Zdarza się, że często zabija ofiary większe od siebie. Potrafi penetrować nory w poszukiwaniu zdobyczy. Nadmiar jedzenia czasami magazynuje.

gronostaj ( Mustela erminea ) w szacie zimowej

Żyje samotnie. W pary łączy się w okresie rui. Samica sama odchowuje 6 - 9 młodych. Gniazdo zakładane jest w dziupli lub norze
.

 

wszędobylski gronostaj ( Mustela erminea ) w szacie zimowej

W średniowieczu gronostaje hodowano w domach do tępienia myszy i szczurów. Po wprowadzeniu kota domowego ( Felis catus ) hodowla gronostaja została zarzucona.

Opisane podgatunki gronostaja :

- Mustela erminea aestiva

- Mustela erminea alascensis

- Mustela erminea arctica

- Mustela erminea auqustidens

- Mustela erminea bangsi

- Mustela erminea celenda

- Mustela erminea cigoquanii

- Mustela erminea erminea

- Mustela erminea fallenda

- Mustela erminea ferehanae

- Mustela erminea gulosa

- Mustela erminea haidarum

- Mustela erminea hibernica

- Mustela erminea initis

- Mustela erminea invicta

- Mustela erminea kadiacensis

- Mustela erminea kaneli

- Mustela erminea karaginensis

- Mustela erminea lymani

- Mustela erminea martinoi

- Mustela erminea minima

- Mustela erminea mongolica

- Mustela erminea muricus

- Mustela erminea nippon

- Mustela erminea ognevi

- Mustela erminea olympica

- Mustela erminea polaris

- Mustela erminea richardsonii

- Mustela erminea ricinae

- Mustela erminea salva

- Mustela erminea seclusa

- Mustela erminea stabilis

- Mustela erminea streatori

- Mustela erminea teberdina

- Mustela erminea tobolica

 gronostaj ( Mustela erminea )

gronostaj ( Mustela erminea )

W części krajów Europy Zachodniej wytępiony. Od lat 90 - tych XX w. populacja stopniowo się odbudowuje dzięki prawnej ochronie.

W Polsce występuje na terenie całego kraju, w nie których rejonach dość liczny, w innych rzadki. Jest gatunkiem prawnie chronionym.

Polowano na niego dla zimowego futra, które jest białe z czarnym końcem ogona. 

  gronostaj ( Mustela erminea ) w szacie zimowej - obiekt pożądania królów

W warunkach wiwaryjnych występuje sporadycznie, zwłaszcza w kolekcjach reprezentujących rodzime zwierzęta. Wymaga obszernych wolier o dobrej zabudowie i dobrym zabezpieczeniu. Potrzebuje dość miejsca do swobodnego myszkowania po wolierze.

gronostaj ( Mustela erminea ) w okresie pozbywania się szaty zimowej

Jeż europejski, jeż zachodni ( Erinaceus europaeus ) ssak z rodziny jeży ( Erinaceidae ), z podrzędu ( Erinaceomorpha ), rzędu owadożernych ( Insectivora ).

Występuje w umiarkowanej części Europy, od półwyspu Iberyjskiego do Wisły w Polsce. Na północy występuje w południowej Skandynawii, na południu po Bałkany. Jest obecny na Wyspach Brytyjskich.

Zamieszkuje lasy liściaste i mieszane oraz ich obrzeża, ogrody, parki, zakrzewienia i żywopłoty.

trzy młode jeże zachodnie ( Erinaceus europaeus ) - albinosy

Prowadzi naziemny tryb życia. Cechuje go krępa budowa ciała oraz włosy przekształcone w długie, grube igły. Zaniepokojony zwija się w kłębek i stroszy kolce. Chroni w ten sposób delikatny brzuch.

młody jeż zachodni ( Erinaceus europaeus ) zwinięty w kłębek

Żyje samotnie, w pary łączy jedynie w okresie rui. Aktywny od zmierzchu do świtu. Poluje na dżdżownice, stawonogi, owady rzadziej żywi się drobnymi kręgowcami czy jajami ptaków. Chociaż wprowadzony na nie które wyspy u wybrzeży Szkocji, szerzy prawdziwe spustoszenie wśród gniazdujących tam ptaków morskich.

W okresie zimowym zapada w stan hibernacji na okres około 5 miesięcy ( najczęściej od połowy października do połowy kwietnia ). W tym czasie spada zapotrzebowanie, zarówno na pokarm jak i inne czynności życiowe. Jeż okres ten przesypia nie budząc się i nie wychodząc na zewnątrz. Zimuje w gniazdach z suchych liści lub pod ziemią.

 młody jeż zachodni ( Erinaceus europaeus ) podczas udzielania pomocy

Samica rodzi dwa razy w roku do 10 młodych, ślepych i pokrytych miękkimi kolcami, które twardnieją po 5 - 6 tygodniach.

jeż zachodni ( Erinaceus europaeus )

W Polsce zamieszkuje zachodnią część kraju do Wisły. Jest pod prawną ochroną.

jeż zachodni ( Erinaceus europaeus ) 

W hodowli rzadki, raczej jako okazy którym udzielana jest pomoc medyczna.

Jeż wschodni ( Erinaceus romanicus ) ssak z rodziny jeży ( Erinaceidae ), podrzędu ( Erinaceomorpha ), rzędu owadożernych  ( Insectivora ). Uważany początkowo za podgatunek jeża zachodniego ( Erinaceus europaeus ), później za podgatunek jeża wschodnioeuropejskiego ( Erinaceus concolor ).

Występuje od wschodniej Polski po zachodnią Syberię aż do rzeki Ob.Na południu zasięg obejmuje południowe Bałkany, Turcję i północny Kaukaz.

Zamieszkuje lasy liściaste i mieszane, ogrody, parki, zakrzewienia i żywopłoty.

portret jeża wschodniego ( Erinaceus romanicus )

Sposób życia oraz biologia jak u jeża zachodniego ( Erinaceus europaeus ).

Opisane podgatunki jeża wschodniego :

- Erinaceus romanicus romanicus

- Erinaceus romanicus bolkayi

- Erinaceus romanicus drozdovskii

- Erinaceus romanicus nesiotes

- Erinaceus romanicus pallidus

  jeż wschodni ( Erinaceus romanicus )

W Polsce występuje we wschodniej części kraju. Objęty prawną ochroną.

W hodowli rzadki, raczej jako gatunek, któremu udzielana jest pomoc medyczna.

Jeż wschodnioeuropejski ( Erinaceus concolor ) ssak z rodziny jeży ( Erinaceidae ), podrzędu ( Erinaceomorpha ), rzędu owadożernych ( Insectivora ).

Występuje od południowej Grecji i wysp Adriatyku poprzez Azję Mniejszą, Bliski Wschód po południowy Kaukaz.

Zamieszkuje niewielkie lasy, zadrzewienia oraz pobrzeża dużych kompleksów leśnych.

jeż wschodnioeuropejski ( Erinaceus concolor )

Aktywny po zmroku i w nocy. Dorosłe osobniki nie wykazują zachowań terytorialnych i tolerują inne jeże na obszarze, na którym w danym momencie występują. Mogą odbywać wielokilometrowe wędrówki w celu zdobycia pokarmu. Poluje głównie na owady, ślimaki, dżdżownice nie gardzi też jajami czy pisklętami ptaków.

Na okres zimowy buduje gniazdo umieszczone w gęstych krzewach, pod stertami gałęzi czy pośród korzeni drzew. Hibernacja w zależności od miejsca występowania, trwa od października do kwietnia a nawet maja. W czasie snu jeż zużywa zapasy tłuszczu nagromadzone na jesieni. Gniazdo wykonane jest z mchu i liści i zawsze posiada dwa oddzielne wyjścia.

jeż wschodnioeuropejski ( Erinaceus concolor )

Podczas rui, która jest rozciągnięta od kwietnia do sierpnia, dochodzi do rytualnych walk pomiędzy samcami. Samica rodzi od 2 - 8 młodych w miocie. W sezonie może być dwa mioty.

Opisane podgatunki:

- Erinaceus concolor concolor

- Erinaceus concolor rhodius

- Erinaceus concolor transcaucasicus

 

W Polsce nie występuje. Na obszarze swojego występowania jest chroniony w Grecji, Gruzji, Rosji.

W niewoli bardzo rzadki. Raczej jako gatunek, któremu udzielano pomocy medycznej.





Jeż uszaty ( Hemiechinus auritus ) ssak z rodziny jeży ( Erinaceidae ), z podrzędu ( Erinaceomorpha ), rzędu owadożernych ( Insectivora ).

Występuje w południowo - wschodniej Europie, w środkowej i zachodniej Azji na południu dochodząc aż do Indii a także w Afryce Północnej.

Zamieszkuje suche stepy i półpustynie.

  jeż uszaty ( Hemiechinus auritus ) w warunkach wiwaryjnych

Prowadzi naziemny tryb życia. Aktywny od zmierzchu do świtu. Mieszka w norach, często zajmując nory innych zwierząt ( susłów, bobaków ).Poluje na owady, nie gardzi dżdżownicami czy innymi bezkręgowcami. W razie niebezpieczeństwa zwija się w kłębek strosząc kolce.

  jeż uszaty ( Hemiechinus auritus ) w naturalnym środowisku

Prowadzi samotny tryb życia, w pary łącząc się tylko w okresie rui. Samica rodzi 2 razy w roku do około 10 młodych.

Okres zimowy lub letniej suszy przesypia chroniąc się w norze. Na nie których obszarach występowania aktywny tylko w sprzyjających okresach.

Opisane podgatunki :

- Hemiechinus auritus auritus

- Hemiechinus auritus albulus

- Hemiechinus auritus aegyptus

- Hemiechinus auritus libycus

- Hemiechinus auritus megalotis

Na całym obszarze występowania jest ssakiem narażonym na utratę siedlisk i niszczenie środowiska naturalnego.

jeż uszaty ( Hemiechinus auritus )

W Polsce nie występuje.

Hemiechinus auritus w warunkach naturalnych

W niewoli prezentowany sporadycznie jako ciekawostkę. Jako ssak o nocnej aktywności prezentowany w specjalnych pawilonach ze zwierzętami nocnymi lub w wolierach o słabszym oświetleniu. Nie sprawia większych problemów pokarmowych a nawet udaje się uzyskać od niego potomstwo.

Kret europejski ( Talpa europaea ) ssak z rodziny kretowatych ( Talpidae ), z podrzędu ( Soricomorpha ), z rzędu owadożernych ( Insectivora ).

Występuje w strefie umiarkowanej Euroazji od Wysp Brytyjskich do Japonii.

Zamieszkuje podziemne korytarze, które ryje spulchniając glebę. Przyczynia się też do napowietrzania jej. Podziemne tunele ryje na głębokość 3 - 5 m.

  kret europejski ( Talpa europaea ) na powierzchni

Aktywny całą dobę. Posiada świetny węch i dotyk pozwalający mu na polowanie w podziemnych tunelach. Ma bardzo słaby wzrok. Odżywia się dżdżownicami, larwami owadów i innymi bezkręgowcami. Zjada w ciągu doby tyle pożywienia ile sam waży.

noworodki kreta europejskiego ( Talpa europaea )

W okresie zimowym zapada w sen, przerywany odwiedzinami w magazynie żywnościowym, w którym przechowuje żywe lecz częściowo sparaliżowane dżdżownice.

Żyje samotnie, w pary łączy się w okresie rui. W tym czasie dochodzi do walk między samcami, które nie rzadko kończą się śmiercią jednego z rywali. Samica rodzi w specjalnej komorze 1 - 7 młodych w miocie.

kret europejski ( Talpa europaea )

W Polsce pod ochroną, oprócz zamkniętych ogrodów. Występuje na terenie całego kraju.

działalność kreta europejskiego - tzw. kretowisko

W niewoli nie występuje.

Kret bałkański ( Talpa stankovici ) ssak z rodziny kretowatych ( Talpidae ), z podrzędu ( Soricomorpha ), z rzędu owadożernych ( Insectivora ).

Występuje na Bałkanach od Słowenii po Grecję.

Sposób życia i biologia jak u kreta europejskiego ( Talpa europaea ).

Opisano dwa podgatunki :

- Talpa stankovici stankovici

- Talpa stankovici montenegrina - kret czarnogórski - z Czarnogóry

Jest to jeden z rzadkich gatunków kreta. Na obszarze występowania traktowany jako endemit dla Bałkanów.

W Polsce nie występuje.

W warunkach wiwaryjnych nie trzymany.




Kret włoski, kret romański ( Talpa romana ) ssak z rodziny kretowatych ( Talpidae ), z podrzędu Soricomorpha , z rzędu owadożernych ( Insectivora ).

Występuje obecnie w środkowych i południowych Włoszech. Brak potwierdzonych informacji o występowaniu tego gatunku w południowej Francji czy na Sycylii.

Jest traktowany jako endemit dla półwyspu Apenińskiego.
  

Sposób życia i biologia jak u kreta europejskiego ( Talpa europea ).


Opisane podgatunki :
- Talpa romana wittei
- Talpa romana romana
- Talpa romana adami
- Talpa romana aenigmatica
- Talpa romana brachycrania
- Talpa romana montana


W Polsce nie występuje.

Na terenie Włoch objęty ochroną.

W niewoli nie trzymany.




Kret iberyjski ( Talpa occidentalis ) ssak z rodziny kretowatych ( Talpidae ), z podrzędu Soricomorpha, z rzędu owadożernych ( Insectivora ). Dawniej opisywany jako podgatunek kreta śródziemnomorskiego ( Talpa caeca ).

Występuje na półwyspie Iberyjskim / Hiszpania, Portugalia /.

Jest traktowany jako endemit dla półwyspu Iberyjskiego.

 kret iberyjski ( Talpa occidentalis )

Sposób życia i biologia słabo poznane. Uważa się, że jest podobne do kreta europejskiego ( Talpa europaea ).

Jest gatunkiem skrajnie zagrożonym.

W Polsce nie występuje.

W niewoli nie trzymany.

Kret śródziemnomorski ( Talpa caeca ) ssak z rodziny kretowatych ( Talpidae ), z podrzędu Soricomorpha, z rzędu owadożernych ( Insectivora ).

Występuje w europejskich krajach basenu Morza Śródziemnego, od Portugalii do Grecji. Wszędzie niezbyt licznie.

Sposób życia i biologia słabo poznane.

Opisane podgatunki :

- Talpa caeca caeca 

- Talpa caeca augustana

- Talpa caeca hercegovinensis

- Talpa caeca steini

Jest gatunkiem zagrożonym.

W Polsce nie występuje.

W niewoli nie trzymany.

Kret lewantyński ( Talpa levantis ) ssak z rodziny kretowatych ( Talpidae ), z podrzędu Soricomorpha, z rzędu owadożernych ( Insectivora ).

Występuje w Bułgarii, Azji Mniejszej i południowej Rosji.

Sposób życia i biologia słabo poznane.

kret lewantyński ( Talpa levantis )

Opisane podgatunki :

- Talpa levantis levantis

- Talpa levantis minima

- Talpa levantis talyschensis

- Talpa levantis transcaucasica

Jest gatunkiem zagrożonym.

W Polsce nie występuje.

W niewoli nie trzymany.

Kret kaukaski ( Talpa caucasica ) ssak z rodziny kretowatych ( Talpidae ), z podrzędu Soricomorpha, z rzędu owadożernych ( Insectivora ).

Występuje w południowej Rosji. Jest to endemit dla Rosji.

Sposób życia i biologia słabo poznane.

Jest gatunkiem krytycznie zagrożonym.

W Polsce nie występuje.

W niewoli nie trzymany.

Wychuchol rosyjski, wychuchol ukraiński, desman ukraiński, chochoł piżmowy ( Desmana moschata ) z podrodziny ( Desmaninae ), z rodziny kretowatych ( Talpidae ), z podrzędu Soricomorpha, z rzędu owadożernych ( Insectivora ).

Występuje we wschodniej Europie / Rosja i Ukraina /. W zlewiskach rzek: Don, Dniestr, Wołga , Ural.  

Jest to endemit dla Rosji i Ukrainy.

 polujący desman ukraiński ( Desmana moschata )

Zamieszkuje brzegi wolno płynących rzeczek i strumieni, stawów i jeziorek.

Prowadzi ziemno-wodny tryb życia. Buduje nory w brzegach rzek lub stawów. Żyje często w małych grupach od 2 - 5 osobników. Ma doskonały węch, dzięki któremu wyczuwa zdobycz oraz bardzo wyczulony dotyk. Poluje na owady, mięczaki, skorupiaki, płazy a nawet ryby. Pod wodą może pozostać do około 5 minut. Aktywny głównie w nocy.

desman ukraiński ( Desmana moschata ) w naturalnym środowisku

Posiadają gruczoły piżmowe u podstawy ogona, które służą do znaczenia terytorium. Samce w czasie rui toczą rytualne walki o samice, kończące się czasem śmiercią rywala. Samica rodzi w miocie od 3 - 5 młodych. Może mieć 2 mioty w roku.

Głównymi przyczynami zagrożenia dla tego gatunku są :

- zanieczyszczenie wód

- wpływ środków ochrony roślin i pestycydów

- wpływ na środowisko gatunków obcych, takich jak piżmak amerykański ( Ondatra zibethicus ) czy nutria ( Myocastor coypus )

- polowania dla futra i piżma

Gatunek klasyfikowany jako zagrożony.

Dzięki ochronie w Rosji i na Ukrainie, populacja wychucholi  pomału się odbudowuje. Zwłaszcza w dorzeczu Dniestru.

    dwa desmany ukraińskie ( Desmana moschata ) w warunkach naturalnych

W Polsce nie występuje .

W niewoli nie trzymany.

Wychuchol pirenejski, desman pirenejski ( Galemys pyrenaucus ), ssak z podrodziny ( Desmaninae ), z rodziny kretowatych ( Talpidae ), z podrzędu Soricomorpha, z rzędu owadożernych ( Insectivora ).

Występuje w Pirenejach i północnej części półwyspu Iberyjskiego. Jest to endemit.

Zamieszkuje brzegi górskich strumieni i potoków, wolno płynących rzeczek i stawów. Od 60 - 1200 m n.p.m.

 wychuchol pirenejski ( Galemys pyrenaucus )

Prowadzi ziemno - wodny tryb życia. Aktywny głównie w nocy. Jest doskonałym pływakiem. Posiada słaby wzrok ale ma bardzo czuły bezwłosy pysk i używa go do lokalizowania zdobyczy. Poluje w wodzie na skorupiaki, małże, owady a nawet ryby.

Żyje w parach. Nory kopie w brzegu strumienia lub potoku albo zakłada legowisko w szczelinach skalnych, jaskiniach. Samiec oznacza terytorium wydzieliną zapachową i broni go.

wychuchol pirenejski ( Galemys pyrenaucus )

Po rui samica rodzi od 1 do 5 młodych w miocie.

Jest gatunkiem zagrożonym z powodu utraty siedlisk i zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Na terenie Hiszpanii jak i Portugalii pod ścisłą ochroną.

W Polsce nie występuje.

 wychuchol pirenejski ( Galemys pyrenaucus )

W niewoli nie trzymany.