Nosacz, nosacz sundajski, nosacz kakau, maszkara, maszkaron ( Nasalis larvatus ) ssak z rzędu naczelnych ( Primates ), z grupy małp wąskonosych ( Catarrhina ), z rodziny makakowatych ( Cercopithecidae ). Synonim Cercopithecus capisytratus.
Występuje w Azji Południowo-Wschodniej ( Brunei, Indonezja / Borneo - Kalimantan /, Malezja / Sabah i Sarawak / ) oraz wyspy Berhala, Sebatik i Pulau Laut.
Zamieszkuje tropikalne, nizinne, nadbrzeżne lasy, namorzyny i estuaria, bagniste lasy wzdłuż rzek i ich ujść do wysokości 350 m n.p.m.
systemy korzeniowe drzew porastających namorzyny i estuaria
nosacz ( Nasalis larvatus ) - samiec
Aktywny w ciągu dnia, szczyt aktywności od późnego popołudnia do zmroku.
Prowadzi nadrzewny tryb życia. Żyje w grupach rodzinnych do 10 osobników. Skład grupy to dorosły, dojrzały samiec i harem 2 - 8 samic z młodymi. Samice często zmieniają grupy rodzinne przechodząc z jednej grupy do drugiej. Istnieje też inny rodzaj grupy. Jest to grupa kawalerów ( samców ) licząca 3 - 32 osobniki. Samce żyją w nich dopóki nie przejmą własnej grupy samic.
Po zachodzie słońca kilka grup łączy się w celu wspólnego nocowania w koronach drzew. Zespoły osobników nocują w odległości do 15 metrów od brzegu rzeki. Zespoły te nie nocują w tym samym miejscu następnej nocy lecz przenoszą się w inne miejsce. Te same grupy łączą się codziennie, dzięki czemu nie dochodzi do agresywności między dojrzałymi samcami z grup rodzinnych i grup kawalerskich.
nosacz ( Nasalis larvatus ) - samiec z grupą samic
nosacz ( Nasalis larvatus ) - samica z młodym
W czasie wędrówek w koronach drzew rzadko oddala się od rzeki na odległość większą niż 600 metrów. Doskonale pływa i często wskakuje z drzew do wody. Potrafi przepłynąć do 20 metrów pod wodą. W czasie przekraczania rzeki pokonuje ją wpław ( pojedyncze osobniki ) lub szuka wąskiego miejsca, gdzie korony drzew stykają się nad rzeką ( grupa ).
Jest terytorialny, terytorium rodziny to około 220,5 ha powierzchni lasu.
Nasalis larvatus : po lewej - samica ; po prawej - samiec
Wyraźny dymorfizm płciowy : samica mniejsza o mniejszym i mniej wydatnym nosie, samiec większy z wyraźnie odznaczającym się nosem. Nos zwiększa moc wokalizy jako rezonator.
Nosacz używa wokalizy do komunikacji. Samiec wydaje dźwięki do uspokojenia grupy i ostrzegające przed zagrożeniem lub drapieżnikiem. Wrzaski i krzyki są używane przez samice i młode w celu okazania emocji oraz podczas spotkań z innymi grupami. Wysoka wokaliza wykonywana 1 - 5 minut przez obie płcie ma charakter uwodzenia.
Nasalis larvatus - portret dojrzałego samca : po lewej - an face ; po prawej - z profilu
Odżywia się głównie liśćmi ( około 52% ) i owocami ( około 40% ). W skład jego diety wchodzą również nasiona, kwiaty, pędy mangrowe ale także bezkręgowce ( larwy owadów ).
Preferuje młode liście i niedojrzałe, nie mięsiste owoce.
Między styczniem a majem jest bardziej owocożerny. Liściożercą staje się między czerwcem a grudniem.
kopulująca para nosaczy ( Nasalis larvatus )
Sezon rozrodczy od lutego do listopada.
Dojrzała samica zachęca samca do kopulacji potrząsając głową na boki i prezentując siedzenie. Samica kopuluje z samcem nawet jeśli doszło do poczęcia nowego potomka.
Długość ciąży wynosi 166 dni. Samica rodzi zazwyczaj w nocy, siedząc na gałęzi 1 młode. Po narodzinach młode jest przystawiane do piersi a sama wydala i zjada łożysko.
Młode po urodzeniu jest bezradne i noszone przez pierwsze tygodnie pod brzuchem, później przenosi się na grzbiet.
Okres laktacji trwa około 7 miesięcy, po tym okresie młode zaczyna samodzielnie się odżywiać naśladując samicę. Pozostaje z samicą jeszcze przez 5 miesięcy.
Samce po osiągnięciu 18 miesięcy przenoszą się do grup kawalerskich. Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku około 7 lat. Samice w wieku około 2 lat.
W niewoli dożywa 23 lat.
młody osobnik Nasalis larvatus - Singapur Zoo
Opisane podgatunki :
- Nasalis larvatus larvatus - Brunei, Indonezja ( Kalimantan, północno-wschodnie Borneo ), wschodnia Malezja ( Sabah, Sarawak ) - zagrożony
- Nasalis larvatus nasica - Indonezja ( Borneo, Kalimantan ) - synonim Cercopithecus nasica - uznawany za tożsamy z Nasalis concolor ( Simias concolor )
- Nasalis larvatus orientalis - Borneo, Salim Batu, Bulungan, północno-wschodni i zachodni Kalimantan ( Indonezja ) - krytycznie zagrożony
- Nasalis larvatus recurvus - Borneo, Kalimantan - synonim Cercopithecus recurvus - uznawany za tożsamy z Nasalis concolor ( Simias concolor )
Nasalis larvatus larvatus - oba zdjęcia : samiec na namorzynowym bagnisku
Gatunek uznawany za zagrożony ze względu na spadek populacji o około 80 % związany z niszczeniem siedlisk i polowaniem w całym zasięgu.
Istnieje drobna różnica pomiędzy podgatunkami z czego często Nasalis larvatus orientalis nie jest uznawany jako ważny podgatunek.
Nasalis larvatus larvatus ma obecnie zakres jak cały gatunek z wyjątkiem północnego Kalimantanu. Nasalis larvatus orientalis jest ograniczony do północnego Borneo ( Indonezja ). W Malezji - Sarawak zamieszkuje mniej niż 1000 osobników w niejednolitych rozproszonych populacjach.
Sabah zamieszkują jedyne duże populacje Równinę Zalewową Kinabatangan i wokół Zatoki Dewurst we wschodniej części Deit.
W estuariach Brunei występuje 1 duża populacja. W większej gęstości osobniczej nosacz występuje w Kalimantan ( Borneo ).
Populacja z Pulau Kaget Nature Reserve z południowego Kalimantanu uznawana jest za prawdopodobnie wymarłą od 1997 roku.
Populacja z Delty Mahakam ze wschodniego Kalimantanu, która do lat 90-tych ubiegłego wieku była liczona w tysiącach została zdziesiątkowana z powodu zmian siedlisk z nadbrzeżnych bagien w farmy krewetek.
Nosacz unika obszarów o dużym wylesieniu ale może przetrwać w częściowo zaburzonym i wtórnym lesie.
Pożary lasów zwłaszcza wzdłuż rzek mają ogromny wpływ na dystrybucję gatunku. Pożary z lat 1997 - 1998 zniszczyły największą liczbę siedlisk tego gatunku na Borneo.
Nosacz jest mało ruchliwy co powoduje, że jest łatwy do upolowania. Jego ospałość może powodować, że wytępiona zostanie cała grupa rodzinna lub kawalerska. Poluje się na niego dla mięsa oraz kamienia bezoarowego ( bezoar - wydzielina jelit ) stosowanego w tradycyjnej chińskiej medycynie.
Chwytane też są młode osobniki i dostarczane nielegalnym handlarzom zwierząt.
Gatunek jest objęty ochroną w całym zakresie występowania.
Ujęty w Załączniku CITES I.
W niektórych częściach jego zasięgu prawna ochrona jest niewystarczająca ze względu na braki środków na ochronę, kształtowanie wiedzy lokalnych społeczności oraz złe zarządzanie terenami chronionymi a zwłaszcza otulinami terenów chronionych.
Obecnie występuje w 16 obszarach chronionych :
Indonezja
- Danau Sentarum Wildlife Reserve
- Gunung Palung Nature Reserve
- Kendawangan Nature Reserve
- Kutai National Park
- Lesan Protection Forest
- Muara Kaman Nature
- Mandor Reserve
- Tanjung Putting National Park
Malezja
- Bako National Park
- Gunung Pueh Forest Reserve
- Kabili - Sepilok Forest Reserve
- Klias National Park
- Kulamba Wildlife Reserve
- Lower Kinabatangan Wildlife Sanctuary
- Sungei Samunsam Wildlefe Sanctuary
- Ulu Segama Reserve
szkic - Nasalis larvatus
Nasalis larvatus - po lewej : portret samicy ; po prawej : samiec w Singapur Zoo
W niewoli - jedynie ogrody zoologiczne Azji Południowo-Wschodniej ( Indonezja, Malezja, Singapur, Tajlandia ).
Związane jest to ze specyficznym sposobem odżywiania ( liście ) przez co są trudne do utrzymania przy życiu w warunkach wiwaryjnych.
Udaje się też go rozmnażać.
oba zdjęcia : wybiegi nosaczy ( Nasalis larvatus ) w azjatyckich zoo
Nasalis larvatus - samica z młodym
profil samca nosacza ( Nasalis larvatus )
nosacz ( Nasalis larvatus ) - dojrzały samiec
Nasalis larvatus - po lewej i prawej : samce
Opracowano na podstawie:
animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia, wwf i wiedzy własnej.
Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz