Pręgowce z gór zachodniego wybrzeża i środkowego zachodu Ameryki Północnej. Przegląd gatunków. Część I.

Rodzina : wiewiórkowate ( Sciuridae ).

Podrodzina Xerinae.

Rodzaj Tamias.

Tamias alpinus - gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ), z podrodziny Xerinae. Synonim Eutamias alpinus - Neotamias alpinus.

Występuje w Ameryce Północnej ( U.S.A. - wschodnia i środkowa Kalifornia, góry Sierra Nevada od Tuolumne County do Tulare County ). Endemit dla U.S.A.

Zamieszkuje rumowiska skalne, skaliste granice alpejskich łąk, obrzeża górskich lasów, klify i rozrzucone głazy wśród sosny ( Pinus contorta ) na wysokości 2300 - 3900 m n.p.m. Rzadko poniżej 2500 m n.p.m.

rycina - Tamias alpinus

Aktywny od końca kwietnia, maja lub początku czerwca do około połowy października w ciągu dnia. Żyje samotnie, w pary łącząc się jedynie w porze rui.

Niewielki dymorfizm płciowy : samica nieco cięższa niż samiec.

Jest terytorialny, terytorium to około 0,5 do 1 ha. Na kryjówki wybiera rumowiska skalne, nory pod głazami, kłody, powalone drzewa, jamy i zagłębienia pod korzeniami drzew.

Prowadzi naziemny tryb życia ale potrafi też wspinać się na drzewa i krzewy. Preferuje otwarte tereny, chociaż żeruje także w lesie ( ale czyni to stosunkowo krótko ). W czasie letnich upałów chroni się w szczelinach skalnych lub pod głazami.

Jest gatunkiem zwinnym i szybkim, który potrafi szybko poruszać się wśród skał, klifów i rumowisk skalnych.

Hibernuje w kryjówce od około połowy października do końca kwietnia, maja lub początku czerwca. Często jednak w okresach dobrej pogody budzi się i opuszcza kryjówkę odwiedzając jedną lub kilka zapamiętanych spiżarni. Okresy wybudzeń mogą trwać kilka dni. Jednak temperatura ciała wzrasta jedynie w przypadku, gdy Tamias alpinus jest aktywny. Jeśli nie opuszcza kryjówki temperatura ciała nie wzrasta a Tamias alpinus pogrążony jest w letargu. Pręgowiec ten komunikuje swoją obecność za pomocą wokalizy zbliżonej do dźwięków dzwonka o wysokim tonie. Strach komunikowany jest za pomocą jednobrzmiącego terkotu. Wizualne znaki obejmują postawę ciała i pozycjonowanie ogona.
Pokarm zjadany jest na miejscu lub przenoszony w torbach policzkowych do kryjówki czy spiżarni.

Odżywia się głównie nasionami alpejskich roślin zielnych, ale w skład jego diety wchodzą również trawy, zioła, jagody, grzyby, nasiona sosny, owady, jaja i pisklęta ptaków. Prawdopodobnie najkorzystniejszym składnikiem diety jest Spraguea umbellata. Jest zdolny do wykorzystywania wody zawartej w pokarmie i nie wymaga dostępności do źródeł wody. Jego mocz wysoko zagęszczony. Na okres zimy gromadzi zapasy pokarmu w różnych kryjówkach, często zapominając o niektórych z nich.
Sezon godowy po okresie hibernacji i opuszczeniu kryjówki.
System krycia poligamiczny.
Okres ciąży to 28 - 30 dni. Samica rodzi 4 - 5 młodych od końca czerwca do lipca. 1 miot w sezonie. Młode rodzą się gołe i bezradne w gnieździe umieszczonym w głębokiej norze lub szczelinie skalnej. W wieku 30 - 45 dni młode mają około 50% średniej masy dorosłej osobnika. W 5 tygodniu życia opuszczają gniazdo i następuje odstawienie.
Brak informacji o udziale samca w opiece nad młodymi. Rozproszenie następuje na początku jesieni. Dojrzałość płciową osiągają młode w następnym roku po przezimowaniu.
Żyje około 5 lat.

Tamias alpinus na pniu drzewa

Nie opisano żadnych podgatunków.

Tamias alpinus 

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na brak widocznych zagrożeń w chwili obecnej i prawdopodobieństwo dużych populacji mimo, że zakres gatunku jest mniejszy niż 20 000 km2.
Zagrożenie może stanowić rozwój turystyki i rekreacji górskiej oraz utrata siedlisk związana z tą działalnością człowieka ale nie jest to do końca pewne.
Gatunek na chwilę obecną nie jest rejestrowany z żadnych obszarów chronionych.
Nie jest objęty też żadnymi działaniami ochronnymi ( NatureServe ).

Tamias alpinus 

W niewoli - brak danych.  

Tamias alpinus na pustym pniu w pobliżu szosy

Pręgowiec żółtolicy ( Tamias ochrogenys ) gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ), z podrodziny Xerinae. Synonim Tamias townsendii ochrogenys - Eutamias townsendii ochrogenys - Neotamias ochrogenys.

Występuje w Ameryce Północnej ( U.S.A. - północna Kalifornia od rzeki Van Duzen - Humboldt County do południowego Sonoma County w 40 km pasie wybrzeża ). Endemit dla U.S.A.

Zamieszkuje gęste zarośla na obrzeżach wilgotnych lasów sekwoi i borów mieszanych od poziomu morza do 1280 m n.p.m.

  rycina - pręgowiec żółtolicy ( Tamias ochrogenys )

Aktywny w ciągu całego roku w godzinach dziennych. Największą aktywność przejawia od marca do listopada. W okresie zimowym w czasie nie sprzyjających warunków nie opuszcza kryjówki. Nie hibernuje. Dwa razy w roku zmienia sierść okrywającą ciało. Sierść zimowa jest długa, gęsta i jedwabista.

Niewielki dymorfizm płciowy : samica nieco większa niż samiec.

Prowadzi samotny tryb życia, w pary łączy się jedynie w sezonie rozrodczym.

Jest terytorialny, terytorium to średnio 0,5 - 0,75 ha.

Na kryjówki wybiera powalone pnie drzew, nory, zagłębienia i jamy pod korzeniami drzew, czasami nisko położone dziuple.

Żeruje na ziemi ale pobiera też pokarm z drzew, dobrze się na nie wspinając. Pokarm zjada na miejscu lub przenosi w torbach policzkowych do spiżarni czy kryjówki.

Komunikuje się za pomocą wokalizy ostrzegając innych przedstawicieli gatunku o zagrożeniu oraz wizualizacją.

Odżywia się różnorodnym pokarmem. W skład jego diety wchodzą różnego rodzaju nasiona, orzechy, trawa, korzonki, grzyby, owady. W okresie zimowym preferuje podziemne grzyby.

Gromadzi też zapasy w swojej kryjówce.

Sezon godowy na wiosnę. 

System krycia poligamiczny.

Ciąża trwa około 28 dni. Samica rodzi 3 - 6 młodych w miocie. 1 miot w roku.

Młode rodzą się gołe, ślepe i bezradne. W wieku 20 dni posiadają już sierść i są bardzo aktywne. Po 50 dniach od narodzin następuje odstawienie. W wieku 90 dni są już wielkości dorosłych osobników. Rozproszenie następuje późnym latem.

Dojrzałość płciową osiąga w wieku 353 dni. Rozmnaża się na wiosnę po przezimowaniu.

Samiec nie uczestniczy w odchowie młodych.

Żyje 2 - 6 lat, średnio około 5 lat.

Nie opisano żadnych podgatunków.

Gatunek uznawany za nie zagrożony mimo, że zakres jest mniejszy niż 20 000 km2, prawdopodobieństwo dużych populacji i brak widocznych zagrożeń w chwili obecnej.

Dawniej zawarty w Tamias townsendii, podniesiony do rangi samodzielnego gatunku ( Sutton & Nadler 1974 ). Odrzucony przez Levensonem i Hoffmann ( 1984) i Jones i wsp. ( 1986 ). Akceptowany jako odrębny gatunek ( Jones i in. 1992 ) i Hoffmann i in. ( Wilson & Reeder 1993 ).

Wielkość populacji dorosłych osobników nie jest znana ale prawdopodobnie przekracza 10 000 osobników. Populacja ta uważana jest za stabilną ( NatureServe ).

Nie jest objęty żadnymi działaniami ochronnymi.

W jego zasięgu występowania znajduje się kilka obszarów chronionych.

W niewoli - brak danych.

Pręgowiec Palmera ( Tamias palmeri ) gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ), z podrodziny Xerinae. Synonim Eutamias palmeri - Neotamias palmeri.

Występuje w Ameryce Północnej ( U.S.A. - południowa Newada, Spring Montains na zachód od Las Vegas, Mount Charleston ). Endemit dla U.S.A.

Zamieszkuje górskie lasy iglaste i ich obrzeża na wysokości 2100 - 3600 m n.p.m.

pręgowiec Palmera ( Tamias palmeri ) w czasie poszukiwań pokarmu

Aktywny od wiosny do jesieni w ciągu dnia, szczyt aktywności wczesnym rankiem i późnym popołudniem. Hibernuje od połowy listopada do kwietnia, jednak co jakiś czas się wybudza i w ciepłe zimowe dni opuszcza kryjówkę. Odwiedza wówczas spiżarnie ze zmagazynowanym pokarmem.

Prowadzi samotny i naziemny tryb życia. Jest terytorialny, terytorium to około 0,5 ha.

Kryjówki zakłada w szczelinach skalnych, pod powalonymi drzewami lub kopie własne nory nawet do 30 metrów długości. Zdarza się, że zajmuje opuszczone dziuple dzięciołów.

Komunikuje się za pomocą wokalizy, głośne triling oznacza obronę terytorium lub ostrzeżenie przed zagrożeniem. Po za wokalizą używa wizualnych znaków, którymi są postawa ciała i pozycjonowanie ogona.

Pokarmu poszukuje na ziemi lub wspinając się na drzewa czy krzewy. Zjada go na miejscu lub przenosi w torbach policzkowych do kryjówek.

Jest wszystkożerny. Jego dieta składa się z różnorodnych nasion, roślin zielnych i traw, grzybów, jagód i owoców. Nie gardzi również bezkręgowcami, jajami i pisklętami ptaków czy drobnymi kręgowcami ( np. noworodki mysie ) jeśli są dostępne. Na okres zimowy gromadzi zapasy pokarmu ale często zapomina gdzie je zgromadził. 

Sezon godowy na wiosnę zaraz po opuszczeniu zimowych kryjówek.

System krycia poligamiczny.

Ciążą trwa 30 - 33 dni. Samica rodzi 3 - 6 młodych w miocie. 1 miot w roku.

Młode rodzą się gołe, ślepe i bezradne ale mają już małe wibrysy. W wieku 14 dni są już pokryte sierścią, mają otwarte oczy i są bardzo aktywne. W wieku 35 - 40 dni opuszczają gniazdo. Odstawienie następuje w wieku 45 - 55 dni. Po tym czasie przechodzą na pokarm stały.

Samiec nie sprawuje opieki na młodymi.

Pod koniec lata następuje rozproszenie, dojrzałość płciową osiąga po przezimowaniu następnej wiosny.

Żyje około 1 - 4 lata.

 Tamias palmeri na powalonym drzewie

Nie opisano żadnych podgatunków.

Gatunek uznawany za zagrożony ze względu na występowanie na jednym szczycie ( Mount Charleston ), w paśmie gór Spring, obszar ten jest mniejszy niż 5 000 km2. Jest on ograniczony ze względu na to, że góry te są otoczone przez pustynie.

Dawniej uważany za podgatunek Tamias umbrinus.

Dostępne informacje wskazują, że populacja jest stabilna i nie zmniejszyła się o ponad 10% w ciągu ostatnich 10 lat ( Nevada Division of Wildlife 1996 ).

Potencjalne zagrożenie może stanowić utrata siedlisk związana ze zwiększoną działalnością rekreacyjną i turystyczną oraz przez urbanizację i rozwój Las Vegas. Inne zagrożenie stanowią zdziczałe koty i psy domowe.

Prawie cały obszar Spring Mountains jest zarządzany przez Biuro Zarządzania Gruntami lub United States Forest Service.

Wydaje się, że większość siedlisk pręgowca Palmera znajduje się na terenach pod zarządem United States Forest Service.

 Tamias palmeri

W niewoli - brak danych.

rycina - Tamias palmeri od lewej : w szacie letniej, od prawej : w szacie zimowej

Tamias panamintinus - gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ), z podrodziny Xerinae. Synonim Eutamias panamintinus - Neotamias panamintinus.

Występuje w Ameryce Północnej ( U.S.A. - południowo-wschodnia Kalifornia i południowo-zachodnia Newada ). Endemit dla U.S.A.

Zamieszkuje górskie lasy iglaste, klify i rumowiska skalne na wysokości 1370 - 2745 m n.p.m.

Tamias panamintinus 

Aktywny od wiosny do połowy jesieni, w ciągu dnia. Szczyt aktywności w godzinach porannych i późnopopołudniowych. Od połowy października i początku listopada hibernuje do końca marca i połowy kwietnia. W czasie hibernacji często się wybudza i w pogodne dni opuszcza kryjówki, odwiedzając spiżarnie ze zgromadzonym pokarmem.

Kryjówki zakłada pod powalonymi pniami drzew, w szczelinach skalnych, jaskiniach, w rumowisku skalnym lub pod klifami.

Prowadzi naziemny tryb życia, chociaż potrafi wspinać się na drzewa.

Jest terytorialny, jego rewir to około 0,5 - 1 ha.

Niewielki dymorfizm płciowy : samica nieco większa niż samiec.

Żyje samotnie, w pary łączy się w okresie rui.

Stara się unikać otwartych przestrzeni i przebywać pod osłoną skał lub drzew.

Jest agresywny w stosunku do własnego gatunku i innych gatunków pręgowców.

Komunikuje się za pomocą wokalizy, której używa do odstraszania innych przedstawicieli swojego gatunku lub informuje o zagrożeniach. Używa też wizualnych znaków jak postawa ciała czy pozycjonowanie ogona.

Zebrany pokarm zjada na miejscu lub przenosi w torbach policzkowych do kryjówki lub spiżarni ( często zapominając miejsca zmagazynowanego pokarmu ).

Odżywia się różnorodnym pokarmem w zależności od dostępności. W skład jego diety wchodzą różnorodne nasiona drzew, krzewów, ziół i traw, owoce i jagody, zioła i trawy, korzonki, grzyby. Nie gardzi też bezkręgowcami, jajami i pisklętami ptaków czy drobnymi kręgowcami. Gromadzi zapasy pokarmu.

Sezon godowy w ciągu 2 - 3 tygodni od zakończenia hibernacji.

System krycia poligamiczny.

Ciążą trwa około 36 dni. 1 miot w roku. Samica rodzi 1 - 6 młodych ( średnio 4 ) w miocie. Młode rodzą się bezwłose, ślepe i bezradne, posiadają jedynie krótkie wibrysy.

Samiec nie uczestniczy w opiece nad młodymi.

Po około 2 tygodniach młode są już porośnięte sierścią i widzą. Są też bardzo aktywne. Odstawienie następuje  w 5 - 6 tygodniu od narodzin.

Pod koniec lata następuje rozproszenie.

Dojrzałość płciową osiąga następnej wiosny po przezimowaniu.

Żyje około 5 lat.

     Tamias panamintinus w pobliżu jednej ze swoich spiżarni

Opisane podgatunki :

- Tamias panamintinus acrus - Kalifornia ( góry Kingston, północne San Bernardino )

- Tamias panamintinus juniperus - Newada ( góry Charleston, Clark County )

- Tamias panamintinus panamintinus - Kalifornia ( Inyo Co, Panamint Mts., Johnson Canyon, Hungry Bill Ranch )

  rycina - Tamias panamintinus 

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu, że zakres występowania jest większy niż 20 000 km2 i brak widocznych zagrożeń w chwili obecnej.

Nazwa Tamias panamintinus pochodzi od Panamint Mountains ( południowo-zachodnia Kalifornia ), gdzie w 1890 roku został po raz pierwszy zebrany przez naukowców.

Pręgowiec ten dzieli siedliska z innymi gatunkami : Tamias minimus, Tamias umbrinus i Tamias palmeri. Jednak podział na strefy siedlisk między Tamias panamintinus i Tamias palmeri są niejasne. Może to być związane z silną agresją między gatunkową, ograniczonych zasobów pokarmu, dostępności kryjówek i miejsc na gniazda lub innymi potrzebami fizjologicznymi. Rozdział tych gatunków może być związany z silną specjalizacją siedliskową ( Hirschfeld 1977, Best & wsp. 1994 ).

Rejestrowany z Death Valley National Park i Mojave Preserve.

Nie jest objęty żadnymi działaniami ochronnymi.

W niewoli - tylko w badaniach laboratoryjnych.

Pręgowiec uszaty ( Tamias quadrimaculatus ) gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ), z podrodziny Xerinae. Synonim Eutamias quadrimaculatus - Neotamias quadrimaculatus.

Występuje w Ameryce Północnej ( U.S.A. - środkowo-wschodnia Kalifornia, góry Sierra Nevada od Plumas County do Mariposa County i Madera County oraz środkowa i środkowo-zachodnia Newada w okolicach jeziora Tahoe ).

Zamieszkuje górskie lasy iglaste, Chaparral, gęste zarośla na obrzeżach lasów, klify, rumowiska skalne, otwarte tereny w lasach iglastych na wysokości 900 - 2250 m n.p.m.

  pręgowiec uszaty ( Tamias quadrimaculatus ) - osobnik na pniaku drzewa

Aktywny od końca marca do połowy listopada, w ciągu dnia. Szczyt aktywności w godzinach porannych i późnopopołudniowych. Między listopadem a marcem hibernuje, jednak co jakiś czas wybudza się i przy dobrej pogodzie opuszcza kryjówkę odwiedzając spiżarnie.

Niewielki dymorfizm płciowy : samice są większe i cięższe niż samce.

Typowy samotnik, łączący się w pary w okresie rui.

Jest terytorialny, terytorium to około 0,5 - 1 ha. Samice mają większe rewiry niż samce.

Kryjówki zakłada w norach, szczelinach skalnych, pod powalonymi pniami drzew, w gęstych zaroślach.

Prowadzi naziemny tryb życia, chociaż potrafi wspinać się na drzewa. Pokarm zbiera zarówno na ziemi jak i na drzewach. Zaniepokojony ucieka w gęste zarośla lub pod powalone pnie lecz nie na drzewa.
Do komunikacji używa wokalizy ale także postawy ciała i pozycjonowania ogona.
W sezonie rozrodczym samce są bardzo agresywne i często noszą na głowie i ciele blizny i szramy.
Odżywia się różnorodnymi nasionami, owocami i jagodami, grzybami oraz owadami. Na okres zimowy gromadzi zapasy pokarmu w różnych kryjówkach często o nich zapominając.
Sezon godowy w kwietniu i na początku maja.
System krycia poligamiczny.
Ciąża trwa około 31 dni. 1 miot w roku. Samica rodzi 2 - 6 młodych w miocie.
Młode rodzą się ślepe, gołe i bezradne. Posiadają już wykształcone wibrysy. Po około 2 tygodniach samica przenosi młode z gniazda w norze, do gniazda na drzewie ( często jest to dziupla ). Odstawienie następuje po około 30 dniach. Młode przebywają z samicą do końca sierpnia kiedy osiągają wielkość dorosłych. Na początku września następuje rozproszenie.
Samiec nie uczestniczy w opiece nad młodymi.
Dojrzałość płciową osiąga po hibernacji następnej wiosny.
Żyje około 5 lat.

   Tamias quadrimaculatus

Opisane podgatunki :

- Tamias quadrimaculatus macrorhabdotes - Kalifornia ( góry Sierra Nevada )

żerujący Tamis quadrimaculatus

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu, że zakres występowania jest większy niż 20 000 km2, prawdopodobieństwo dużych populacji, brak widocznych zagrożeń w chwili obecnej oraz brak widocznych spadków populacji.

Tamias quadrimaculatus odgrywa rolę w utrzymaniu symbiotycznych związków mikoryzowych z drzewami. Spożywając grzyby przyczynia się do rozproszenia zarodników podziemnych owocników ( Clawson & wsp. 1994 ).

Nie jest objęty żadnymi działaniami ochronnymi.

Nie jest rejestrowany z żadnego obszaru chronionego.

W niewoli - brak danych.

rycina - Tamias quadrimaculatus : u góry - w szacie zimowej, u dołu - w szacie letniej

   

       

Opracowano na podstawie:

animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia, wwf i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.