Beszamel i spółka bez ograniczeń: 22 wrzesień

Nosorożec indyjski, nosorożec pancerny ( Rhinoceros unicornis ) - Linnaeus, 1758 - ssak z rzędu nieparzystokopytnych ( Perissodactyla ), z rodziny nosorożcowatych ( Rhinocerotidae ).

Występuje w Azji. Historycznie występował w całej północnej części subkontynentu indyjskiego, w dorzeczach Indusu, Gangesu i Brahmaputry, w Nepalu, Bangladeszu, Bhutanie, Birmie, w południowych Chinach, na Półwyspie Indochińskim oraz Pakistanie.
Obecnie w małych subpopulacjach w Nepalu i Indiach ( Assam, Bengal Zachodni, Uttar Pradesh ).

Zamieszkuje zalewowe łąki wzdłuż rzek oraz sąsiednie bagna i lasy. Populacje są ograniczane przez człowieka i zmiany siedliskowe ( pola uprawne, lasy wtórne, łąki i pastwiska ).

nosorożec indyjski ( Rhinoceros unicornis ) - Kaziranga National Park

grupa nosorożców indyjskich - Kaziranga National Park

Aktywny w ciągu całego roku, głównie w godzinach porannych i późnopopołudniowych lub po zmroku. W ciągu dnia kryje się w gęste zarośla, wysokie trawy lub w dołach z wodą i błotem.
Żyje najczęściej samotnie, jedynie samica z młodym przebywa dłuższy czas razem.
Jest terytorialny ale samce dość słabo bronią swojego terytorium. Rewiry są oznaczone kopcami obornika wysokimi nawet na 1 metr i nachodzą jedne na drugie. Wydeptane ścieżki stanowią szlaki komunikacyjne do miejsc żerowania i wypoczynku.
Niewielki dymorfizm płciowy : samiec nosorożca indyjskiego jest na ogół większy niż samica. Ma duże, ostre siekacze , które mogą być wykorzystane w walkach o dostęp do samic w sezonie rozrodczym.
Długość głowy i tułowia samca : 368 - 380 cm. Długość głowy i tułowia samicy : 310 - 340 cm. Wysokość w kłębie samca : 170 - 186 cm. Wysokość w kłębie samicy : 148 - 173 cm. Waga samca : do 2,200 kg. Waga samicy : do 1,600 kg.
Bezwłosa skóra nosorożca indyjskiego jest koloru szarego lub szaro-brązowego. Skóra posiada wiele luźnych fałd, zwanych guzkami , dając temu gatunkowi wygląd pancernego. Skóra ma odcień różowy w okolicach dużych fałd skórnych. Przednie kończyny i ramiona są pokryte brodawkami wyglądającymi jak guzki, bądź ćwieki. Rzęsy, frędzle w uszach i kita ( pędzel ) na ogonie to jedyne owłosienie. Samce można rozpoznać po rozbudowanych i grubych fałdach szyjnych. Posiada jeden róg, który może mierzyć do około 60 cm długości, ale zwykle dorasta do 25 cm. Podobnie jak wszystkie rogi nosorożców jest zbudowany z keratyny, białka z którego zbudowane są także ludzkie włosy i paznokcie. Róg pojawia się w wieku około 6 lat.
Grupy społeczne u tego gatunku przybierają różne formy. Dorosłe samce są samotnikami, poza okresem godowym i walkami o partnerki. Dorosłe samice większość czasu spędzają samotnie, kiedy nie mają młodych. Matki przebywają blisko potomstwa do 4 lat po urodzeniu. Czasami pozwalają pozostać im dłużej, jeśli w międzyczasie na świat przyjdzie kolejne młode. Zdarza się, że nie w pełni dojrzałe osobniki zarówno samce, jak i samice tworzą zgodne stada.

Rhinoceros unicornis - osobniki w ogrodach zoologicznych Europy

Grupy dwóch lub trzech młodych samców często przemieszczają się na granicy obszarów samców dominujących. Przebywają ze sobą prawdopodobnie ze względów bezpieczeństwa. Młode samice są mniej towarzyskie niż samce. Nosorożce pancerne tworzą również tymczasowe grupy, szczególnie w sezonie monsunowym i na terenach trawiastych podczas marca i kwietnia. Stada liczące do 10 nosorożców zbierają się podczas kąpieli błotnych - zazwyczaj dominujący samiec z samicami i ich młodymi, ale bez dorastających samców. W grupie nosorożce są zazwyczaj przyjazne. Często witają się machając lub kołysząc głową, unosząc boki i ocierając się nosami lub liżąc.
Dorosłe samce są głównymi inicjatorami walk, a pojedynki między dominującymi samcami są najczęstszą przyczyną śmierci nosorożców. Samce w sposób bardzo agresywny traktują również samice podczas zalotów. Nosorożec może gonić potencjalną partnerkę na duże odległości, a nawet ją zaatakować. W przeciwieństwie do nosorożców afrykańskich, indyjskie walczą, używając swoich siekaczy, a nie rogów.

Nosorożcom indyjskim często towarzyszą czaple i inne gatunki ptaków, które prawdopodobnie żywią się pasożytami wydobytymi z fałdów skóry.

Nosorożec indyjski spędza więcej czasu w wodzie niż większość innych gatunków nosorożców, łatwo pływa i brodzi. Kanały wśród roślin wodnych przypominają ścieżki wydeptane wśród roślin trawiastych na lądzie.
Gatunek raczej słabo widzi, ale braki w zasięgu wzroku, nadrabia dobrym słuchem i silnym zmysłem węchu.

rycina - Rhinoceros unicornis

Do komunikacji używa słuchu, węchu, dotyku oraz odgłosów jak parskanie, trąbienie, beczenie, ryk, pisk, dyszenie, chrząkanie, krzyk, jęk, dudnienie. Potrafią także okazać zdziwienie lub wyrazić swoją pogardę. Oprócz wydawanych dźwięków, używa również węchu do komunikacji. Dorosłe samce oddają mocz w tył na odległość 3 - 4 metrów często dlatego, że przeszkadzają mu obserwatorzy. Jak wszystkie nosorożce, wypróżnia się w pobliżu innych odchodów. Nosorożec indyjski posiada na stopach gruczoły zapachowe, dzięki którym zaznacza swoją obecność w stałym miejscu wypróżniania.
Odżywia się głównie po zmroku. Typowy roślinożerca, mający tendencję do zjadania wysokich traw, z gatunku Saccharum bengalense. Zjada również inną roślinność, w tym owoce, liście, rośliny uprawne, gałęzie krzewów. Gałęzie zazwyczaj stanowią około 20 procent diety tego gatunku w zimie. Nosorożec indyjski wykorzystuje pół-chwytną górną wargę do zbierania długich traw i liści i może podwinąć końcówkę krawędzi wargi jak pożywia się na krótszych trawach . Gatunek jest znany z regularnego korzystania z lizawek mineralnych.
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. Samce staczają rytualne walki o dostęp do samic. System krycia poligamiczny. Dominujący samiec łączy się z kilkoma samicami.
Ciąża trwa około 16 miesięcy. Samica rodzi jedno młode ważące około 65 kg.
Młode zostaje pod opieką samicy do narodzin następnego potomstwa, zwykle 1 - 2 lata. Przed narodzinami starszy osobnik jest przeganiany. Często jednak pozostaje w pobliżu samicy.
Przerwa między ciążami wynosi 34 - 51 miesięcy.
Dojrzałość płciową uzyskuje samica w wieku 5 - 7 lat a samiec 10 lat.
Długość życia to 35 - 40 lat, w niewoli najstarszy osobnik dożył do 47 lat.

Rhinoceros unicornis - Manas National Park

Opisane podgatunki :
- Rhinoceros unicornis asiaticus - Blumenbach, 1830 - Bhutan, Indie, Nepal - synonim Rhinoceros asiaticus - traktowany jako synonim Rhinoceros unicornis - zagrożony
- Rhinoceros unicornis barinagalensis - Srivastava & Verma, 1972 - północno-zachodnie Indie ( Pinjor, Chandigarh, Pendjab, Haryana ) - synonim Rhinoceros barinagalensis - forma kopalna - wymarły
- Rhinoceros unicornis bengalensis - Kourist, 1970 - północno-wschodnie Indie ( Manipur ) - synonim Rhinoceros unicornis - proponowany warunkowo w odniesieniu do okazów pośrednich między Rhinoceros unicornis i Rhinoceros sondaicus
- Rhinoceros unicornis indicus - Cuvier, 1801- wschodnie Indie - synonim Rhinoceros indicus - traktowany jako synonim Rhinoceros unicornis - zagrożony
- Rhinoceros unicornis jamrachii - Sclater, 1876 - północno-wschodnie Indie ( Dystrykt Munipore - Manipur ) - synonim Rhinoceros jamrachii - uznawany za synonim Rhinoceros unicornis - różne gatunki w pierwszej taksonomii
- Rhinoceros unicornis kagavena - Deraniyagala, 1958 - Sri Lanka ( Kuruvita Gem Pit, Hiriliyadda, Talavitiya ) - synonim Rhinoceros kagavena - forma kopalna - wymarły
- Rhinoceros unicornis kendengindicus - Dubois, 1908 - Indonezja ( środkowa Jawa - Kedon Duren ) - synonim Rhinoceros kendengindicus - forma kopalna - wymarły
- Rhinoceros unicornis namadicus - Lydekker, 1876 - środkowe Indie ( Narbada Beds = Narmada River, Madhya Pradesh ) - synonim Rhinoceros namadicus - forma kopalna - wymarły
- Rhinoceros unicornis sinensis - Laufer, 1914 - Chiny - synonim Rhinoceros unicornis var sinensis - uznawany jako synonim Rhinoceros unicornis
- Rhinoceros unicornis unicornis - Linnaeus, 1758 - północno-wschodnie Indie ( Bengal Zachodni, Meghalaya, Assam ), Bangladesz - nie ma ważnych podgatunków - Rhinoceros unicornis teraz monotypowy

nosorożec indyjski ( Rhinoceros unicornis ) - Dieren Park Amersfoort

nosorożec indyjski ( Rhinoceros unicornis ) - Zoo Rotterdam

nosorożec indyjski ( Rhinoceros unicornis ) - Zoo Basel

Gatunek uznawany za narażony w kategorii B1ab (iii). Rhinoceros unicornis jest największym z trzech gatunków nosorożców azjatyckich. Gatunek jest obecnie ograniczony do mniej niż dziesięciu miejsc. Istnieje ciągły spadek jakości siedliska. Przewiduje się, iż utrzyma się on w przyszłości, jeżeli nie wpłynie na długoterminowe przetrwanie niektórych mniejszych populacji, jednak może zagrozić dalszemu odzyskiwaniu gatunku w dalszej przyszłości. Wszystkie populacje są mocno rozdrobnione a 70% populacji znajduje się w Kaziranga National Park. Jakieś katastrofalne wydarzenie może mieć destrukcyjny wpływ na stan gatunku jako całości.
Gatunek był powszechny w północno-zachodnich Indiach i Pakistanie aż do około 1600 roku, ale zniknął z tego regionu krótko po tym czasie ( Rookmaker, 1984 ). Gwałtowny spadek w pozostałej części jego zakresu od 1600 - 1900, aż do krawędzi wymarcia na początku XX wieku. Obecnie nosorożec indyjski istnieje w kilku małych subpopulacji w Nepalu i Indiach ( Bengal Zachodni, Uttar Pradesh, Assam ) ( Foose i van Strien 1997; Grubb, 2005 ), przy nieudanej próbie przywrócenia parą w 1983 roku w Pakistanie.
Całkowity szacunek populacji w maju 2007 roku został oszacowany na 2575 osobników z szacunkami 378 osobników w Nepalu i 2200 osobników w Indiach ( Asian Rhino Specialist Group, 2007 ).

osobniki Rhinoceros unicornis w warunkach zoo

Rhinoceros unicornis - osobnik w zoo

nosorożec indyjski w zoo

Nosorożec indyjski, ze ścisłą ochroną przez indyjskie i nepalskie władze przyrody, odzyskał całkowitą populację, która była poniżej 200 na początku 1900 roku i szacowana była na około 20 osobników. Mimo, że niektóre populacje zmniejszyły się w ostatnich latach, ogólnie nastąpił wzrost populacji prawie przez 100 lat, który nadal trwa.
Pomimo środków ochronnych, kłusownictwo dla rogów i innych części ciała pozostaje poważnym zagrożeniem i dziś. Istnieje duże zapotrzebowanie na róg nosorożca w tradycyjnej medycynie chińskiej, co czyni go drogim towarem. W 2011 roku informowano, że kilogram rogu nosorożca był wart około 60.000 £ ( US $ 92.500 ), co czyni go dwukrotnie cenniejszym niż złoto. Mogą istnieć pewne części w handlu pochodzące od zwierząt, które padły w ogrodach zoologicznych ( Strien in litt. ).
Przyczynami spadku niemal do wymarcia na początku 1900, było głównie powszechne osuszanie aluwialnych równinnych łąk dla rozwoju rolnictwa, które doprowadziły do konfliktu człowieka i nosorożców oraz łatwiejszego dostępu dla myśliwych. Sportowe polowania stały się powszechne w latach 1800 i na początku 1900 roku. Odwrócenie polityki rządu w późniejszych latach pozwoliło na chronienie wielu pozostałych populacji. Jednakże, kłusownictwo, głównie dla rogu w tradycyjnej medycynie chińskiej pozostaje na stałym poziomie. Sukces w walce z kłusownikami jest niepewny bez kontynuowania i zwiększonego wsparcia dla działań ochronnych w Indiach i Nepalu. Kłusownictwo może doprowadzić do zmniejszenia osobników w kilku ważnych populacjach, zwłaszcza w Chitwan, Manas, Laokhowa i obszarze Babai Doliny Bardia.

nosorożec indyjski ( Rhinoceros unicornis ) - Kaziranga National Park

W Indiach gatunek występuje w kilku obszarach chronionych. Szacunkowe liczby osobników w maju 2007 ( Asian Rhino Specialist Group, 2007 ) : Dudhwa National Park ( 21 osobników ), Manas National Park ( 3 osobniki ), Karteniaghat ( 2 osobniki ), Kaziranga National Park ( 1855 w 2006 roku; 1,551 w 1999 roku ), Orang ( 68 w 2006, 46 w 1999 ), Pabitora ( 81 w 2006, 74 w 1999, 79 w roku 2004 ), Jaldapara ( 108 w 2006, 96 w 2004, 84 w roku 2002 ), Gorumara ( 27 w 2006, 25 w 2004, 22 w roku 2002 ).
Szacunki podane przez Foose et al. ( 1997 ) były następujące: Dudhwa National Park ( 11 ) Manas National Park ( 60 ), Karteniaghat ( 4 ), Kaziranga ( 1164 +/- 134 ), Orang ( ponad 90 ), Pabitora ( 80 osobników na powierzchni 38,8 km² ) ( Choudhury, 2005 ), Jaldapara ( ponad 33 ), Gorumara ( 13 ), a niewiele w pozostałych małych populacjach w Assam.
Kaziranga National Park, który powstał jako rezerwa ostatnich 10 - 20 indyjskich nosorożców w Assam w 1905 roku, jest obecnie siedliskiem dla ponad 70% światowej populacji tego gatunku.
Kłusownictwo doprowadziło do wymarcia gatunku w Laokhowa Wildlife Sanctuary w połowie lat 1990-tych ( Foose i wsp., 1997 ), a także odnotowano znaczny spadek w Manas National Park z powodu kłusownictwa związanego z niepokojami społecznymi. Ogólna tendencja populacji jest wzrostowa ( zwłaszcza w Kaziranga, Pabitora, Dudhwa, Jaldapara i Gorumura ), ze spadkiem w Manas, Orang ( obecnie znów wzrasta ) i Laokhowa. Populacje z Karteniaghat najlepiej można opisać jako przemijająca ( SS Bist pers. comm. ).
W Nepalu pod koniec 1960 roku, szacowano 65 osobników ale ze względu na zwiększone wysiłki ochronne, całkowita liczba osobników wzrosła do 612 w roku 2000. W sumie co najmniej 91 zwierząt odnotowano w latach 2000 - 2003 ( Martin, 2004 ), a od 2000 roku, jednak liczby te spadły. W Royal Chitwan National Park, liczba osobników spadła z 544 osobników w 2000 roku do 372 osobników w roku 2005 ( Asian Rhino Specialist Group, 2007 ), liczby te zmniejszyły się ze względu na wzrost kłusownictwa po niestabilności politycznej w Nepalu ( Rothley et al., 2004 ; Khan i inni, 2005 ).

osobnik w Zoo Warszawa w zimie

nosorożec indyjski - dwa osobniki w zoo

nosorożce indyjskie w zoo

Również zmiany w środowisku doprowadziły do widocznych spadków. W Royal Bardia National Park ( gdzie gatunek ponownie został wprowadzony ) było około 40 osobników w 1997 roku ( Foose i wsp., 1997 ) i 35 zwierząt w 2007 ( Asian Rhino Specialist Group 2007 ). Royal Suklaphanta Wildlife Reserve ( gdzie gatunek został również ponownie wprowadzony ), populacja liczy tylko sześć osobników ( Martin, 2004; Asian Rhino Specialist Group 2007 ).
W Pakistanie para nosorożców został wprowadzona do Lal Sohanra National Parku w 1983 roku, ale para nie rozmnaża się.
Jednak nie wszystkie ostatnie zmniejszenia populacji mogą być połączone z kłusownictwem. Były poważne spadki jakości siedliska w niektórych obszarach.
Jest to spowodowane:
1) ciężką inwazją obcych roślin w użytkach zielonych mających wpływ na niektóre z populacji;
2) wykazano zmniejszenie zakresu i siedlisk podmokłych łąk na skutek ingerencji w lesie i zamuleniu akwenów wodnych;
3) wypasu zwierząt domowych;
W Chitwan - Nepal ( druga co do wielkości populacja ) istnieje wyraźny dowód, że kłusownictwo na własny rachunek nie uwzględnia obserwowanego poziomu spadku liczby osobników ( RH Emslie pers.comm. ). Istnieją tam trendy w szeregu wskaźników reprodukcyjnych ( czyli spadek odsetek dorosłych samic zdolnych do wycielenia oraz odsetka populacji, które stanowią cielęta ), które zdecydowanie wskazują na negatywne zmiany w jakości siedlisk. W Chitwan doszło do poważnego zakażenia niektórych obszarów nadrzecznych łąk przez Mikania micrantha, która objęła około 20% obszaru parku oraz inwazję Eupatorium w innych obszarach. Istnieje także ciężki wypas zwierząt gospodarskich oraz ciśnienie i zaburzenia w obszarach strefy buforowej. Również inwazja na tereny trawiaste Senegalia catechu i Dalbergia sissoo zmniejsza jakość siedliska. Informowano iż powierzchnia użytków zielonych w Chitwan została zmniejszona z 20% do 4,7% na obszarze parku ( RH Emslie. pers. comm. ).
W Indiach nie ma żadnych dowodów, że inwazja obcych roślin spowodowała iż populacje maleją. Jednak w Orang National Parku, nie zostały oznaczone zmiany siedliskowe spowodowane wypasem, ludzką ingerencją i zamuleniem. W szczególności, krótkie obszary traw spadły o 75% ze względu na zamulenie i opróżnianie akwenów wodnych ( BN Talukdar pers. comm. ). Mimosa pigra jest również obcym najeźdźcą na tym obszarze. W obszarze zalewowym Karnali od Bardia istnieje również inwazja siedliska przez Lantana camara.
W Pabitora nastąpiła inwazja Ipomoea do użytków zielonych ( S. Dutta pers. comm.). Tam też nastąpiła inwazja lasów na języki łąk i zamulenia lub wysychanie niektórych akwenów. Istnieją także zmiany poczynione pewną ludzką ingerencję i bardzo ciężkim wypasem zwierząt gospodarskich. Wraz ze wzrostem gęstości liczby ludności ciśnienie na ten obszar wzrasta i jest mało prawdopodobne, aby uzyskać jakiekolwiek zmniejszenie ( S. Dutta pers. comm. ). Analiza zdjęć satelitarnych wykazała, że nie ma znaczącego wzrostu lasu ( 34,51% powierzchni ). W Pabitora od 1977 roku towarzyszy spadek łęgowych użytków zielonych ( 68% ). Ta zmiana siedliska jest głównie ze względu na naturalny proces sukcesji, wypasu zwierząt gospodarskich z okolicznych wsi, a także niewłaściwego zarządzania siedliskiem użytków zielonych ( Sarma i wsp., w druku ).
W Bengalu Zachodnim populacje ( Jaldapara i Gorumara ) są dotknięte wysokim poziomem wypasu ze wsi sąsiadujących ale nie było chwastów i inwazyjnego zarażenia przez Mikania cordata, Mikania scandens, Lantana camara i Leea spp.
Gatunek jest naturalnie zagrożony, ponieważ ponad 70% populacji światowej występuje w jednym miejscu, Kaziranga National Park. Obszar ten podlega kłusownictwu oraz napięciami z otaczającą go dużą populacją ludzką na skutek konfliktów człowieka i przyrody ( w tym konflikty z nosorożcami ). Poziom kłusownictwa w Kaziranga jest niemal na stałym poziomie. Aby zapobiec wpływowi kłusownictwa na trwający wzrost populacji, wymagana jest nieustanna czujność. Oczywiście, każde katastrofalne wydarzenie w Kaziranga ( takie jak choroby, zaburzenia cywilizacyjne, kłusownictwo, utrata siedlisk, etc ) miałoby destrukcyjny wpływ na stan tego gatunku.
Stosunek samic i samców dorosłych nosorożców w Gorumara National Park jest prawie 1 : 1. W rezultacie, konkretne walki między bykami są bardzo popularne i doprowadzają, iż przegnane samce mają tendencję do opuszczania obszaru Parku Narodowego, co bardzo często prowadzi do konfliktów człowieka i przyrody (SS Bist pers. comm.).
Istnieją sugestie, że niewielka populacja nosorożców w Jaldapara i Gorumara mogą być podatne na depresję w rozmnażaniu ( SS Bist pers. comm. ).
Były propozycje budowy tamy na rzece Bramaphutra w Arunachal Pradesh, ale jeśli zdarzy się to w przyszłości, może bardzo negatywnie wpłynąć na jakość siedlisk i populację nosorożców w głównym z parków ( Kaziranga ). Zapobiegnie to dużym powodziom, które mają wpływ na pulę pokarmową gatunku.

nosorożec indyjski - osobnik w niewoli

W Jaldapara Sanctuary, rzeka Torsa nie przelewa się wskutek masywnych budowli przeciwpowodziowych. W rezultacie poziom wód gruntowych w sanktuarium jest cofnięty i naturalne zbiorniki wodne i baseny tarzania używane przez nosorożce powoli wysychają ( SS Bist pers. comm. ).
Gatunek ten został wpisany w Załączniku I CITES od 1975 roku. Oznacza to iż handel tym gatunkiem jest dozwolony jedynie w wyjątkowych okolicznościach.
Rządy Indii i Nepalu podjęły poważne kroki w kierunku ochrony nosorożca indyjskiego, zwłaszcza z pomocą World Wide Fund for Nature ( WWF ) i innych organizacji pozarządowych.
Obecnie populacje nosorożca indyjskiego występują niemal wyłącznie w obrębie i wokół obszarów chronionych. W Indiach gatunek występuje w Kaziranga National Park ( World Heritage Site ), Manas National Park ( World Heritage Site in danger ), Dudhwa National Park ( ponownie wprowadzona populacja ), Karteniaghat Wildlife Sanctuary, Orang National Park, Pabitora Wildlife Sanctuary, Jaldapara Wildlife Sanctuary i Gorumara National Park. W Nepalu, gatunek występuje w Royal National Park Chitwan, Royal Bardia National Park ( ponownie wprowadzona populacja ) i Royal Suklaphanta Wildlife Reserve ( bardzo mała ponownie wprowadzona populacja ).
Potrzebne są surowe środki anty-kłusownicze na utrzymanie wszystkich tych populacji. Ważne jest również, aby zmniejszyć liczbę konfliktów człowieka i zwierząt wokół tych obszarów, a to może pociągać za sobą ogrodzenia. Wiele obszarów również wymaga ukierunkowanych programów kontroli roślin inwazyjnych, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się lasów, w celu ochrony terenów podmokłych poprzez odpowiednie zarządzanie zasobami wodnymi, a także ograniczać zakres wypasu bydła domowego. W Pabitora konkretne zalecenia zostały wykonane, aby zwiększyć jakość żywieniową siedliska nosorożca w sanktuarium poprzez staranną manipulację i kontrolę wypasu zwierząt gospodarskich ( Sarma i wsp., w druku ). Woda musi być utrzymywana na terenie sanktuarium w okresie zimowym z punktu widzenia utrzymania wilgotnych pastwisk dostępnych właśnie w sezonie zimowym, zmniejszając tym samym liczbę nosorożców wychodzących z sanktuarium i narażających się na kłusownictwo ( Sarma i wsp., w druku ).

nosorożec indyjski ( Rhinoceros unicornis ) - Zoo Plzen

Obszar Kaziranga National Park został oficjalnie powiększony, chociaż zwierzęta miały dostęp do tego obszaru wcześniej mimo, iż oryginalny park nie był ogrodzony. W Bengalu Zachodnim ( Jaldapara i Gorumara ), dostępny jest to program poprawy siedliska w obszarach starych łęgów oraz zwalczanie chwastów prowadzone jest w 50 - 60 ha rocznie.
Przy wsparciu IUCN SSC Asian Rhino Specialist Group, Indian Rhino Vision 2020 zostały opracowane plany działania dla populacji w Indiach i Nepalu. Obejmują one szereg ważnych i szczególnych środków ochronnych, w tym: umocnić populację przez wypuszczenie nowych osobników ( np. Manas National Park ) oraz tworzenie nowych populacji.

⦁ Poprawę bezpieczeństwa w obrębie populacji nosorożców i zmniejszenie kłusownictwa.

⦁ Ocena stanu siedlisk i zarządzania nimi.

⦁ Rozszerzenie dostępnego siedliska poprzez aktywne zarządzanie nim.

⦁ Poprawę infrastruktury chronionego obszaru.

⦁ Szkolenia pracowników z konkretnych technik ochrony nosorożców.

⦁ Zmniejszenia konfliktów człowiek-zwierzę.

⦁ Zwiekszenia udziału miejscowej ludności w ochronie nosorożca.

⦁ Realizację programów edukacyjnych i uświadamiających.

Ogólnie rzecz biorąc, istnieje zapotrzebowanie na dalszą reintrodukcję, zmniejszając tym samym stężenie ponad 70% osobników w jednej dużej populacji.
Planem działania dla gatunku jest rozwijanie i utrzymywanie całkowitej dziką populacji na poziomie co najmniej 3000 osobników w roku 2020. Aby osiągnąć ten cel, priorytety ochrony nosorożca indyjskiego obejmują poprawę jakości siedlisk i ich rozbudowy, edukacji publicznej i zwiększenie bezpieczeństwa populacji nosorożca i oraz środków do zwalczania kłusownictwa. Zarządzanie hodowlą jest skutecznym narzędziem w Indiach, a translokacje podejmowane w celu rozprzestrzeniania się populacji nosorożca bardziej równomiernie na obszarach wielu parków narodowych okazały się sukcesem. Te translokacje są ważne, gdyż ponad 85% indyjskiej populacji nosorożca występuje tylko w jednym obszarze chronionym, co oznacza, że jedno katastrofalne zdarzenie, takie jak ogniska choroby, może doprowadzić do kolejnego poważnego spadku liczby populacji.
Ponadto zalecane są środki ochronne dla gatunku obejmują zmniejszenie liczby konfliktów człowieka i przyrody, poprawy gospodarki wodnej i dostępności, z udziałem miejscowej ludności w ochronie nosorożca i szkolenia pracowników z konkretnych technik konserwatorskich.

nosorożec indyjski w warunkach zoo

W niewoli.

W 1513 roku pierwszy nosorożec indyjski został przywieziony do Europy jako prezent dla króla portugalskiego. Okaz ten wzbudził prawdziwą sensację i został uwieczniony przez sławnego niemieckiego malarza Albrechta Dürera.

Objęty programami hodowlanymi w Europie i Ameryce Północnej.

Nosorożce indyjskie trudno rozmnażają się w hodowli. Pierwszy odnotowany przypadek narodzin miał miejsce w Katmandu w 1826 roku, jednak następne 100 lat nie przyniosło żadnych sukcesów hodowlanych. W 1925 roku nosorożec indyjski urodził się w Kalkucie. Natomiast w Europie pierwsze narodziny osobnika tego gatunku miały miejsce w ZOO w Bazylei ( Szwajcaria ) w 1956 roku. W drugiej połowie XX wieku ogrody zoologiczne nabrały wprawy w rozmnażaniu nosorożca indyjskiego. Do 1983 roku na świat przyszło blisko 40 młodych nosorożców indyjskich. Do 2010 roku w ZOO w Bazylei urodziły się 32 nosorożce, co oznacza, że większość zwierząt tego gatunku, żyjących w ogrodach na całym świecie ma łączność genetyczną z populacją w Szwajcarii. Ze względu na sukces programu hodowlanego tego ogrodu, Międzynarodowa Księga Rodowodowa tego gatunku prowadzona jest tam od 1972 roku. Od 1990 roku Europejski Program Hodowlany dotyczący nosorożca indyjskiego jest również koordynowany przez ZOO w Bazylei, co gwarantuje, że globalna populacja nosorożców indyjskich żyjących w ogrodach zoologicznych, pozostaje genetycznie tak zdrowa, jak to jest tylko możliwe. W czerwcu 2009 roku dokonano sztucznego zapłodnienia samicy nosorożca indyjskiego. Młode przyszło na świat w październiku 2010 roku, jednak po 12 godzinach padło.

Dobrane pary hodowlane dobrze rozmnażają się w warunkach wiwaryjnych. W ogrodach zoologicznych samica nosorożca indyjskiego może rodzić nawet w wieku 4 lat, jednak na wolności samice zazwyczaj rodzą w wieku 6 lat. U nosorożca indyjskiego ciąża trwa 15,7 miesięcy, odstęp pomiędzy ciążami waha się od 34 - 51 miesięcy. W warunkach wiwaryjnych samce mogę się rozmnażać już w wieku 5 lat. Natomiast w środowisku naturalnym muszą być starsze i większe, by konkurować z innymi samcami. W ciągu trwających 5 lat badań spotkano tylko jednego nosorożca w wieku poniżej 15 lat, który z powodzeniem się rozmnażał.

Według danych z 2010 roku wynikało, iż 174 osobniki żyły w ogrodach zoologicznych całego świata, w tym 55 sztuk w Europie.

W Polsce reprezentowany w Warszawskim i Wrocławskim ZOO. W Warszawie para Shikari i Jacob doczekała się potomstwa a we Wrocławiu obecnie przebywają dwa samce ( Manas i Tarun ).