Scandetia - wiewióreczniki, tupaje, ryjówki drzewne. Przegląd gatunków. Część III

Rodzina : Tupaiidae 

Rodzaj : Urogale

Drzewica filipińska ( Urogale everetti ) ssak z rzędu wiewióreczników ( Scandentia ), z rodziny Tupaiidae. Synonim Tupaia everetti.

Występuje w Azji ( południowe Filipiny - Mindanao, Dinagat i Siargao ). Uznawany za  endemit dla Filipin. 

Zamieszkuje wyżynne i górskie lasy od 750 - 2250 m n.p.m.

drzewica filipińska ( Urogale everetti ) 

Aktywna za dnia, w ciągu całego roku. Szczyt aktywności w godzinach porannych. Prowadzi bardziej naziemny tryb życia niż nadrzewny.

Żyje samotnie, w pary łączy się w okresie rui. Jest terytorialna, rewir jest oznaczony wydzieliną gruczołów zapachowych, moczem i kałem. Rewiry samca i samicy zachodzą na siebie.

Kryjówki zakłada na ziemi, w opuszczonych norach, gęstych zaroślach, w szczelinach skalnych, w jamach i zagłębieniach wśród korzeni drzew, w nisko położonych dziuplach.

W czasie snu zwija się w kłębek lub czasami chowa głowę pod ciałem.

Dobrze wspina się na drzewa i potrafi poruszać się pod spodem gałęzi czy konaru.

Jej przednie łapki potrafią manipulować zdobytym pokarmem.

Pokarmu poszukuje zarówno na drzewach jak i na ziemi.

Komunikuje się za pomocą sygnałów wizualnych ( pozycjonowanie ogona ) oraz sygnałów chemicznych.

Odżywia się zarówno pokarmem roślinnym jak i zwierzęcym. Jej dieta obejmuje owady i ich larwy, drobne kręgowce, jaja i pisklęta ptaków oraz owoce i jagody. Pije wodę w miarę możliwości ze zbiorników wodnych.

Sezon rozrodczy w ciągu całego roku.

System krycia monogamiczny.

Ciąża trwa 54 - 56 dni. Samica rodzi 1 - 4 młode w miocie w specjalnie zbudowanym gnieździe lęgowym. 1 - 2 mioty w roku. Młode rodzą się gołe i ślepe o wadze około 20 gramów. Samica karmi młode raz na 48 godzin. Mleko ma dużą zawartość tłuszczu ( około 26% ), który pomaga utrzymać młodym wysoką temperaturę ciała ( 37 stopni C ) bez ogrzewania przez samicę. Samica pociera gniazdo silnym zapachem z gruczołów zapachowych, który zniechęca samca i inne osobniki do odwiedzania tego miejsca. To zachowanie jest tak silne, że pokarm oznaczony nie jest nawet dotykany przez inne osobniki.

W wieku 13 - 25 dni młode otwierają oczy i uszy. Po 4 - 5 tygodniach opuszczają gniazdo i przenoszą się do gniazda samicy.

Dojrzałość płciową uzyskuje po ukończeniu 2 miesięcy.

Nie wiele wiadomo o długości życia ale jeden osobnik w niewoli dożył do 11,5 lat.

Urogale everetti

Opisane podgatunki :
- Urogale everetti cylindrura - południowe Filipiny - góry na Mindanao - synonim Urogale cylindrura
- Urogale everetti everetti - południowe Filipiny - Mindanao ( Zamboanga ), Dinagat, Siargao

Gatunek uznawany za nie zagrożony mimo, że spadek populacji może mieć miejsce w zakresie niższych wysokości i wiele z siedlisk poniżej 1000 m n.p.m. zostało utraconych z powodu wylesiania ale populacje powyżej 1000 m n.p.m. uważane są za stabilne. Wykazuje też pewną tolerancję na tzw. zaburzone siedliska ale brak jej w całkowicie przetrzebionym lesie.
Ujęta w Załączniku CITES II.
Rejestrowana z kilku obszarów chronionych.

Urogale everetti - osobnik zebrany jako próbka przez Field Museum

W niewoli - rzadka.
Hodowana z powodzeniem w kilku ogrodach zoologicznych na świecie.
Samce są bardziej ciekawskie i zwracają uwagę na wszelkie zmiany w wolierach.
Posiadają duży apetyt i zjada zarówno owoce jak i siekane mięso wołowe.

Rodzaj : Anathana

Drzewica madraska ( Anathana ellioti ) ssak z rzędu wiewióreczników ( Scandentia ), z rodziny Tupaiidae. Synonim Anathana wroughtoni - Anathana pallida - Tupaia elliotti.

Występuje w południowej Azji ( Indie - wschodnio-środkowe, południowo-zachodnie i południowe ). Uznawany za endemit dla Indii.

Zamieszkuje suche i wilgotne lasy liściaste, wilgotne lasy zimozielone, dżungle, gęste zarośla, rumowiska skalne i urwiska.

drzewica madraska ( Anathana ellioti ) - osobnik na drzewie

Aktywna w ciągu całego roku, za dnia. Szczyt aktywności w godzinach porannych i przed zmrokiem. Żyje samotnie, w pary łączy się w sezonie rozrodczym.

Kryjówki zakłada na ziemi, w gęstych zaroślach, opuszczonych norach, jamach i zagłębieniach wśród korzeni drzew, w szczelinach skalnych lub jaskiniach. Jej kryjówki różnią się : może to być płytkie zagłębienie w miękkim gruncie lub zespół komór i korytarzy z kilkoma wejściami. Buduje gniazdo z miękkiego materiału roślinnego. Śpi zwinięta w kłębek, czasami chowając głowę pod ciało.

Prowadzi głównie naziemny tryb życia. Na drzewa wspina się szybko w momencie zagrożenia. Drzewa wykorzystuje do pielęgnacji swojego futerka, w tym celu rozciąga się na pniu drzewa i przesuwa w dół. Działania te powtarza przechylając się do oczyszczania różnych części ciała. 

Jej przednie łapy są sporadycznie wykorzystywane do manipulowania pokarmem w czasie żerowania. 

Do komunikacji używa sygnałów wizualnych i chemicznych.

Odżywia się zarówno pokarmem roślinnym ( owoce i jagody ) oraz zwierzęcym ( owady i ich larwy, dżdżownice, ślimaki, pajęczaki, drobne kręgowce, jaja i pisklęta ptaków ).

Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. 

System krycia monogamiczny.

Ciąża trwa około 45 - 50 dni. 

Samica rodzi 1 - 5 młodych w miocie w specjalnym gnieździe lęgowym. 1 - 2 mioty w roku. 

Młode rodzą się ślepe, głuche, gołe i bezradne. Prawdopodobnie są karmione co 2 dni a silny zapach gniazda odpędza samca i inne osobniki tego samego gatunku.

Po 4 tygodniach młode opuścić gniazdo.

Długość życia nie została poznana ale przypuszcza się, że żyje około 10 lat.

rycina - Anathana ellioti 

Opisane podgatunki :

- Anathana ellioti ellioti - południowe Indie ( wschodnie Ghaty, Shevaroy Hills, północno-centralne Tamil Nadu State ) 

- Anathana ellioti pallida - środkowe Indie ( Madhya Pradesh, Raipur, na północny-zachód od rzeki Ganges ) 

- Anathana ellioti wroughtoni - zachodnie Indie ( Satpura Range, Dangs, Bombay, Maharashtra, Madhya Pradesh, Chhattisgarh, Gujarat State )

Gatunek uznawany za nie zagrożony mimo, że odnotowano lokalne spadki z powodu utraty siedlisk i innych czynników, jednak większość populacji uważana jest za stabilną i w chwili obecnej nie ma podstaw do wpisu w bardziej zagrożonych kategoriach.

Lyon ( 1913 ) dzielił gatunek na 3 gatunki - Anathana ellioti, Anathana pallida i Anathana wroughtoni.

Ellerman i Morrison-Scott ( 1966 ) dwa ostatnie uznał za synonimy Anathana ellioti.

Ważność taksonomiczną jako podgatunki Anathana ellioti zachował ( Srinivasulu i Srinivasulu 2004, Chakraborty 2005 ).

W chwili obecnej nie ma większych zagrożeń dla gatunku chociaż lokalnie utrata siedlisk i ich fragmentacja, ofiary wypadków drogowych i handel do celów leczniczych mają wpływ na populację.

Ujęta w Załączniku CITES II.

Rejestrowana z kilku obszarów chronionych w Indiach, min. z Eturnagaram Wildlife Sanctuary, Gundiabrahmeshwaram Metta Wildlife Sanctuary, Nagarjunasagar Srisailam Tiger Reserve, Bori Wildlife Sanctuary i Bori National Park, Pench National Park, Priyadarshini National Park, Tadoba National Park, Chandaka Dampara Wildlife Sanctuary, Satkosia Gorge Wildlife Sanctuary.

W niewoli - trzymana lokalnie przez mieszkańców jako tępiciel owadów.

W ogrodach zoologicznych - rzadka.

Rodzaj : Dendrogale

Nadrzewnik gładkoogoniasty ( Dendrogale melanura ) ssak z rzędu wiewióreczników ( Scandentia ), z rodziny Tupaiidae. 

Występuje w Azji Południowo-Wschodniej ( wschodnia Malezja, Borneo ). Uznawany za endemit dla Borneo.

Zamieszkuje górskie i podgórskie pierwotne tropikalne lasy z gęstym poszyciem powyżej 900 m n.p.m. do 3350 m n.p.m.

rycina - nadrzewnik gładkoogoniasty ( Dendrogale melanura )

Gatunek słabo poznany.

Prawdopodobnie biologia, ekologia i sposób życia zbliżone do gatunków z rodzaju Tupaia.

Prowadzi dzienny i nadrzewny tryb życia. Jednak prawdopodobnie pokarmu poszukuje  w gęstych zaroślach i poszyciu na dnie lasu.

Odżywia się owadami i ich larwami oraz owocami i jagodami.

Opisane podgatunki :

- Dendrogale melanura baluensis - wschodnia Malezja ( Mt.Knabalu, Sabah - północne Borneo ) - synonim Dendrogale baluensis

- Dendrogale melanura melanura - wschodnia Malezja ( Mt.Dulit, północny Sarawak - zachodnie Borneo )

Gatunek niesklasyfikowany ze względu, że ostatni zapis pochodzi z początku 1970 roku. Prawdopodobnie przeszedł kilkakrotny spadek z powodu utraty siedlisk zwłaszcza na niższych wysokościach. Jednak brak jest aktualnych zapisów dotyczących populacji tego gatunku.

Główne zagrożenie stanowi utrata siedlisk związana z rozwojem rolnictwa i przekształcenia gruntów w bez drzewne plantacje.

W latach 1989/91 w Sisuran Ridge - Sabah ( gdzie ostatnio złowiono w 1970 roku osobnika tego gatunku ) trzy sesje pułapek dały rezultat. Schwytano poszukiwany gatunek ( KH Han & wsp. ).

Ujęty w Załączniku CITES II.

Prawdopodobnie występuje w Croker Range National Park ( Sabah, Malezja ).

Potrzebne są aktualne badania stanu, trendów i obfitości populacji, siedlisk, historii naturalnej.

W niewoli - brak danych.

Nadrzewnik myszowaty ( Dendrogale murina ) ssak z rzędu wiewióreczników ( Scandentia ), z rodziny Tupaiidae.

Występuje w Azji Południowo-Wschodniej ( południowo-wschodnia Tajlandia, Laos, Kambodża, Wietnam ).

Zamieszkuje tropikalne lasy, zarośla i lasy bambusowe od nizin do 1500 m n.p.m. 

nadrzewnik myszowaty ( Dendrogale murina )

Aktywny w ciągu dnia i całego roku. Prowadzi nadrzewny tryb życia głównie na wysokości 30 - 300 cm nad poziomem gruntu ale wspina się na średnie wysokości i w baldachim koron drzew. Żyje w parach lub samica z młodymi.

Potrafi poruszać się pod spodem gałęzi lub konaru.

Buduje gniazdo z różnorodnych materiałów roślinnych, które umieszcza w dziupli drzewa, w rozwidleniu gałęzi lub przy pniu drzewa czasami w pustej łodydze bambusa.

Jego szybki metabolizm zmusza go do żerowania praktycznie przez cały dzień w celu utrzymania energii.

Odżywia się głównie owocami, stawonogami, owadami i małymi kręgowcami.

Sezon rozrodczy przez cały rok ale najczęściej w okresie największego lokalnego owocowania drzew i krzewów.

System krycia monogamiczny.

Samica buduje osobne gniazdo lęgowe, które spryskuje specyficznym zapachem odstraszającym inne osobniki tego samego gatunku.

Ciąża trwa 45 - 56 dni. Samica rodzi najczęściej 2 młodych, o wadze 6 - 10 gram, nagich, ślepych i bardzo bezradnych.

2 - 3 mioty w sezonie.

Karmienie mlekiem trwa około 4 tygodni co 48 godzin. Młode szybko rosną i w wieku 2 miesięcy dojrzewają płciowo. Po osiągnięciu tego okresu są przepędzane przez samicę.

Uważa się, że gatunek może rozmnażać się średnio co 45 dni.

Żyje około 12 lat w środowisku naturalnym a 9 - 10 lat w niewoli.

Opisane podgatunki :

- Dendrogale murina frenata - Kambodża - synonim Dendrogale frenata - Tupaia frenata - traktowany jako synonim Dendrogale murina

rycina - Dendrogale murina 

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na powszechność występowania, lokalnie obfity i brak widocznych zagrożeń w chwili obecnej aby kwalifikować gatunek w bardziej zagrożonych kategoriach.

W Tajlandii zaobserwowany na gałęziach drzew owocowych ( Timmins & wsp. 2003 ). Jednak lokalnie mogą mieć miejsca spadki ze względu na utratę siedlisk.

Ujęty w Załączniku CITES II.

Czasami w handlu w miejscowych sklepach zoologicznych lub na targowiskach.

Rejestrowany z kilku obszarów chronionych w swoim zasięgu, w tym min. z : Cat Tien National Park - Wietnam, Hin Namno National Biodiversity Conservation Area i Nam Ghong Provincial Protected Area - Laos.

W niewoli - głównie azjatyckie ogrody zoologiczne.

Hodowany w niewielkich wolierach w parach. 

Dożywa do 9 - 10 lat.

  

    

  Opracowano na podstawie:

animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia, wwf i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.