sobota, 18 października 2014

Chomiki z rodzaju Phodopus. Przegląd gatunków.





Chomik Campbella ( Phodopus campbelli ) (Thomas, 1905) - - gryzoń z podrzędu myszokształtnych ( Myomorpha ), z nadrodziny  Muroidea, z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny Cricetinae . Synonim Phodopus sungorus campbelli - Cricetulus campbelli.

Występuje w Azji ( Kazachstan, azjatycka Rosja - góry Ałtaju, Transbajkalia, Tuwa, Mongolia, północne Chiny - Nei Mongol, Heilungkiang, Hebei, Neimenggu, Xinjiang ).   

Zamieszkuje półpustynie, pustynne wydmy, suche stepy, użytki zielone i góry.


rycina - chomik Campbella ( Phodopus campbelli )

Aktywny głównie od zmierzchu do świtu, w zimie mniej aktywny.
Typowy samotnik, łączący się w pary w sezonie rozrodczym. 
Jest terytorialny, średni zakres rewiru osobnika to około 3,5 km2. Rewir jest oznakowany kałem i moczem.
Kopie skomplikowany system tuneli i komór na głębokości od 1m do 3,28 m.  Nora  zwykle składa się z czterech do sześciu głównych tuneli, zarówno w  orientacji poziomej jak i pionowej. Gniazdo jest często wykonane na końcu tunelu i składa się z materiałów suchych i izolacyjnych, ale nie ogranicza się do trawy, piór i wełny. Osobnik znosi do komory gniazdowej wszystko co może wykorzystać w tym celu.
Nasiona i orzechy składowane są w bardzo bliskiej odległości od komory gniazdowej.
Zdarza się, że chomik udostępnia swoje tunele i  nory szczekuszkom z gatunków  Ochotona dauria i Ochotona mantchuria. W innych regionach nie kopie swoich nor lecz zajmuje nory gryzoni z rodzaju Meriones.
Wielkość osobnika to  80 do 103 mm, waga około 23,4 g.
Sierść ma krótką i jedwabistą. Spód pokryty jest miękką sierścią. Ubarwienie ma jasnoszare części grzbietowej, w tym głowy. Zdefiniowany pasek biegnie od głowy między uszami do ogona. Mały ogon jest pokryty białym futerkiem. Posiada duże wewnętrzne torebki policzkowe, które kończą się powyżej łopatki. 
Niewielki dymorfizm płciowy : samiec jest większy niż samica.
Phodopus campbelli jest często mylony z Phodopus sungorus. Jednakże, istnieje kilka cech fizycznych, które odróżniają oba gatunki. Uszy Phodopus campbelli są na ogół mniejsze niż Phodopus sungorus. Pręga grzbietowa jest  cienka i wyraźna  a obszar, w którym styka się grzbietowe futerko z futerkiem brzusznym jest kremowo-żółty lub jasny. Ponadto ubarwienie Phodopus campbelli jest ciemnoszare, podczas gdy u Phodopus sungorus jest białe.
Dokumentacje o wariantach kolorystycznych zostały zebrane z kilku populacji Phodopus campbelli  ze stepów Chuisaya. Chomiki Campbella z tego obszaru są nieco bardziej szare w kolorze i posiadają krótszy w połowie grzbietowej pasek. ( Hollister, 1912 ).
Po swoim terytorium porusza się szybko. W celu uniknięcia drapieżników  często robi gwałtowny zwrot i szybko powraca w kierunku nory. Wykorzystuje naturalne osłony z wysokich traw czy piaszczystych wydm. Maksymalna udokumentowana prędkość obrotowa to 6,5 km / godz.
Do komunikacji używa głównie sygnałów zapachowych, prawdopodobnie postawy ciała i wokalizy.  Posiada też ustne gruczoły łojowe służące do oznaczenia wszystkich treści, które są wprowadzane lub opuszczają torby policzkowe.
Odżywia się różnorodnym pokarmem roślinnym. W skład jego diety wchodzi głównie szeroka gama nasion, orzechów i roślin, w tym Stipa capillata, Iris rusi  i Iris flavisima. Dodatkowo, dieta może być uzupełniona o małe bezkręgowce i owady. Pokarm przenosi w torbach do nory lub jej pobliże. Gromadzi zapas pokarmu na okres zimy.
Sezon rozrodczy w zależności od regionu. Od kwietnia - maja do września lub początku października. System krycia poligamiczny.
Samica po ciąży trwającej 13,5 - 22 dni ( średnio 17,5 ) rodzi 1 do 12 młodych w miocie ( średnio 8 ). 2 - 3 czasem 4 mioty w sezonie.
Młode rodzą się całkowicie bezradne i bezwłose. Oczy i uszy mają zamknięte.
Po około 14 dniach są już całkowicie porośnięte sierścią i mają otwarte oczy i uszy. Odstawienie następuje po około 17 dniach od narodzin. Po 23 - 25 dniach młode są w pełni samodzielne i następuje rozproszenie.
Do tej pory wydawało się, że samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem. Jednak ostatnie badania sugerują, że samce chomiki mogą pomóc poprzez spożywanie zarówno płynu owodniowego, łożyska i błon płodowych (. Jones, 2000 ; McMillan, 1999 ).
Dojrzałość płciową uzyskuje : samica po 48 dniach a samiec po 23 dniach.
W naturze żyje prawdopodobnie do 24 miesięcy. W warunkach niewoli 1,5 do 3 lat.


Phodopus campbelli

Opisane podgatunki :
- Phodopus campbelli crepidatus - Hollister, 1912 - południowa azjatycka Rosja ( region Ałtaju, stepy Chuiskaya, południowa Syberia ) - synonim Phodopus sungorus crepidatus - Phodopus crepidatus - traktowany jako synonim Phodopus campbelli 

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na duże populacje oraz szeroką dystrybucję. Nie wykryto gwałtownego spadku populacji ani nie są znane główne zagrożenia dla gatunku.
Degradacja siedlisk może wynikać z nadmiernego wypasu zwierząt domowych. Wysychanie źródeł wody i susze również zagrażają, choć nie jest do końca jasne, czy są to naturalne zmiany środowiska czy są napędzane działalnością człowieka. Jednak nie są to  poważne zagrożenia dla gatunku w chwili  obecnej.
Stanowi  główne źródło pożywienia dla korsaków ( Vulpes corsac ).
Rejestrowany z wielu obszarów chronionych w swoim zakresie. Około 6% zakresu gatunku w Mongolii znajduje się na obszarach chronionych.
Badania zakresów terytoriów kilku samic chomików Campbella przeprowadzono w regionie Lake Tere Xol Mongolii. ( Wynne-Edwards & wsp. 1992 )
Zalecane są dalsze badania dotyczące stanu i trendów populacji oraz siedlisk.

W niewoli.
Wymaga dużych klatek lub wiwariów zwłaszcza jeśli trzymanych jest więcej niż jeden osobnik. 
Phodopus campbelli wykazuje wysoką tolerancję dla innych członków swojego gatunku po zajęciu terytorium w wiwarium.  Jednak osobniki żyjące w niewoli wykazują sporadycznie przyczepność na cykliczny sen i odtwarzanie zachowania dzikich okazów. Phodopus campbelli zjada chętnie komercyjnie przygotowane prawie każde jedzenie, tradycyjnie składa się ono z obszernego asortymentu kukurydzy, owsa, słonecznika, orzeszków, suszonych owoców, suszonych warzyw. Ostatnia dieta jest często z dodatkiem lucerny, minerałów lub soli.
Phodopus campbelli, Phodopus roborovskii  oraz Phodopus sungorus zostały wprowadzone do amerykańskiej hodowli amatorskiej w połowie lat 90-tych. Niewielki rozmiar, łagodny temperament i tania konserwacja Phodopus campbelli sprawiają, że jest to idealny chomik dla właścicieli zwierząt domowych hodujących go po raz pierwszy. Ponadto, w odróżnieniu od dużych gatunków podrodziny Cricetinae, Phodopus campbelli z  zadowoleniem zamieszkuje z innymi przedstawicielami swojego gatunku.
Te same cechy, które sprawiły że jest to atrakcyjne zwierzę w hodowli, sprawiły również że jest to  idealny model zwierzęcy do badań naukowych. Phodopus campbelli został wykorzystany w licznych badaniach cytogenetycznych i nowotworowych. ( Pogosianz, 1975 ).
Phodopus campbelli są z natury ciekawskie. Jednak zaskoczone mogą boleśnie ugryźć. Jest to mechanizm obronny lecz rzadko ugryzienie może uszkodzić  zewnętrzną warstwę skóry człowieka.





Chomik Roborowskiego ( Phodopus roborovskii ) ( Satunin, 1903 ) - gryzoń z podrzędu myszokształtnych ( Myomorpha ), z nadrodziny  Muroidea, z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny Cricetinae . Synonim  Cricetulus roborovskii.

Występuje w Azji Środkowej  ( południowo-wschodnia azjatycka Rosja - Tuwa, wschodni Kazachstan, zachodnia i południowa Mongolia, północne Chiny - od Heilongjiang na zachód aż po północny  Xinjiang ).

Zamieszkuje piaszczyste pustynie i półpustynie, piaszczyste wydmy, suche stepy, tereny porośnięte wysokimi bylinami i zaroślami, unika terenów z gliniastą glebą.


chomik Roborowskiego ( Phodopus roborovskii )

Aktywny od zmierzchu do świtu. Nie hibernuje ale jego aktywność w zimie spada do niezbędnego minimum.
Typowy samotnik, łączący się w pary w sezonie rozrodczym. Jest terytorialny ale zakres rewiru osobnika nie został dokładnie poznany.
Norę kopie pomiędzy wydmami lub u ich podnóża. Tunel wejściowy ma średnicę około 4 cm a komora gniazdowa jest umieszczona na głębokości 90 cm pod powierzchnią gruntu. Obok komory gniazdowej znajdują się 2 - 3 spiżarnie.
Po swoim rewirze porusza się szlakami komunikacyjnymi, które prowadzą do miejsc żerowania. Pokarm znosi w torbach policzkowych do nory lub w jej pobliże. W czasie przemieszczania się często przystaje i staje słupka rozglądając się dookoła. Stara się wykorzystywać naturalne osłony lub zastyga w bezruchu w razie zaniepokojenia.
Do komunikacji używa sygnałów zapachowych, postawy ciała i wokalizy.
W skład jego diety wchodzą głównie nasiona traw i innych roślin, ale także zjada zielone części roślin i owady. Gromadzi duże ilości nasion na okres zimy.
Sezon rozrodczy od marca do  września a nawet początku października ( południowe populacje ). System krycia poligamiczny.
Samica po ciąży trwającej 20 - 22 dni rodzi 3 - 9 młodych w miocie. Maksymalna ilość miotów w sezonie 4.
Młode rodzą się gołe, ślepe i bezradne. Po około 14 dniach mają otwarte oczy i są porośnięte sierścią. W wieku 17 - 20 dni następuje odstawienie. Młode przebywają jeszcze około tygodnia z samicą i następuje rozproszenie.
Samiec nie uczestniczy w opiece nad młodymi.
Dojrzałość płciową uzyskuje w wieku 30 - 35 dni od narodzin, młode osobniki rozmnażają się często jeszcze w tym samym roku.
Żyje około 24 miesięcy, w niewoli do 3 lat.

rycina - Phodopus roborovskii roborovskii

Opisane podgatunki :
- Phodopus roborovskii bedfordiae - Thomas, 1908 - środkowe i północne Chiny ( Shensi, Shansi, Neimenggu ), Mongolia - synonim Phodopus bedfordiae - Cricetulus bedfordiae 
- Phodopus roborovskii praedilectus - Mori, 1930 - północne Chiny ( środkowa Mandżuria - Jilin, Liaoning ) - synonim Phodopus praedilectus  - uznawany za odrębny gatunek w innych taksonomiach
- Phodopus roborovskii przewalskii - Vorontsov & Kriukova, 1969 - Kazachstan ( Vostochno-Kazachstan area ) - status przewalskii omówił Corbet (1978) i Pavlinov oraz Rossolimo (1987).
- Phodopus roborovskii roborovskii - (Satunin, 1903) - północno-zachodnie Chiny ( Nan Shan, Xinjiang - Turkiestan Wschodni )

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na duże populacje i szeroki zakres. W chwili obecnej nie są znane żadne główne zagrożenia dla gatunku.
Uważa się, że na pustyni Gobi jest dość powszechny, rzadki na terenie Rosji i Kazachstanu. 
Zagrożenie może stanowić nadmierny wypas zwierząt domowych, wysychanie źródeł wody oraz susze. Jednak  nie do końca  wiadomo czy dwa ostatnie czynniki są spowodowane  naturalnymi zmianami środowiska czy też działalnością człowieka.
Rejestrowany z obszarów chronionych w swoim zakresie. Około 18% zakresu gatunku w Mongolii przypada na tereny chronione.
Obecnie nie jest objęty żadnymi działaniami ochronnymi oraz nie są prowadzone żadne badania obejmujące trendy i stan populacji czy jej wielkość na części zakresu.

W niewoli. 
Często hodowany w hodowli amatorskiej.
Jego łagodny charakter i bez problemowa opieka przynosi mu dużą popularność. Hodowany w parach lub nawet niewielkich grupach. Potrafi się przestawić na dobowy cykl aktywności. Dobrze przywiązuje się do opiekuna.
Wymaga dużego wiwarium gdyż jest dość ruchliwym zwierzęciem.
Zjada wszystkie dostępne na rynku mieszanki dla hodowanych amatorsko gryzoni.
Dożywa nawet do 3 lat.






Chomik dżungarski, chomik syberyjski ( Phodopus sungorus )  (Pallas, 1773) - gryzoń z podrzędu myszokształtnych ( Myomorpha ), z nadrodziny  Muroidea, z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny Cricetinae . Synonim  Mus sungorus - Mus songarus.  

Występuje w Azji Środkowej ( azjatycka Rosja - południowo-zachodnia Syberia, wschodni Kazachstan ).

Zamieszkuje suche stepy nizinne i wyżynne, półpustynie, zbocza górskie z rumowiskami skalnymi, laso-step a czasami obrzeża lasów. Preferuje piaszczyste obszary.


chomik dżungarski ( Phodopus sungorus ) - osobnik w hodowli zjadający mączniaka

Aktywny od zmierzchu do świtu od wiosny do jesieni. Okres zimowy spędza w norze. Nie hibernuje. Typowy samotnik, łączący się w pary w okresie rui.
Niewielki dymorfizm płciowy : samiec cięższy niż samica. Waga samca wynosi od 19 g do 45 gramów, a u samicy od 19 g do 36 gramów. Waga zmienia się w zależności od pory roku i dostępności pokarmowej. Najniższa jest w okresie zimowym.
Długość ciała bez ogona wynosi 70 do 90 mm ​​długości, długość ogona jest od 5 do 15 mm, a tylne nogi ma długości ​​od 11 do 15 milimetrów. 
Ubarwienie zazwyczaj jest gęste i szare, ciemny szary pasek na grzbiecie i porośnięte futerkiem stopy. Gdy zbliża się zima i dni stają się krótsze, ciemne futro jest prawie całkowicie zastąpione białym futerkiem. Okrywa jest mniej wełnista niż u chomika Campbella. W lecie futro powraca  do barwy popielatej do ciemnobrązowego, czasem z blado brązowym odcieniem . Zewnętrzne uszy i oczy mają czarne krawędzie. Reszta głowy ma ciemnobrązową lub czarną barwę. Od głowy do ogona biegnie brązowo-czarny pasek na grzbiecie.  Gardło, brzuch, kończyny i ogon są białe.  Uszy są szare z różowym odcieniem  z rozrzuconymi czarnymi włosami na krawędziach. Włosy na spodzie są całkowicie białe. W zimie futro jest bardziej gęste. Czasami ma szary odcień na głowie.  Linienie zimowe zaczyna się w październiku lub listopadzie, a kończy się w grudniu. Natomiast zmiana ubarwienia na letnie zaczyna się w styczniu lub lutym, a kończy się w marcu lub na początku kwietnia. Czasami występują naturalne barwne mutacje.
Kopie nory z kilkoma wejściami oraz jedną lub więcej komorami. Nora zimowa jest umieszczona nawet metr pod powierzchnią gruntu. Wykorzystuje często opuszczone nory innych gryzoni. Zajmuje często nory w pobliżu innych gatunków gryzoni.  Do utrzymania ciepła w norze zimą, zamyka wszystkie otwory i korzysta tylko z jednego wejścia. Komora jest wyścielona  sierścią, wełną  lub innym materiałem, który znajdzie. Temperatura wewnątrz nory to zazwyczaj 16,7 stopni C.  
Jest terytorialny, jednak rewir osobnika nie został dokładnie poznany.
Do miejsc żerowania wykorzystuje szlaki komunikacyjne własne lub innych gatunków.
Pokarm znosi w torbach policzkowych do nory lub w jej pobliże.
Na okres zimowy gromadzi niewielkie zapasy pokarmu, gdyż gromadzi duży zapas podskórnej  tkanki tłuszczowej pomagającej mu przetrwać ujemne temperatury.
Do komunikacji używa postawy ciała, sygnałów chemicznych i wokalizy.
Odżywia się głównie nasionami traw i ziół, owadami i ich larwami.
Sezon rozrodczy od kwietnia do września, czasami zimą. System krycia poligamiczny.
Samica rodzi od 7 - 11 młodych w miocie. 5 - 6 miotów w sezonie ( Kazachstan ).
Młode szybko rosną i po około 30 dniach następuje rozproszenie.
Samiec nie uczestniczy w opiece nad młodymi.
Żyje około 24 - 26 miesięcy. W niewoli 1,5 do około 3 lat.

Opisane podgatunki :
- Phodopus sungorus sungorus - (Pallas, 1773) - stepy północno-wschodniego Kazachstanu ( Semipałatyńsk ), azjatycka Rosja ( zachodnia i południowa Syberia )

Phodopus sungorus 
 
Gatunek uznawany za niezagrożony ze względu na szerokie rozpowszechnienie  i brak widocznych zagrożeń w chwili obecnej. Izolowana populacja występuje w Khakassia regionie ( Rosja ).
Dokładne dane nie są dostępne. Wahania liczebności populacji są znaczne. W niektórych obszarach obfite populacje i szkodnik roślin uprawnych.
W roku 1968, pierwsze cztery okazy chomika dżungarskiego zostały złowione w zachodniej Syberii i dostarczone do Instytutu Maxa Plancka w Niemczech.  
Degradacja siedlisk może zmniejszyć powierzchnię występowania znanych populacji.
Występuje w kilku obszarach chronionych w swoim zasięgu.
Potrzebne są aktualne badania dotyczące stanu i trendów populacji i potencjalnych zagrożeń 


rycina - Phodopus sungorus - u góry : szata letnia; u dołu : szata zimowa

W niewoli.
Wymaga dużego wiwarium jeśli hodowanych jest kilka osobników.
Powszechny w hodowli amatorskiej w Europie i Ameryce Północnej.
Wykazuje dużą zmienność ubarwienia w warunkach hodowli. Aby uzyskać zmianę ubarwienia na zimową trzeba skrócić długość dnia. Pigmentacja włosów jest kontrolowana przez hormon prolaktyny i kolory genetyczne. Długość dnia musi być krótsza niż czternaście godzin, aby rozpoczęły się zmiany na ubarwienie zimowe. Zmiana ubarwienia może być wywołana w lecie przez skrócenie dni. Zmiana do letniego ubarwienia może nastąpić jesienią, gdy długość dnia zmienić ponownie. Oczy są czarne, chyba że jest to albinos, w tym  przypadku oczy są czerwone. Dzięki temu wyhodowano wiele odmian barwnych tego gatunku.
Rozmnaża się przez cały rok.
Daje płodne hybrydy z chomikiem Campbella. Jednak dalsze rozmnażanie hybryd może prowadzić do problemów zdrowotnych osobników oraz zmniejszenia ich wielkości.













Opracowano na podstawie :
animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia, wwf i wiedzy własnej.
Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.












Brak komentarzy:

Prześlij komentarz