czwartek, 16 października 2014

Mesocricetus - rodzaj z rodziny chomikowatych. Przegląd gatunków z południowej i wschodniej Europy oraz zachodniej Azji.






Chomik turecki, chomik azerski ( Mesocricetus brandti ) (Nehring, 1898) -  gryzoń z podrzędu myszokształtnych ( Myomorpha ), z nadrodziny  Muroidea, z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ). Synonim Mesocricetus auratus brandti - Cricetus brandti.  

Występuje w południowo - wschodniej Europie ( południowo - zachodnia europejska Rosja, północna Transkaukazja, Dagestan, Gruzja, Armenia, Azerbejdżan ) i w zachodniej Azji ( Turcja - Anatolia, północno - zachodni Iran - region Kurdystanu, wschodni Qazvin, południowy Lurestan ). Błędny zakres jest podawany co do występowania w północnym Iraku, Palestynie, Izraelu, Libanie i Syrii.

Zamieszkuje suche stepy, górskie łąki, podnóże gór i doliny górskie, półpustynie od poziomu morza do 2600 m n.p.m. ale najczęściej od 1000 do 2200 m n.p.m. Również na łąkach i pastwiskach czy terenach upraw rolnych. 


chomik turecki ( Mesocricetus brandti )

Aktywny od wiosny do jesieni, głównie późnym popołudniem i przed zmierzchem.
Zimą hibernuje ale często wychodzi z odrętwienia w celu skonsumowania zgromadzonych zapasów.
Typowy samotnik, w pary łączący się w okresie rozrodczym.  Jest terytorialny, rewir osobnika to około 200 - 500 m2, czasami więcej.
Kopie rozbudowane systemy nor.  W zależności od typu nory jej głębokość może wynosić od 50 cm do głębokości 2 m i długości od 6 do 10 metrów. Nory składają się z  kilku komór ( sypialni lub lęgowej, spiżarni i wc ). Często nory są wykopywane  wewnątrz kolonii Microtus arvalis i Microtus socialis. 
Prowadzi skryty tryb życia,  w czasie poszukiwania pokarmu wykorzystuje naturalne osłony wysokich traw lub ziół. Mieszkając w kolonii norników korzysta z ich szlaków komunikacyjnych.
Do komunikacji używa prawdopodobnie postawy ciała, sygnałów chemicznych i wokalizy.
Zaatakowany przez drapieżnika próbuje uciekać do nory lub się agresywnie broni.
Typowy roślinożerca, który nie gardzi też owadami czy drobnymi kręgowcami. Żywi się nasionami traw, ziół i zbóż, bulwami, cebulami, korzonkami, kłączami, jagodami i owocami. Gromadzi zapasy na okres zimy, są to nasiona zbóż, zioła, bulwy, korzenie i liście. 
Sezon rozrodczy od wiosny do jesieni. System krycia poligamiczny ale monogamia nie jest wykluczona. 
Ciąża trwa 16 - 17 dni. Samica rodzi od 4 do 20 młodych w miocie ( średnio 10 ). W sezonie może być 2 - 3 mioty, w latach dużej obfitości pokarmowej nawet 4.
Młode w wieku około 30 - 35 dni stają się całkowicie samodzielne i następuje rozproszenie.
Dojrzałość płciową osiąga samica w wieku około 3 miesięcy, jednak młode z ostatnich miotów rozmnażają się dopiero po przezimowaniu.
Żyje około 24 - 26 miesięcy.


Mesocricetus brandti

Opisane podgatunki :
 - Mesocricetus brandti brandti - (Nehring, 1898) - Transkaukazja, Azerbejdżan, Armenia, Gruzja, wschodnia Turcja, Iran ( Qazvin Province ),  Buinsk dystrykt w południowym  Dagestanie ( południowo - zachodnia europejska Rosja ), Ciskaukazja
- Mesocricetus brandti koenigi - Nehring, 1898 - Transkaukazja, Armenia, Turcja ( Kazikoporan ) - synonim Mesocricetus koenigi 
- Mesocricetus brandti mevlevi - Mursaloglu, 1976 - Turcja ( Anatolia ) - uważany za ważny podgatunek w Turcji


Mesocricetus brandti - dwa młode osobniki

Gatunek uznawany jako bliski zagrożenia ze względu na spadek populacji o co najmniej 20% w ciągu ostatnich 10 lat na skutek przekształcania siedlisk w tereny rolnicze oraz bezpośredniego tępienia jako szkodnika upraw rolnych. 
Główne zagrożenie stanowi rozwój rolnictwa i związane z nim przekształcanie siedlisk w tereny upraw rolnych oraz tępienie jako szkodnika tychże upraw.
Rekordy z Izraela, Palestyny, Libanu, Syrii czy północnego Iraku uważane są za błędne ( Musser & Carleton, 2005,  Shehab i in., 2004 ).
Obecnie gatunek jest stosunkowo rzadki mimo, dość szerokiej dystrybucji.
W Azerbejdżanie gatunek uważany jest za rzadki w półpustynnych siedliskach, na stepach czy u podnóża gór i na łąkach górskich (Rodrigues i in., 1999). 
Zawarty w Czerwonej Księdze Gruzji (1982) jako rzadki / zagrożony (Ocena biologicznej różnorodności dla Gruzji, 2000). Na nizinach w Gruzji jest rzadszy niż w górach. 
W Turcji zawsze był rzadki. 
Ostatnio populacje kaukaskie spadły z powodu czynników antropogenicznych ( K. Tsytsulina & wsp.. 2008) .
Gatunek jest szeroko rozpowszechniony, ale rzadki i chociaż siedlisko, w którym zamieszkuje  jest podatne na wypas zwierząt domowych to jednak nie ma dowodów, że nadmierny wypas ma wpływ na gatunek w chwili obecnej ( B. Krystufek & wsp.,2007). 
Rolnictwo w Turcji niszczy wiele naturalnych siedlisk stepowych ( N. Yigit & wsp.,2007 ).
Rejestrowany z kilku obszarów chronionych w swoim zakresie.
Gatunek powinien być stale monitorowany oraz objęty działaniami ochronnymi.


W niewoli - rzadki.
W U.S.A. w hodowli amatorskiej. Jednak ze względu na swoją agresywność dość trudny do hodowli. Trudniej się oswaja i przyzwyczaja do hodowcy niż inne gatunki chomików.
Jego popularność w hodowli ze względu na jego agresywny temperament jest mniejsza niż jego kuzyna - chomika syryjskiego. 




Chomik rumuński ( Mesocricetus newtoni )  (Nehring, 1898) - gryzoń z podrzędu myszokształtnych ( Myomorpha ), z nadrodziny  Muroidea, z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ). Synonim  Mesocricetus auratus newtoni - Cricetus newtoni. Endemit dla Europy.

Występuje w południowej Europie ( wzdłuż prawego brzegu dolnego biegu Dunaju, wschodnia Rumunia, północna Bułgaria ).

Zamieszkuje suche siedliska stepowe, nieużytki, łąki i pastwiska, pola uprawne, winnice, ogrody i plantacje do 460 m n.p.m.


chomik rumuński ( Mesocricetus newtoni )

Aktywny w od zmierzchu do świtu, rzadko w ciągu dnia.  W okresie zimowym jego aktywność spada.
Typowy samotnik w pary łączący się w sezonie rozrodczym.  Jest terytorialny, rewir osobnika to około 800 m2 i więcej.
Kopie rozległe systemy nor i tuneli. Nora składa się z dwóch lub więcej otworów wejściowych, komory gniazdowej, spiżarni i WC.
Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego ale samiec nieco większy.
Wielkość ciała to 18 cm, a waga waha się między 80 g do 115 g.
Ubarwienie ma brązowe na grzbiecie z białym brzuchem. Górna część głowy ma ciemny pas, który rozciąga się aż do szyi. Ciemne pasy z policzków sięgają do ramion. 
Porusza się szybko szlakami komunikacyjnymi, które wykorzystują naturalne osłony z wysokiej trawy czy bylin. Pokarm zbiera do toreb policzkowych i przenosi do nory lub w jej pobliże.
Do komunikacji używa sygnałów chemicznych, postawy ciała i wokalizy. Wokaliza u tego gatunku to rodzaj skrzypienia lub ultradźwięki.
Odżywia się głównie pokarmem roślinnym ( różnego rodzaju nasiona traw, zbóż i ziół, bulwy, kłącza, korzonki, zielone części roślin ) ale nie gardzi też owadami i ich larwami.
Sezon rozrodczy od kwietnia do sierpnia. System krycia poligamiczny.
Ciąża trwa około 15 dni. Samica rodzi 1 - 12 młodych ( średnio 6 - 8 ) w miocie.
2 - 3 mioty w sezonie. Młode rodzą się gołe, ślepe i bezradne. W wieku 14 dni od narodzin otwierają oczy i są już całkowicie porośnięte sierścią. Po 21 dniach od narodzin następuje odstawienie. 
Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem.
Może być sporadyczny kanibalizm.
Dojrzałość płciową osiąga w wieku 56 - 70 dni od narodzin.
Żyje prawdopodobnie około 24 miesięcy.

Nie opisano żadnych podgatunków.

Gatunek uznawany za  bliski zagrożenia ze względu na ograniczony zakres. Jednak  jego zasięg występowania jest większy niż 20.000 km ², ale  obszar wykorzystania nie jest znany, ale podejrzewa się że może wynosić do 2000 km² co stanowi próg wrażliwy. 
Negatywny wpływ na gatunek ma intensyfikacja rolnictwa, a to prowadzi do zmniejszenia populacji, choć nie ma danych ilościowych dotyczących trendu populacji. W związku z tym ocenia się, jako bliskie zagrożenia. Jeśli nowe informacje wskażą, że obszar wykorzystania jest poniżej 2000 km ², to kryterium B2 powinno być brane pod uwagę. Jednak, jeśli trend populacji definitywnie uznany jest  za stabilny, to gatunek może zostać uznany za nie zagrożony.
Mesocricetus newtoni  jest rzadki w całym swoim niewielkim zakresie. Gęstość osobnicza się waha, ale populacje są zlokalizowane i rzadkie. Długoterminowy trend populacji nie został uwzględniona, ale uważa się że maleje. 
W Rumunii szacuje się gatunek na około 3000 dorosłych osobników (Murariu 1995).
Głównym zagrożeniem jest utrata siedlisk i ich degradacja w wyniku intensywnego rolnictwa. Rolnicze wykorzystanie opuszczonych pól i siedlisk stepowych jest bardzo prawdopodobne, aby nie miało negatywnego wpływu na gatunek ( V. Vohralik i wsp. 2006), choć niektóre populacje nie zamieszkują antropogenicznych siedlisk. W Dobrudży trwa intensywne rolnictwo (I. Coroiu i wsp. 2006), a intensyfikacja rolnictwa może wzrosnąć od przystąpienia Rumunii do Unii Europejskiej.
Notowany w Załączniku II Konwencji Berneńskiej.
Umieszczony w Czerwonych Księgach Bułgarii i Rumunii.
W Rumunii chroniony przez przepisy krajowe.
Potrzebne są badania dotyczące stanu i trendów populacji, jej obfitości oraz siedlisk. Jeśli odnotowano by gwałtowny spadek działania ochronne powinny być przedsięwzięte aby zachować ten mało znany gatunek.

W niewoli - brak danych.




Chomik kaukaski ( Mesocricetus raddei ) (Nehring, 1894) -  gryzoń z podrzędu myszokształtnych ( Myomorpha ), z nadrodziny  Muroidea, z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ). Synonim  Mesocricetus auratus raddei - Cricetus nigricans raddei.

Występuje w południowo-wschodniej Europie (  południowo-zachodnia Rosja, północne stoki Kaukazu, Dagestan, do brzegów Morza Azowskiego ).

Zamieszkuje suche stepy, tereny porośnięte trawami i ziołami, pola uprawne, czasami ogrody, miedze, obrzeża lasów pomiędzy polami uprawnymi. Unika terenów wilgotnych i lasów.


chomik kaukaski ( Mesocricetus raddei )

Aktywny od zmierzchu do świtu, w lecie i na jesieni także za dnia. Hibernuje od 4 do 6 miesięcyw zależności od wysokości i temperatury w zimie.
Typowy samotnik, w pary łączący się w sezonie rozrodczym. Jest terytorialny, rewir osobnika to 800 - 900 m2 i więcej.
Kopie głębokie systemy nor i tuneli. Nora posiada kilka otworów wejściowych, rzadziej jeden i ma komorę gniazdową, spiżarnię i WC. Gniazdo zbudowane jest z suchej trawy, ziół i innych miękkich materiałów.
Porusza się po terytorium szlakami komunikcyjnymi, które są usytuowane wzdłuż naturalnych osłon. Pokarm zbiera i przenosi w torbach policzkowych do nory lub w jej pobliże.
Do komunikacji używa sygnałów chemicznych, postawy ciała i wokalizy.
Odżywia się wiosną i na początku lata zielonymi częściami roślin, na jesieni głównie nasionami, korzeniami, kłączami, bulwami. Gromadzi zapasy pokarmu na zimę do 16 kg. 
Sezon rozrodczy od kwietnia do sierpnia. System krycia poligamiczny.
Ciąża trwa 15 - 21 dni. Samica rodzi 4 - 24 młode ( średnio 12 ) w miocie.
W górach 2 mioty w sezonie a na nizinach 3 - 4.
Młode rodzą się gołe, ślepe i bezradne. Po około 14 dniach otwierają oczy i są porośniete sierścią. W wieku 20 - 25 dni przechodzą na stały pokarm. Po 30 - 35 dniach od narodzin następuje rozproszenie.
Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem.
Sporadyczny kanibalizm.
Dojrzałość płciową uzyskuje w wieku około 50 - 60 dni.
Żyje około 24 - 28 miesięcy.

Opisane podgatunki :
- Mesocricetus raddei avaricus - Ognev & Heptner, 1927 - południowo-zachodnia Rosja, Ciskaukazja, Płaskowyż Khunsakh, centralny Dagestan
- Mesocricetus raddei nigricans - Brandt, 1832 (not Lacepede, 1799) - południowo-zachodnia Rosja, Kaukaz - synonim Cricetus nigricans - traktowany jako synonim Mesocricetus raddei nigriculus
- Mesocricetus raddei nigriculus - Nehring, 1898 - południowo-zachodnia Rosja, północne stoki Kaukazu, Ciskaukazja, step Kubański - synonim Mesocricetus nigriculus - obecnie uważany jako raddei, nie jest to oddzielny gatunek ale uważany za różny przez Yiglit & wsp., 2006
- Mesocricetus raddei raddei - (Nehring, 1894) - południowo-zachodnia Rosja, Dagestan, rzeka Samur, Ciskaukazja

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na szeroką dystrybucję, stabilne i duże populacje oraz brak widocznych zagrożeń w chwili obecnej.
Jednak traktowany jest jako poważny szkodnik upraw rolnych i lokalnie tępiony.
Znany jedynie z jednej lokalizacji w Gruzji.
Może występować w obszarach chronionych, co nie jest do końca pewne.
Nie jest objęty żadnymi działaniami ochronnymi.

W niewoli - brak danych.
Może występować w hodowli amatorskiej na terenie Rosji.









Opracowano na podstawie :
animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia, wwf i wiedzy własnej.
Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz