22 wrzesień - Światowy Dzień Nosorożca.

Nosorożce ( Rhinocerotidae ), rodzina ssaków z rzędu nieparzystokopytnych ( Perissodactyla ).
Współcześnie obejmuje 5 gatunków dużych ssaków z 4 rodzajów :
- Ceratotherium - 1 gatunek
- Dicerorhinus - 1 gatunek 
- Diceros - 1 gatunek
- Rhinoceros - 2 gatunki 
Występują w Afryce ( 2 gatunki ) i w Azji ( 3 gatunki ).
Rodzaj - Diceros
Gatunek - Diceros bicornis 

po lewej : nosorożec sumatrzański ( Dicerorhinus sumatrensis ), w środku : nosorożec indyjski ( Rhinoceros unicornis ), po prawej : nosorożec jawajski ( Rhinoceros sondaicus )

po lewej : nosorożec biały ( Ceratotherium simum ), po prawej : nosorożec czarny ( Diceros bicornis ) 

Nosorożec zwyczajny, nosorożec czarny, nosorożec wąskopyski, nosorożec ostrowargi  ( Diceros bicornis ) - (Linnaeus, 1758) - ssak z rzędu nieparzystokopytnych ( Perissodactyla ), z rodziny nosorożców ( Rhinocerotidae ). 

Występuje  - Afryka na południe od Sahary ( południowa Angola, Botswana, Burundi, północny Kamerun, Republika Środkowej Afryki, południowa część Demokratycznej Republiki Konga, południowy Czad, północna Erytrea, Etiopia, Kenia, Malawi, Mozambik, Namibia, południowo-wschodni Niger, Nigeria, Rwanda, Somalia, R.P.A., Sudan, Sudan Południowy, Suazi, Tanzania, Uganda, Zambia, Zimbabwe. Być może w Nigrze, rozciągając się do Beninu i Wybrzeża Kości Słoniowej. Chociaż w niektórych krajach uznawany za wymarły ( wytępiony ) lub ponownie wprowadzany.

Zamieszkuje szeroką gamę siedlisk - od pustyń i półpustyń przez sawannę do lasów galeriowych i górskich do wysokości 2700 m n.p.m. Zazwyczaj nie dalej niż 25 km od zbiornika wodnego. 

nosorożec czarny ( Diceros bicornis ) - samica z młodym w typowym siedlisku

jedno z typowych siedlisk nosorożca czarnego 

Aktywny w ciągu całego roku, w różnych porach dnia i nocy, ale unika dużych upałów. Jest mniej aktywny w środku dnia, szczyt aktywności to wczesny ranek i wieczór wykorzystywany do jedzenia, picia i poruszania się. 

Typowy samotnik. Samce pozostają samotne, dopóki nie nadejdzie czas rui. Samice żyją ze swoim potomstwem w małej grupie rodzinnej. Istnieją wyjątki, gdyż samice bez młodych czasami grupują się z innymi samicami. Największa obserwowana grupa nosorożców czarnych składa się z 13 nosorożców, ale było to tymczasowe powiązanie ( Hillman-Smith i Groves, 1994 ).

Jest terytorialny, zakresy rewirów osobniczych są uzależnione od zasobności siedliska. Występuje duża różnorodność rozmiarów osobniczych. W zależności od regionu i siedliska, zakres rewiru może wynosić od 2,6 km2 do 133 km2. Siedliska o lepszych warunkach ogólnie powodują mniejsze rewiry osobnicze, a biedniejsze warunki powodują większe rewiry, prawdopodobnie ze względu na to, że nosorożce muszą wędrować dalej, aby uzyskać pokarm i wodę. Nosorożec czarny nie jest nadmiernie terytorialny w swoich rewirach, ale dominujące samce częściej wyrażają terytorialne zachowanie wobec innych dominujących samców niż samice i samce niższe w hierarchicznym systemie ( Hillman-Smith i Groves, 1994 ). 

Dorosłe osobniki wykorzystują stosy odchodów jako środek komunikacji, ponieważ ujawnia on innym nosorożcom, jak długo osobnik był w danym miejscu. Samice używają również kału do oznaczania terytoriów. Kopią w swoim kale, aby osadzić go na nogach, a następnie poruszać się wokół rewiru. Oddają również mocz, aby oznaczyć ich rewir osobniczy. Kiedy spotykają się dwie samice, demonstrują one niewielką agresję, zbliżają się do siebie nawzajem i mogą stykać się ze sobą rogami, a następnie cofają się. Gdy jednak dwa samce lub samiec i samica spotykają się, występuje większa agresja. Przy spotkaniu samca i samicy również stykają się rogami i cofają się. Jednak gdy spotykają się dwa samce agresja występuje bardzo łatwo. Wielokrotnie, mniej dominujący samiec wycofuje się. Jeśli nie, samce nabiegają na siebie, najpierw uderzają w róg i pojękują głośno. Przedni róg zapewnia nosorożcom bardzo skuteczną broń podczas interakcji  ( Hillman-Smith i Groves, 1994, Massicot, 2006, Hillman-Smith i Groves, 1994, Massicot, 2006 ). 

Terytoria są pokryte siecią szlaków komunikacyjnych.

nosorożec czarny na afrykańskiej sawannie - jedno z typowych siedlisk gatunku

Specyficzny kolor skóry zależy od warunków glebowych w siedliskach każdego osobnika. Skóra jest naga lub bez włosów, z wyjątkiem krótkich czarnych włosów na krótkich i zaokrąglonych uszach. Chociaż kolor nosorożców czarnych może różnić się od żółto-brązowego do ciemnobrązowego, ogólny kolor jest szary.  

Średnio czarne nosorożce mają wysokość w kłębie od 1,4 do 1,8 m, długość głowy i ciała od 3 do 3,75 m, a waga od 800 do 1400 kg. Długość ogona wynosi zazwyczaj około 0,7 m. Chociaż mają podobne rozmiary, samce są zwykle trochę większe niż samice ( Grzimek, 2005, Lang, 1983, World Wildlife Fund, 2004 ).

Nosorożec czarny ma dwa rogi, jeden tylny i jeden przedni, wykonany z keratyny zamiast kości. Przedni róg jest dłuższy, o wymiarach od 42 do 128 cm, a tylny róg jest od 20 do 50 cm. W niektórych przypadkach gatunek ma trzeci, tylny róg, który jest mały. Samica ma dłuższe i cieńsze rogi niż samiec ( Brooks, 2002, Grzimek, 2005, Massicot, 2006, World Wildlife Fund, 2004 ). Utracony róg stopniowo odrasta, osiągając pierwotne rozmiary. Po śmierci osobnika róg bardzo szybko odpada. Rogi przeważnie są używane do walk i do rozsuwania ciernistych krzewów przy torowaniu sobie drogi. Rekord długości rogu wynosi 138 cm i stwierdzony został u samicy "Gladys" w rezerwacie Amboseli ( Antoni Gucwiński, Znajomi z Zoo wyd.3 1990 ). 

Cechy, które odróżniają nosorożca czarnego od nosorożca białego to ostra, przedwczesna warga górna u nosorożca czarnego, w przeciwieństwie do kwadratowych warg u nosorożca białego. Ta ostra warga służy do zbierania pokarmu, takich jak gałązki. Dodatkowo gatunek ma mniejszą głowę, krótsze uszy i krótsze rogi niż nosorożec biały ( Brooks, 2002, Lang, 1983, World Wildlife Fund, 2004 ).

nosorożec czarny zjadający kolczaste gałązki krzewu - Lapalala, R.P.A.

W celu utrzymania stałej temperatury ciała podczas szczególnie gorących pór dnia lub roku, tarza się w błocie, aby uzyskać ochłodzenie na całym ciele. Wędruje do lokalnych lizawek soli, aby uzyskać niezbędne składniki odżywcze niezbędne do przeżycia ( Grzimek, 2005 ).

Zaskoczony ma tendencję do ucieczki od źródła zaskoczenia. Uciekając, nosorożec wydaje serię parsknięć i zwija ogon, aż się uspokoi. Gdy początkowo przerażenie mija, ciekawość każe mu powrócić i zbadać źródło zaskoczenia.  Pomimo istnienia poważnego zagrożenia związanego z powrotem zwykle nie kończy się on poważnymi konsekwencjami ( Hillman-Smith i Groves, 1994, Massicot, 2006 ). Jednak mimo swych rozmiarów i masywnej budowy ciała jest gatunkiem szybkim i bardzo zwrotnym.

Do komunikacji wykorzystuje sygnały chemiczne, słuch, węch, wzrok i postawę ciała. Jego zmysł węchu polega na łowieniu zapachów oraz sygnałów chemicznych. Ma słabszy wzrok, z możliwością widzenia tylko 25 do 30 m. Jego słuch jest dobry, ale nie do poziomu węchu. Wykorzystuje feromony i zapachy z kału i moczu do oznaczenia terytoriów. 

Dodatkowo angażuje się we wzajemne nawiązywanie kontaktów, które może przybierać formę interakcji u samicy i jej potomstwa w głośne okrzyki, które oznaczają agresję. 

Kiedy podrzędny samiec wejdzie na terytorium bardziej dominującego samca,  woń terytorialnych zapachów powoduje, że podporządkowany samiec wycofuje się ( Hillman-Smith i Groves, 1994, Massicot, 2006 ).

Często o zagrożeniach informują żerujące na nosorożcu bąkojady z gatunków  Buphagus africanus i Buphagus erythrorhynchus. Ptaki zjadają pasożyty Rhinoussa brucei, Gyrostigma, Ixodidae. Największym zagrożeniem dla gatunku jest człowiek ( Homo sapiens ), naturalnymi drapieżnikami są lwy ( Panthera leo ) i hieny cętkowane ( Crocuta crocuta ). Czasami te dwa gatunki atakują młode nosorożce. Lwy atakują też dorosłe osobniki. Nosorożec czarny wykorzystuje swój rozmiar i siłę jako mechanizm obronny, potrafi zarówno zagrozić drapieżnikom, jak i aktywnie bronić siebie i swoje potomstwo ( Berger, 1994, Hillman-Smith i Groves, 1994 ).

Typowy roślinożerca. Gatunek zjada gałązki, krzewy leśne, małe drzewa, rośliny strączkowe, zioła i trawę. Często preferuje różne gatunki  Acacia, a także rośliny z rodziny Euphorbiaceae i Grewia. . Codziennie je średnio 23,6 kg. Wykorzystuje swoją charakterystyczną górną wargę, aby złapać rośliny i poprowadzić ich do otworu gębowego, gdzie zęby policzkowe mogą wykonać resztę pracy. Ponadto, nosorożec czarny korzysta z rogów, aby uzyskać dostęp do wyższych gałęzi, łamiąc lub stukając w rośliny. Skrobanie kory drzew jest również częścią repertuaru pokarmowego ( Grzimek, 2005, Hillman-Smith i Groves, 1994, Massicot, 2006 ).

Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. System krycia poligamiczny.

Samiec poszukuje samicy w rui. Rozpoczynając zaloty samiec śledzi samicę i jej potomstwo przez tydzień lub dwa. Nawet w czasie odpoczynku czy snu samiec pozostaje w kontakcie z samicą. Wykazuje pewne cechy behawioralne przed kryciem. Idzie w sztywny sposób i ryje rogami ziemię przed samicą. Zanim zacznie się kopulacja, podejmowane są liczne próby odpędzenia samca. Jeśli samica nie jest jeszcze gotowa, dokona szeregu ataków na niego. Rytuał trwa do momentu kiedy wreszcie samica ulegnie samcowi i dojdzie do kopulacji. Kopulacja trwa 20 do 40 minut. Jeśli kopulacja nie przyniesie rezultatu, samica powróci do stanu rui w ciągu 35 dni od poprzedniej kopulacji ( Garnier, i wsp., 2001, Garnier, i in., 2002, Grzimek, 2005, Hillman-Smith i Groves, 1994, Massicot, 2006 ).

Ciąża trwa około 15 miesięcy. Samica rodzi jedno młode, które zwykle waży od 20 do 25 kg. Przez pierwszy tydzień po urodzeniu potomstwo jest ukryte przez samicę. Potem samica i cielę używają specyficznych wokalizacji, aby znaleźć się nawzajem. Samica bardzo chroni swoje cielę, dlatego cielę chodzi za samicą.  To różni je od samic nosorożców białych, które mają przed sobą młode. 

Odsadzanie potomstwa następuje zazwyczaj po 18 miesiącach, ale potomstwo pozostaje zależne od samicy do 4 lat. Cielę może się samodzielnie odżywiać po jednym miesiącu i może pić wodę po 4 - 5 miesiącach. Podstawową jednostką społeczną dla samicy jest zazwyczaj samica i jej potomstwo, dopóki cielę nie jest zmuszone do niezależności przez następne młode ( Garnier, i wsp., 2001, Grzimek, 2005, Massicot, 2006 ).

Samica osiąga dojrzałość płciową w wieku od 5 do 7 lat, samiec osiąga dojrzałość w wieku od 7 do 8 lat ( Brooks, 2002, Dollinger i Geser, 2008, Garnier, i in., 2002, Grzimek, 2005 ).

Typowa żywotność na wolności wynosi od 30 do 35 lat, z niewielkim przekroczeniem 35 lat. W niewoli nosorożec czarny może żyć przez ponad 45 lat, a rekord wynosi 49 lat. Czynnikami, które ograniczają żywotność w środowisku naturalnym, jest kłusowanie dla rogów i rozdrobnienie siedlisk ( Brooks, 2002, Grzimek, 2005, Massicot, 2006 ).

Diceros bicornis w typowym siedlisku

Diceros bicornis w typowym siedlisku 

Opisane podgatunki :

- Diceros bicornis africanus - Blumenbach, 1797/Desmarest, 1822 - R.P.A. ( Cape of Good Hope, zachodnia  Cape Province ) - synonim Rhinoceros africanus - Opsiceros africanus - uznawany jako synonim Diceros bicornis bicornis

- Diceros bicornis angolensis - Zukowsky, 1965 - południowa Angola ( Huila Province, Mossamedes ) - uznawany jako synonim Diceros bicornis minor

- Diceros bicornis atbarensis - Zukowsky, 1965 - Erytrea ( Dolina Anseba, rzeka Atbara ) - uznawany jako Diceros bicornis brucii

- Diceros bicornis bicornis - ( Linnaeus, 1758 ) - R.P.A., Namibia, Botswana, Suazi - zagrożony D1

- Diceros bicornis brucii - Lesson, 1842 - północny Sudan, północna Etiopia, Erytrea, Somalia - synonim Rhinoceros brucii 

- Diceros bicornis camperi - Schinz, 1845 - R.P.A. ( Cape of Good Hope, zachodnia Cape Province ) - synonim Rhinoceros camperi - uznawany jako synonim Diceros bicornis bicornis

- Diceros bicornis capensis - Camper, 1777 - R.P.A. ( Cape of Good Hope, zachodnia Cape Province ) - synonim Rhinoceros bicornis capensis - uznawany jako synonim Diceros bicornis bicornis

- Diceros bicornis chobiensis - Zukowsky, 1965 - południowo-wschodnia Angola, Botswana, R.P.A. ( Cape Province ), zachodnie Zimbabwe

- Diceros bicornis cucullatus - Wagner, 1835 - Etiopia ( Shoa Province? ) - synonim Rhinoceros cucullatus - traktowany jako synonim Diceros bicornis brucii

- Diceros bicornis gordoni - Lesson, 1842 - R.P.A. ( Sources of Gamka River, Cape Province ) - synonim Rhinoceros gordoni - uznawany jako synonim Diceros bicornis bicornis

- Diceros bicornis holmwoodi - Sclater, 1893 - część wschodniej Afryki, Zatoka Speke, Tanzania - synonim Diceros holmwoodi - Rhinoceros bicornis holmwoodi - Rhinoceros holmwoodi - uważany za podgatunek w starszej taksonomii - uważany za niedojrzały diceros -  synonim Diceros biceros minor

- Diceros bicornis keitloa - Smith, 1835 - Botswana, R.P.A. ( zachodni Transvaal,  Dystrykt Marico ) - synonim Rhinoceros keitloa - Rhinoceros ketloa - Rhinuster keitloa - uznawany jako synonim Diceros bicornis bicornis

- Diceros bicornis kulumane - Player, 1972 - R.P.A. ( Zululand, Kulumane w Umfolozi Park ) - synonim Rhinoceros kulumane - uznawany jako synonim  Cerathorium simus simus dla niektórych taksonomii 

- Diceros bicornis ladoensis - Zukowsky, 1965 - Uganda, południowy Sudan, północna Kenia ( Dolina Rift )

- Diceros bicornis longipes - Zukowsky, 1949 - zachodni Sudan, południowo-zachodni Czad, Republika Środkowej Afryki, północno-wschodnia Nigeria, północny Kamerun - krytycznie zagrożony  A2acd, C2a ( i ), D - prawdopodobnie wymarły? - uznawany za wymarły

- Diceros bicornis major - Drummond, 1876 - R.P.A. ( Transvaal, rzeka Zambesi, Zululand ), Mozambik - synonim Rhinoceros bicornis major - uznawany jako synonim Diceros bicornis minor

- Diceros bicornis michaeli - Zukowsky, 1964 - Sudan Południowy, Etiopia, Somalia, Kenia, środkowo-północna Tanzania - krytycznie zagrożony A2abcd

- Diceros bicornis minor - Drummond, 1876 - Kenia, zachodnia i południowa Tanzania, Zambia, Zimbabwe, Mozambik, północne i wschodnie R.P.A. ( rzeki Black Umfolosi i Limpopo ) - synonim Diceros bicornis keitloa var. minor - Rhinoceros bicornis minor - krytycznie zagrożony  A2abcd

- Diceros bicornis niger - Schinz, 1845 - Namibia ( rzeka Chuntop, Dystrykt Kuiseb ) - synonim Rhinoceros niger - uznawany jako synonim Diceros bicornis bicornis

- Diceros bicornis nyasae - Zukowsky, 1965 - Mozambik ( Around Lake Nyassa ) - uznawany jako synonim Diceros bicornis minor

- Diceros bicornis occidentalis - Zukowsky, 1922 - północna Namibia ( Kaokoveld, region Cunene ), południowa Angola - synonim Opsiceros occidentalis - uznawany jako synonim Diceros bicornis minor - ważny podgatunek dla niektórych taksonomii

- Diceros bicornis palustris - Benzon, 1947 - Sudan Południowy ( Bahr el Ghazal ) - synonim Diceros palustris - uznawany jako synonim Diceros bicornis brucii

- Diceros bicornis punyana - Potter, 1947 - R.P.A. (  Hluhluwe Game Reserve, KwaZulu-Natal ) - uznawany jako synonim Diceros bicornis minor

- Diceros bicornis rendilis - Zukowsky, 1965 - Kenia ( Northern Guaso Nyiro, Rift Valley Province ) - uznawany jako synonim Diceros bicornis michaeli

- Diceros bicornis rowumae - Zukowsky, 1965 - Tanzania ( wnętrze Mikindani nad rzeką Rovuma ) - uznawany jako synonim Diceros bicornis minor

- Diceros bicornis somaliensis - Potocki, 1900 - Kenia, Somalia, Etiopia, z obszaru pustyni nyika na północ do rzeki Guaso Nyiro i północnego brzegu rzeki Tana, na północ w całym regionie jeziora Rudolfa do Doliny Rift w południowej Etiopii, na wschód aż do zachodniej Somalii i na zachód do wschodniego brzegu jeziora Rudolfa - uznawany jako synonim Diceros bicornis brucii

Diceros bicornis minor ? - Lapalala, R.P.A.

spotkanie przy wodopoju - Etosha National Park, Namibia 

Obecnie obowiązujące taksony : 

- Diceros bicornis bicornis 

- Diceros bicornis longipes 

- Diceros bicornis michaeli 

- Diceros bicornis minor

samiec Kigoma ( Diceros bicornis michaeli ) - ogród zoologiczny w Tallinnie 

Gatunek uznawany jako krytycznie zagrożony w kategorii A2abcd. Liczebność populacji spadła o około 97,6% od 1960 roku. Inwentaryzacja populacji na dzień 01.01.1966 wykazała 11,000 - 13,500 osobników. Liczba osobników osiągnęła poziom 2410 osobników w 1995 roku. Od tego czasu liczba osobników stopniowo wzrasta do 4880 osobników do końca 2010 roku. 

Jednak obecne liczby osobników są nadal niższe o 90% niż trzy generacje temu.

Główne zagrożenie stanowi kłusownictwo dla rogów i rozdrobnienie siedlisk.

Przez większość XX wieku nosorożec czarny był najliczniejszym gatunkiem  spośród światowych gatunków nosorożców, które w jednym momencie mogły liczyć około 850 000 osobników. Bezlitosne polowanie na gatunek i przekształcenia ziemi na rzecz osadnictwa i rolnictwa zmniejszyło siedliska. Do 1960 roku pozostało tylko około 100 000 osobników. W latach 1960 - 1995 wielkogabarytowe kłusownictwo spowodowało dramatyczny spadek liczebności o 98%. W tym okresie w Afryce Południowej i Namibii wzrosły jedynie szacunki z 630 + 300 w 1980 r. ( Emslie i Brooks 1999 ) do 1915 + 1750 osobników do końca 2010 r. ( Dane z AfRSG za 2011 r. ). Liczba osobników na kontynencie wyniosła zaledwie 2540 w 1995 ( Emslie i Brooks 1999 ). W latach 1992-1995 liczba ta pozostała stosunkowo stabilna, przy czym niektóre kraje ( grupy z najlepiej chronionymi i zarządzanymi populacjami ) zostały anulowane przez spadki w innych. Jednak od niskiego poziomu z roku 1995 liczba nosorożców na kontynencie wzrosła, za każdym razem, gdy szacuje się, że liczba osobników na  kontynencie została zmieniona przez AfRSG do poziomu 4880 osobników w grudniu 2010 r. ( Emslie 2006, Emslie i in., 2007, AfRSG data 2008, 2011 ).
Gatunek został odkryty przez Europejczyków w 1653 roku w okolicach Kapu ( Afryka Południowa ). 

Diceros bicornis minor - Augrabies Falls National Park ( R.P.A. )

Istnieją obecnie trzy uznane podgatunki, które zamieszkują różne obszary Afryki. Czwarty uznawany podgatunek Diceros bicornis longipes, który zamieszkiwał sawanny strefy środkowo-zachodniej Afryki, jest teraz uważany za wymarły w ostatnich znanych siedliskach w północnej Kamerunie.

Pozostałe trzy podgatunki zamieszkują w krajach wschodniej i południowej Afryki. 

Diceros bicornis bicornis obejmuje Namibię, południową Angolę, zachodnią Botswanę, południowo-zachodnią i południowo-wschodnią Afrykę Południową ( do rzeki Kei ), chociaż dziś występują tylko w Namibii ( twierdza podgatunku ) i Południowej Afryce z widokiem jednego zwierzęcia w Angoli i niepotwierdzone raporty dotyczące ewentualnie kolejnych trzech zwierząt.

Diceros bicornis michaeli jest dystrybuowany od Sudanu Południowego, Sudanu, Etiopii i Somalii, przez Kenię do północnej części Tanzanii i Rwandy. Jego obecną twierdzą jest Kenia. Mniejsze, ale rosnące liczby występują w północnej Tanzanii. Jedyne zwierzę, które przeżyło w Rwandzie, wymarło. Jedna ważna wolna populacja występuje poza zasięgiem w Private Game Reserve w Republice Południowej Afryki.
Według kontraktów, te osobniki Diceros bicornis michaeli mogą być przemieszczane tylko z powrotem do historycznego zasięgu, a nie gdzie indziej w Afryce Południowej. W 1997 r. wywóz niektórych z tych zwierząt do dawnych miejsc dystrybucji podgatunku rozpoczął się w Tanzanii, a zwierzęta przechodzą do Rezerwatu Mkomazi i Ngorongoro Conservation Area. Ostatnie 5 osobników przeniesiono do Serengeti National Park w Tanzanii w 2010 roku. 
Diceros bicornis minor uważany jest za podgatunek pochodzący z południowej Tanzanii poprzez Zambię, Zimbabwe i Mozambik do północnej, północno-zachodniej i północno-wschodniej części Republiki Południowej Afryki ( na północ od rzeki Mtamvuna ). Prawdopodobnie też występował w południowej Demokratycznej Republice Konga, północnej Angoli, wschodniej Botswanie, Malawi i Suazi. Dzisiaj jego twierdza to Republika Południowej Afryki i w mniejszym stopniu Zimbabwe, a mniejsze liczby osobników pozostają w południowej Tanzanii. Południowe centrum nosorożca czarnego jest obecnie uznawane za wymarłe w Angoli, a dopiero po jednym osobniku obserwowano w Mozambiku od czasu spotkania grupy specjalistów ds. Afrykańskich nosorożców z IUCN w 2008 r ( AfRSG - African Rhino Specialist Group ).
Podgatunek został ponownie wprowadzony do Botswany, Malawi, Suazi i Zambii.

Diceros bicornis michaeli - okolice Lake Manyara, Crater Ngorongoro

Na żądanie niektórych członków, AfRSG ma politykę nie ujawniania szczegółowych informacji na temat miejsca pobytu wszystkich populacji nosorożca ze względów bezpieczeństwa. Z tego powodu tylko całe kraje są zacieniowane na mapie dystrybucji gatunku.
Inwentaryzacja na dzień 31.12.2010 roku wykazała, że liczba południowo-centralnych nosorożców czarnych ( Diceros bicornis minor ) wynosi 2220 osobników.
Liczba południowo-zachodnich nosorożców czarnych ( Diceros bicornis bicornis ) wynosiła 1920 osobników a wschodnich nosorożców czarnych ( Diceros bicornis michaeli ) 740 osobników w oparciu o dane z AfRSG z 2011 r. 
W Kamerunie nie znaleziono żadnych dowodów na istnienie osobników zachodniego nosorożca czarnego ( Diceros bicornis longipes ). W trakcie szeroko zakrojonych badań na znacznej powierzchni jego występowania w sezonie suchym w 2006 r. Od tamtego czasu nie było żadnych doniesień o obecności tego podgatunku nosorożca, a podgatunek ten uznano za wymarły.
W krajach, w których inwestycje w programy ochrony, w tym monitorowanie i egzekwowanie prawa, były wysokie mogą się one pochwalić niewielkimi populacjami. Podobnie jak w przypadku białych nosorożców, cztery państwa zasięgu ( Republika Południowej Afryki, Namibia, Zimbabwe i Kenia ) obecnie zachowują większość ( 96,1% ) pozostałych osobników dzikiego nosorożca.
Niewłaściwe zarządzanie populacjami w przeszłości doprowadziły do ​​przekroczenia w niektórych obszarach zdolności pokarmowych. Poza składem gatunkowym i strukturą rozmiarów siedliska, nośność nosorożca czarnego jest związana z opadami, stanem odżywczym gleby, historią pożarów, poziomem zakłóceń traw, zakresem temperatur i gęstością innych dużych gatunków roślinożernych. Aby utrzymać szybkie tempo wzrostu liczby populacji i zapobiec potencjalnym uszkodzeniom siedliska, jeśli populacja przewyższa zdolność pokarmową, populacje czarnych nosorożców powinny być zarządzane z gęstością poniżej długoterminowej ekologicznej zdolności pokarmowej. Nadwyżki nosorożców czarnych, które są usuwane z takich ustalonych populacji, są rutynowo przenoszone w nowe obszary o odpowiednich siedliskach i ochronie, w których szybko rosną populacje. Monitorowanie dostarczyło również informacji, aby pomóc decentralizacji w zarządzaniu biologicznym w celu zarządzania populacjami nosorożców w celu szybkiego wzrostu liczby osobników. Doprowadziło to do nadmiernego przemieszczania zwierząt w celu utworzenia nowych populacji zarówno w obrębie dawnego obszaru, jak i poza nim. Po spadku wyników hodowlanych w niektórych obszarach, ostatnio podjęto znaczne wysiłki na rzecz poprawy zarządzania biologicznego w celu zwiększenia stymulacji metapopulacji. Podejmowane są również coraz większe wysiłki na rzecz włączenia społeczności lokalnych do działań związanych z ochroną ( zwłaszcza w regionie Kunene w Namibii ).
Ograniczone polowanie na konkretne indywidualne nadwyżki samców z gatunku nosorożca czarnego do dalszych celów metapopulacji demograficznej i genetycznej było niedawno sankcjonowane przez CITES. Nosorożce czarne są obecnie tylko otwarcie sprzedawane w Republice Południowej Afryki.
Główne zagrożenie dla gatunku stanowi nielegalne kłusownictwo dla rogów oraz rozdrobnienie siedlisk.  W obszarach, w których istnieją dwa gatunki afrykańskie, nosorożec biały działa jak bufor przed kłusowaniem na nosorożca czarnego, ponieważ nosorożce białe są łatwiej znajdowane, biorąc pod uwagę preferowanie przez nie bardziej otwartych siedlisk i fakt, że skupiają się w małych grupach.

młody osobnik - zoo Krefeld

Wojny domowe i niepokoje społeczne, swobodny przepływ broni i lepsze systemy komunikacyjne w Afryce wywarły znaczący wpływ na zachowania w zakresie ochrony nosorożców. Populacje nosorożców czarnych w Angoli, Kamerunie, Republice Środkowoafrykańskiej, Czadzie, Demokratycznej Republice Konga, Mozambiku, Namibii, Ruandze, Somalii, Sudanie i Ugandzie w różnym stopniu uległy zniszczeniu w następstwie wojny i niepokojów społecznych od lat sześćdziesiątych XX w. ( Emslie i Brooks 1999 ). Negatywne skutki tego faktu zostały pogłębione w połączeniu z brakiem woli politycznej i brakiem wydatków na ochronę przez niektóre rządy. Niektóre szkodliwe skutki obejmują handel rogami i kością słoniową, bronią, zwiększeniem kłusownictwa ze względu na zwiększone ubóstwo w czasach niepokojów społecznych oraz ograniczone poziomy ochrony populacji nosorożców, gdy fundusze są oddalone od działów przyrody. Inne zagrożenia, które mogą spowodować spadek populacji, obejmują zmiany siedlisk, gatunki konkurujące i inwazje roślin obcych.
Przedstawiciele IUCN oświadczyli, że jednym z głównych powodów takiej sytuacji jest ubóstwo, wiele osób polowało w ostatnim czasie na nosorożce czarne, bo za ich rogi na czarnym rynku płaci się nawet 50 tysięcy dolarów za kilogram.
Sekretarz Generalny CITES, organizacji zajmującej się przeciwdziałaniem nielegalnemu handlowi zagrożonymi gatunkami zwierząt John Scanlon twierdzi, że w ciągu roku kłusownicy zabijali około 330 nosorożców czarnych. Ich rogi trafiały w większości na rynek farmaceutyczny w Azji Południowo-Wschodniej. John Scanlon przyznaje, że na terenie Afryki bardzo trudno jest chronić niektóre rzadkie gatunki, ale ich ochrona należy do obowiązków całej wspólnoty międzynarodowej.
Czarne nosorożce znajdują się w dodatku I do CITES od 1977 r. Dodatkowo czarne nosorożce są wymienione od 1980 r. na mocy amerykańskiej ustawy o zagrożonych gatunkach.

Diceros bicornis w typowym siedlisku afrykańskiej sawanny 

W latach 2005 - 2006 odbyła się Kampania "Ratujmy nosorożce".
Była to piąta z kolei kampania Europejskiego Związku Ogrodów Zoologicznych i Akwariów, która przebiegła pod hasłem „Ratujmy nosorożce” ( Save the Rhinos ). W wielu ogrodach zoologicznych to właśnie ci wielcy i charyzmatyczni roślinożercy są ulubieńcami zwiedzających.  Dzięki pozyskanym funduszom i przy współpracy z organizacją Save the Rhino International ( SRI ) EAZA chce wspierać najważniejsze projekty ochrony nosorożców w ich środowisku naturalnym.

CELAMI KAMPANII BYŁO :

- zwiększenie świadomości na temat zagrożeń dla nosorożców

- wspieranie ochrony tych zagrożonych wyginięciem zwierząt

- zebranie pieniędzy na programy ochrony gatunkowej „in situ” ( w środowisku naturalnym )

PRZYCZYNY ZAGŁADY WSZYSTKICH GATUNKÓW NOSOROŻCÓW:

1. Polowania w celu pozyskania surowca – rogu nosorożca do:

- wyrobu luksusowych produktów np. rękojeści sztyletów 

- wykorzystania w tradycyjnej chińskiej medycynie np. sproszkowany róg nosorożca stosowany jest jako afrodyzjak, środek przeciwbólowy lub odstraszający złe moce

- wykorzystania jako cudownego leku w leczeniu nowotworów ( raka ) 

2. Utrata środowiska w wyniku antropopresji czyli zajmowania przez ludzi terenów zamieszkiwanych przez nosorożce w celu budowy osiedli lub pozyskania pól pod uprawy rolnicze :

- wycinanie lasów

- fragmentacja siedlisk zamieszkiwanych przez nosorożce

3. Konflikty polityczne – w krajach, gdzie panuje chaos i wojna łatwiej jest łamać praworządność i działać kłusownikom

4. Przyczyny biologiczne – mała zdolność rozrodcza nosorożców:

- długi okres ciąży np. :

• nosorożec indyjski: 19 m-cy
• nosorożec czarny: 16 - 17 m-cy
• nosorożec biały: 17 - 18 m-cy

- tylko 1 młode

- samica zachodzi w ciążę co 3 - 4 lata

- młode długo pozostaje przy matce minimum ok. 2 lat

SPOSOBY RATOWANIA I OCHRONY NOSOROŻCÓW:

1. Prowadzenie projektów ochroniarskich w środowisku naturalnym:
- organizowanie patroli przeciwko kłusownikom
- regularne monitorowanie i raportowanie wielkości populacji oraz przeprowadzanie translokacji, czyli przewożenia pojedynczych osobników nosorożców w inne odpowiednie środowiska, jeśli istnieje zagrożenie populacji degeneracją genetyczną
- szczegółowe badania biologii nosorożców np. długość okresów między porodami, wiek samic podczas pierwszego porodu, przeżywalność młodych, śmiertelność osobników
- koordynacja działań ochroniarskich in situ ( w środowisku ) i ex situ (poza środowiskiem) między państwami, organizacjami, instytucjami np. ogrodami zoologicznymi
2. Programy edukacyjne podnoszące świadomość ekologiczną lokalnych społeczności na temat znaczenia nosorożców w przyrodzie.
Na świecie tylko ok. 90 ogrodów zoologicznych posiada nosorożce. Jednym z wyzwań było włączenie w działania kampanijne również tych ZOO, które nie hodują nosorożców. Cel ten został osiągnięty dzięki zwróceniu uwagi na różne gatunki zwierząt, które podzielają te same siedliska co nosorożce i korzystają z obecności nosorożców w ekosystemach. W działania kampanijne włączyły się 123 instytucje należące do EAZA i 11 innych ( szkoły, itp. ). Maskotką kampanii został nosorożec Douglas. W całym aktywnym okresie kampanii miliony osób odwiedzających ogrody zoologiczne dowiedziało się bardzo wiele na temat zagrożeń dla nosorożców i ich siedlisk. Początkowo celem było zebranie 350,000 €  na programy ochrony gatunkowej nosorożców. Jednak na koniec okazało się, że zebrano ponad 660,000 € , co umożliwi wsparcie większej ilości projektów niż początkowo przewidywano.

samica z młodym w warunkach zoo 

W niewoli.
Pierwszy okaz przybył do Europy w 1903 roku, do ogrodu zoologicznego w Berlinie. Pierwsze urodziny w niewoli odnotowano 7.10.1941 w Zoo Chicago.
Następnego potomka od tej samej pary uzyskano 19.11.1944 roku.
Trzeci osobnik urodzony w niewoli to osobnik z 14.02.1954 roku z Zoo w Rio de Janeiro.
Pierwszy nosorożec czarny urodzony w Europie, to osobnik urodzony 24.12.1956 roku we Frankfurcie nad Menem.
W 1970 roku urodziło się w ogrodach zoologicznych 11 młodych ( w tym w dwu europejskich - Hanower i Zagrzeb ).
Śledząc porody odbyte przez samice w niewoli, zanotowano wiele obserwacji dotyczących biologii rozrodu tego gatunku. Stwierdzono m.in. bóle porodowe objawiające się u samicy około 2 godzin przed porodem, że jedne samice dokładnie wylizują swojego potomka a inne nie robią tego wcale. Młode po porodzie waży 20 - 25 kg. Cielę urodzone we Frankfurcie podniosło się na nogi już po 10 minutach a po półgodzinie chodziło swobodnie po warstwie ściółki. Jednak dopiero po 4 godzinach od narodzin ssało po raz pierwszy samicę. Z obserwacji wynika, że nawet bardzo spokojne samice podczas porodu oraz w ciągu następnych kilku dni stają się bardzo agresywne w stosunku do swoich opiekunów ( Antoni Gucwiński, Znajomi z Zoo wyd.3 1990 ).
W warunkach wiwaryjnych ciężko jest dobrać odpowiednią parę, która będzie się rozmnażać. Obecnie często kojarzone są odpowiednie osobniki, które w ramach koordynacji hodowli gatunku są przemieszczane do ogrodów zoologicznych prowadzących hodowlę gatunku. Głównym miejscem hodowli gatunku jest obecnie ogród zoologiczny w Dvur Kralove.
Ogród zoologiczny przekazał do National Parku Mkomazi ( Tanzania ) 3 osobniki : samicę Deborah i dwa samce Jamie i Jabu. Deborah urodziła 3 młode osobniki - wszystko samice. W czerwcu 2016 roku eksportowano tam samicę Elżbietkę. W Mkomazi dzięki Zoo Dvur Kralove powstaje obiecujący projekt, który przyczynia się do ratowania nosorożców, nie tylko w Tanzanii ale w całej wschodniej Afryce. Legendarny obrońca Tony Fitzjohn, który razem z George Adamsonem zwrócił na wolność odhodowanego lwa od młodości. Pod koniec lat 80-tych zaczął odbudowywać obszar zniszczony przez kłusownictwo i wypasanie bydła, a od 1997 roku w Mkomazi uruchomiono program ratowniczy wschodniego podgatunku nosorożca czarnego. Zwierzęta są ściśle strzeżone w ogrodzonej kwaterze w obrębie parku narodowego, który obejmuje obszar około 3250 km2 wzdłuż granicy z Kenią. Poza granicami jest Tsavo National Park, gdzie widział nosorożce długoletni dyrektor Josef Vagner w latach siedemdziesiątych.   

samica z młodym - zoo Dvur Kralove

młody osobnik - zoo Dvur Kralove 

kopulująca para - zoo Dvur Kralove 

samica z młodym - zoo Dvur Kralove

Nosorożec czarny w Europie potrzebuje przestronnych i dużych wybiegów oraz ogrzewanych pomieszczeń na okres zimowy. Często zdarza się łączenie na wspólnym wybiegu innych mieszkańców afrykańskiej sawanny z  tym gatunkiem.
W okresie zimowym jeden osobnik potrzebuje około 10 kg siana ( z lucerny, koniczyny lub mieszanek roślin motylkowych i traw ), około 5 kg pasz treściwych ( otręby pszenne, śruta kukurydziana, gotowe mieszanki pokarmowe, itp. ), około 10 kg warzyw i owoców, 2 - 5 kg pieczywa, 100 g dodatków mineralnych oraz gałęzie i liście. W okresie letnim zamiast siana otrzymuje dowolną ilość zielonych roślin oraz gałęzie liściaste ( Antoni Gucwiński, Znajomi z Zoo wyd.3 1990 ).
W roku 1970 w ogrodach zoologicznych świata hodowano 128 osobników nosorożca czarnego ( Antoni Gucwiński, Znajomi z Zoo wyd.3 1990 ).
Od grudnia 2005 r. w niewoli na całym świecie pojawiło się dodatkowe 240 nosorożców czarnych  ( 171 osobników Diceros biceros michaeli i 69 osobników Diceros biceros minor ) ( Emslie i in., 2007 ).
W dniu 03.06.2017 w zoo w Tallinnie urodziła się samica "Kibeta". Jej rodzice to samiec " Kigoma" urodzony w Berlinie ( 07.02.2010 ) i samica "Kibibi" urodzona w Krefeld  ( 04.07.2010 ). Do Tallinna przyjechały 27.04.2013 roku. Pomyślne kojarzenie odbyło się 19.03.2016 roku a ciąża trwała 442 dni. Są to nosorożce czarne z podgatunku Diceros bicornis michaeli.   

Kibeta i jej matka Kibibi - zoo Tallinn

 Kibeta - zoo Tallinn

Kibeta i jej matka Kibibi - zoo Tallinn 

Kibeta - zoo Tallinn 

Niezmiennie czasami pobierane są osobniki z naturalnych siedlisk w celu  sprowadzenia zwierząt do ogrodów zoologicznych.
Obecnie w Polsce nie ma żadnego osobnika nosorożca czarnego w warunkach zoo.
Jednak nosorożce czarne były hodowane po II Wojnie Światowej w polskich ogrodach zoologicznych.
W 1965 zakupiono w firmie Ruhe ( R.F.N. - obecnie Niemcy ) dla zoo we Wrocławiu - dorosłego samca. Był to pierwszy import tego gatunku do Polski.
Drugi osobnik został sprowadzony dla zoo w Łodzi. W roku 1973 do Wrocławia sprowadzono samicę w celu stworzenia pary hodowlanej ( Antoni Gucwiński, Znajomi z Zoo wyd.3 1990 ).
Niestety samica po jakimś czasie padła a samiec "Stefan" został przekazany do zoo w Tallinnie ( Estonia ).

nosorożce czarne - National Park Mkomazi ( Tanzania )

tanzańska populacja nosorożca czarnego - National Park Mkomazi - na pierwszym planie samica Zawadi z córką Georginou, ojcem wszystkich młodych na zdjęciu jest samiec Jamie z Dvur Kralove; samica Zawadi pochodzi z Zoo w Port Lympne; 

biegnący Diceros bicornis bicornis - Damaraland ( Namibia )

biegnący Diceros bicornis bicornis - Damaraland ( Namibia ) 

pierwszy sprowadzony po II Wojnie Światowej osobnik nosorożca czarnego do Polski - zoo Wrocław zwany Stefanem 

nosorożec czarny - zoo Wrocław 

nosorożec sumatrzański ( Dicerorhinus sumatrensis ) młody osobnik - zoo Cincinnati 

Opracowano na podstawie :

animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.

Agutiowate (Dasyproctidae) - rodzina ssaków z rzędu gryzoni. Przegląd gatunków.

Agutiowate ( Dasyproctidae ) Bonaparte, 1838 – rodzina ssaków z rzędu gryzoni, z podrzędu Hystricomorpha, z infrarzędu Hystricognathi. 
Obejmuje 2 rodzaje z 13 gatunkami znanych pod nazwami aguti i akuczi. Kopalne formy znalezione i znane od okresu oligocenu.

Występują w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej oraz zostały introdukowane na niektóre wyspy na Morzu Karaibskim.

Zamieszkują nizinne i górskie lasy, sawanny, pola uprawne i plantacje.

aguti oliwkowy ( Dasyprocta azarae ) - w lesie tropikalnym 

Aktywne w ciągu całego roku, głównie od zmierzchu do świtu. Szczyt aktywności tuż po zachodzie słońca i przed wschodem słońca. Ich aktywność dobowa zmieniła się ze względu na polowanie przez ludzi. W obszarach gdzie ludzie szczególnie nie ingerują prowadzą dzienny tryb życia.
Żyją samotnie, w parach lub małych grupach ( samica i potomstwo ), czasami spotyka się większą liczbę osobników w miejscu dużej dostępności pokarmu.  
Na kryjówki wybierają naturalne schronienia : zagłębienia wśród korzeni drzew, gęste zarośla, puste pnie drzew, jamy w ziemi, niektóre kopią nory. Osobniki mają kilka kryjówek, które wykorzystują wielokrotnie.
Są terytorialne, ale rewiry osobnicze nie są zbytnio bronione. Zakresy rewirów osobniczych to średnio 2 ha.
Mają smukłe i zgrabne ciało z bardzo cienkimi i długimi nogami. Tylne kończyny są wyraźnie dłuższe niż przednie. Głowa jest duża, uszy małe i zaokrąglone, ale widoczne, a oczy duże. Cztery palce mają na każdej przedniej części stopy. Tylne nogi są z 3 palcami. Wszystkie palce mają ostre, przypominające kopytka pazury. W czasie chodzenia i biegania są palcochodne. Aguti mają bardzo krótki ogon, podczas gdy u akuczi jest on dłuższy. Owłosienie u członków tej rodziny jest grube, ale ma wyraźny błyszczący połysk. Włosy ponad zadem są szczególnie długie. Ich kolor zmienia się od prawie czarnego do żółtobrązowego z tyłu, przy czym spód zwykle jest bledszy, a długie włosy ponad zadem mogą być kontrastowo zabarwione.
Posiadają torby policzkowe, w których przenoszą nasiona i owoce.  
Średnia długość ciała : 45 - 60 cm. Średnia długość ogona : 2,5 cm.  Średnia waga to około 2 kg - 3 kg.
Wzór zębowy aguti i akuczi to : 1/1, 0/0, 1/1, 3/3 = 20 
Aguti i akuczi to szybkie i wytrwałe biegacze, przypominające małe antylopy w niektórych cech ekologicznych i behawioralnych.
Do komunikacji wykorzystują głównie sygnały chemiczne, węch, wzrok, słuch, dotyk i postawę ciała. W celach sygnalizacji alarmowej bębnią przednimi nogami lub wywołują gwizdy przez nozdrza. Część gatunków głośno zachowuje się podczas zjadania pokarmu. 
Są głównie roślinożerne. Zjadają różnorodne nasiona, orzechy, owoce, łodygi roślin, kwiaty, grzyby, gałązki, rośliny zielne. Pokarm zjadają przysiadając na tylnych kończynach i trzymają go w przednich. Często przyczyniają się do rozsiewania wielu drzew, ze względu na zakładanie wielu spiżarni. 
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. System krycia monogamiczny ale może występować poligamiczny.
Średni okres ciąży to 90 - 126 dni. Samica rodzi 1 - 4 młodych ( średnio 2 ).
Młode rodzą się bardzo rozwinięte i porośnięte futerkiem. Mają otwarte oczy i uszy. 
Samica zajmuje się swoim potomstwem do 20 tygodni. Po tym okresie potomstwo zostaje przepędzone przez samicę lub parę.
Długość życia średnio powyżej 10 lat.

aguti złocisty ( Dasyprocta leporina ) 

Nazwą aguti określane są gryzonie z rodzajów Dasyprocta i Agouti. Jednak klasyfikacja tych rodzajów jest dyskutowana. Większość systematyków zalicza do agutiowatych rodzaje : 
Dasyprocta – aguti i Myoprocta – akuczi
natomiast rodzaj Agouti jest obecnie wyodrębniany jako rodzina Agoutidae lub rodzina Cuniculidae ( z rodzajem Cuniculus jako synonim Agouti ), podrodzina Agoutinae lub Cuniculinae.

Patrz : http://beszamelispolkabezograniczen.blogspot.com/2013/09/cuniculidae-paki-rodzina-gryzoni-z.html

Przegląd gatunków :
Wymarłe taksony według  McKenna i Bell,  ze zmianami naniesionymi przez Kramarz. 
† Alloiomys
† Australoprocta
† Branisamys
† Incamys
† Neoreomys
† Megastus
† Palmiramys

Rodzaj Dasyprocta :
- Dasyprocta azarae – aguti oliwkowy
- Dasyprocta coibae – aguti wyspowy
- Dasyprocta cristata – aguti czubaty
- Dasyprocta fuliginosa – aguti czarny
- Dasyprocta guamara – aguti deltowy
- Dasyprocta kalinowskii – aguti Kalinowskiego
- Dasyprocta leporina – aguti złocisty
- Dasyprocta mexicana – aguti meksykański
- Dasyprocta prymnolopha – aguti czarnozady
- Dasyprocta punctata – aguti środkowoamerykański
- Dasyprocta ruatanica – aguti honduraski

Rodzaj Myoprocta :
- Myoprocta acouchy – akuczi rudy
- Myoprocta pratti – akuczi zielony

akuczi zielony ( Myoprocta pratti ) 

Większość gatunków IUCN określa jako nie wystarczające dane ze względu na brak danych o zagrożeniach, ochronie i wielkości populacji. Część jest określana jako najmniejszej troski oraz jako zagrożone.
Główne zagrożenia to nadmierne polowanie dla mięsa, degradacja i niszczenie siedlisk oraz ich fragmentacja, wyspowe i izolowane populacje, nielegalny handel dzikimi zwierzętami, zdziczałe psy domowe, nadmierny wzrost ludności, nielegalne wydobywanie kopalin i surowców, rozwój rolnictwa, infrastruktury drogowej i kolejowej.
Gatunki stanowią ważny składnik diety wielu drapieżników, w tym jaguara ( Panthera onca ).  
Rejestrowane z obszarów chronionych w regionach dystrybucji gatunku.

aguti czarny ( Dasyprocta fuliginosa ) 

W niewoli.
Hodowane zarówno w ogrodach zoologicznych Europy jak i Ameryki Północnej i Południowej.
Gatunki hodowane dobrze rozmnażają się w warunkach wiwaryjnych.

aguti środkowoamerykański ( Dasyprocta punctata ) 

Patrz : http://beszamelispolkabezograniczen.blogspot.com/2011/12/zagrozone-ssaki-ameryki-poudniowej-i.html

aguti wyspowy ( Dasyprocta coibae )

 

Opracowano na podstawie :

animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.

  

Rodzaj Peromyscus - grupa eremicus. Przegląd gatunków.

Myszak szarogłowy ( Peromyscus caniceps ) - Burt, 1932 - gryzoń z nadrodziny ( Muroidea ), z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nowików ( Neotominae ). Synonim Peromyscus eremicus caniceps.

Występuje w Ameryce Północnej - Meksyk - wyspa Monserrate ( Baja California Sur ). Endemit dla Meksyku.

Zamieszkuje skaliste pagórki i doliny, żwirowe gleby porośnięte pustynną roślinnością na wyspie.

myszak szarogłowy ( Peromyscus caniceps ) - okaz muzealny 

Aktywny w ciągu całego roku, szczyt aktywności od zmierzchu do świtu.
Żyje samotnie lub w małych grupach rodzinnych ( samica z potomstwem ).
Jest terytorialny ale zakresy osobnicze nie są znane. Prawdopodobnie zachodzą na siebie.
Kryjówki zakłada w rozpadlinach i szczelinach skalnych, w gęstych zaroślach czy wśród korzeni roślin. 
Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego.
Długość głowy i tułowia to : 200 - 202 mm. Długość ogona to : 112 mm.
Potrafi wspinać się na krzewy i dość szybko biega na otwartym terenie.
Do komunikacji używa sygnałów chemicznych, węchu, słuchu, wzroku, dotyku, postawy ciała. Brak danych czy używa wokalizy.
Odżywia się głównie dostępnym pokarmem na wyspie. W skład jego diety wchodzą owoce, nasiona, trawy, rośliny zielne ale także owady i drobne bezkręgowce.
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku, ale głównie od marca do czerwca. System krycia poligamiczny.
Ciąża trwa około 25 - 30 dni. Samica rodzi średnio 2 - 3 młode w miocie. 2 - 3 mioty w sezonie. Młode rodzą się gołe, ślepe i głuche. Odstawienie prawdopodobnie następuje po około 20 dniach od narodzin.
Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem.
Długość życia nie jest znana ale prawdopodobnie około 12 miesięcy.

Nie opisano żadnych podgatunków.

typowe siedlisko na Isla Monserrate ( Baja California Sur - Meksyk )

Gatunek uznawany jako krytycznie zagrożony w kategorii  B1ab ( V ), ze względu iż jego zasięg wynosi mniej niż 100 km2, cała populacja znajduje się w jednym miejscu i liczba dojrzałych osobników stale maleje.
Peromyscus caniceps jest bardzo rzadki. W latach 1994 - 1997 badacze złapali łącznie 4 osobniki tego gatunku.
Drapieżnictwo dzikich kotów już spowodowało wyginięcie Chaetodipus rudinoris fornicatus na tej samej wyspie.
W chwili obecnej nic nie wiadomo o stanie populacji gatunku na wyspie. 
Główne zagrożenie stanowi drapieżnictwo dzikich kotów oraz wykorzystywanie  wyspy przez rybaków i turystów.
Gatunek nie jest objęty żadnymi działaniami ochronnymi i wyspa również 
nie jest nimi objęta.

W hodowli - brak danych.

     


Myszak tortugański ( Peromyscus dickeyi ) - Burt, 1932 - gryzoń z nadrodziny ( Muroidea ), z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nowików ( Neotominae ). Synonim Peromyscus merriami dickeyi - Peromyscus eremicus dickeyi.

Występuje w Ameryce Północnej - Meksyk - wyspa Tortuga ( Baja California ). Endemit dla Meksyku.

Zamieszkuje pustynne zarośla na wyspie. Jednak wydaje się iż preferuje bardziej skaliste zbocza od poziomu morza do 300 m n.p.m.

myszak tortugański ( Peromyscus dickeyi ) - okaz muzealny 

Aktywny w ciągu całego roku, głównie od zmierzchu do świtu.
Żyje samotnie lub małych grupach rodzinnych ( samica i potomstwo ). W pary łączy się w sezonie rozrodczym. 
Prawdopodobnie jest terytorialny lecz zakresy rewirów osobniczych nie są znane. 
Na kryjówki wybiera naturalne schronienia : szczeliny i rozpadliny skalne, kamieniste rumowiska, zagłębienia wśród korzeni roślin, gęste kolczaste zarośla. Buduje gniazdo z suchej roślinności.
Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego.
Długość całkowita: 186 - 203 mm; Ogon: 90 - 100 mm ; Waga: w zakresie 23 -35 g;
Ubarwienie grzbietu i boków jest ciemnobrązowe z mieszaniną różowo-cynamonowego. Może też występować całkowite ubarwienie różowo-cynamonowe. Brzuch jest biały. Uszy są ciemne. Występuje widoczna linia boczna. Uszy są ciemne a ogon dwubarwny. Podeszwy tylnych stóp ma nagie.
Osobniki dorosłe i młode, które nie dawno liniały są na całej powierzchni brzusznej różowo-cynamonowe. Osobniki liniejące w czerwcu są bardziej ciemniejsze niż te, które nie liniały. Pierwsze futerko potomstwa jest barwy szarej. 
Gatunek dobrze wspina się zarówno po skałach jak i po krzewach.
Do komunikacji używa sygnałów chemicznych, węchu, wzroku, słuchu, dotyku i postawy ciała. Brak danych czy używa wokalizy.
Odżywia się nasionami, miękkimi częściami roślin, owocami oraz drobnymi bezkręgowcami.
Sezon rozrodczy w okresie letnim i jesiennym. System krycia poligamiczny. Występuje ciąża popołogowa.
Ciąża trwa około 25 - 30 dni. Samica rodzi 3 - 4 młode w miocie. 2 - 4 mioty w sezonie. Młode rodzą się gołe, ślepe i bezradne. Po około 10 - 12 dniach otwierają oczy. W wieku 20 - 25 dni następuje odstawienie.
Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem.
Dojrzałość płciową osiąga w wieku około 3 miesięcy.
Żyje 18 - 24 miesiące.

Nie opisano żadnych podgatunków.

grzechotnik ( Crotalus tortugensis ) z Isla Tortuga ( Baja California ) - główny drapieżnik tej wyspy

Gatunek uznawany za krytycznie zagrożony w kategorii B1ac ( IV ) + 2ac ( IV ), ze względu iż zasięg jest mniejszy niż 100 km2 a powierzchnia, którą gatunek zajmuje jest mniejsza niż 10 km2. Cała populacja gatunku znajduje się w jednym miejscu oraz liczba dojrzałych osobników jest bardzo skrajna i zmienna.
Każda malutka wyspa w Zatoce Kalifornijskiej zdaje się mieć swoją własną faunę, a Wyspa Tortuga nie jest wyjątkiem.  
Peromyscus dickeyi jest gatunkiem monotypowym. Niedawno Hafner i wsp. ( 2001 ) uznał Peromyscus dickeyi za podgatunek Peromyscus merriami. Ich prace opierają się wyłącznie na dowodach molekularnych, więc na razie jest uważany za samodzielny gatunek, dopóki nie zostaną znalezione dalsze dowody.
Zgłoszono, iż ten gatunek preferuje skaliste zbocza ( Alvarez Castaneda i Cortes Calva, 1999 ) i wydaje się być bardziej obfity na południowym krańcu wyspy ( Bourillon et. al. 1988 ). Udało się zebrać gatunek w górnych częściach wyspy ( E.Mellink i M.Gonzalez-Jaramillo ). Po zebraniu oryginalnych okazów, w 1932 r., donoszono, że 4 młode osobniki zostały zabrane z gniazda pod skałą, gdzie również wisiał grzechotnik, prawdopodobnie ze względu na posiłek. Pod koniec października 1999 złowiono 5 samic, w tym 3 ciężarnych, z których dwie były karmiące piersią, jedna nieaktywna, a druga młodociana. Dwa samce zostały również złapane, jeden z jądrami w jamie brzusznej i jeden młodociany.
Głównymi drapieżnikami na wyspie są grzechotnik ( Crotalus tortugensis ), który jest bardzo obfity i lancetogłów królewski ( Lampropeltis getula ).  
Wyspa charakteryzuje się małą ludzką obecnością, ponieważ jest ona daleko od wybrzeża i nie ma odpowiedniej zatoki. Ponadto wysoka populacja grzechotników zapobiega wprowadzeniu egzotycznych gatunków. W rzeczywistości na tej wyspie nie zgłoszono obcych gryzoni lub domowych kotów ( Mellink i in., 2002 ).
Ze względu na bardzo ograniczony zakres tego gatunku zagrożony jest  stochastycznymi wydarzeniami takimi jak El Nino czy cykliczną predyspozycją grzechotnika.  
Peromyscus dickeyi jest objęty Specjalną Ochroną ( SEMARNAT, 2010 ). 

W niewoli - brak danych.




Myszak katusowy ( Peromyscus eremicus ) - ( Baird, 1858 ) - gryzoń z nadrodziny ( Muroidea ), z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nowików ( Neotominae ). Synonim Hesperomys eremicus. 
Uwagi : Peromyscus caniceps, Peromyscus eva i Peromyscus  fraterculus to samodzielne gatunki.

Występuje w Ameryce Północnej - Meksyk ( Baja California, Sinaloa, północne San Luis Potosi, Płaskowyż Meksykański oraz wyspy w Zatoce Kalifornijskiej ) i U.S.A. ( Kalifornia, Arizona, Kolorado, Idaho, Newada, Nowy Meksyk, Oregon, Utah, Wyoming, wschodni Teksas ).

Zamieszkuje półpustynne obszary porośnięte kolczastymi zaroślami i sukulentami, skaliste suche obszary, obszary gęstych zarośli, obszary piaszczyste, suche pustynie i suche stepy od 35 - 2130 m n.p.m.

myszak kaktusowy ( Peromyscus eremicus ) 

Aktywny w ciągu całego roku, głównie od zmierzchu do świtu rzadziej za dnia. W okresach braku pożywienia i wody ( okresy suszy ), może ograniczyć swój metabolizm i wejść w stan marazmu.    
Żyje samotnie lub w małych grupach rodzinnych ( samica i potomstwo ). W pary łączy się w okresie rozrodczym.
Jest terytorialny, średni rozmiar terytorium, w tym samca i samicy wynosi 0,8 hektara, czyli 0,3 ha na osobnika. Zakresy samców są typowo większe i mogą pokrywać się z innymi grupami samców.
Na kryjówki wybiera opuszczone nory innych gryzoni, samodzielnie wykopane nory w odpowiednim gruncie, szczątki i stosy opadłych roślin, rumowiska skalne, szczeliny i rozpadliny skalne, pod stosami kamieni czy pod dużymi głazami.  
Buduje gniazda z suchej trawy i innej roślinności zielnej.
Wyraźny dymorfizm płciowy : samica nieco większa niż samiec. 
Średnia długość ciała to 80 - 90 mm w zakresie 80 - 169 mm; Średnia długość ogona 100 - 140 mm w zakresie 100 - 160 mm; 
Średnia waga samicy i samca wynosi 24 g; Zakres wagowy to 18 - 40 g. 
Ubarwienie różne w różnych obszarach geograficznych. Barwa grzbietu jest głównie jasnoszara. Biblioteka informacji o gatunku Peromyscus eremicus, 1994 - informuje, że osobniki znalezione w Nowym Meksyku z odcieniem futra pomiędzy jasnożółtym i czarnym ( 1994 ). Możliwym wyjaśnieniem jest, że w Nowym Meksyku rozmnażały się dwa podgatunki, jeden z ciemniejszym futerkiem ( Peromyscus eremicus anthonyi ) i drugi z jaśniejszym futerkiem ( Peromyscus eremicus eremicus ). Nowak opisuje część osobników jako białe lub prawie białe ( 1991 ). Ogon jest zazwyczaj mniej siwy niż u innych gatunków w tym rodzaju. Prawdopodobną funkcją długiego ogona jest regulacja temperatury ciała ( Hanney, 1975 ).  Ma małe uszy i jeden do dwóch górnych trzonowców.
Jest dobrym wspinaczem zarówno na drzewa i krzewy jak i po skałach. Gatunek jest dobrym sprinterem. Prędkość jest ważna w bardziej otwartych siedliskach jako sposób unikania drapieżników. W badaniu prędkości biegu cztery samce i trzy samice wykazywały średnią prędkość 13,1 km na godzinę ( Djawdan i Garland, 1988 ).
Do komunikacji używa sygnałów chemicznych, węchu, wzroku, słuchu, dotyku i postawy ciała. Brak danych czy gatunek używa wokalizy w komunikacji.
Jest wszystkożerny. W skład jego diety wchodzą głównie owoce i kwiaty krzewów oraz nasiona ( Ulmaceae ) i ( Leguminosae ). Nasiona sosny i jałowca są zjadane w zimie. Ponadto zjada również owady, liście i zieloną roślinność. W okresach suszy i braku pokarmu obniża metabolizm i wpada w marazm.
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku, w środkowej Arizonie w styczniu, lutym, czerwcu i wrześniu ( Spotorno 1992 ). System krycia poligamiczny. Występuje prawdopodobnie ruja popołogowa. 
Okres ciąży wynosi od 20 do 25 dni. Samica rodzi 1 - 4 młode w miocie. Do 4 miotów w ciągu roku. 
Średni ciężar przy urodzeniu potomstwa wynosi od 2,1 do 2,9 grama. Młode rodzą się ślepe, głuche i bezradne. Uszy otwierają się już pierwszego dnia po urodzeniu a oczy otwierają w wieku 11 do 15 dni. Odstawienie następuje w wieku około 3 - 3,5 tygodnia. Pierwsze linienie młode przechodzą w wieku 5 tygodni.
Dojrzałość płciową samice osiągają po około 2 miesiącach od narodzin, a wiek dojrzałości samców jest nie znany. Średni wiek pierwszego zajścia w ciążę wynosi 39,2 dnia ( Nowak, 1991 ).
Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem.
Długość życia wynosi około 12 miesięcy.

Peromyscus eremicus - wychodzący ze szczeliny skalnej 

   
Opisane podgatunki : 
- Peromyscus eremicus alcorni - Anderson, 1972 - Meksyk ( północno-zachodnia San Buenaventura, Chihuahua )
- Peromyscus eremicus anthonyi - Merriam, 1887 - U.S.A. ( południowo-wschodnia Arizona, południowo-zachodni Nowy Meksyk - Camp Apache, Big Hachita Mountains, Hidalgo County ), Meksyk ( Sonora, zachodnia Sierra Madre Occidental, północna Sinaloa ) - synonim Peromyscus anthonyi - Hesperomys (Vesperimus) anthonyi - uznawany jako samodzielny gatunek w innej taksonomii 
- Peromyscus eremicus arenarius - Mearns, 1896 - Meksyk, U.S.A. ( Teksas -  El Paso County ) - synonim Peromyscus arenarius - uznawany jako synonim  Peromyscus eremicus eremicus
- Peromyscus eremicus avius - Osgood, 1909 - Meksyk ( wyspa Ceralbo lub Cerralvo, południowa Baja California, Zatoka Kalifornijska ) 
- Peromyscus eremicus cedrosensis - J.A, Allen, 1898 - Meksyk ( wyspa Cedros, Baja California ) - synonim Peromyscus cedrosensis - uznawany jako oddzielny gatunek w innej taksonomii 
 - Peromyscus eremicus cinereus - Hall, 1931 - Meksyk ( południowo-zachodni kraniec wyspy San Jose, południowa Baja California ) 
- Peromyscus eremicus collatus - Burt, 1932 - Meksyk ( Sonora, wyspa Turners, Zatoka Kalifornijska ) - synonim Peromyscus collatus - uznawany jako oddzielny gatunek w innej taksonomii 
- Peromyscus eremicus eremicus - Baird, 1858 - Meksyk ( Strefa Sonory, północno-wschodnia Baja California, góry wokół Zatoki San Luis, północno-zachodnia Sonora, wschodnie Chihuahua, Coahuila, północno-wschodnie Durango ), U.S.A. ( Kalifornia - wschodnie San Diego County, Dolina Śmierci, Inyo County, San Bernardino County, Imperial County, pustynia Kolorado, pustynia Mohave, Dolina rzeki Kolorado, Victorville i Oro Grande, Banning, Riverside County, Fort Yuma, region Pinacate, Providencia, Hermosillo, zachodnia Arizona, południowa Newada, południowo-zachodnie Utah, południowy Nowy Meksyk, zachodni Teksas ) - synonim Hesperomys leucopus eremicus 
- Peromyscus eremicus insulicola - Osgood, 1909 - Meksyk ( wyspa Espiritu Santo, południowa Baja California, Zatoka Kalifornijska )  
- Peromyscus eremicus papagensis - Goldman, 1917 - Meksyk ( Sonora, Sierra Pinacate, być może wyspa Santa Margarita )
- Peromyscus eremicus phaeurus - Osgood, 1904 - Meksyk ( Hacienda la Parada, San Luis Potosi, Zacatecas, Nuevo Leon )
- Peromyscus eremicus polypolius - Osgood, 1909 - Meksyk ( wyspa Santa Margarita, zachodnie wybrzeże południowej Baja California ) 
- Peromyscus eremicus propinquus - Allen, 1898 - Meksyk ( San Pablo, Zatoka San Pablo, Baja California ) - być może synonim Peromyscus eva eva lub Peromyscus fraterculus - samodzielny gatunek w starej taksonomii 
- Peromyscus eremicus pullus - Blossom, 1933 - U.S.A. ( Arizona, Black Mountain, Tucson, Pima County )
- Peromyscus eremicus sinaloensis - Anderson, 1972 - Meksyk ( Sinaloa, północno-wschodnie Choix, Nayarit )
- Peromyscus eremicus tiburonensis - Mearns, 1897 - Meksyk ( wyspa Tiburon, Sonora, Zatoka Kalifornijska ) - synonim Peromyscus tiburonensis - Peromyscus eremicus tiburouensis - Peromyscus tiburouensis - uznawany za oddzielny gatunek w innej taksonomii  
Uwagi : różni się od Peromyscus eremicus długością sierści, która jest krótsza i jest bardziej drobno teksturowana, ponieważ jest zabarwiona mieszanką rudego, popielato-szarego i brązowego

Fouquieria columnaris - jedna z typowych roślin z pustyni Sonora 

Gatunek uznawany jako najmniejszej troski ze względu na szeroką dystrybucję, prawdopodobieństwo dużych populacji i brak wyraźnych zagrożeń dla gatunku jako całości. Istnieje małe prawdopodobieństwo szybkiego spadku populacji aby kwalifikować gatunek w bardziej zagrożonych kategoriach.
Uznaje się iż, gatunek ten jest powszechny. Populacje są zwykle stabilne i stosunkowo niskie. 
Występuje w różnorodnych siedliskach, ale generalnie woli pustynię porośniętą krzewami, skaliste podnóża gór i równiny z rozproszoną roślinnością i piaszczystymi glebami.
Populacje występujące w południowo-zachodniej części Kalifornii i północnej Baja Californii zostały niedawno uznane za osobne gatunki, Peromyscus fraterculus ( Hafner i wsp. 2001, Riddle i in., 2000 ).
Podgatunek ze stanu Utah ( Peromyscus eremicus eremicus ) może być półborealny i zamieszkiwać krzewy ( Biblioteka informacji o Gatunku 1994 ). 
Peromyscus eremicus, podobnie jak inne gatunki Peromyscus, jest obfitym małym ssakiem w obszarach, w których żyje. Stanowi ważną bazę diety dla wielu drapieżników, takich jak sowy, grzechotniki, lisy i inne drapieżniki. 
Może działać bardzo szybko i jest zazwyczaj tajny oraz nocny, co pomaga mu chronić się przed drapieżnikami. 
Jego zdolność do szybkiego rozmnażania oznacza również, że populacje reagują silnie na ciężkie ciśnienie środowiska, w którym występują ( Caire, 1999 ). 
Peromyscus eremicus  zjada wiele nasion co powoduje, iż często je roznosi przyczyniając się do samorzutnego rozsiewania wielu roślin.
Posiada dwie główne adaptacje do pustynnego siedliska, obniżony metabolizm i zdolność do przedwczesnego marazmu, gdy pozbawiony żywności i wody. 
Gatunek może wchodzić w stan spoczynku w ciągu dnia lub wprowadzać się w marazm podczas suchych i gorących pór roku.
Peromyscus eremicus jest doskonałym modelem badań fizjologicznych i genetycznych. Jest czysty, dobrze żyje w klatkach i ma wysoką wydajność rozmnażania ( Nowak 1991 ). W celu zbadania twierdzenia, że niski metabolizm gryzoni beztłuszczowych utrzymuje się na niskim poziomie aktywności tarczycy Hulbert et al. ( 1985 ) mierzono poziom tyroksyny w osoczu w heteromidach w porównaniu z innymi chomikowatymi ( w tym Peromyscus eremicus ). Ich wyniki sugerują, że środowisko wpływa na poziom tyroksyny, ponieważ wszystkie gatunki wykazują niższy metabolizm na pustyni w porównaniu do siedlisk przybrzeżnych. W skrajnych warunkach, takich jak pozbawienie wody i pokarmu, Peromyscus eremicus może wejść w marazm, w ciągu dwunastu godzin. Poniżej trzydziestu stopni Celsjusza występuje depresja w temperaturze ciała i zużycia tlenu. W temperaturach niższych niż piętnaście stopni Celsjusza gatunek wkracza w marazm wolniej ( Biblioteka informacji o Gatunku Peromyscus eremicus 1994 ). Wpływ temperatury na marazm został zaproponowany jako możliwe wyjaśnienie ich rozkładu na południu. Pewna adaptacja obniżonego metabolizmu wiąże się z pewnym kosztem. Badanie pięciu gatunków Peromyscus wykazało, że dla samic Peromyscus eremicus, podstawowa szybkość metabolizmu jest skorelowana z szybkością, jaką przetwarza energię dla rozmnażania podczas laktacji ( Glazier 1985 ). W praktyce oznacza to, że im wyższa jest szybkość metabolizmu dla samicy i zjadanego pokarmu, tym szybciej jedzenie można przekształcić w mleko i nakarmić potomstwo. Zatem suche siedlisko Peromyscus eremicus ogranicza jego rozmiar miotu do około dwóch lub trzech potomków ( Parker 1990 ).
Nie ma poważnych zagrożeń dla tego gatunku.
Nie istnieją znane środki ochronne specyficzne dla tego gatunku. 
Istnieje kilka obszarów chronionych w jego zasięgu.

rycina - Peromyscus eremicus 

Peromyscus eremicus 

W niewoli - hodowany w hodowli wiwaryjnej, laboratoryjnej i czasami amatorskiej.
Myszak kaktusowy opisywano jest jako nieśmiały i pobudliwy, ale rzadko gryzie się w trakcie obsługi ( Biblioteka informacji o Gatunku Peromyscus eremicus 1994 ). 
W hodowli laboratoryjnej wykorzystywany głównie do badań fizjologicznych i genetycznych. 
W Polsce hodowany z powodzeniem w Nowym Zoo Poznań.

Peromyscus eremicus w hodowli 

Myszak półwyspowy ( Peromyscus eva ) - Thomas, 1898 - gryzoń z nadrodziny ( Muroidea ), z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nowików ( Neotominae ). Synonim Peromyscus eremicus eva.

Występuje w Ameryce Północnej - Meksyk ( wyspa Carmen, Baja California Sur i południowa Baja California ). Populacja z wyspy Carmen jest endemiczna. 

Zamieszkuje pustynne zarośla i gaje palmowe, rzadziej lasy dębowo-sosnowe lub dębowe oraz krawędzie pomiędzy wilgotnymi łąkami i lasami. Również pola uprawne i obszary porośnięte wtórną roślinnością od poziomu morza do  1650 m n.p.m.

myszak półwyspowy ( Peromyscus eva ) 

Aktywny w ciągu całego roku, głównie od zmierzchu do świtu. Szczyt aktywności tuż po zachodzie słońca oraz przed wschodem słońca.
Żyje samotnie lub małych grupach rodzinnych ( samica i potomstwo ), w pary łączy się w sezonie rozrodczym.
Prawdopodobnie jest terytorialny ale zakresy rewirów osobniczych są nie znane.
Na kryjówki wybiera samodzielnie wykopane nory, opuszczone nory innych gatunków, szczeliny i rozpadliny skalne, zagłębienia wśród korzeni drzew czy gęste zarośla.
Buduje gniazdo z suchej trawy i roślinności zielnej.
Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. Jednak największe osobniki tego gatunku występują na północy zasięgu a ku południu jego wielkość się zmniejsza.
Długość głowy i tułowia to: 185 do 218 mm; długość ogona to : 100 do 128 mm; długość tylnej stopy to : 20 do 21 mm; długość ucha to : 15 do 17 mm;
Waga : 13 do 20 gramów.
Wzór zębowy : 1/1, 0/0, 0/0, 3/3 = 16
Peromyscus eva jest bardzo podobny do Peromyscus fraterculus, ale różnica  zewnętrzna to proporcjonalnie dłuższy ogon. Ponadto, występują różnice czaszkowe, odzwierciedlone w bardziej wytrzymałej głowie i różnicach w futerku oraz morfologii baculum ( Burt, 1960, Lawlor, 1971a ).
Futerko jest krótkie w barwie z mieszaniną czerwieni, żółtawo-brązowej i bez ciemno-brązowych lub czarnych włosów. Ubarwienie grzbietu różni się od brunatno-piaszczystego na południu, aż po ochrę i brązowy na północy. Peromyscus eva carmeni z wyspy Carmen ma futerko podobne do Peromyscus fraterculus ( Hall, 1981, Lawlor, 1971a, b ).
Młode są barwy szarej ( Woloszyn i Woloszyn, 1982 ).
Gatunek jest sprawnym wspinaczem na drzewa i krzewy oraz na skały. Jego skryty tryb życia chroni go przed atakami drapieżników.
Do komunikacji używa sygnałów chemicznych, węchu, wzroku, słuchu, dotyku i postawy ciała. Brak danych czy używa wokalizy.
Dieta tego gatunku jest prawie całkowicie wegetariańska i obejmuje zieloną roślinność, nasiona i owoce. Owady i inne bezkręgowce są rzadko zjadane.
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku, ale szczyt urodzin w porze deszczowej i latem oraz jesienią. Samice w ciąży zostały wychwycone w lutym, marcu, czerwcu i lipcu. Laktację obserwowano głównie w lutym, kwietniu i lipcu. Opiekę nad potomstwem zaobserwowano w lipcu. System krycia poligamiczny. Występuje ruja popołogowa.
Długość ciąży to 20 do 25 dni. Samica rodzi 1 - 4 młode w miocie. Do 4 miotów w ciągu roku. 
Młode rodzą się gołe, ślepe i głuche. Uszy otwierają po około 24 godzinach od narodzin. Po około 10 dniach są już całkowicie porośnięte sierścią. W wieku 2 tygodni otwierają oczy. Odstawienie następuje po około 3 - 4 tygodniach od narodzin. 
Dojrzałość płciową uzyskuje samica wieku około 50 - 60 dni od narodzin.
Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem.
Długość życia 12 - 18 miesięcy do 24.

Opisane podgatunki :
- Peromyscus eva carmeni - Townsend, 1912 - Meksyk ( wyspa Carmen, południowa Baja California, Zatoka Kalifornijska ) - synonim Peromyscus eremicus carmeni 
- Peromyscus eva eva - Thomas, 1898 - Meksyk ( dolna strefa Sonory, południowa Baja California, Przylądek San Lucas )

typowa roślina z siedliska gatunku - Pachycereus pringlei

Gatunek uznawany jako najmniejszej troski z uwagi na szeroką dystrybucję, prawdopodobieństwo dużych populacji, tolerancję na pewien stopień modyfikacji siedlisk i brak wyraźnych zagrożeń dla gatunku jako całości. Istnieje małe prawdopodobieństwo szybkiego spadku populacji aby kwalifikować gatunek w bardziej zagrożonych kategoriach. 
Peromyscus eva jest szeroko rozpowszechniony na całej wyspie Carmen, Baja California Sur ( Alvarez-Castaneda i Cortes-Calva 2003 ). 
Populacja Peromyscus eva wzrasta w chłodniejszych miesiącach, od października do lutego w przeciwieństwie do innych gatunków gryzoni. 
Peromyscus eva jest sympatryczne z Peromyscus fraterculus, a z kolei osobniki te są mniejsze niż w pobliskich miejscach, gdzie nie ma Peromyscus eva ( Lawlor, 1971a, b ). Sugerowano, że jego brak w sosnowych lasach wynika z konkurencji z Peromyscus truei ( Banks, 1967, Woloszyn i Woloszyn, 1982 ).
Na stokach Sierra de la Laguna względna obfitość Peromyscus eva jest ściśle związana z wysokością i występującą roślinnością ( Alvarez-Castaneda i Cortes-Calva 2003 ).
Populacja gatunku wydaje się być stabilna.
Peromyscus eva ogólnie jest związany z łatami soczystej roślinności i kamienistych obszarów. Został znaleziony w naturalnym suchym, kolczastym, tropikalnym obszarze zawierającym, takie rośliny jak ( Cylindroopuntia sp. ), ( Fouquieria diguetii ), ( Jatropha cinerea ), ( Mammilaria sp. ), ( Pachycereus pringlei ) i ( Stenocereus gummosus ).
Gryzoń został zebrany również na polach chili, kukurydzy, pomarańczy, palmy, trzciny cukrowej i tamaryndów oraz na obszarach o wtórnej roślinności.
Nie ma poważnych zagrożeń dla tego gatunku. Jednak populacja na Wyspie Carmen może być zagrożona od wprowadzonych gatunków i drapieżności kotów domowych. Na tej wyspie są egzotyczne gryzonie, koty, psy, osły i kozy, a ostatnio pojawiły się owce ( Ovis canadensis ) ( Mellink, 2002 ). Podgatunek na wyspie Carmen jest chroniony prawem meksykańskim ( NOM-059-ECOL-2001 ). Jednak Peromyscus eva carmeni z wyspy Carmen jest wymieniony jako zagrożony ( SEMARNAT, 2010 ).
W obrębie tego gatunku znajduje się kilka obszarów chronionych. 

W niewoli - brak danych.




Myszak graniczny ( Peromyscus fraterculus ) - Miller, 1892 - gryzoń z nadrodziny ( Muroidea ), z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nowików ( Neotominae ). Synonim Peromyscus eremicus fraterculus - Vesperimus fraterculus.
Uwagi : Uznany za odrębny od Peromyscus eremicus przez Riddle, B.R., Hafner, D.J. & Alexander, L.F. 2000.

Występuje w Ameryce Północnej - południowo-zachodnie U.S.A. ( południowo-zachodnia Kalifornia - Dulzura, San Diego County ), Meksyk ( Baja California, Baja California Sur oraz na kilku wyspach w Zatoce Kalifornijskiej ).

Zamieszkuje na obszarach pustynnych porośniętych krzewami i skalistych zboczach.

myszak graniczny ( Peromyscus fraterculus ) - osobnik schwytany w pułapkę na gryzonie

Aktywny w ciągu całego roku, głównie w godzinach nocnych.
Żyje samotnie lub w niewielkich grupach rodzinnych ( samica i potomstwo ). W pary łączy się w okresie rozrodczym.
Prawdopodobnie jest terytorialny, ale zakresy rewirów osobniczych są nie znane. Terytoria samic zachodzą na terytoria samców. 
Na kryjówki wybiera samodzielnie wykopane nory w piaszczystym gruncie, opuszczone nory innych gatunków, stosy opadłej roślinności, szczeliny i rozpadliny skalne czy rumowiska.
Buduje gniazdo z suchej trawy oraz roślinności zielnej.
Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego.
Długość głowy i tułowia to około 169 - 218 mm. Waga około 24 g, w zakresie 18 do 40 g.
Gatunek ma długi ogon i długie miękkie futro.
Potrafi wprowadzić się w marazm w okresach spadku ilości pokarmu i wody ( okresy suszy ).
Jest dobrym wspinaczem zarówno na drzewa i krzewy ale i skały. Prawdopodobnie też wytrwałym pływakiem.
Do komunikacji używa sygnałów chemicznych, węchu, wzroku, słuchu, dotyku i postawy ciała. Brak danych czy używa wokalizy.
Jest gatunkiem wszystkożernym w zależności od sezonu i dostępności pokarmu. W skład jego diety wchodzą nasiona traw i roślin zielnych, owoce i jagody, rośliny zielne, trawy, kwiaty ale także owady i inne bezkręgowce.
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. Szczyt narodzin w porze deszczowej. Występuje ruja popołogowa. System krycia poligamiczny.
Okres ciąży to około 25 dni. Samica rodzi od 1 - 4 młodych w miocie. 3 - 4 mioty w sezonie.
Młode rodzą się ślepe, głuche, gołe i bezradne. Po około dobie otwierają się im uszy i zaczynają się czołgać. W wieku około 10 dni są już całkowicie porośnięte sierścią. Po około 12 - 14 dniach otwierają oczy a po 20 - 25 dniach następuje odstawienie. 
Dojrzałość płciową samica uzyskuje po około 60 dniach od narodzin.
Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem.
Żyje 12 - 18 miesięcy.

Peromyscus fraterculus wydobyty z pułapki na gryzonie 

  
Opisane podgatunki :
- Peromyscus fraterculus herronii - Rhoads, 1893 - U.S.A. ( Kalifornia - Reche Canyon, San Bernardino County ) - synonim Peromyscus herronii - Sitomys herronii - Peromyscus eremicus herronii - uważany za synonim Peromyscus eremicus fraterculus lub oddzielny dla pierwszej taksonomii z 2 podgatunkami
- Peromyscus fraterculus homochroia - Elliot, 1903 - Meksyk ( San Quintin, Baja California ) - synonim Peromyscus eremicus homochroia - Peromyscus homochroia - uważany jako synonim Peromyscus eremicus fraterculus - odrębny w starej taksonomii  
- Peromyscus fraterculus nigellus - Rhoads, 1894 - U.S.A. ( południowa Kalifornia, San Bernardino County, West Cajon Pass ), Meksyk - synonim  Sitomys herroni nigellus - Peromyscus herroni nigellus - Peromyscus eremicus nigellus - uznawany za synonim Peromyscus eremicus fraterculus

typowe siedlisko gatunku z Pachycereus pringlei 

Gatunek uznawany jako najmniejszej troski z uwagi na szeroką dystrybucję, prawdopodobieństwo dużych populacji i braku poważnych zagrożeń w chwili obecnej. Istnieje małe prawdopodobieństwo szybkiego spadku populacji aby kwalifikować gatunek w bardziej zagrożonych kategoriach.
W tym zakresie geograficznym gatunek uważany jest za macierzysty i powszechny, jednak jego obecna tendencja populacji jest nieznana ( Ceballos i Oliva, 2005 ). 
Dawniej uważany za podgatunek Peromyscus eremicus, badania różnic morfologicznych i mitochondrialnych DNA między dwiema grupami przez Riddle i in. (2000) doprowadziły do specyficznej klasyfikacji Peromyscus fraterculus.
We wczesnych latach dziewięćdziesiątych Peromyscus fraterculus został wprowadzony na wyspę Isla Santa Catalina ( Isla Catalana ) na Morzu Corteza w Meksyku, gdzie konkuruje z krytycznie zagrożonym gatunkiem endemicznym Peromyscus slevini ( Alvarez-Castaneda i in., 2009 ). Peromyscus fraterculus został pierwotnie opisany przez Millera w American Naturalist w 1892 roku. Po rewizjach rodzaju przez Osgood ( 1904, 1909 ), od dawna uważany był za rasę geograficzną Peromyscus eremicus. Jednak badania dotyczące allozymu i DNA w Peromyscus eremicus, jakie zostało przeprowadzone przez Osgood, sugerowały, że ugrupowania zachodnie i wschodnie były wyraźne ( Musser i Carleton, 2005 ). 
Riddle i wsp. ( 2000 ) potwierdzili wyraźną rozbieżność genetyczną, która wspierała Peromyscus fraterculus jako osobny gatunek. Riddle i wsp. ( 2000 ) interpretował pochodzenie Peromyscus fraterculus w kontekście fylogeograficznym i zasugerował, że jego rozbieżność z Peromyscus eva prawdopodobnie nastąpiła pod koniec neogenu.
Alvarez-Castaneda i in. ( 2010 ) wskazują, że zgłoszona dystrybucja gatunku uległa wielokrotnym zmianom, częściowo ze względu na morfologiczne podobieństwo z innymi gatunkami Peromyscus. Po analizie genetycznej Alvarez-Castaneda i in. ( 2010 ) donoszą o rozpowszechnieniu Peromyscus fraterculus w górach na Półwyspie Baja California, z północnej części Baja California do południowo-wschodniej części Baja California Sur.
Przypadkowe wprowadzenie na wyspę Isla Santa Catalina ma fatalne skutki dla macierzystego gatunku. Jest to niewielka ( 41 km2 ) niezamieszkana wyspa oceaniczna w południowym regionie Morza Corteza ( Zatoka Kalifornijska ) w Meksyku. Isla Santa Catalina leży 27 km na północny wschód od Punta San Marcial na Półwyspie Baja California ( Carreno i Helenes, 2002 ). 
Kolekcje z Isla Santa Catalina wykonane w 1992 roku wskazały tylko Peromyscus slevini, podczas gdy w październiku 1995 roku zostały przechwycone okazy Peromyscus fraterculus ( Hafner i in., 2001 ). Badania terenowe prowadzone przez Alvarez-Castaneda i in. ( 2009 ) udokumentowały inwazję Peromyscus fraterculus i poinformował, że jego ciągła ekspansja populacji ogranicza Peromyscus slevini do kanionów i obszarów śródlądowych wyspy. Od 1990 r. do 2007 r. przeprowadzone badania terenowe przez różnych badaczy wykazały, że inwazja Peromyscus fraterculus zmienia skład i rozmieszczenie gatunków ssaków. Peromyscus fraterculus jest lepszym gatunkiem przystosowanym do życia na pustyni, a jego rozszerzenie ogranicza Peromyscus slevini do kanionów, a współzawodnictwo pomiędzy Peromyscus fraterculus i Peromyscus slevini może doprowadzić do wyginięcia Peromyscus slevini ( Alvarez-Castaneda i in., 2009 ). Metodologia badań obejmowała pobieranie próbek gryzoni i stosowanie różnic morfologicznych w celu wstępnego określenia gatunków Peromyscus. Badania wykazały początkowo uwięzione okazy jako Peromyscus fraterculus, ale odnotowano dwa morfotypy gatunków, przy czym próbki o większych rozmiarach zostały zebrane w najnowszych badaniach w latach 2006-2007 wstępnie określanych jako Peromyscus slevini ( Alvarez-Castaneda i inni, 2009 ). 
Carleton i Lawlor ( 2005 ) zapytali tylko o stwierdzenie Peromyscus slevini w zbiorach dokonanych w styczniu 1992 r., a tylko Peromyscus fraterculus w październiku 1995 r.. Sugeruje, to że trzy lata były za krótkie, aby czas konkurencji spowodował zakłócenia, że jeden gatunek ekologicznie wymienia drugi i zasugerował, że potrzebna jest pilna potrzeba potwierdzenia pola składu gatunkowego populacji Peromyscus na wyspie.
Istnieją również taksonomiczne i morfologiczne obawy dotyczące Peromyscus slevini i czy jest to odrębny gatunek ( Caire, 1999, Musser i Carleton, 2005 ). W 2001 r. badania genetyczne przeprowadzone przez Hafnera i in. sugerowały możliwość Peromyscus slevini jako synonim Peromyscus fraterculus. Jednakże okazy używane przez Hafner są obecnie uważane za przykłady Peromyscus fraterculus, a nie Peromyscus slevini, jak opisał Mailliard w 1924 ( Caire, 1999, Musser i Carleton, 2005 ). Po pierwotnym opisie Mailliarda, inni naukowcy zaoferowali kolejne sprzeczne interpretacje klasyfikacji taksonomicznej Peromyscus slevini na podrodzaj lub gatunki ( Carleton i Lawlor, 2005 ). 
Carleton i Lawlor ( 2005 ) zauważyli, że czaszka Peromyscus slevini ma pewne cechy, które są podobne do innych Peromyscus znalezionych na kontynencie meksykańskim, a konkretnie Peromyscus melanophrys. Badania genetyczne przeprowadzone przez Hogan et al. ( 1997 ) zastanawiał się, czy Peromyscus slevini był grupą poza grupą Peromyscus leucopus. Próbki użyte przez Hogan są teraz uznawane za wyraźnie jako Peromyscus slevini.
Peromyscus slevini jest już uważany za zagrożony przez rząd Meksyku ( Alvarez-Castaneda i in., 2009 ) i krytycznie zagrożony przez IUCN ( Alvarez-Castaneda i Castro-Arellano, 2008 ).
Zestaw czynników biotycznych i abiotycznych wpływa na zdolność przystosowawczą gatunku inwazyjnego powodującego spadek gatunków rodzimych ( Donlan i Wilcox, 2008 ).
Podobieństwo gatunków spowodowało zamieszanie na temat ich cech siedliskowych i zasięgu geograficznego ( Alvarez-Castaneda i in., 2010 ). Różnice między gatunkami Peromyscus eva który jest z dłuższym ogonem, krótszym i bardziej czerwonym futrem i o mniejszych uszach niż Peromyscus fraterculus ( Osgood, 1909 ).
Dodatkowe badania terenowe i oceny genetyczne są uzasadnione ze względu na utrzymujące się sprzeczności dotyczące klasyfikacji taksonomicznych Peromyscus fraterculus i Peromyscus slevini, a także wewnętrznej i międzywojowej płodności w rodzaju Peromyscus, co prowadzi do cech morfologicznych i kompleksów chromosomów ( Cross, 1938 ). Wyniki takich badań pomogą w ostatecznym opisie statusu i związków Peromyscus fraterculus i Peromyscus slevini na Isla Santa Catalina w Meksyku ( Caire, 1999; Carleton and Lawlor, 2005; Musser and Carleton, 2005 ).
Alvarez-Castaneda i in. ( 2009 ) uwięził i zidentyfikował Peromyscus fraterculus wykorzystując cechy morfologiczne. Alvarez-Castaneda i in. ( 2010 ), porównując rozmieszczenie Peromyscus fraterculus i Peromyscus eva, zasugerował, że przydatność różnych morfologii była ograniczona przez dostępność odpowiednich struktur i opracowała test genetyczny, aby rozróżnić gatunki.
Nie ma poważnych zagrożeń dla tego gatunku.
Nie istnieją żadne środki znane specyficznie dla całego gatunku. Są jednak chronione obszary w jego zasięgu, a populacje z wysp są uważane za zagrożone prawem meksykańskim ( Ceballos i Oliva 2005 ). Podgatunki z wysp prawdopodobnie nie są zagrożone, z wyjątkiem Peromyscus fraterculus cendrosensis ( Mellink, 1993a ), dla których nie ma wystarczających badań w terenie. Wszystkie podgatunki wyspiarskie są prawnie sklasyfikowane jako zagrożone ( SEMARNAT, 2010 ).
Potrzebne są dodatkowe badania w celu oceny rozmiaru i statusu populacji tego gatunku. 

W niewoli - brak danych.




Myszak zatokowy ( Peromyscus guardia ) - Townsend, 1912 - gryzoń z nadrodziny ( Muroidea ), z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nowików ( Neotominae ). Synonim Peromyscus eremicus guardia.
Uwaga : Peromyscus  guardia interparietalis obecnie jest odrębnym gatunkiem Peromyscus interparientalis.

Występuje w Ameryce Północnej - Meksyk ( Baja California, Angel de la Guardia Island, Granito i Mejia Islands, Estanque Island, północna część Zatoki Kalifornijskiej ). Endemit dla Meksyku.

Zamieszkuje siedliska na wyspach - pustynna roślinność od poziomu morza do wysokości 1315 m n.p.m.

myszak zatokowy ( Peromyscus guardia ) - osobnik z Isla Estanque

Gatunek prawdopodobnie wymarły, gdyż od połowy lat 60-tych odnotowano spadek populacji. 
Uważa się, iż prowadzi nocny tryb życia i jest aktywny w ciągu całego roku.
Żyje samotnie lub w grupach rodzinnych ( samica i potomstwo ). W pary łączy się w okresie rozrodczym.
Na kryjówki wybiera naturalne szczeliny i rozpadliny skalne, nory i zagłębienia wśród skał. Buduje gniazdo wyścielane suchą roślinnością.
Prawdopodobnie jest terytorialny lecz rewiry osobnicze są nie znane. Terytoria samic zachodzą na terytoria samców, które w tym rodzaju są większe.
Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego.
Gatunek jest bardzo podobny do Peromyscus eremicus ( Townsend 1912 ). Jest szary na grzbiecie i biały na brzusznej powierzchni. Ogon jest słabo dwukolorowy i ma kilka włosów. Uszy prawie nie mają włosów. Czaszka jest bardzo łukowata, a pyszczek jest długi.
Długość całkowita to : 189 do 223 mm; Długość ogona to : 93 do 123 mm; Długość tylnej stopy to : 23 do 25 mm; Długość ucha to : 20 do 23 mm;
Waga to 40 g.
Wzór zębowy : 1/1 0/0 0/0 3/3 = 16 
Prawdopodobnie żywi się nasionami, owocami, roślinami zielnymi i owadami.
Sezon rozrodczy na wiosnę.

Opisane podgatunki :
- Peromyscus guardia guardia - Townsend, 1912 - Meksyk ( Baja California, Zatoka Kalifornijska, Angel de la Guardia Island ) - blisko wyginięcia lub wymarły, ostatnio widziany w 1991 r.  
- Peromyscus guardia harbisoni - Banks, 1967 - Meksyk ( Baja California, Zatoka Kalifornijska, Isla Granito ) - wymarły w 1973 r.
- Peromyscus guardia mejiae - Burt, 1932 - Meksyk ( Baja California, Zatoka Kalifornijska, Mejia i Granito Isla ) - wymarły w 1963 r.
- Peromyscus guardia subsp. nieokreślonego. od wyspy Estanque - Meksyk ( Baja California, Zatoka Kalifornijska, Isla Estanque )  - wymarły w 1998 r.

Pachycereus pringlei na Isla Mejia ( Baja California )

Uznawany za krytycznie zagrożony lub wymarły, gdyż obecnie nie ma znanej lokalizacji gatunku. Niewielka liczba osobników może się utrzymywać jeszcze na wyspie Ángel de la Guarda jednak są potrzebne pilnie badania aby taką ewentualność potwierdzić.
Jeśli gatunek przetrwał to powierzchnia zajmowana przez osobniki jest bardzo mała. Jest mniejsza niż 10 km2 i liczba dojrzałych osobników ciągle spada ze względu na konkurencję i wprowadzone drapieżniki. Cała populacja gatunku znajduje się w jednym miejscu.
Historycznie populacja gatunku znajdowała się także na trzech pobliskich, mniejszych wyspach ( Granito, Mejía i Estanque ). Choć gatunek ten był widoczny w połowie lat sześćdziesiątych, obserwowano spadki liczby osobników w ciągu ostatnich trzech dziesięcioleci w stopniu, w którym obecnie nie wiadomo, jaka jest populacja, a gatunek mógłby zostać uznany za wymarły. Na wyspie Ángel de la Guarda, ostatni raz został zarejestrowany w 1991 ( Mellink i in., 2002 ). 
Uważa się, że populacje są bardzo niskie na tej wyspie z powodu dzikich kotów, a gatunek mógł być prawdopodobnie usunięty ( Vázquez-Domínguez i in., 2004 ). W kilku ostatnich badaniach na wyspach Mejía i Granito ( Álvarez-Castaneda i Ortega-Rubio 2003 ) nie odnotowano żadnych osobników, a gatunek jest prawdopodobnie wydzielony z tych wysp ( Mellink i wsp., Álvarez-Castaneda i Ortega-Rubio 2003 ). Gatunek ten jest wydobywany z Estanque Island ( Vázquez-Domínguez i wsp., 2004 ).
Peromyscus interparietalis jest uważany za szczególnie odrębny od Peromyscus guardia, który pierwotnie był uważany za podgatunek. 
Uznawany jako zagrożony ( SEMARNAT, 2010 ). Niedawno uznany za krytycznie zagrożony lub wymarły, ponieważ na czterech wyspach, gdzie jest zlokalizowany, nie dokonano żadnych ostatnich wpisów ( Mellink, i in., 2002 ). Endemiczny podgatunek z Granito wydaje się wymarły, a ten z Mejii jest zagrożony wyginięciem lub też zniknął ( Mellink, 1992 ). Jedyne ostatnie zapisy z Angel de la Guarda dotyczą dwóch próbek zebranych w 1993 roku ( A.Zavala, pers. Comm ) i obserwacji dokonanych w 1992 ( L.Grismer, pers.comm ). Dlatego też Peromyscus guardia guardia może być uważany za zagrożony wyginięciem. Uwagi te kontrastują z bogactwem gatunków odnotowanych przez T.Lawlor ( pers.comm. Notatki terenowe ) i R.C.Banks (  pers.comm. Notatki terenowe ). Najbardziej prawdopodobnym powodem tych redukcji jest wprowadzenie zwierząt domowych przez rybaków. Na Granito występuje duża liczba szczurów ( Rattus rattus ) i prawdopodobnie koty. Na wyspie Mejia znajdują się domowe koty i myszy ( Mus musculus ). Na Angel de la Guarda są koty domowe ( Mellink, i in., 2002 ). Pojedynczy kot wyeliminował całą populację z Estanque Island ( Vazquez-Dominguez i in., 2004 ).
Głównymi zagrożeniami dla tego gatunku są: konkurencja z gryzoniami, drapieżnictwo przez koty dzikie lub domowe oraz czynniki wewnętrzne ze względu na małą liczebność populacji i ograniczoną dystrybucję. Istnieje ryzyko, że większa liczba ludzi będzie wynikać z planów rządu Meksyku, aby uczynić Zatokę Kalifornijską dużą atrakcją turystyczną, co znacznie zwiększy szanse na szkodliwe wprowadzenie gatunków innych niż rodzime ( Álvarez-Castaneda i in., 2006 ).
Gatunek ten występuje w Islas del Golfo de California Biosphere Reserve. Konieczne jest pilne zbadanie, czy populacje tego gatunku istnieją na wyspie Ángel de la Guarda ( Vázquez-Domínguez i in., 2004 ). Jeśli populacje zostaną znalezione, należy je zabezpieczyć kontrolą nad wprowadzonymi konkurentami i drapieżnikami, należy zainicjować program hodowli w niewoli, z możliwością przeniesienia osobników na wyspę Estanque, gdzie koty ( lub raczej pojedynczy kot ) zostały ostatnio usunięte ( Vázquez-Domínguez i in. 2004 ) oraz sposobów złagodzenia możliwej zwiększonej aktywności człowieka ze względu na planowane przez rząd meksykański zamiar uczynienia z Zatoki Kalifornijskiej głównego ośrodka turystycznego ( Álvarez-Castaneda i in., 2006 ).

W niewoli - brak danych.




Myszak wyspowy ( Peromyscus interparietalis ) - Burt, 1932 - gryzoń z nadrodziny ( Muroidea ), z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nowików ( Neotominae ). Synonim Peromyscus eremicus interparietalis.

Występuje w Ameryce Północnej - Meksyk ( południowa Baja California Sur, północna część Zatoki Kalifornijskiej, wyspy San Lorenzo Norte ( zwana również Animas), San Lorenzo Sur i Salsipuedes. Endemit dla Meksyku.

Zamieszkuje siedliska na wyspach - pustynną roślinność. 

Aktywny w ciągu całego roku, głównie od zmierzchu do świtu.
Żyje samotnie lub w niewielkich grupach rodzinnych ( samica i potomstwo ). W pary łączy się w okresie rozrodczym.
Prawdopodobnie jest terytorialny lecz zakresy rewiryów osobniczych są nie znane. Wiadomo iż, terytoria samców są nieco większe i zachodzą na rewiry samic.
Na kryjówki wybierają rozpadliny i szczeliny skalne. Budują gniazdo z patyków, suchej roślinności i innych materiałów.
Dymorfizm płciowy nie jest znany.
Ubarwienie grzbietu jest w żółtobrązowe plamy i ma czarno-brązowe końce włosów. Powoduje, że jest plamisto-szary w wyglądzie. Brzuch i nogi ma koloru białego do żółtawo-białego. Ogon jest dłuższy niż długość głowy i ciała.  Jest zwykle dwukolorowy, czerwono-brązowy lub czarny na górze i białawy na spodzie ( Brand i Ryckman 1969, Hall 1981, Lopez-Forment i in., 1996 ).
Gatunek jest podobny w rozmiarze i kolorze do Peromyscus guardia, ale w przeciwieństwie do tego gatunku tylne stopy i ogon są krótkie. 
Główne różnice można znaleźć w czaszce.
Długość głowy i tułowia to : 173 do 215 mm; Długość ogona to : 87 do 117 mm;
Długość tylnej stopy to : 22 mm; Długość ucha to : 18 mm;
Waga w zakresie 20 do 22 g.
Wzór zębowy :  1/1 0/0 0/0 3/3 = 16
Gatunek jest dobrym wspinaczem i biegaczem. Jego nocny tryb życia chroni go częściowo przed drapieżnikami.
Do komunikacji używa sygnałów chemicznych, węchu, słuchu, wzroku, dotyku i postawy ciała. Brak danych czy używa wokalizy w komunikacji.
Gatunek jest wszystkożerny. W skład jego diety wchodzą nasiona, rośliny zielne, trawy, owoce i jagody ale także owady i inne bezkręgowce.
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku ale najczęściej od wiosny do lata. Szczyt reprodukcyjny w marcu. Występuje ciąża popołogowa. System krycia poligamiczny. 
Ciąża trwa średnio przez 32 dni. Samica rodzi 1 - 4 młode w miocie ( do 4 miotów w sezonie ). Stosunek płci w miocie jest prawie zawsze 1 : 1.
Młode rodzą się gołe, ślepe, głuche i bezradne. Po około 24 godzinach otwierają im się uszy. W drugim tygodniu życia otwierają oczy. Odstawienie następuje po 25 dniach od narodzin. Pierwsze linienie następuje po 35 do 55 dni od narodzin.
Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem.
Żyje 12 - 18 miesięcy.

Opisane podgatunki :
- Peromyscus interparietalis interparietalis - Burt, 1932 - Meksyk ( południowa Baja California Sur, Isla San Lorenzo Sur )
- Peromyscus interparietalis lorenzi - Banks, 1967 - Meksyk ( południowa Baja California Sur, Isla San Lorenzo Norte ) - synonim Peromyscus eremicus lorenzi 
- Peromyscus interparietalis ryckmani - Banks, 1967 - Meksyk ( Baja California Sur, Isla Salsipuedes ) - synonim Peromyscus eremicus ryckmani

Isla San Lorenzo Sur ( Baja California Sur ) porośnięta Pachycereus pringlei  

Uznawany jako krytycznie zagrożony w kategorii  B1ab(v). Ten gatunek jest znany tylko z trzech wysp w Zatoce Kalifornijskiej, z całkowitym zasięgiem występowania tylko 41 km2, przeżywa stały spadek liczebności populacji od drapieżnictwa dzikich kotów i populacja jest poważnie rozdrobniona.
Gatunek ten występuje na trzech wyspach : San Lorenzo Norte ( zwaną również Animas ), San Lorenzo Sur i Salsipuedes. 
Na Salsipuedes i San Lorenzo Norte populacja jest obecnie stabilna, koty na San Lorenzo Sur przyczyniają się do spadku liczby populacji.
Badano związek taksonomiczny Peromyscus eremicus, Peromyscus guardia i Peromyscus interparietalis, stosując hybrydyzację, postacie morfologiczne i elektroforezę białek w surowicy krwi. W warunkach laboratoryjnych Peromyscus interparietalis ryckmani i Peromyscus eremicus hodowano łatwiej, ale Peromyscus guardia guardia nie hodowano. Peromyscus interparietalis ryckmani i Peromyscus eremicus z powodzeniem hybrydyzują, rodząc płodne mieszańce oraz Peromyscus guardia guardia i Peromyscus interparietalis ryckmani rodząc dwa mioty mieszańców. Współczynnik płci w populacji międzypłytkowej X eremicus był nieprawidłowy - 19 samców i 7 samic. Peromyscus interparietalis ryckmani i Peromyscus eremicus są morfologicznie odrębne, a hybrydy między tymi populacjami są morfologicznie odróżnialne od populacji rodzicielskich i wykazują heterozę. Analizie poddano elektroforezę w taśmie octanowej celulozy, białka surowicy krwi eremicus, dwa podgatunki guardia, trzy podgatunki interparientalis oraz mieszańce między eremicus i Peromyscus interparietalis ryckmani. Wzorce białek wykazały spójne różnice interpolacyjne, które mają tendencję do wspierania bieżącej interpretacji taksonomii tej grupy. Dane dotyczące białka w surowicy wskazują na ściślejszą zależność między eremicus a interparietalis niż sugerują to cechy morfologiczne. Mimo, że eremicus, guardia i interparietalis są morfologicznie odrębne, nie rozwinęły się wystarczająco, aby rozwinąć mechanizmy interkultury.
Ostatnio Hafner i wsp. ( 2001 ) rozważali Peromyscus interparientalis jako podgatunek Peromyscus eremicus. Ich prace opierają się wyłącznie na dowodach molekularnych, jednak zdecydowano rozpoznać gatunki, dopóki nie znajdzie się morfologicznych dowodów i dodatkowego potwierdzenia genetycznego w celu zidentyfikowania z większą pewnością jego pozycji taksonomicznej.
Ponieważ Peromyscus interparientalis prezentuje cechy morfologiczne ( zabarwienie, cechy czaszki, tor rozmnażania męskiego, struktura penisa, itp. ), kariotyp i podobieństwa cząsteczek z Peromyscus eremicus ( w połączeniu z tym, że te dwa gatunki są zdolne do wytwarzania płodnych osobników ). Niektórzy autorzy uważają, że ten ostatni gatunek jest najbardziej podobny do Peromyscus interparientalis. Dlatego uważano, że Peromyscus eremicus poprowadził linie ewolucyjne do Peromyscus interparientalis i Peromyscus guardia ( Banks 1967, Brand i Ryckman 1969, Lawlor 1971a, b, c, Linzey i Layne 1969 ). Wzorce banderowania białek u Peromyscus interparientalis i Peromyscus guardia sugerują jednak znacznie większe pokrewieństwo pomiędzy tymi dwoma gatunkami ( Warn i wsp. 1974a, b ).
Gatunek ten jest uważany za zagrożony w Meksyku ( SEMARNAT 2010 ). Gatunek ten jest chroniony jako zagrożony gatunek w Meksyku ( NOM - 59-ECOL-2001 ).
Chociaż wydaje się być obfity na wyspach, gdzie występuje, przeżywalność Peromyscus interparientalis ryckmani została poważnie zagrożona z powodu obecności dzikich kotów na Salsipuedes Island ( Lopez-Forment et al.1996, J.Ramirez pers.obs. ).

W niewoli - hodowla laboratoryjna.
Rodzi płodne mieszańce z Peromyscus eremicus.




Myszak ubogi ( Peromyscus merriami ) - Mearns, 1896 - gryzoń z nadrodziny ( Muroidea ), z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nowików ( Neotominae ). Synonim Peromyscus eremicus merriami.
Uwagi : Peromyscus  dickeyi jest samodzielnym gatunkiem.

Występuje w Ameryce Północnej - południowo-zachodnie U.S.A. ( środkowo-południowa Arizona ) i Meksyk ( Sonora, środkowa Sinaloa ).

Zamieszkuje suche obszary porośnięte pustynną roślinnością, gęste zarośla jadłoszynu ( Prosopis sp. ), obszary trawiaste i porośnięte lasem od poziomu morza do wysokości 1160 m n.p.m.

myszak ubogi ( Peromyscus merriami ) 

Aktywny w ciągu całego roku, głównie od zmierzchu do świtu. 
Żyje samotnie lub w niewielkich grupach rodzinnych ( samica i potomstwo ).
Na kryjówki wybiera naturalne schronienia : opuszczone nory innych gatunków, stosy obumarłych roślin, rumowiska i szczeliny skalne, zagłębienia wśród korzeni kaktusów lub drzew, gęste zarośla.
Buduje gniazdo z suchej trawy i roslin zielnych.
Prawdopodobnie jest terytorialny ale zakresy osobnicze nie są znane.
Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego.
Średnia długość głowy i tułowia to 202 mm w zakresie 185 - 225 mm. Waga w zakresie 20 - 30 g.
Jest dobrym wspinaczem na gałęzie drzew i krzewów oraz biegaczem. Szybkość często pozwala mu uniknąć ataku drapieżników. Prawdopodobnie w okresach suszy zmniejsza metabolizm i być może zapada w marazm. 
Do komunikacji używa sygnałów chemicznych, węchu, wzroku, słuchu, dotyku i postawy ciała. Brak informacji czy używa wokalizy w komunikacji.
Jest wszystkożerny. W skłąd jego diety wchodzą nasiona, owoce i jagody, rośliny zielne, trawy ale także owady i inne bezkręgowce.
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku ale najbardziej aktywny pod koniec zimy i wczesną wiosną. W gorących miesiącach letnich ograniczony do minimum. Ssytem krycia poligamiczny. Występuje ruja popołogowa.
Ciąża trwa około 25 dni. Samica rodzi 1 - 4 młodych w miocie ( do 4 miotów w sezonie ). Młode rodzą się gołe, ślepe, bezradne i głuche. Po 24 godzinach otwierają im się uszy. Po około 10 dniach są całkowicie porośnięte sierścią. Oczy otwierają w wieku 2 tygodni. Odstawienie następuje po 3 - 4 tygodniach od narodzin.
Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem.
Żyje 12 - 18 miesięcy.

rycina - Peromyscus merriami 

Opisane podgatunki :
- Peromyscus merriami goldmani - Osgood, 1904 - Meksyk ( Alamos, Sonora ) - synonim Peromyscus goldmani - uważane za odrębny gatunek dla niektórych taksonomii 
- Peromyscus merriami merriami - Mearns, 1896 - Meksyk ( Sinaloa ), U.S.A. ( środkowo-południowa Arizona )

typowe siedlisko gatunku z Prosopis pubescens 

Uznawany jako najmniejszych obaw z uwagi na szeroką dystrybucję, prawdopodobieństwo dużych populacji i brak widocznych zagrożeń w chwili obecnej. Istnieje małe prawdopodobieństwo szybkiego spadku aby kwalifikować gatunek w bardziej zagrożonych kategoriach.
Gatunek ten występuje w gęstych zaroślach jadłoszynu zmieszanych z inną roślinnością leśną i trawą. Pokrycie gruntu w jego siedlisku jest gęste, a podłoże zazwyczaj ma warstwę ściółki martwej roślinności.
Siedlisko jest zlokalizowane i fragmentaryczne.
Nie istnieją żadne znane środki ochronne specyficzne dla tego gatunku. 
Nie wiadomo, czy gatunek występuje na obszarach chronionych.

W niewoli - brak danych. 




+Myszak jasnostopy ( Peromyscus pembertoni ) - Burt, 1932 - gryzoń z nadrodziny ( Muroidea ), z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nowików ( Neotominae ). Synonim Peromyscus eremicus pembertoni.

Występował w Ameryce Północnej - Meksyk ( Sonora, wyspa San Pedro Nolasco ).

Zamieszkiwał strome zbocza porośnięte roślinnością pustynną.

myszak jasnostopy ( Peromyscus pembertoni ) - okazy muzealne 

Gatunek słabo poznany. 
Nie wiele wiadomo na temat biologii, ekologii i sposobu życia tego wymarłego gatunku. 
Wiadomo iż,  całkowita długość ciała to: 210,6 mm +/- 2,0 mm; Długość ogona to: 104,9 mm +/- 0,05 mm.

Nie opisano żadnych podgatunków.

rycina - Peromyscus pembertoni 

Gatunek uznany za wymarły. Znany jedynie z typowego miejsca, wyspy San Pedro Nolasco, Sonora - Meksyk.
Wyspa San Pedro Nolasco jest jedyną wyspą, na której występowały 2 gatunki Peromyscus ( Peromyscus pembertoni i Peromyscus boylii glasselli ). Na tej  wyspie nie występowały żadne inne ssaki.
Peromyscus pembertoni został zebrany na stromym zboczu wzgórza po wschodniej stronie wyspy ( Burt 1938 w Alvarez-Castaneda i Calva 2003 ). 
Dominujące rośliny to: ( Bursera microphylla ), ( Echinocereus websterianus ), ( Euphorbia magdalenae ), ( Fouquieria diguetii ), ( Jatropha cuneata ), ( Mammillaria multidigitata i Mammillaria tayloriorum ), (Melochia tomentosa ), ( Opuntia fulgida var. Fulgida), ( Pachycereus pringlei ), ( Pedilanthus macrocarpus ), ( Simmondsia chinensis ) i ( Stenocereus thurberi ) ( Alvarez-Castaneda i Calva 2003 ).
W latach trzydziestych XX wieku zbierano równe liczby dwóch gatunków, ale w ostatnich dekadach tylko Peromyscus boylii glasselli został uwięziony. 
Prawdopodobną przyczyną wymarcia była konkurencja dwóch zbliżonych gatunków, którą to rywalizację wygrał Peromyscus boylii glasselli.
   



Myszak piaskowy ( Peromyscus pseudocrinitus ) - Burt, 1932 - gryzoń z nadrodziny ( Muroidea ), z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nowików ( Neotominae ). Synonim Peromyscus eremicus pseudocrinitus.

Występuje w Ameryce Północnej - Meksyk ( południowa Baja California Sur, Coronados Island ). Endemit dla Meksyku.

Zamieszkuje pustynne kolczaste zarośla.

Gatunek słabo poznany.
Nie wiele wiadomo na temat biologii, ekologii i sposobu życia tego gatunku.
Wiadomo iż, długość całkowita to: 194 mm; Długość ogona to: 110 mm;

Nie opisano żadnych podgatunków.

skaliste wybrzeże Isla Coronados ( Baja California Sur )

Gatunek uważany za krytycznie zagrożony w kategorii  B1ab ( v ), ze względu iż jego zasięg jest mniejszy niż 100 km2, cała populacja gatunku znajduje się w jednym miejscu i liczba dojrzałych osobników ciągle ulega zmniejszeniu. 
Gatunek ten jest znany tylko z typowej miejscowości: Baja California Sur, Coronados Island ( 26 ° 06'N, 111 ° 18'W ), Meksyk ( Alvarez-Castaneda, 1998 ). Wyspa Coronados ma długość 3 km i szerokość 2,5 km i ma pochodzenie wulkaniczne. Od strony wschodniej charakteryzuje się stromymi klifami, z długą, rozlaną plażą z piaskiem rozciągającą się od południowo-zachodniej krawędzi wyspy ku kontynentowi. Na zachodzie i zachodnim stoku ( Alvarez-Castaneda, 1998 ) szczególnie widoczne są ciemne płaty lawy.
Ten gatunek został znaleziony w piasku wulkanicznym i wśród skał ( Alvarez-Castaneda, 1998 ). Roślinnością na wyspie są pustynne kolczaste zarośla. 
W ciągu siedmiu dni roboczych nie stwierdzono żadnych próbek w 1989 r. ( Smith i wsp., 1993, Alvarez-Castaneda, 1998 ). W 1994 r. zebrano 20 osobników w ciągu jednej nocy.
Podobnie jak na wielu wyspach Zatoki Kalifornijskiej, na Wyspie Coronados ( Alvarez-Castaneda, 1998, Alvarez-Casteneda i Ortega-Rubio, 2003 ) wprowadzono koty i prawdopodobnie stanowią zagrożenie dla gatunku i powodują spadek liczby osobników. Badanie kału dzikich kotów wskazuje, że konsumują one małe gryzonie ( Smith i in., 1993 w Alvarez-Castaneda 1998 ). Na tej wyspie zostały już wykryte inne gatunki gryzoni.
Rząd Meksyku uważa ten gatunek za zagrożony ( Alvarez-Castaneda 1998 ).

W niewoli - brak danych.

płonąca Yucca brevifolia na pustyni Mojave 

Peromyscus polionotus niveiventris 

Peromyscus ochraventer

Peromyscus californicus 

Opracowano na podstawie :

animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.