Pamięci wszystkim tym co odeszli i zwierzątkom, które przeszły za Tęczowy Most
poniedziałek, 31 października 2011
piątek, 28 października 2011
Oposik szary - torbacz z Meksyku
Oposik szary ( Tlacuatzin canescens ) torbacz z rodziny dydelfów ( Didelphidae ). Synonim Marmosa canescens - Didelphis canescens - Micoureus canescens. Jedyny przedstawiciel rodzaju Tlacuatzin.
Występuje w Ameryce Północnej, w Meksyku od południowej Sonory do Oaxaca i Chiapas, także Jukatan i wyspy Tres Marias. Uznawany za endemit dla Meksyku.
Zamieszkuje różnorodne środowiska : pustynne zarośla i zakrzewienia, suche lasy liściaste, suche wzgórza od poziomu morza do wysokości 2100 m n.p.m.
Aktywny w nocy, w ciągu całego roku. Typowy samotnik łączący się w pary w okresie rui.
Jest wyjątkowo agresywny w stosunku do innych przedstawicieli swojego gatunku.
Dobrze wspina się po drzewach, krzewach czy kaktusach ale więcej czasu przebywa na ziemi niż inne oposiki.
Gniazda buduje wewnątrz pustych pni, w szczelinach skalnych, w zagłębieniach kaktusów, w rozwidleniach gałęzi drzew i krzewów, w opuszczonych ptasich gniazdach a czasami na ziemi w zagłębieniu u podstawy drzew. Gniazdo jest zbudowane z suchych liści i łodyg roślin.
Odżywia się zarówno pokarmem roślinnym jak i zwierzęcym. W skład jego diety wchodzą owoce, nasiona, kwiaty jako pokarm uzupełniający. Podstawę diety stanowią owady i inne bezkręgowce, małe kręgowce ( drobne gryzonie, płazy, gady, pisklęta ptaków ) ale także jaja czy miód.
Sezon godowy może być w ciągu całego roku.
Samica rodzi po 14 dniowej ciąży 8-14 młodych, najczęściej między lipcem a wrześniem. Nie posiada ona torby, młode są chronione przez włosy na brzuchu matki do, których są uczepione. Okres laktacji trwa około 30 dni i młode osiągają wagę około 20 gramów. Po tym okresie stają się nie zależne i rozpoczynają samodzielne życie. Żyje do 2 lat.
Opisane podgatunki :
- Tlacuatzin canescens canescens - Oaxaca
- Tlacuatzin canescens gaumeri - Chichen Itza ( Jukatan )
- Tlacuatzin canescens insularis - Tres Marias Islands, Nayarit
- Tlacuatzin canescens oaxacae - Oaxaca
- Tlacuatzin canescens sinaloae - Sinaloa
Gatunek uznawany za niezagrożony ze względu na dużą dystrybucję populacji.
Głównym zagrożeniem dla gatunku jest wylesianie lasów liściastych, co wiąże się z utratą siedlisk.
Występuje w wielu obszarach chronionych.
W niewoli - brak danych.
Występuje w Ameryce Północnej, w Meksyku od południowej Sonory do Oaxaca i Chiapas, także Jukatan i wyspy Tres Marias. Uznawany za endemit dla Meksyku.
Zamieszkuje różnorodne środowiska : pustynne zarośla i zakrzewienia, suche lasy liściaste, suche wzgórza od poziomu morza do wysokości 2100 m n.p.m.
oposik szary ( Tlacuatzin canescens ) podczas poszukiwania pokarmu na ziemi
Aktywny w nocy, w ciągu całego roku. Typowy samotnik łączący się w pary w okresie rui.
Jest wyjątkowo agresywny w stosunku do innych przedstawicieli swojego gatunku.
Dobrze wspina się po drzewach, krzewach czy kaktusach ale więcej czasu przebywa na ziemi niż inne oposiki.
Gniazda buduje wewnątrz pustych pni, w szczelinach skalnych, w zagłębieniach kaktusów, w rozwidleniach gałęzi drzew i krzewów, w opuszczonych ptasich gniazdach a czasami na ziemi w zagłębieniu u podstawy drzew. Gniazdo jest zbudowane z suchych liści i łodyg roślin.
Odżywia się zarówno pokarmem roślinnym jak i zwierzęcym. W skład jego diety wchodzą owoce, nasiona, kwiaty jako pokarm uzupełniający. Podstawę diety stanowią owady i inne bezkręgowce, małe kręgowce ( drobne gryzonie, płazy, gady, pisklęta ptaków ) ale także jaja czy miód.
Sezon godowy może być w ciągu całego roku.
Samica rodzi po 14 dniowej ciąży 8-14 młodych, najczęściej między lipcem a wrześniem. Nie posiada ona torby, młode są chronione przez włosy na brzuchu matki do, których są uczepione. Okres laktacji trwa około 30 dni i młode osiągają wagę około 20 gramów. Po tym okresie stają się nie zależne i rozpoczynają samodzielne życie. Żyje do 2 lat.
Tlacuatzin canescens jest doskonałym wspinaczem
Opisane podgatunki :
- Tlacuatzin canescens canescens - Oaxaca
- Tlacuatzin canescens gaumeri - Chichen Itza ( Jukatan )
- Tlacuatzin canescens insularis - Tres Marias Islands, Nayarit
- Tlacuatzin canescens oaxacae - Oaxaca
- Tlacuatzin canescens sinaloae - Sinaloa
Gatunek uznawany za niezagrożony ze względu na dużą dystrybucję populacji.
Głównym zagrożeniem dla gatunku jest wylesianie lasów liściastych, co wiąże się z utratą siedlisk.
Występuje w wielu obszarach chronionych.
oposik szary ( Tlacuatzin canescens ) - portret
W niewoli - brak danych.
wtorek, 25 października 2011
Darniówki i norniki górskie z Europy i zachodniej Azji z podrodzaju Terricola i Hyrcanicola
Przegląd gatunków :
Podrodzaj Terricola
- Microtus bavaricus - darniówka bawarska
- Microtus brachycercus - nornik kalabryjski
- Microtus daghestanicus - darniówka dagestańska
- Microtus duodecimcostatus - nornik śródziemnomorski, nornik iberyjski
- Microtus felteni - nornik bałkański
- Microtus liechtensteini
- Microtus lusitanicus
- Microtus majori - nornik kaukaski
- Microtus multiplex - darniówka alpejska
- Microtus savii - darniówka włoska
- Microtus subterraneus - darniówka pospolita, darniówka zwyczajna
- Microtus tatricus - darniówka tatrzańska
- Microtus thomasi
Podrodzaj Hyrcanicola
- Microtus schelkovnikovi - darniówka kaspijska
Wszystkie darniówki i norniki z tych podrodzajów żyją w płytkich, podziemnych systemach korytarzy i komór. Częściowo są wykopane czy wyryte w wilgotnej lub miękkiej glebie. Zajmują też nory innych ssaków. Gatunki żyjące w subalpejskiej strefie gór wykorzystują rumowiska skalne. Prowadzą częściowo podziemny tryb życia. Gniazda są zbudowane z rozdrobnionej roślinności zielnej, umieszczane w głębszej komorze.
Tworzą luźne grupy społeczne lub kolonie bez widocznej struktury.
Odżywiają się głównie podziemnymi częściami roślin ( bulwy, cebule, kłącza, korzenie ) oraz zielonymi częściami roślin, trawami, nasionami, owocami.
Rozmnażają się od wczesnej wiosny do późnej jesieni - mogą mieć do 9 miotów w sezonie. Okres ciąży wynosi średnio około 21 dni. Wielkość miotu średnio to 2 - 4 młode. Dojrzałość uzyskują w wieku 3 - 6 miesięcy ale najczęściej w następnym roku, po osiągnięciu odpowiedniej masy. Żyją od roku do 2 lat.
Większość stanowi kluczowy składnik diety wielu drapieżników.
Gatunki Microtus multiplex, Microtus bavaricus, Microtus liechtensteini, Microtus subterreneus, Microtus tatricus są pokrewne genetycznie. Prawdopodobnie stanowiły jeden gatunek. Podział na osobne gatunki powstał na skutek ostatnich zlodowaceń.
Darniówka bawarska ( Microtus bavaricus ) gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ) z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ). Synonim Pitymys bavaricus.
Znana z jednej lokalizacji w Garmisch - Partenkirchen ( Bawaria - Niemcy ). W 1962 roku siedlisko to przestało istnieć na skutek budowy szpitala. Gatunek uważany za wymarły. W latach 1976/1977 odkryta ponownie w północnym Tyrolu ( Austria ) i potwierdzona w 2000 i 2004 roku na podstawie analiz genetycznych osobników schwytanych i okazów muzealnych.
Występuje w Europie, obecnie tylko w północnym Tyrolu - góry Rofan ( Austria ) na wysokości 730 - 1100 m n.p.m.
Zamieszkuje obecnie las mieszany z dużą dominacją świerka. Dawniej zamieszkiwała wilgotne łąki na wysokości 600 - 1000 m n.p.m.
Niewiele wiadomo o jej sposobie życia, biologii czy historii naturalnej.
Nie opisano żadnych podgatunków.
Gatunek jest uznawany za krytycznie zagrożony. Regionalnie wymarły, mimo intensywnych badań i poszukiwań w Niemczech, mało jest prawdopodobne aby ten gatunek tam jeszcze występował.
Darniówka bawarska jest charakterystyczna dla północnych Alp. Zamieszkiwała obszar wilgotnych łąk na wysokości 600 - 1000 m n.p.m.
Główne zagrożenia to utrata siedlisk i ich fragmentacja oraz grodzenie pastwisk.
Microtus bavaricus mieszka w otwartym lesie, który stanowił pastwisko bydła. Praktyki tej zaprzestano w 2005 roku. Obszar ten nie jest chroniony, mimo że gatunek jest chroniony w ramach lokalnego prawa Tyrolu od 2006 roku.
Ujęty w Załączniku II Konwencji Berneńskiej.
W muzeach znajdują się obecnie 23 okazy tego gatunku.
Zalecane działania ochronne :
- określenie wielkości i dystrybucji populacji i jej trendów
- dalsze poszukiwania na terenie Austrii i Niemiec nowych siedlisk i populacji
- ochrona obecnego siedliska
W niewoli - brak danych.
Microtus liechtensteini gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ) z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ). Synonim Microtus multiplex liechtensteini - Pitymys liechtensteini - Pitymys subterraneus liechtensteini.
Występuje w Europie, na południe od Alp i wschód od rzeki Adige ( Adygi ) ( w Austrii, wschodnich Włoszech, Słowenii, Serbii, Bośni i Hercegowinie, Chorwacji i Czarnogórze ).
Zamieszkuje pastwiska, łąki, lasy, polany leśne od poziomu morza do 1700 m n.p.m. Preferuje otwarte przestrzenie o gęstej roślinności zielnej. W górach jest obecny do strefy kosodrzewiny włącznie. Na przybrzeżnych nizinach mieszka na suchych łąkach, w winnicach i żywopłotach.
Aktywny w ciągu całego roku i całej doby. Żyje w luźnych grupach społecznych. Mieszka w płytkich systemach korytarzy i komór. Prowadzi częściowo podziemny tryb życia, chociaż żeruje też na powierzchni.
Odżywia się przede wszystkim podziemnymi częściami roślin oraz nasionami, owocami, trawami i roślinnością zielną.
Rozmnaża się w okresie od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Może być 6 - 7 miotów a nawet i więcej w sezonie. Samica rodzi średnio 2 - 4 młode. Żyje 1,5 - 2 lata.
Nie opisano żadnych podgatunków.
Gatunek uznawany za nie zagrożony.
Genetycznie zbliżony do pokrewnych gatunków Microtus bavaricus, Microtus multiplex, Microtus subterreneus i Microtus tatricus. Wydzielił się prawdopodobnie w czasie ostatniego zlodowacenia.
Nie ma specjalnych zagrożeń dla tego gatunku. Na nie których terenach rolniczych, czasami jest uważany za szkodnika i tępiony.
Stanowi źródło pokarmu dla wielu drapieżników z tego regionu.
Występuje w wielu obszarach chronionych w swoim zasięgu.
Obecnie nie ma szczególnych działań, które są zalecane dla tego gatunku.
W niewoli - brak danych.
Darniówka alpejska ( Microtus multiplex ) gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae )z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ). Synonim Pitymys multiplex - Pitymys subterraneus multiplex - Arvicola multiplex.
Występuje w Europie, na południe od Alp i zachód od rzeki Adige ( Adygi ) ( w południowo-wschodniej Francji, Szwajcarii, północnych Włoszech ).
Zamieszkuje pastwiska, łąki, lasy, polany leśne od poziomu morza do wysokości 2800 m n.p.m. Preferuje otwarte przestrzenie porośnięte gęstą roślinnością zielną. Na terenach rolniczych mieszka na suchych łąkach, w winnicach i w żywopłotach.
Sposób życia, historia naturalna, biologia jak u poprzedniego gatunku.
Opisane podgatunki :
- Microtus multiplex druentius - Alpy Francuskie ( południowo-wschodnia Francja ), północne Włochy
- Microtus multiplex fatoi - południowa Szwajcaria, północne Włochy
- Microtus multiplex hercegoviniensis - góry Prenj ( Hercegowina )?
- Microtus multiplex leponticus - Lugano, Ticino ( Szwajcaria )
- Microtus multiplex multiplex - Szwajcaria, północne Włochy
Gatunek uznawany za nie zagrożony.
Genetycznie zbliżony do Microtus bavaricus, Microtus liechtensteini, Microtus subterraneus, Microtus tatricus. Wydzielił się prawdopodobnie w czasie ostatniego zlodowacenia z Microtus subterraneus.
Nie ma specjalnych zagrożeń dla tego gatunku. Regionalnie uważany za szkodnika i tępiony.
Stanowi źródło pokarmu dla wielu drapieżników.
Występuje w wielu obszarach chronionych w swoim zasięgu.
Nie są prowadzone żadne działania ochronne dla tego gatunku.
W niewoli - brak danych.
Darniówka włoska ( Microtus savii ) gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae )z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ) . Synonim Pitymys savii.
Występuje w Europie, od południowej Szwajcarii po południowe Włochy, także Sycylia, Elba oraz południowo-wschodnia Francja.
Zamieszkuje wiele różnorodnych środowisk oprócz wysokich gór, gęstych lasów, piaszczystych, skalistych czy wilgotnych terenów. Są nimi lasy i ich obrzeża, zarośla i zakrzewienia, łąki i pastwiska, ogrody i parki miejskie, pola uprawne, winnice, żywopłoty itp. od poziomu morza do wysokości 2000 m n.p.m.
Aktywna przez cały rok, w ciągu całej doby. Większość czasu spędza w płytkich systemach nor i korytarzy pod ziemią. Żyje w luźnych grupach społecznych.
Gniazdo jest zbudowane z rozdrobnionych roślin i znajduje się w głębszej komorze. Czasami żeruje na powierzchni.
Odżywia się pokarmem roślinnym. W skład jej diety wchodzą podziemne części roślin ( korzenie, bulwy. kłącza ), nasiona, owoce.
Rozmnaża się przez cały rok.
Może mieć nawet 9 miotów w ciągu roku.
Sezon rozrodczy od wczesnej wiosny do późnej jesieni.
Samica po 21 dniach ciąży rodzi 2 - 4 młode. Okres laktacji trwa około 17 - 20 dni.
Dojrzałość osiąga w wieku 6 miesięcy.
Żyje około 1,5 - 2 lata.
Opisane podgatunki :
- Microtus savii nebrodensis - Sycylia ( Włochy )
- Microtus savii niethammericus - Foresta Umbra, Gargano, Apulia ( Włochy )
- Microtus savii savii - centralna część Półwyspu Apenińskiego ( Włochy )
- Microtus savii tolfetanus - Monti della Tolfa, District of Rome, północno-wschodnie Latium ( Włochy )
Gatunek uznawany za nie zagrożony. Brak jest znanych poważniejszych zagrożeń.
Uważany za szkodnika upraw rolnych, często zwalczany.
Jest kluczowym źródłem pożywienia dla wielu drapieżników.
Część populacji z południowych Włoch została opisana jako nowy gatunek Microtus brachycercus ( Contoli 1999, Kastylii i inni 2008 ). Granice podziału między Microtus savii i Microtus brachycercus wymagają wyjaśnienia.
Podgatunek z Sycylii Microtus savii nebrodensis wymaga badań genetycznych w celu określenia jego statusu taksonomicznego.
Gatunek jest obecny w wielu obszarach chronionych.
W niewoli - brak danych.
Darniówka zwyczajna, darniówka pospolita ( Microtus subterraneus ) gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ). Synonim Pitymys subterraneus.
Występuje w Europie i zachodniej Azji z wyjątkiem Półwyspu Skandynawskiego, środkowej i południowej części Półwyspu Apenińskiego, Półwyspu Iberyjskiego oraz Wysp Brytyjskich - od Francji po rzekę Don i Wołgę w europejskiej części Rosji, także do Syrii i Iraku w zachodniej Azji. Izolowane populacje występuję w północnej części Rosji i w Estonii.
Zamieszkuje różnorodne środowiska : lasy liściaste, iglaste i mieszane, zarośla i zakrzewienia, łąki, pastwiska, nieużytki, pola uprawne, ogrody, parki miejskie itp. W górach obszary skaliste do wysokości 2300 m n.p.m. Dobrze znosi zarówno suche jak i wilgotne środowiska.
Aktywna przez cały rok, wciągu całej doby. Prowadzi głównie podziemny tryb życia, czasami żerując również na powierzchni. Większość czasu spędza w płytkich systemach korytarzy i nor.
Żyje w luźnych grupach społecznych.
Gniazdo zbudowane jest z rozdrobnionych części roślin i umieszczane zazwyczaj w głębszej komorze.
Odżywia się podziemnymi częściami roślin ale także owocami, nasionami czy zielonymi częściami roślin.
Rozmnaża się przez cały rok. Od wczesnej wiosny do początku zimy. Może być nawet 9 miotów w sezonie.
Ciąża trwa około 21 dni. Samica rodzi 2 - 3 młode w miocie. Okres laktacji to około 20 - 22 dni. Dojrzałość młode osiągają w wieku 3 - 6 miesięcy. Żyje około 1 roku.
Opisane podgatunki :
- Microtus subterraneus astratus - Śląsk ( Polska )
- Microtus subterraneus capucinus - Francja
- Microtus subterraneus dacius - rejon Karpat w Rumunii
- Microtus subterraneus dinaricus - północna Grecja
- Microtus subterraneus ehiki - Morawy ( Czechy )
- Microtus subterraneus fusca - Szwajcaria
- Microtus subterraneus hungaricus - Węgry
- Microtus subterraneus incertoides - Tyrol ( Austria ), północne Włochy
- Microtus subterraneus incertus - Alpy w Szwajcarii, Alpy we Francji, Dolina Rhone, Masyw Centralny, Jura ( Francja )
- Microtus subterraneus klozeli - góry Kelemen ( Węgry )
- Microtus subterraneus kupelwieseri - Austria, północne Włochy
- Microtus subterraneus martinoi - Słowenia
- Microtus subterraneus matrensis - góry Matra ( Węgry )
- Microtus subterraneus mustersi - góry Korab ( Serbia )
- Microtus subterraneus nyirensis - Satu - Mare ( Rumunia )
- Microtus subterraneus subterraneus - Francja, Belgia, Niemcy, Polska, Szwajcaria, Słowenia, Chorwacja, Serbia, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Albania, Rumunia
- Microtus subterraneus transsylvanicus - Węgry, Transsylwania ( Rumunia )
- Microtus subterraneus transvolgensis - Dolina Wołgi ( Rosja )
- Microtus subterraneus ukrainicus - Ukraina
- Microtus subterraneus wettsteini - Węgry
- Microtus subterraneus zimenermanni - Saksonia ( Niemcy )
W Polsce występuje na terenie całego kraju ale w północnej części jest mniej liczna. Jest gatunkiem dość pospolitym. Jest często ważnym źródłem pożywienia wielu drapieżników.
Na terenie kraju nie jest objęta żadnymi środkami ochronnymi.
Gatunek uznawany za nie zagrożony. Brak znanych zagrożeń dla gatunku.
Uznawany za szkodnika upraw rolnych i tępiony.
Jest ważnym składnikiem diety wielu drapieżników.
Obecnie nie są podjęte żadne działania ochronne względem tego gatunku. Występuje w wielu obszarach chronionych.
W niewoli - brak danych.
Darniówka tatrzańska ( Microtus tatricus ) gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ). Synonim Pitymys tatricus.
Występuje w Europie, w Karpatach - na terenie Czech, Polski, Słowacji, Ukrainy i Rumunii. Uznawana za endemit dla Karpat.
Zamieszkuje dwa typy siedlisk na wysokości 650 - 2350 m n.p.m. Są nimi - wilgotne łąki w subalpejskiej strefie i wilgotne iglaste lasy regla górnego.
Aktywna głównie w nocy, w ciągu całego roku. Żyje w norach wykopanych przez inne ssaki lub wykorzystuje jamy w rumowiskach skalnych. Prowadzi częściowo podziemny tryb życia, chociaż często żeruje na powierzchni. Żyje w luźnych grupach społecznych.
Odżywia się głównie korzeniami, bulwami, kłączami a także zielonymi częściami roślin, nasionami, owocami
Sezon rozrodczy rozpoczyna się wczesną wiosną i kończy w sierpniu.W sprzyjających warunkach może być do 6 miotów w sezonie.
Samica po 21 dniowej ciąży rodzi 2 - 4 młode. Okres laktacji trwa około 20 dni.
Młode uzyskują dojrzałość w następnym roku po przezimowaniu i osiągnięciu odpowiedniej wagi.
Żyje 1,5 - 2 lata.
Opisane podgatunki :
- Microtus tatricus tatricus - góry Czech, Polski i Słowacji
- Microtus tatricus zykovi - Karpaty Ukrainy i Rumunii
W Polsce występuje tylko w Tatrach ( Tatrzański Park Narodowy ) i w Beskidzie Żywieckim ( Pilsko, rejon Babiej Góry - Babiogórski Park Narodowy ).
Objęta jest ścisłą ochroną gatunkową.
Gatunek uznawany za wrażliwy ze względu na ograniczony zasięg ( mniej niż 2 000 km2 ).
W rejonie występowania objęty ścisłą ochroną.
Jest gatunkiem dość rzadkim, występującym w izolowanych populacjach i subpopulacjach.
Obecnie jest brak potwierdzonych informacji na temat stanu populacji Microtus tatricus zykovi z terenu wschodnich i południowych Karpat. Populacje Microtus tatricus tatricus uważa się za stabilne.
Gatunek jest zbliżony genetycznie do Microtus multiplex, Microtus liechtensteini, Microtus bavaricus, które zostały odizolowane w czasie ostatnich zlodowaceń.
Została ujęta w Załączniku II Konwencji Berneńskiej.
Niezbędne jest stałe monitorowanie populacji oraz jej siedlisk.
W niewoli - brak danych.
Darniówka kaspijska ( Microtus schelkovnikovi ) gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ).Synonim Pitymys schelkovnikovi - Pitymys subterraneus schelkovnikovi - Terricola schelkovnikovi.
Występuje w południowo-wschodniej Europie i środkowej Azji, w górach graniczących z południowym wybrzeżem Morza Kaspijskiego, w południowym Azerbejdżanie ( góry Tałysz ) i w północno-zachodnim Iranie ( góry Elbruz ). Uznawany za endemit dla tego regionu.
Zamieszkuje wilgotne górskie lasy bukowe i grądowe, polany leśne, strome stoki i głębokie jary porośnięte krzewami, paprociami i mchami na wysokości 600 - 1000 m n.p.m.
Aktywna w ciągu całego roku i całej doby. Prowadzi częściowo podziemny tryb życia.
Żyje w grupach rodzinnych, w sieci płytkich korytarzy i nor. Gniazdo zbudowane z rozdrobnionych części roślin zakłada w głębszej komorze, z której prowadzi często 2 - 6 wyjść.
Odżywia się podziemnymi częściami roślin, nasionami, owocami.
Rozmnaża się od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Może być 6 - 8 miotów w sezonie.
Ciąża trwa 21 dni. Samica rodzi 1 - 4 młode. Okres laktacji trwa około 20 dni.
Dojrzałość osiąga w wieku około 3 - 6 miesięcy.
Żyje do 2 lat.
Opisane podgatunki :
- Microtus schelkovnikovi dorothea - południowy Kuramabad, góry Elbruz ( Iran )
- Microtus schelkovnikovi kaznakovi -
- Microtus schelkovnikovi schelkovnikovi - południowo-zachodnie wybrzeże Morza Kaspijskiego, Dzhi, góry Tałysz ( Azerbejdżan )
Gatunek uznawany za wrażliwy.
Główne zagrożenie to utrata siedlisk ( wylesianie ) oraz nadmierny wypas zwierząt domowych.
Gatunek jest mocno uzależniony od lasu, nie był obserwowany na terenach bezleśnych.
Stwierdzono jego występowanie w Zuvandinsky Nature Sanctuary i w innych obszarach chronionych w jego zasięgu.
Konieczne są dalsze badania oceniające wpływ wylesiania na rozdrobnienie, ograniczenie oraz izolowanie populacji. Porównanie cech morfologicznych oraz analizę preferencji ekologicznych i rozmieszczenia w celu wsparcia zdania, że Microtus schelkovnikovi nie należy do podrodzaju Terricola, lecz tworzy własną grupę taksonomiczną Hyrcanicola.
W niewoli - brak danych.
Podrodzaj Terricola
- Microtus bavaricus - darniówka bawarska
- Microtus brachycercus - nornik kalabryjski
- Microtus daghestanicus - darniówka dagestańska
- Microtus duodecimcostatus - nornik śródziemnomorski, nornik iberyjski
- Microtus felteni - nornik bałkański
- Microtus liechtensteini
- Microtus lusitanicus
- Microtus majori - nornik kaukaski
- Microtus multiplex - darniówka alpejska
- Microtus savii - darniówka włoska
- Microtus subterraneus - darniówka pospolita, darniówka zwyczajna
- Microtus tatricus - darniówka tatrzańska
- Microtus thomasi
Podrodzaj Hyrcanicola
- Microtus schelkovnikovi - darniówka kaspijska
nornik iberyjski ( Microtus duodecimcostatus )
Wszystkie darniówki i norniki z tych podrodzajów żyją w płytkich, podziemnych systemach korytarzy i komór. Częściowo są wykopane czy wyryte w wilgotnej lub miękkiej glebie. Zajmują też nory innych ssaków. Gatunki żyjące w subalpejskiej strefie gór wykorzystują rumowiska skalne. Prowadzą częściowo podziemny tryb życia. Gniazda są zbudowane z rozdrobnionej roślinności zielnej, umieszczane w głębszej komorze.
Tworzą luźne grupy społeczne lub kolonie bez widocznej struktury.
Odżywiają się głównie podziemnymi częściami roślin ( bulwy, cebule, kłącza, korzenie ) oraz zielonymi częściami roślin, trawami, nasionami, owocami.
Rozmnażają się od wczesnej wiosny do późnej jesieni - mogą mieć do 9 miotów w sezonie. Okres ciąży wynosi średnio około 21 dni. Wielkość miotu średnio to 2 - 4 młode. Dojrzałość uzyskują w wieku 3 - 6 miesięcy ale najczęściej w następnym roku, po osiągnięciu odpowiedniej masy. Żyją od roku do 2 lat.
Większość stanowi kluczowy składnik diety wielu drapieżników.
Gatunki Microtus multiplex, Microtus bavaricus, Microtus liechtensteini, Microtus subterreneus, Microtus tatricus są pokrewne genetycznie. Prawdopodobnie stanowiły jeden gatunek. Podział na osobne gatunki powstał na skutek ostatnich zlodowaceń.
Darniówka bawarska ( Microtus bavaricus ) gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ) z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ). Synonim Pitymys bavaricus.
Znana z jednej lokalizacji w Garmisch - Partenkirchen ( Bawaria - Niemcy ). W 1962 roku siedlisko to przestało istnieć na skutek budowy szpitala. Gatunek uważany za wymarły. W latach 1976/1977 odkryta ponownie w północnym Tyrolu ( Austria ) i potwierdzona w 2000 i 2004 roku na podstawie analiz genetycznych osobników schwytanych i okazów muzealnych.
Występuje w Europie, obecnie tylko w północnym Tyrolu - góry Rofan ( Austria ) na wysokości 730 - 1100 m n.p.m.
Zamieszkuje obecnie las mieszany z dużą dominacją świerka. Dawniej zamieszkiwała wilgotne łąki na wysokości 600 - 1000 m n.p.m.
darniówka bawarska ( Microtus bavaricus ) - okaz muzealny z Wiednia
Niewiele wiadomo o jej sposobie życia, biologii czy historii naturalnej.
Nie opisano żadnych podgatunków.
Gatunek jest uznawany za krytycznie zagrożony. Regionalnie wymarły, mimo intensywnych badań i poszukiwań w Niemczech, mało jest prawdopodobne aby ten gatunek tam jeszcze występował.
Darniówka bawarska jest charakterystyczna dla północnych Alp. Zamieszkiwała obszar wilgotnych łąk na wysokości 600 - 1000 m n.p.m.
Główne zagrożenia to utrata siedlisk i ich fragmentacja oraz grodzenie pastwisk.
Microtus bavaricus mieszka w otwartym lesie, który stanowił pastwisko bydła. Praktyki tej zaprzestano w 2005 roku. Obszar ten nie jest chroniony, mimo że gatunek jest chroniony w ramach lokalnego prawa Tyrolu od 2006 roku.
Ujęty w Załączniku II Konwencji Berneńskiej.
W muzeach znajdują się obecnie 23 okazy tego gatunku.
Zalecane działania ochronne :
- określenie wielkości i dystrybucji populacji i jej trendów
- dalsze poszukiwania na terenie Austrii i Niemiec nowych siedlisk i populacji
- ochrona obecnego siedliska
W niewoli - brak danych.
Microtus liechtensteini gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ) z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ). Synonim Microtus multiplex liechtensteini - Pitymys liechtensteini - Pitymys subterraneus liechtensteini.
Występuje w Europie, na południe od Alp i wschód od rzeki Adige ( Adygi ) ( w Austrii, wschodnich Włoszech, Słowenii, Serbii, Bośni i Hercegowinie, Chorwacji i Czarnogórze ).
Zamieszkuje pastwiska, łąki, lasy, polany leśne od poziomu morza do 1700 m n.p.m. Preferuje otwarte przestrzenie o gęstej roślinności zielnej. W górach jest obecny do strefy kosodrzewiny włącznie. Na przybrzeżnych nizinach mieszka na suchych łąkach, w winnicach i żywopłotach.
Aktywny w ciągu całego roku i całej doby. Żyje w luźnych grupach społecznych. Mieszka w płytkich systemach korytarzy i komór. Prowadzi częściowo podziemny tryb życia, chociaż żeruje też na powierzchni.
Odżywia się przede wszystkim podziemnymi częściami roślin oraz nasionami, owocami, trawami i roślinnością zielną.
Rozmnaża się w okresie od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Może być 6 - 7 miotów a nawet i więcej w sezonie. Samica rodzi średnio 2 - 4 młode. Żyje 1,5 - 2 lata.
Nie opisano żadnych podgatunków.
Gatunek uznawany za nie zagrożony.
Genetycznie zbliżony do pokrewnych gatunków Microtus bavaricus, Microtus multiplex, Microtus subterreneus i Microtus tatricus. Wydzielił się prawdopodobnie w czasie ostatniego zlodowacenia.
Nie ma specjalnych zagrożeń dla tego gatunku. Na nie których terenach rolniczych, czasami jest uważany za szkodnika i tępiony.
Stanowi źródło pokarmu dla wielu drapieżników z tego regionu.
Występuje w wielu obszarach chronionych w swoim zasięgu.
Obecnie nie ma szczególnych działań, które są zalecane dla tego gatunku.
W niewoli - brak danych.
Darniówka alpejska ( Microtus multiplex ) gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae )z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ). Synonim Pitymys multiplex - Pitymys subterraneus multiplex - Arvicola multiplex.
Występuje w Europie, na południe od Alp i zachód od rzeki Adige ( Adygi ) ( w południowo-wschodniej Francji, Szwajcarii, północnych Włoszech ).
Zamieszkuje pastwiska, łąki, lasy, polany leśne od poziomu morza do wysokości 2800 m n.p.m. Preferuje otwarte przestrzenie porośnięte gęstą roślinnością zielną. Na terenach rolniczych mieszka na suchych łąkach, w winnicach i w żywopłotach.
darniówka alpejska ( Microtus multiplex )
Sposób życia, historia naturalna, biologia jak u poprzedniego gatunku.
Opisane podgatunki :
- Microtus multiplex druentius - Alpy Francuskie ( południowo-wschodnia Francja ), północne Włochy
- Microtus multiplex fatoi - południowa Szwajcaria, północne Włochy
- Microtus multiplex hercegoviniensis - góry Prenj ( Hercegowina )?
- Microtus multiplex leponticus - Lugano, Ticino ( Szwajcaria )
- Microtus multiplex multiplex - Szwajcaria, północne Włochy
darniówka alpejska ( Microtus multiplex ) - rycina
Gatunek uznawany za nie zagrożony.
Genetycznie zbliżony do Microtus bavaricus, Microtus liechtensteini, Microtus subterraneus, Microtus tatricus. Wydzielił się prawdopodobnie w czasie ostatniego zlodowacenia z Microtus subterraneus.
Nie ma specjalnych zagrożeń dla tego gatunku. Regionalnie uważany za szkodnika i tępiony.
Stanowi źródło pokarmu dla wielu drapieżników.
Występuje w wielu obszarach chronionych w swoim zasięgu.
Nie są prowadzone żadne działania ochronne dla tego gatunku.
W niewoli - brak danych.
Darniówka włoska ( Microtus savii ) gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae )z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ) . Synonim Pitymys savii.
Występuje w Europie, od południowej Szwajcarii po południowe Włochy, także Sycylia, Elba oraz południowo-wschodnia Francja.
Zamieszkuje wiele różnorodnych środowisk oprócz wysokich gór, gęstych lasów, piaszczystych, skalistych czy wilgotnych terenów. Są nimi lasy i ich obrzeża, zarośla i zakrzewienia, łąki i pastwiska, ogrody i parki miejskie, pola uprawne, winnice, żywopłoty itp. od poziomu morza do wysokości 2000 m n.p.m.
darniówka włoska ( Microtus savii )
Aktywna przez cały rok, w ciągu całej doby. Większość czasu spędza w płytkich systemach nor i korytarzy pod ziemią. Żyje w luźnych grupach społecznych.
Gniazdo jest zbudowane z rozdrobnionych roślin i znajduje się w głębszej komorze. Czasami żeruje na powierzchni.
Odżywia się pokarmem roślinnym. W skład jej diety wchodzą podziemne części roślin ( korzenie, bulwy. kłącza ), nasiona, owoce.
Rozmnaża się przez cały rok.
Może mieć nawet 9 miotów w ciągu roku.
Sezon rozrodczy od wczesnej wiosny do późnej jesieni.
Samica po 21 dniach ciąży rodzi 2 - 4 młode. Okres laktacji trwa około 17 - 20 dni.
Dojrzałość osiąga w wieku 6 miesięcy.
Żyje około 1,5 - 2 lata.
rycina - Microtus savii
Opisane podgatunki :
- Microtus savii nebrodensis - Sycylia ( Włochy )
- Microtus savii niethammericus - Foresta Umbra, Gargano, Apulia ( Włochy )
- Microtus savii savii - centralna część Półwyspu Apenińskiego ( Włochy )
- Microtus savii tolfetanus - Monti della Tolfa, District of Rome, północno-wschodnie Latium ( Włochy )
Gatunek uznawany za nie zagrożony. Brak jest znanych poważniejszych zagrożeń.
Uważany za szkodnika upraw rolnych, często zwalczany.
Jest kluczowym źródłem pożywienia dla wielu drapieżników.
Część populacji z południowych Włoch została opisana jako nowy gatunek Microtus brachycercus ( Contoli 1999, Kastylii i inni 2008 ). Granice podziału między Microtus savii i Microtus brachycercus wymagają wyjaśnienia.
Podgatunek z Sycylii Microtus savii nebrodensis wymaga badań genetycznych w celu określenia jego statusu taksonomicznego.
Gatunek jest obecny w wielu obszarach chronionych.
W niewoli - brak danych.
Darniówka zwyczajna, darniówka pospolita ( Microtus subterraneus ) gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ). Synonim Pitymys subterraneus.
Występuje w Europie i zachodniej Azji z wyjątkiem Półwyspu Skandynawskiego, środkowej i południowej części Półwyspu Apenińskiego, Półwyspu Iberyjskiego oraz Wysp Brytyjskich - od Francji po rzekę Don i Wołgę w europejskiej części Rosji, także do Syrii i Iraku w zachodniej Azji. Izolowane populacje występuję w północnej części Rosji i w Estonii.
Zamieszkuje różnorodne środowiska : lasy liściaste, iglaste i mieszane, zarośla i zakrzewienia, łąki, pastwiska, nieużytki, pola uprawne, ogrody, parki miejskie itp. W górach obszary skaliste do wysokości 2300 m n.p.m. Dobrze znosi zarówno suche jak i wilgotne środowiska.
darniówka zwyczajna ( Microtus subterraneus )
Aktywna przez cały rok, wciągu całej doby. Prowadzi głównie podziemny tryb życia, czasami żerując również na powierzchni. Większość czasu spędza w płytkich systemach korytarzy i nor.
Żyje w luźnych grupach społecznych.
Gniazdo zbudowane jest z rozdrobnionych części roślin i umieszczane zazwyczaj w głębszej komorze.
Odżywia się podziemnymi częściami roślin ale także owocami, nasionami czy zielonymi częściami roślin.
Rozmnaża się przez cały rok. Od wczesnej wiosny do początku zimy. Może być nawet 9 miotów w sezonie.
Ciąża trwa około 21 dni. Samica rodzi 2 - 3 młode w miocie. Okres laktacji to około 20 - 22 dni. Dojrzałość młode osiągają w wieku 3 - 6 miesięcy. Żyje około 1 roku.
Opisane podgatunki :
- Microtus subterraneus astratus - Śląsk ( Polska )
- Microtus subterraneus capucinus - Francja
- Microtus subterraneus dacius - rejon Karpat w Rumunii
- Microtus subterraneus dinaricus - północna Grecja
- Microtus subterraneus ehiki - Morawy ( Czechy )
- Microtus subterraneus fusca - Szwajcaria
- Microtus subterraneus hungaricus - Węgry
- Microtus subterraneus incertoides - Tyrol ( Austria ), północne Włochy
- Microtus subterraneus incertus - Alpy w Szwajcarii, Alpy we Francji, Dolina Rhone, Masyw Centralny, Jura ( Francja )
- Microtus subterraneus klozeli - góry Kelemen ( Węgry )
- Microtus subterraneus kupelwieseri - Austria, północne Włochy
- Microtus subterraneus martinoi - Słowenia
- Microtus subterraneus matrensis - góry Matra ( Węgry )
- Microtus subterraneus mustersi - góry Korab ( Serbia )
- Microtus subterraneus nyirensis - Satu - Mare ( Rumunia )
- Microtus subterraneus subterraneus - Francja, Belgia, Niemcy, Polska, Szwajcaria, Słowenia, Chorwacja, Serbia, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Albania, Rumunia
- Microtus subterraneus transsylvanicus - Węgry, Transsylwania ( Rumunia )
- Microtus subterraneus transvolgensis - Dolina Wołgi ( Rosja )
- Microtus subterraneus ukrainicus - Ukraina
- Microtus subterraneus wettsteini - Węgry
- Microtus subterraneus zimenermanni - Saksonia ( Niemcy )
darniówka zwyczajna ( Microtus subterraneus )
W Polsce występuje na terenie całego kraju ale w północnej części jest mniej liczna. Jest gatunkiem dość pospolitym. Jest często ważnym źródłem pożywienia wielu drapieżników.
Na terenie kraju nie jest objęta żadnymi środkami ochronnymi.
Gatunek uznawany za nie zagrożony. Brak znanych zagrożeń dla gatunku.
Uznawany za szkodnika upraw rolnych i tępiony.
Jest ważnym składnikiem diety wielu drapieżników.
Obecnie nie są podjęte żadne działania ochronne względem tego gatunku. Występuje w wielu obszarach chronionych.
W niewoli - brak danych.
Darniówka tatrzańska ( Microtus tatricus ) gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ). Synonim Pitymys tatricus.
Występuje w Europie, w Karpatach - na terenie Czech, Polski, Słowacji, Ukrainy i Rumunii. Uznawana za endemit dla Karpat.
Zamieszkuje dwa typy siedlisk na wysokości 650 - 2350 m n.p.m. Są nimi - wilgotne łąki w subalpejskiej strefie i wilgotne iglaste lasy regla górnego.
darniówka tatrzańska ( Microtus tatricus )
Aktywna głównie w nocy, w ciągu całego roku. Żyje w norach wykopanych przez inne ssaki lub wykorzystuje jamy w rumowiskach skalnych. Prowadzi częściowo podziemny tryb życia, chociaż często żeruje na powierzchni. Żyje w luźnych grupach społecznych.
Odżywia się głównie korzeniami, bulwami, kłączami a także zielonymi częściami roślin, nasionami, owocami
Sezon rozrodczy rozpoczyna się wczesną wiosną i kończy w sierpniu.W sprzyjających warunkach może być do 6 miotów w sezonie.
Samica po 21 dniowej ciąży rodzi 2 - 4 młode. Okres laktacji trwa około 20 dni.
Młode uzyskują dojrzałość w następnym roku po przezimowaniu i osiągnięciu odpowiedniej wagi.
Żyje 1,5 - 2 lata.
Opisane podgatunki :
- Microtus tatricus tatricus - góry Czech, Polski i Słowacji
- Microtus tatricus zykovi - Karpaty Ukrainy i Rumunii
W Polsce występuje tylko w Tatrach ( Tatrzański Park Narodowy ) i w Beskidzie Żywieckim ( Pilsko, rejon Babiej Góry - Babiogórski Park Narodowy ).
Objęta jest ścisłą ochroną gatunkową.
Gatunek uznawany za wrażliwy ze względu na ograniczony zasięg ( mniej niż 2 000 km2 ).
W rejonie występowania objęty ścisłą ochroną.
Jest gatunkiem dość rzadkim, występującym w izolowanych populacjach i subpopulacjach.
Obecnie jest brak potwierdzonych informacji na temat stanu populacji Microtus tatricus zykovi z terenu wschodnich i południowych Karpat. Populacje Microtus tatricus tatricus uważa się za stabilne.
Gatunek jest zbliżony genetycznie do Microtus multiplex, Microtus liechtensteini, Microtus bavaricus, które zostały odizolowane w czasie ostatnich zlodowaceń.
Została ujęta w Załączniku II Konwencji Berneńskiej.
Niezbędne jest stałe monitorowanie populacji oraz jej siedlisk.
W niewoli - brak danych.
Darniówka kaspijska ( Microtus schelkovnikovi ) gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ).Synonim Pitymys schelkovnikovi - Pitymys subterraneus schelkovnikovi - Terricola schelkovnikovi.
Występuje w południowo-wschodniej Europie i środkowej Azji, w górach graniczących z południowym wybrzeżem Morza Kaspijskiego, w południowym Azerbejdżanie ( góry Tałysz ) i w północno-zachodnim Iranie ( góry Elbruz ). Uznawany za endemit dla tego regionu.
Zamieszkuje wilgotne górskie lasy bukowe i grądowe, polany leśne, strome stoki i głębokie jary porośnięte krzewami, paprociami i mchami na wysokości 600 - 1000 m n.p.m.
Aktywna w ciągu całego roku i całej doby. Prowadzi częściowo podziemny tryb życia.
Żyje w grupach rodzinnych, w sieci płytkich korytarzy i nor. Gniazdo zbudowane z rozdrobnionych części roślin zakłada w głębszej komorze, z której prowadzi często 2 - 6 wyjść.
Odżywia się podziemnymi częściami roślin, nasionami, owocami.
Rozmnaża się od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Może być 6 - 8 miotów w sezonie.
Ciąża trwa 21 dni. Samica rodzi 1 - 4 młode. Okres laktacji trwa około 20 dni.
Dojrzałość osiąga w wieku około 3 - 6 miesięcy.
Żyje do 2 lat.
Opisane podgatunki :
- Microtus schelkovnikovi dorothea - południowy Kuramabad, góry Elbruz ( Iran )
- Microtus schelkovnikovi kaznakovi -
- Microtus schelkovnikovi schelkovnikovi - południowo-zachodnie wybrzeże Morza Kaspijskiego, Dzhi, góry Tałysz ( Azerbejdżan )
Gatunek uznawany za wrażliwy.
Główne zagrożenie to utrata siedlisk ( wylesianie ) oraz nadmierny wypas zwierząt domowych.
Gatunek jest mocno uzależniony od lasu, nie był obserwowany na terenach bezleśnych.
Stwierdzono jego występowanie w Zuvandinsky Nature Sanctuary i w innych obszarach chronionych w jego zasięgu.
Konieczne są dalsze badania oceniające wpływ wylesiania na rozdrobnienie, ograniczenie oraz izolowanie populacji. Porównanie cech morfologicznych oraz analizę preferencji ekologicznych i rozmieszczenia w celu wsparcia zdania, że Microtus schelkovnikovi nie należy do podrodzaju Terricola, lecz tworzy własną grupę taksonomiczną Hyrcanicola.
W niewoli - brak danych.
Zagrożone ssaki Ameryki Południowej i Środkowej część IV
Mara patagońska ( Dolichotis patagonum ) gryzoń z rodziny marowatych ( Caviidae ). Synonim Mara magellanica.
Występuje w Ameryce Południowej, w środkowej i południowej Argentynie.
Zamieszkuje otwarte tereny stepowe ( pampa ), widne lasy i zarośla.
Aktywna w ciągu całego roku w dzień, noc spędza w głębokiej norze ziemnej.
Żyje w monogamicznych parach, które w okresie rozrodu łączą się w kolonie z innymi parami. Samiec praktycznie bezustannie towarzyszy samicy, chroniąc ją i odganiając ewentualną konkurencję. Para przemieszcza się w poszukiwaniu pożywienia skacząc lub szybko biegając ( prędkość około 45 km/h ). Starają się unikać innych osobników swojego gatunku.
Na kryjówki wybiera opuszczone nory innych zwierząt lub kopie własne. Nory są wykorzystywane przez 3-4 lata, potem para przenosi się i wygrzebuje nową.
Żywi się przede wszystkim trawą, ale również inną roślinnością zielną. Potrafi przetrzymać długi okres nie pijąc wody, wykorzystując jedynie wilgoć z roślin.
Okres godowy między czerwcem i lipcem i między wrześniem a październikiem.
W warunkach naturalnych 1 miot rocznie, pomiędzy sierpniem a styczniem. W warunkach wiwaryjnych nawet 4 mioty w roku.
Ciąża trwa 90-93 dni. Samica rodzi 1-3 młodych ( średnio 2 ). Młode są dobrze rozwinięte i karmione mlekiem przez około 90-100 dni. Szybko jednak, bo już po miesiącu zaczynają spożywać samodzielnie stały pokarm.
Opisane podgatunki :
- Dolichotis patagonum australis - Magellanes ( Argentyna )
- Dolichotis patagonum centicola - Catamarca Province, La Rioja Province, Cordoba Province, Santiago del Estero Province ( Argentyna ) - krytycznie zagrożony
- Dolichotis patagonum magellanica - Magellanes ( Argentyna )
- Dolichotis patagonum patachonicha - Patagonia ( Argentyna )
- Dolichotis patagonum patagonum - Buenos Aires Province, Cordoba Province, San Luis Province, Mendoza Province, Santa Cruz Province ( Argentyna ) - zagrożony
Gatunek uznawany za zagrożony na skutek niszczenia siedlisk i ich zamiany w tereny rolnicze, polowania dla skóry i mięsa oraz konkurencji z gatunkami inwazyjnymi ( jeleń - Cervus elaphus, zając szarak - Lepus europeus ) i zwierzętami domowymi - bydło, owce.
Chroniona przez prawo Argentyny i wpisana do Czerwonej Księgi Ssaków Argentyny.
Występuje w 12 obszarach chronionych.
Do ogrodów zoologicznych marę patagońską sprowadzono w 1864 roku do Paryża - przeżyła jedynie dwa tygodnie.
Obecnie w wielu ogrodach zoologicznych mary są hodowane wolno na terenie całego ogrodu. Duże grupy hodowlane są w Hamburgu i Whipsnade ( Wielka Brytania ).
Dobrze rozmnaża się w warunkach wiwaryjnych mogąc mieć nawet 4 mioty w roku.
W Polsce mary "eksponowane" są głównie z innymi ssakami i ptakami z Ameryki Południowej na wspólnych wybiegach.
W niewoli żyje do 15 lat.
Mara pustynna, mara chico ( Dolichotis salinicola ) gryzoń z rodziny marowatych ( Caviidae ).
Występuje w Ameryce Południowej, w Paragwaju, w północno-zachodniej Argentynie ( Cordoba Province ), w południowej Boliwii.
Zamieszkuje suche otwarte tereny trawiaste, widne lasy i cierniste zarośla.
Aktywna w ciągu całego roku, w dzień. Żyje w małych grupach do 4 osobników lub w parach.
Kopie duże nory, dobrze widoczne przez stosy odchodów i innych nieczystości na zewnątrz wejścia.
Odżywia się wszelką dostępną okresowo roślinnością.
Okres godowy między czerwcem a lipcem oraz wrześniem i październikiem.
1 miot w roku. Ciąża trwa 77 dni. Samica rodzi 1-3 młode od listopada do stycznia. Młode po około 30-35 dniach mogą się samodzielnie odżywiać. Okres laktacji trwa około 90 dni.
Opisane podgatunki :
- Dolichotis salinicola ballivianensis - Rio Pilcomayo ( północna Argentyna )
- Dolichotis salinicola centralis - Cordoba Province ( Argentyna )
- Dolichotis salinicola salinicola - Paragwaj
Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na szerokie rozpowszechnienie oraz duże populacje.
Zagrożeniem dla gatunku może być utrata siedlisk związana z rozszerzaniem się areału rolnego oraz degradacją i niszczeniem środowiska naturalnego. Lokalnie może mieć wpływ polowanie dla skóry, mięsa czy sportu oraz zdziczałe psy domowe.
Występuje w kilku obszarach chronionych w Paragwaju, Boliwii i Argentynie.
W niewoli jest gatunkiem rzadszym niż poprzedni gatunek.
Jej hodowla odbywa się na zamkniętych wybiegach.
Może dożyć około 15 lat w warunkach wiwaryjnych.
Arirania, wydra olbrzymia ( Pteronura brasiliensis ) drapieżnik z rodziny łasicowatych ( Mustelidae ). Synonim Lutra brasiliensis.
Występuje w Ameryce Południowej, w dorzeczu Orinoko, Amazonki i La Platy, od północnej Wenezueli i Kolumbii po północną Argentynę. Uznana za endemit dla Ameryki Południowej.
Zamieszkuje stojące i wolno płynące wody słodkie rzek, jezior i potoków preferując nachylone i wysokie brzegi oraz zaciszne miejsca ze zwisającą roślinnością nad lustrem wody.
Aktywna w ciągu dnia, w ciągu całego roku. Żyje w grupach rodzinnych 5-8 osobników. Grupę stanowi dojrzała para oraz ich potomstwo. Każda rodzina posiada swój rewir, którego wspólnie broni przed intruzami. Zakres terytorium jest różny i związany z występowaniem ulubionej zdobyczy - ryb z rodziny sumowatych. Rewir jest oznakowany zapachem z gruczołów analnych. Na brzegu rodzina przygotowuje obszar do 50 metrów kwadratowych, który jest wydeptany i z usuniętą roślinnością. Stanowi on tzw. miejsce odpoczynku, wychowu i nauki młodych oraz spożywania dużej zdobyczy. Oprócz tego rodzina kopie w skarpie brzegowej system nor i korytarzy z centralną komorą, którą samica wybierze podczas porodu.
W czasie pory deszczowej, kiedy rzeki wylewają i zalewają okoliczne lasy, ariranie wyruszają w głąb lasów za swoją ulubioną zdobyczą rybami z rodziny sumowatych. W momencie, kiedy wody opadają grupa powraca do głównego koryta rzeki i swojego rewiru.
Arirania doskonale pływa i nurkuje, w mętnych wodach posługuje się zarówno wzrokiem jak i węchem, słuchem oraz dotykiem. Poluje pojedynczo lub w grupie. Członkowie stada porozumiewają się ze sobą za pomocą wielu różnych dźwięków. Na lądzie nie porusza się zbyt elegancko, w wodzie prezentuje zwinność i szybkość. Potrafi synchronicznie nurkować i wspólnie zaganiać ryby na płytsze wody. Dużą zdobycz zjada na brzegu, mniejszą w wodzie podczas pływania na plecach.
Odżywia się głównie rybami ( sumowce, pielęgnice, kąsaczowate ). W momencie mniejszej obfitości ryb spożywa także żaby, żółwie, skorupiaki, młode kajmany, węże.
Może rozmnażać się przez cały rok, ale szczyt sezonu rozrodczego zaczyna się późną wiosną i wczesnym latem. Kopulacja odbywa się w wodzie.
Ciąża trwa 65-70 dni. Samica rodzi od końca sierpnia do początku października. Duża śmiertelność młodych prowadzi często do drugiego miotu. Potomstwo rodzi się wtedy od grudnia do kwietnia.
Samica rodzi 1-5 młodych ( średnio 2-3 ). Przez pierwsze 2-3 tygodnie życia przebywają w norze. Po miesiącu otwierają oczy. Odstawienie następuje w 3-4 miesiącu po porodzie. Po 9-10 miesiącach młode osiągają wielkość dorosłych i samodzielnie łowią ryby. Część młodych jest przeganiana - najczęściej samce a samice pozostają z rodziną.
Opisane podgatunki :
- Pteronura brasiliensis brasiliensis - dorzecze Orinoko, dorzecze Amazonki, rzeki Gujany, Wenezuela, Kolumbia, Ekwador, północna Brazylia, Peru - zagrożony
- Pteronura brasiliensis paranensis - południowo-zachodnia i południowo-wschodnia Brazylia, Paragwaj, Urugwaj, północno-wschodnia Argentyna, Peru, Boliwia
- Pteronura brasiliensis sambachii - Urugwaj
Gatunek uważany za zagrożony z powodu utraty siedlisk, eksploatacji kopalin oraz zanieczyszczania wód śródlądowych.
Polowanie dla skóry jest też jednym z głównych zagrożeń. Innym jest tępienie przez nielegalnych górników i rybaków obarczających tego ssaka o doprowadzanie do wyczerpania lokalnych zasobów ryb. Rdzenni mieszkańcy Amazonii polują na nią dla mięsa i skóry.
Przyspieszenie niszczenia siedlisk oraz degradacji środowiska naturalnego może przyspieszyć zmniejszenie się populacji wydry olbrzymiej.
Rozwój turystyki na obszarach chronionych, często zmienia normalne zachowania prowadząc do rezygnacji z terytoriów i spadek przeżywalności potomstwa.
Gatunek został ujęty w Załączniku CITES I.
W e wszystkich krajach swojego zasięgu została wpisana do Czerwonych Ksiąg oraz jest chroniona prawem tych krajów.
Potrzebne są dalsze badania zagrożeń wynikających z :
- degradacji i niszczenia środowiska naturalnego przez nielegalne kopalnie złota - używające do oddzielania złota rtęci
- migracji zanieczyszczonych rtęcią ryb
- rozprzestrzeniania się chorób od psów domowych ( parwowiroza, nosówka )
- ekspansji na dziewicze obszary w poszukiwaniu ropy naftowej i innych kopalin
- zwiększonej kolonizacji lasów deszczowych, głównie wzdłuż rzek
- konfliktu między rybakami komercyjnymi a wydrą oraz relacji drapieżnik - ofiara
- oceny negatywnego i pozytywnego wpływu turystyki na gatunek
Występuje w wielu obszarach chronionych.
W warunkach wiwaryjnych jest gatunkiem rzadkim, objętym programami hodowlanymi.
Wymaga dość sporych basenów z możliwością korzystania z części lądowej.
W hodowli zjada do 4 kg ryb dziennie.
Rozmnaża na kilkakrotnie w warunkach zoo.
W odpowiednich warunkach może dożyć do 20 lat.
Kinkażu, wikławiec, chwytacz, niedźwiadek miodowy ( Potos flavus ) drapieżnik z rodziny szopowatych ( Procyonidae ). Synonim Lemur flavus.
Występuje od Ameryki Północnej ( południowe Tamaulipas i Guerrero w Meksyku ) przez Ameryką Środkową do Ameryki Południowej ( Mato Grosso w Brazylii ).
Zamieszkuje różne leśne siedliska ( tropikalny suchy las, tropikalny deszczowy las, nadmorski las, wiecznie zielony las, mglisty las, las regionu sawanny, wtórny las ) oraz czasami na plantacjach.
Aktywny w nocy, dzień przesypia w dziupli drzewa, w ciągu całego roku. Czasami odpoczywa na gałęziach lub wygrzewa się w promieniach słońca. Żyje samotnie, w parach lub małych grupach do 5 osobników. Często są to grupy składające się z 2 samców i 1 samicy. Jest ssakiem nadrzewnym, rzadko schodzącym na ziemię.
Porusza się powoli i rozważnie, jego długi chwytny ogon służy mu jako 5 kończyna. W gałęziach drzew zachowuje się często jak akrobata, zawieszony głową w dół, zbierając pokarm z końca gałęzi za pomocą długiego, rozszerzalnego języka. Posiada niezwykłą elastyczność pozwalającą mu na obrót o 180 stopni między głową a miednicą. Ta unikalna cecha odróżnia go od innych bliskich krewnych z rodziny szopowatych. Jest to jedyny drapieżnik posiadający chwytny ogon.
Na kryjówki wybiera dziuple drzew, różnego rodzaju zagłębienia między pniem a konarami.
Odżywia się głównie dojrzałymi owocami, ale niekiedy spożywa także niedojrzałe. Swoją dietę uzupełnia o owady, kwiaty, nektar, miód. Na drzewach obficie owocujących gromadzą się osobniki z całej okolicy.
Może rozmnażać się przez cały rok, ale szczyt sezonu rozrodczego związany jest z lokalną obfitością owoców.
Ciąża trwa 112-118 dni, samica rodzi 1 młode, bardzo rzadko 2. Potomstwo przychodzi na świat ślepe i głuche, otwory uszne otwierają się po 5 dniach a oczy po 12 dniach. Po około 2 miesiącach młody potrafi owinąć ogon wokół gałęzi. Odstawienie następuje po 8 miesiącach od porodu. Po tym okresie młode całkowicie usamodzielnia się i rodzina się rozpada. Często jednak młode nie oddala się zupełnie lecz tworzy z rodzicami grupę.
Opisane podgatunki :
- Potos flavus arborensis - Kostaryka
- Potos flavus aztecus - Veracruz ( Meksyk ), Gwatemala
- Potos flavus boothi - północne Chiapas ( Meksyk )
- Potos flavus brasiliensis - południowa Brazylia
- Potos flavus campechensis - Jukatan ( Meksyk ), Nikaragua
- Potos flavus caucensis - Region Cauca ( Kolumbia )
- Potos flavus caudivolvula - Surinam
- Potos flavus chapadensis - Mato Grosso ( Brazylia )
- Potos flavus chiriquensis - Panama, Belize, Kostaryka
- Potos flavus dugesii - południowe Oaxaca, południowe Chiapas ( Meksyk )
- Potos flavus flavus - Gujana, Gujana Francuska, Surinam, Amazonia ( Brazylia ), Wenezuela
- Potos flavus guerrerensis - południowo-wschodnie Guerrero, południowo-zachodnie Oaxaca ( Meksyk )
- Potos flavus isthmicus - Strefa Kanału ( Panama )
- Potos flavus megalotus - Ekwador, Kolumbia, Panama, Kostaryka
- Potos flavus meridensis - Kolumbia, Merida ( Wenezuela )
- Potos flavus modestus - południowo-wschodni Ekwador, północno-zachodnie Peru
- Potos flavus nocturna - Brazylia
- Potos flavus prehensilis - Veracruz ( Meksyk )
- Potos flavus tolimensis - Tolima ( Kolumbia )
Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na dość szerokie rozpowszechnienie.
Zagrożeniem jest dla niego niszczenie i degradacja środowiska naturalnego, wylesianie, polowanie dla skóry i mięsa oraz nielegalny handel dzikimi zwierzętami. Populacja kinkażu jest trudna do badania i trudno oszacować jej wielkość.
Ujęty w Hondurasie w Załączniku CITES III.
Występuje w wielu obszarach chronionych w swoim zasięgu.
W warunkach wiwaryjnych jest gatunkiem rzadkim, "eksponowanym" w tzw. nocnych pawilonach.
Trzymany pojedynczo, w parach lub małych grupach. Wymaga wysokich i obszernych wolier dobrze zabudowanych konarami drzew. Dobrze rozmnaża się w warunkach ogrodów zoologicznych.
W odpowiednich warunkach dożywa nawet 22-25 lat.
Niedźwiedź okularowy, niedźwiedź peruwiański, niedźwiedź andyjski ( Tremarctos ornatus ) drapieżnik z rodziny niedźwiedzi ( Ursidae ).
Występuje w Ameryce Południowej, w górach od zachodniej Wenezueli, Kolumbii, Ekwadoru, Peru do zachodniej Boliwii. Widziano go także we wschodniej i północnej Argentynie a także w Panamie.
Zamieszkuje górskie lasy na wysokości 1500-2350 m n.p.m. ale także tereny stepowe i pustynne oraz przybrzeżnych zarośli.
Aktywny głównie wieczorem i w nocy, w ciągu całego roku. Nie hibernuje jak inni przedstawiciele rodziny ze względu na całoroczną dostępność pokarmu. Dzień spędza śpiąc pomiędzy lub pod korzeniami drzew, w pustym pniu lub jaskini. Czasami buduje duże platformy na drzewach z połamanych gałęzi, które wykorzystuje do odpoczynku i żerowania.
Jest to typowy samotnik, w pary łączący się w okresie rui.
Doskonale wspina się na drzewa, może poszukiwać pożywienia nawet na 30-sto metrowych palmach. Stale poszukuje pożywienia na drzewach i wokół nich. Potrafi dobrze pływać ale nie łowi ani nie żywi się rybami.
Niedźwiedzie żyjące na wysokościach są mniej aktywne niż te żyjące na niższych ale równie zwinne jak i one.
Odżywia się głównie pokarmem roślinnym ( owocami, nasionami, bromeliami, liśćmi, trawą, korzonkami, korą, itp. ). Około 4-5% ich diety stanowi pokarm zwierzęcy małe gryzonie, ptaki, owady, miód. Niekiedy zabija także bydło, lamy lub młode jelenie gdy inne pożywienie nie jest dostępne. Nie gardzi też padliną.
Okres godowy od kwietnia do czerwca.
Samica rodzi po 240-255 dniach ciąży, między listopadem a lutym 1-3 młode ( średnio 2 ). Młode rodzą się ślepe i głuche, ale szybko się rozwijają i już po miesiącu mogą towarzyszyć matce. W wieku 6-8 miesięcy mogą się usamodzielnić ale często towarzyszą matce do 12 miesięcy.
Opisane podgatunki :
- Tremarctos ornatus frugilegus - Peru - prawdopodobnie wymarły ?
- Tremarctos ornatus lasallei - Arauca ( Kolumbia )
- Tremarctos ornatus majori - Wenezuela
- Tremarctos ornatus nasutus - Kolumbia
- Tremarctos ornatus thomasi - Narino ( Kolumbia )
Gatunek uznawany za krytycznie zagrożony, w nie których rejonach zasięgu praktycznie wymarły lub na granicy wymarcia.
Głównymi zagrożeniami są :
- utrata siedlisk i ich fragmentacja
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- wyspowe populacje odizolowane przez brak korytarzy pomiędzy obszarami chronionymi
- kłusownictwo dla mięsa, skóry, kości - praktycznie każda część zwierzęcia ma zastosowanie w medycynie ludowej
* tłuszcz i sadło na artretyzm i reumatyzm
* żółć na wszelkie choroby
* ciepła krew ma uzdrawiającą moc
* kości zalane mlekiem to odżywczy napój
- nielegalny handel dzikimi zwierzętami
- uważany za szkodnika i tępiony przez hodowców kukurydzy za pomocą specjalnych pestycydów oraz przez hodowców bydła za rzekome straty w stadach
- ekspansja górnictwa, poszukiwanie kopalin i ropy naftowej
- ekspansja rolnictwa i kolonizacja przez ludzi nowych terenów
- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej
Ujęty w Załączniku CITES I.
Chroniony przez prawa krajowe w każdym kraju swojego zakresu ale tylko w formie papierowej.
Wpisany do Czerwonych Ksiąg w krajach zakresu występowania.
Brak jednoznacznych działań mających chronić niedźwiedzia okularowego, często są to działania pozorne. Potrzebna jest większa działalność edukacyjna odnosząca się do wiedzy na temat gatunku, jego siedlisk, ekologii oraz dystrybucji.
Występuje w kilku obszarach chronionych, chociaż wiele z nich nie zawiera odpowiednich siedlisk.
W warunkach wiwaryjnych staje się gatunkiem rzadkim.
Trzymany zwykle pojedynczo lub w parach. Wymaga wybiegów z drzewami do wspinania się oraz ogrzewanych w zimie pomieszczeń. Nie zbyt często rozmnaża się w warunkach zoo, mimo że jest objęty wieloma programami hodowlanymi.
Pierwsze narodziny młodych niedźwiedzi nastąpiły w ogrodzie zoologicznym w Buenos Aires dopiero w 1947 roku.
W Polsce obecnie nie "eksponowany", ostatni niedźwiedź okularowy "Bueno" zmarł w ogrodzie zoologicznym we Wrocławiu w roku 2010, w wieku 32 lat. Prawdopodobnym jest, że polskie ogrody nie otrzymają tego gatunku ze względu na brak odpowiednich pomieszczeń do jego "ekspozycji".
Huemal, huemul ( Hippocamelus bisulcus ) parzystokopytny ssak z rodziny jeleni ( Cervidae ). Synonim Equus bisulcus - Mazama bisulcus.
Występuje w Ameryce Południowej, w Andach, w Chile i w Argentynie. Uznawany za endemit dla tych krajów.
Zamieszkuje skraj lasu i lasy bukowe ale również doliny i strome górskie zbocza, trawiaste hale, zarośla od poziomu morza do 3000 m n.p.m.
Aktywny w ciągu dnia, szczyt aktywności przejawia w godzinach porannych i późnopopołudniowych. Żyje samotnie ( samce ) lub w mieszanych grupach do 11 osobników.
Wyraźny dymorfizm płciowy; samiec nieco większy niż samica, z małymi parostkami zrzucanymi corocznie w okresie października i listopada.
Prowadzi skryty i ostrożny tryb życia. W razie zagrożenia stara się początkowo ukryć i znieruchomieć, dopiero później ucieka szukając schronienia na skalnych klifach lub w wodzie. Jest dobrym i wytrwałym pływakiem.
Odżywia się pokarmem roślinnym sezonowo dostępnym ( trawy, liście, roślinność zielna ).
Okres godowy przypada na czerwiec i lipiec.
Samica po około 220-240 dniach rodzi 1 bardzo rzadko 2 młode. Przez okres miesiąca młode jest ukrywane, po tym okresie towarzyszy matce.
Opisane podgatunki :
- Hippocamelus bisulcus dickii - Andy w południowym Chile, Patagonia
- Hippocamelus bisulcus leucotis - Port Famine, Straits of Magellan, Patagonia ( Argentyna, Chile )
Gatunek uznawany za krytycznie zagrożony, w nie których rejonach zasięgu praktycznie wymarły lub na granicy wymarcia.
Głównymi zagrożeniami są :
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata siedlisk i ich fragmentacja
- izolowane i wyspowe populacje i subpopulacje
- kłusownictwo dla skóry i mięsa
- zdziczałe psy domowe
- zmiana zachowania ( brak migracji w okresie zimowym i łączenia się w większe stada )
- ekspansja ludzi i zamiana nowych terenów w areał rolny
- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej
- gatunki inwazyjne ( Cervus elaphus, Lepus europeus, Dama dama, Sus scrofa, Oryctolagus cuniculus )
- nadmierny wypas zwierząt domowych
- choroby - pryszczyca
- niedoskonałości w egzekwowaniu prawa oraz niedofinansowanie agencji rządowych odpowiedzialnych za przestrzeganie tegoż prawa i monitorowanie populacji huemala.
W celu ocalenia gatunku :
1. Potrzebne są badania naukowe w celu utrzymania i zarządzania istniejącymi populacjami i subpopulacjami
2. Rozwój świadomości społecznej poprzez edukację o sytuacji huemala
3. Tworzenie centrów hodowlanych oraz próba reintrodukcji na obszary chronione
W niewoli - rzadki.
Obecnie głównie ogród zoologiczny w Buenos Aires ( Argentyna ).
Taruka, taruga, jeleń peruwiański, jeleń andyjski ( Hippocamelus antisensis ) parzystokopytny ssak z rodziny jeleni ( Cervidae ). Synonim Cervus antisensis - Mazama antisiensis - Odocoileus antisensis.
Występuje w Ameryce Południowej, w Andach od Ekwadoru i Peru przez Boliwię aż po Chile oraz w północno-zachodniej Argentynie.
Zamieszkuje wysokie górskie hale na wysokości 4100-5000 m n.p.m.
Aktywna w ciągu dnia przez cały rok. Żyje samotnie lub w małych grupach ( 4-9 osobników ). Grupy są mieszane lub składają się z samych samców albo samic z młodymi. Grupy są ściśle ze sobą powiązane.
Wyraźny dymorfizm płciowy; samiec nieco większy niż samica, z porożem zrzucanym corocznie w okresie października i listopada.
Zagrożony ukrywa się, starając opuścić zagrożony obszar. Przestraszony ucieka szybko w stronę skalnych klifów.
Odżywia się pokarmem roślinnym składającym się głównie z turzyc i traw znalezionych pomiędzy skałami.
W okresie godowym samce rywalizują o samice walcząc o nie pomiędzy sobą.
Okres ciąży wynosi 240 dni. Samica rodzi 1 bardzo rzadko 2 młode. Młode po około 30 dniach towarzyszy matce.
Nie opisano żadnego podgatunku.
Gatunek uznawany za zagrożony.
Głównymi zagrożeniami są:
- polowanie dla trofeum, skóry i mięsa
- utrata siedlisk
- konkurencja ze strony zwierząt domowych ( owce, kozy )
- drapieżnictwo psów domowych
W Boliwii poroże jest wykorzystywane w medycynie ludowej do leczenia paraliżu twarzy.
Ujęty w Załączniku CITES I.
Gatunek występuje w kilku obszarach chronionych w swoim zasięgu.
Zalecane działania ochronne obejmują :
- systematyczne badania w celu określenia statusu i zakresu rozmieszczenia geograficznego
- wzmocnienie zarządzania terenami chronionymi
- egzekwowanie prawa
- rozwój edukacji społeczności lokalnych
W niewoli jeden osobnik przeżył 10 lat i 7 miesięcy.
Obecnie - brak danych.
Pudu północny, pudu ekwadorski, pudu szatanek ( Pudu mephistophiles ) parzystokopytny ssak z rodziny jeleni ( Cervidae ). Synonim Pudella mephistophiles - Pudua mephistophiles.
Występuje w Ameryce Południowej, w Andach Kolumbii, Peru i Ekwadoru.
Zamieszkuje górskie lasy i wilgotne łąki na wysokości 2000-4000 m n.p.m.
Aktywny w ciągu całej doby, szczyt aktywności przypada na ranek, późne popołudnie i wieczór.
Żyje samotnie, w pary łączy się tylko w okresie godowym. Każdy osobnik posiada rewir 16-25 ha, poprzecinany wydeptanymi ścieżkami. Terytorium jest oznakowane wydzieliną z gruczołów policzkowych oraz kałem. Niewielki rozmiar sprawia, że pudu jest trudny do wykrycia. Prowadzi skryty i ostrożny tryb życia. Prawdopodobnie zaniepokojony wydaje głos przypominający szczekanie i dopiero rzuca się do ucieczki.
Samiec posiada poroże, które zrzuca co roku w lipcu.
Odżywia się pokarmem roślinnym. W skład jego diety wchodzą liście niskich drzew i krzewów, zioła, paprocie, kwiaty i pąki, kora drzew i krzewów, opadłe owoce. Jeśli pokarm zawiera dużą zawartość wody, może obywać się bez picia przez dłuższy okres.
Sezon godowy przypada w okresie marca-kwietnia. Samiec lokalizuje gotową do krycia samicę, po zapachu.
Ciąża trwa około 202-223 dni ( średnio 210 ). Samica rodzi 1 rzadko 2 młode od listopada do stycznia. Młode ma nakrapianą sierść młodocianą różniącą się od osobników dorosłych. W pierwszym okresie życia jest ukrywane gęstych zaroślach lub wysokiej trawie. Odstawienie następuje w wieku 2-3 miesięcy. Potomstwo może pozostawać z matką 8-12 miesięcy.
Opisane podgatunki :
- Pudu mephistophiles fusca - Pichincha, Mt.Antisana ( Ekwador )
- Pudu mephistophiles mephistophiles - Ekwador, Kolumbia
- Pudu mephistophiles wetmorei - Kolumbia
Gatunek uznawany za zagrożony.
Główne zagrożenia to :
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata siedlisk i ich fragmentacja
- polowanie dla mięsa i skóry
- nielegalny handel dzikimi zwierzętami
- drapieżnictwo psów domowych
Ujęty w Załączniku CITES II.
Występuje w kilku obszarach chronionych w swoim zasięgu.
Zalecane działania ochronne to :
* kompleksowe badania ekologii, wymagań siedliskowych, biologii populacji oraz stopień zagrożeń
* programy edukacyjne dla lokalnych społeczności
* wzmocnienie zarządzania obszarami chronionymi
* egzekwowanie prawa
W niewoli - rzadziej niż pudu chilijski.
Pudu południowy, pudu chilijski ( Pudu pudu ) parzystokopytny ssak z rodziny jeleni ( Cervidae ). Jeden z najmniejszych jeleniowatych. Synonim Pudu puda - Capra pudu - Cervus pudu.
Występuje w Ameryce Południowej, w południowym Chile i południowo-zachodniej Argentynie.
Zamieszkuje umiarkowane lasy z gęstym poszyciem oraz gęste zarośla z otwartymi łąkami porosłymi wysoką trawą do wysokości 1700 m n.p.m.
Aktywny w ciągu całej doby, szczyt aktywności to ranek, późne popołudnie i wieczór.
Żyje samotnie, w pary łączy w sezonie godowym.
Samiec nieco większy niż samica, z porożem zrzucanym co roku w lipcu.
Rewir przypadający na osobnika to 16-26 ha, poprzecinany wydeptanymi ścieżkami i tunelami w zaroślach. Terytorium oznakowane jest wydzieliną z gruczołów policzkowych i kałem.
Prowadzi skryty i ostrożny tryb życia. Zaniepokojony stara się jak najszybciej niepostrzeżenie oddalić z miejsca zagrożenia. Często staje na tylnych nogach lub wskakuje na przewrócone drzewa aby dosięgnąć wyżej położonego pokarmu.
Odżywia się pokarmem roślinnym - głównie liśćmi, gałązkami i korą, pąkami i kwiatami, nasionami i owocami, trawą i ziołami.
Sezon godowy przypada na kwiecień - maj. Samiec odnajduje gotową do krycia samicę po zapachu.
Ciąża trwa 202-223 dni ( średnio 210 ). Samica rodzi od listopada do stycznia 1 rzadko 2 młode. Ubarwienie młodego jest plamiste. Przez około 30 dni młode pozostaje w ukryciu. Odstawienie następuje w wieku 2-3 miesięcy. Młode pozostaje z matką 8-12 miesięcy przed usamodzielnieniem.
Opisane podgatunki :
- Pudu pudu chilensis - Chile
- Pudu pudu humilis - Chiloe Island
Gatunek uznawany za zagrożony.
Główne zagrożenia to:
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata i fragmentacja siedlisk
- polowanie dla mięsa i skóry
- nielegalny handel dzikimi zwierzętami
- drapieżnictwo psów domowych
- nadmierny wypas zwierząt domowych
- konkurencja ze strony gatunków inwazyjnych ( Cervus elaphus, Dama dama )
Ujęty w Załączniku CITES I.
Występuje w kilku obszarach chronionych w swoim zasięgu.
Zalecane działania ochronne to :
* kompleksowe badania ekologii, wymagań siedliskowych, biologii populacji oraz stopień zagrożeń
* programy edukacyjne dla lokalnych społeczności
* wzmocnienie zarządzania obszarami chronionymi
* egzekwowanie prawa
W warunkach wiwaryjnych objęty programami hodowlanymi.
Trzymany zwykle w parach na obszernych wybiegach. Często porośniętych wysoką trawą i zaroślami. Stwarza to utrudnienia dla zwiedzających, którym nie zawsze udaje się dostrzec tego małego przedstawiciela jeleniowatych. Dobrze rozmnaża się w warunkach zoo. Dając w odpowiednich warunkach przychówek corocznie.
W Polsce obejrzeć go można w warszawskim ogrodzie zoologicznym.
Kot tygrysi, oncilla ( Leopardus tigrinus ) drapieżnik z rodziny kotów ( Felidae ). Synonim Felis tigrinus.
Występuje od Ameryki Środkowej ( Kostaryka, Panama ) do Ameryki Południowej ( południowo-wschodnia Brazylia i północna Argentyna ).
Zamieszkuje różnorodne środowiska : głównie różne typy lasów ( subtropikalne, wiecznie zielone, suche liściaste, górskie - do wysokości 3000 m n.p.m.) ale także opuszczone plantacje eukaliptusów, wylesione tereny czy półpustynie.
Aktywny głównie w nocy, jest to typowy samotnik łączący się w pary w okresie rui. Prowadzi skryty i ostrożny tryb życia.
Poluje zarówno na ziemi jak i na drzewach.
Na kryjówki wybiera różnorodne naturalne miejsca. Są nimi : wykroty, puste pnie, jamy, jaskinie czy gęste zarośla. Zdarza się, że dzień spędza ukryty w rozwidleniu gałęzi na drzewie.
Odżywia się głównie pokarmem zwierzęcym ( gryzonie, małe naczelne, płazy, gady, owady ). Uważa się, że około 4% pokarmu może stanowić pokarm roślinny.
Ruja odbywa się w zależności od szerokości geograficznej w różnym okresie.
Po 74-78 dniach ciąży, samica rodzi 1-2 młode. Młode są ślepe i głuche, po około 2 tygodniach otwierają oczy i uszy.Po około 2-3 miesiącach młode zaczynają towarzyszyć matce w zdobywaniu pokarmu. Przebywają z matką do osiągnięcia dojrzałości płciowej czyli około 2 lat.
Samiec nie uczestniczy w odchowie młodych.
Opisane podgatunki :
- Leopardus tigrinus andina - Province of Azuay ( Ekwador )
- Leopardus tigrinus carrikeri - Kostaryka
- Leopardus tigrinus caucensis - Rio Cauca ( Kolumbia )
- Leopardus tigrinus elenae - Santa Elena ( Kolumbia )
- Leopardus tigrinus emerita - Montes de la Culata, Merida ( Wenezuela )
- Leopardus tigrinus emiliae - Ceara, północne Pernambuco ( Brazylia )
- Leopardus tigrinus guttula - środkowo-wschodnia Brazylia, północno-wschodnia i północno-zachodnia Argentyna
- Leopardus tigrinus oncilla - Volcan de Irazu ( Kostaryka ) - zagrożony
- Leopardus tigrinus pardinoides - północne Andy ( zachodnia Wenezuela, zachodni Ekwador )
- Leoparud tigrinus tigrinus - wschodnia Wenezuela, północno-wschodnia Brazylia
Gatunek uznawany za zagrożony.
Główne zagrożenia to :
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata i fragmentacja siedlisk
- wyspowe i izolowane populacje
- polowanie dla skóry
- nielegalny handel dzikimi zwierzętami
- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej
- trucie i zabijanie za szkody w hodowli drobiu
- możliwość hybrydyzacji z Oncifelis colocolo i Oncifelis geoffroyi w części zasięgu
Po upadku w latach 60-tych XX wieku handlu skórami ocelotów i margai, w latach 70-tych i 80-tych ubiegłego wieku nasilił się handel skórami oncilli. Tylko w roku 1983 skonfiskowano 80 000 skór tych zwierząt.
Obecnie polowanie na tego małego kota jest zakazane w Argentynie, Brazylii, Kolumbii, Kostaryce, Gujanie Francuskiej, Paragwaju, Surinamie i Wenezueli. Nie jest chroniony na obszarze Ekwadoru, Gujany, Nikaragui, Panamy i Peru.
Ujęty w Załączniku CITES I.
Występuje w kilku obszarach chronionych ale jego populacja jest niska ze względu na wpływ ocelota ( Leopardus pardalis ), który ma większą populację.
Konieczne są dalsze badania nad ekologią gatunku, demografii populacji, historii naturalnej i zagrożeń. Należy też ocenić taksonomię tego gatunku, gdyż w północnej części zasięgu jego populacja może stanowić odrębny gatunek.
W niewoli - objęty wieloma programami hodowlanymi prowadzonymi przez ogrody zoologiczne Europy i U.S.A.
Trzymany pojedynczo lub w parach. Pomieszczenia powinny być przestronne i suche, dobrze zabudowane konarami drzew. Odżywia się go głównie kurczętami i gryzoniami.
Niestety rozmnażanie tego gatunku w warunkach wiwaryjnych stanowi duże wyzwanie dla personelu.
Występuje w Ameryce Południowej, w środkowej i południowej Argentynie.
Zamieszkuje otwarte tereny stepowe ( pampa ), widne lasy i zarośla.
mara patagońska ( Dolichotis patagonum ) - samica z młodym w okolicach nory
Aktywna w ciągu całego roku w dzień, noc spędza w głębokiej norze ziemnej.
Żyje w monogamicznych parach, które w okresie rozrodu łączą się w kolonie z innymi parami. Samiec praktycznie bezustannie towarzyszy samicy, chroniąc ją i odganiając ewentualną konkurencję. Para przemieszcza się w poszukiwaniu pożywienia skacząc lub szybko biegając ( prędkość około 45 km/h ). Starają się unikać innych osobników swojego gatunku.
Na kryjówki wybiera opuszczone nory innych zwierząt lub kopie własne. Nory są wykorzystywane przez 3-4 lata, potem para przenosi się i wygrzebuje nową.
Żywi się przede wszystkim trawą, ale również inną roślinnością zielną. Potrafi przetrzymać długi okres nie pijąc wody, wykorzystując jedynie wilgoć z roślin.
Okres godowy między czerwcem i lipcem i między wrześniem a październikiem.
W warunkach naturalnych 1 miot rocznie, pomiędzy sierpniem a styczniem. W warunkach wiwaryjnych nawet 4 mioty w roku.
Ciąża trwa 90-93 dni. Samica rodzi 1-3 młodych ( średnio 2 ). Młode są dobrze rozwinięte i karmione mlekiem przez około 90-100 dni. Szybko jednak, bo już po miesiącu zaczynają spożywać samodzielnie stały pokarm.
portret mary patagońskiej ( Dolichotis patagonum )
Opisane podgatunki :
- Dolichotis patagonum australis - Magellanes ( Argentyna )
- Dolichotis patagonum centicola - Catamarca Province, La Rioja Province, Cordoba Province, Santiago del Estero Province ( Argentyna ) - krytycznie zagrożony
- Dolichotis patagonum magellanica - Magellanes ( Argentyna )
- Dolichotis patagonum patachonicha - Patagonia ( Argentyna )
- Dolichotis patagonum patagonum - Buenos Aires Province, Cordoba Province, San Luis Province, Mendoza Province, Santa Cruz Province ( Argentyna ) - zagrożony
mara patagońska ( Dolichotis patagonum ) - samica z młodym
Gatunek uznawany za zagrożony na skutek niszczenia siedlisk i ich zamiany w tereny rolnicze, polowania dla skóry i mięsa oraz konkurencji z gatunkami inwazyjnymi ( jeleń - Cervus elaphus, zając szarak - Lepus europeus ) i zwierzętami domowymi - bydło, owce.
Chroniona przez prawo Argentyny i wpisana do Czerwonej Księgi Ssaków Argentyny.
Występuje w 12 obszarach chronionych.
Dolichotis patagonum patagonum
Do ogrodów zoologicznych marę patagońską sprowadzono w 1864 roku do Paryża - przeżyła jedynie dwa tygodnie.
Obecnie w wielu ogrodach zoologicznych mary są hodowane wolno na terenie całego ogrodu. Duże grupy hodowlane są w Hamburgu i Whipsnade ( Wielka Brytania ).
Dobrze rozmnaża się w warunkach wiwaryjnych mogąc mieć nawet 4 mioty w roku.
W Polsce mary "eksponowane" są głównie z innymi ssakami i ptakami z Ameryki Południowej na wspólnych wybiegach.
W niewoli żyje do 15 lat.
mara patagońska ( Dolichotis patagonum ) - zoo Wrocław
Mara pustynna, mara chico ( Dolichotis salinicola ) gryzoń z rodziny marowatych ( Caviidae ).
Występuje w Ameryce Południowej, w Paragwaju, w północno-zachodniej Argentynie ( Cordoba Province ), w południowej Boliwii.
Zamieszkuje suche otwarte tereny trawiaste, widne lasy i cierniste zarośla.
mara pustynna ( Dolichotis salinicola )
Aktywna w ciągu całego roku, w dzień. Żyje w małych grupach do 4 osobników lub w parach.
Kopie duże nory, dobrze widoczne przez stosy odchodów i innych nieczystości na zewnątrz wejścia.
Odżywia się wszelką dostępną okresowo roślinnością.
Okres godowy między czerwcem a lipcem oraz wrześniem i październikiem.
1 miot w roku. Ciąża trwa 77 dni. Samica rodzi 1-3 młode od listopada do stycznia. Młode po około 30-35 dniach mogą się samodzielnie odżywiać. Okres laktacji trwa około 90 dni.
mara pustynna ( Dolichotis salinicola )
Opisane podgatunki :
- Dolichotis salinicola ballivianensis - Rio Pilcomayo ( północna Argentyna )
- Dolichotis salinicola centralis - Cordoba Province ( Argentyna )
- Dolichotis salinicola salinicola - Paragwaj
Dolichotis salinicola ballivianensis
Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na szerokie rozpowszechnienie oraz duże populacje.
Zagrożeniem dla gatunku może być utrata siedlisk związana z rozszerzaniem się areału rolnego oraz degradacją i niszczeniem środowiska naturalnego. Lokalnie może mieć wpływ polowanie dla skóry, mięsa czy sportu oraz zdziczałe psy domowe.
Występuje w kilku obszarach chronionych w Paragwaju, Boliwii i Argentynie.
W niewoli jest gatunkiem rzadszym niż poprzedni gatunek.
Jej hodowla odbywa się na zamkniętych wybiegach.
Może dożyć około 15 lat w warunkach wiwaryjnych.
Arirania, wydra olbrzymia ( Pteronura brasiliensis ) drapieżnik z rodziny łasicowatych ( Mustelidae ). Synonim Lutra brasiliensis.
Występuje w Ameryce Południowej, w dorzeczu Orinoko, Amazonki i La Platy, od północnej Wenezueli i Kolumbii po północną Argentynę. Uznana za endemit dla Ameryki Południowej.
Zamieszkuje stojące i wolno płynące wody słodkie rzek, jezior i potoków preferując nachylone i wysokie brzegi oraz zaciszne miejsca ze zwisającą roślinnością nad lustrem wody.
portret ariranii ( Pteronura brasiliensis )
Aktywna w ciągu dnia, w ciągu całego roku. Żyje w grupach rodzinnych 5-8 osobników. Grupę stanowi dojrzała para oraz ich potomstwo. Każda rodzina posiada swój rewir, którego wspólnie broni przed intruzami. Zakres terytorium jest różny i związany z występowaniem ulubionej zdobyczy - ryb z rodziny sumowatych. Rewir jest oznakowany zapachem z gruczołów analnych. Na brzegu rodzina przygotowuje obszar do 50 metrów kwadratowych, który jest wydeptany i z usuniętą roślinnością. Stanowi on tzw. miejsce odpoczynku, wychowu i nauki młodych oraz spożywania dużej zdobyczy. Oprócz tego rodzina kopie w skarpie brzegowej system nor i korytarzy z centralną komorą, którą samica wybierze podczas porodu.
arirania ( Pteronura brasiliensis ) po prawej : podczas posiłku; po lewej : na brzegu
W czasie pory deszczowej, kiedy rzeki wylewają i zalewają okoliczne lasy, ariranie wyruszają w głąb lasów za swoją ulubioną zdobyczą rybami z rodziny sumowatych. W momencie, kiedy wody opadają grupa powraca do głównego koryta rzeki i swojego rewiru.
Arirania doskonale pływa i nurkuje, w mętnych wodach posługuje się zarówno wzrokiem jak i węchem, słuchem oraz dotykiem. Poluje pojedynczo lub w grupie. Członkowie stada porozumiewają się ze sobą za pomocą wielu różnych dźwięków. Na lądzie nie porusza się zbyt elegancko, w wodzie prezentuje zwinność i szybkość. Potrafi synchronicznie nurkować i wspólnie zaganiać ryby na płytsze wody. Dużą zdobycz zjada na brzegu, mniejszą w wodzie podczas pływania na plecach.
Odżywia się głównie rybami ( sumowce, pielęgnice, kąsaczowate ). W momencie mniejszej obfitości ryb spożywa także żaby, żółwie, skorupiaki, młode kajmany, węże.
Może rozmnażać się przez cały rok, ale szczyt sezonu rozrodczego zaczyna się późną wiosną i wczesnym latem. Kopulacja odbywa się w wodzie.
Ciąża trwa 65-70 dni. Samica rodzi od końca sierpnia do początku października. Duża śmiertelność młodych prowadzi często do drugiego miotu. Potomstwo rodzi się wtedy od grudnia do kwietnia.
Samica rodzi 1-5 młodych ( średnio 2-3 ). Przez pierwsze 2-3 tygodnie życia przebywają w norze. Po miesiącu otwierają oczy. Odstawienie następuje w 3-4 miesiącu po porodzie. Po 9-10 miesiącach młode osiągają wielkość dorosłych i samodzielnie łowią ryby. Część młodych jest przeganiana - najczęściej samce a samice pozostają z rodziną.
arirania ( Pteronura brasiliensis ) w czasie posiłku w zoo
Opisane podgatunki :
- Pteronura brasiliensis brasiliensis - dorzecze Orinoko, dorzecze Amazonki, rzeki Gujany, Wenezuela, Kolumbia, Ekwador, północna Brazylia, Peru - zagrożony
- Pteronura brasiliensis paranensis - południowo-zachodnia i południowo-wschodnia Brazylia, Paragwaj, Urugwaj, północno-wschodnia Argentyna, Peru, Boliwia
- Pteronura brasiliensis sambachii - Urugwaj
Gatunek uważany za zagrożony z powodu utraty siedlisk, eksploatacji kopalin oraz zanieczyszczania wód śródlądowych.
Polowanie dla skóry jest też jednym z głównych zagrożeń. Innym jest tępienie przez nielegalnych górników i rybaków obarczających tego ssaka o doprowadzanie do wyczerpania lokalnych zasobów ryb. Rdzenni mieszkańcy Amazonii polują na nią dla mięsa i skóry.
Przyspieszenie niszczenia siedlisk oraz degradacji środowiska naturalnego może przyspieszyć zmniejszenie się populacji wydry olbrzymiej.
Rozwój turystyki na obszarach chronionych, często zmienia normalne zachowania prowadząc do rezygnacji z terytoriów i spadek przeżywalności potomstwa.
Gatunek został ujęty w Załączniku CITES I.
W e wszystkich krajach swojego zasięgu została wpisana do Czerwonych Ksiąg oraz jest chroniona prawem tych krajów.
Potrzebne są dalsze badania zagrożeń wynikających z :
- degradacji i niszczenia środowiska naturalnego przez nielegalne kopalnie złota - używające do oddzielania złota rtęci
- migracji zanieczyszczonych rtęcią ryb
- rozprzestrzeniania się chorób od psów domowych ( parwowiroza, nosówka )
- ekspansji na dziewicze obszary w poszukiwaniu ropy naftowej i innych kopalin
- zwiększonej kolonizacji lasów deszczowych, głównie wzdłuż rzek
- konfliktu między rybakami komercyjnymi a wydrą oraz relacji drapieżnik - ofiara
- oceny negatywnego i pozytywnego wpływu turystyki na gatunek
Występuje w wielu obszarach chronionych.
Pteronura brasiliensis w czasie posiłku w zoo
W warunkach wiwaryjnych jest gatunkiem rzadkim, objętym programami hodowlanymi.
Wymaga dość sporych basenów z możliwością korzystania z części lądowej.
W hodowli zjada do 4 kg ryb dziennie.
Rozmnaża na kilkakrotnie w warunkach zoo.
W odpowiednich warunkach może dożyć do 20 lat.
Kinkażu, wikławiec, chwytacz, niedźwiadek miodowy ( Potos flavus ) drapieżnik z rodziny szopowatych ( Procyonidae ). Synonim Lemur flavus.
Występuje od Ameryki Północnej ( południowe Tamaulipas i Guerrero w Meksyku ) przez Ameryką Środkową do Ameryki Południowej ( Mato Grosso w Brazylii ).
Zamieszkuje różne leśne siedliska ( tropikalny suchy las, tropikalny deszczowy las, nadmorski las, wiecznie zielony las, mglisty las, las regionu sawanny, wtórny las ) oraz czasami na plantacjach.
kinkażu ( Potos flavus )
Aktywny w nocy, dzień przesypia w dziupli drzewa, w ciągu całego roku. Czasami odpoczywa na gałęziach lub wygrzewa się w promieniach słońca. Żyje samotnie, w parach lub małych grupach do 5 osobników. Często są to grupy składające się z 2 samców i 1 samicy. Jest ssakiem nadrzewnym, rzadko schodzącym na ziemię.
Porusza się powoli i rozważnie, jego długi chwytny ogon służy mu jako 5 kończyna. W gałęziach drzew zachowuje się często jak akrobata, zawieszony głową w dół, zbierając pokarm z końca gałęzi za pomocą długiego, rozszerzalnego języka. Posiada niezwykłą elastyczność pozwalającą mu na obrót o 180 stopni między głową a miednicą. Ta unikalna cecha odróżnia go od innych bliskich krewnych z rodziny szopowatych. Jest to jedyny drapieżnik posiadający chwytny ogon.
Na kryjówki wybiera dziuple drzew, różnego rodzaju zagłębienia między pniem a konarami.
Odżywia się głównie dojrzałymi owocami, ale niekiedy spożywa także niedojrzałe. Swoją dietę uzupełnia o owady, kwiaty, nektar, miód. Na drzewach obficie owocujących gromadzą się osobniki z całej okolicy.
Może rozmnażać się przez cały rok, ale szczyt sezonu rozrodczego związany jest z lokalną obfitością owoców.
Ciąża trwa 112-118 dni, samica rodzi 1 młode, bardzo rzadko 2. Potomstwo przychodzi na świat ślepe i głuche, otwory uszne otwierają się po 5 dniach a oczy po 12 dniach. Po około 2 miesiącach młody potrafi owinąć ogon wokół gałęzi. Odstawienie następuje po 8 miesiącach od porodu. Po tym okresie młode całkowicie usamodzielnia się i rodzina się rozpada. Często jednak młode nie oddala się zupełnie lecz tworzy z rodzicami grupę.
portret kinkażu ( Potos flavus )
Opisane podgatunki :
- Potos flavus arborensis - Kostaryka
- Potos flavus aztecus - Veracruz ( Meksyk ), Gwatemala
- Potos flavus boothi - północne Chiapas ( Meksyk )
- Potos flavus brasiliensis - południowa Brazylia
- Potos flavus campechensis - Jukatan ( Meksyk ), Nikaragua
- Potos flavus caucensis - Region Cauca ( Kolumbia )
- Potos flavus caudivolvula - Surinam
- Potos flavus chapadensis - Mato Grosso ( Brazylia )
- Potos flavus chiriquensis - Panama, Belize, Kostaryka
- Potos flavus dugesii - południowe Oaxaca, południowe Chiapas ( Meksyk )
- Potos flavus flavus - Gujana, Gujana Francuska, Surinam, Amazonia ( Brazylia ), Wenezuela
- Potos flavus guerrerensis - południowo-wschodnie Guerrero, południowo-zachodnie Oaxaca ( Meksyk )
- Potos flavus isthmicus - Strefa Kanału ( Panama )
- Potos flavus megalotus - Ekwador, Kolumbia, Panama, Kostaryka
- Potos flavus meridensis - Kolumbia, Merida ( Wenezuela )
- Potos flavus modestus - południowo-wschodni Ekwador, północno-zachodnie Peru
- Potos flavus nocturna - Brazylia
- Potos flavus prehensilis - Veracruz ( Meksyk )
- Potos flavus tolimensis - Tolima ( Kolumbia )
młody kinkażu ( Potos flavus )
Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na dość szerokie rozpowszechnienie.
Zagrożeniem jest dla niego niszczenie i degradacja środowiska naturalnego, wylesianie, polowanie dla skóry i mięsa oraz nielegalny handel dzikimi zwierzętami. Populacja kinkażu jest trudna do badania i trudno oszacować jej wielkość.
Ujęty w Hondurasie w Załączniku CITES III.
Występuje w wielu obszarach chronionych w swoim zasięgu.
prawdziwy akrobata - kinkażu ( Potos flavus )
W warunkach wiwaryjnych jest gatunkiem rzadkim, "eksponowanym" w tzw. nocnych pawilonach.
Trzymany pojedynczo, w parach lub małych grupach. Wymaga wysokich i obszernych wolier dobrze zabudowanych konarami drzew. Dobrze rozmnaża się w warunkach ogrodów zoologicznych.
W odpowiednich warunkach dożywa nawet 22-25 lat.
Niedźwiedź okularowy, niedźwiedź peruwiański, niedźwiedź andyjski ( Tremarctos ornatus ) drapieżnik z rodziny niedźwiedzi ( Ursidae ).
Występuje w Ameryce Południowej, w górach od zachodniej Wenezueli, Kolumbii, Ekwadoru, Peru do zachodniej Boliwii. Widziano go także we wschodniej i północnej Argentynie a także w Panamie.
Zamieszkuje górskie lasy na wysokości 1500-2350 m n.p.m. ale także tereny stepowe i pustynne oraz przybrzeżnych zarośli.
portret niedźwiedzia okularowego ( Tremarctos ornatus )
Aktywny głównie wieczorem i w nocy, w ciągu całego roku. Nie hibernuje jak inni przedstawiciele rodziny ze względu na całoroczną dostępność pokarmu. Dzień spędza śpiąc pomiędzy lub pod korzeniami drzew, w pustym pniu lub jaskini. Czasami buduje duże platformy na drzewach z połamanych gałęzi, które wykorzystuje do odpoczynku i żerowania.
Jest to typowy samotnik, w pary łączący się w okresie rui.
Doskonale wspina się na drzewa, może poszukiwać pożywienia nawet na 30-sto metrowych palmach. Stale poszukuje pożywienia na drzewach i wokół nich. Potrafi dobrze pływać ale nie łowi ani nie żywi się rybami.
Niedźwiedzie żyjące na wysokościach są mniej aktywne niż te żyjące na niższych ale równie zwinne jak i one.
niedźwiedź peruwiański ( Tremarctos ornatus ) w czasie kąpieli
Odżywia się głównie pokarmem roślinnym ( owocami, nasionami, bromeliami, liśćmi, trawą, korzonkami, korą, itp. ). Około 4-5% ich diety stanowi pokarm zwierzęcy małe gryzonie, ptaki, owady, miód. Niekiedy zabija także bydło, lamy lub młode jelenie gdy inne pożywienie nie jest dostępne. Nie gardzi też padliną.
Okres godowy od kwietnia do czerwca.
Samica rodzi po 240-255 dniach ciąży, między listopadem a lutym 1-3 młode ( średnio 2 ). Młode rodzą się ślepe i głuche, ale szybko się rozwijają i już po miesiącu mogą towarzyszyć matce. W wieku 6-8 miesięcy mogą się usamodzielnić ale często towarzyszą matce do 12 miesięcy.
niedźwiedź okularowy ( Tremarctos ornatus ) w zoo
Opisane podgatunki :
- Tremarctos ornatus frugilegus - Peru - prawdopodobnie wymarły ?
- Tremarctos ornatus lasallei - Arauca ( Kolumbia )
- Tremarctos ornatus majori - Wenezuela
- Tremarctos ornatus nasutus - Kolumbia
- Tremarctos ornatus thomasi - Narino ( Kolumbia )
portret niedźwiedzia okularowego ( Tremarctos ornatus )
niedźwiedź okularowy ( Tremarctos ornatus ) w zoo
Gatunek uznawany za krytycznie zagrożony, w nie których rejonach zasięgu praktycznie wymarły lub na granicy wymarcia.
Głównymi zagrożeniami są :
- utrata siedlisk i ich fragmentacja
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- wyspowe populacje odizolowane przez brak korytarzy pomiędzy obszarami chronionymi
- kłusownictwo dla mięsa, skóry, kości - praktycznie każda część zwierzęcia ma zastosowanie w medycynie ludowej
* tłuszcz i sadło na artretyzm i reumatyzm
* żółć na wszelkie choroby
* ciepła krew ma uzdrawiającą moc
* kości zalane mlekiem to odżywczy napój
- nielegalny handel dzikimi zwierzętami
- uważany za szkodnika i tępiony przez hodowców kukurydzy za pomocą specjalnych pestycydów oraz przez hodowców bydła za rzekome straty w stadach
- ekspansja górnictwa, poszukiwanie kopalin i ropy naftowej
- ekspansja rolnictwa i kolonizacja przez ludzi nowych terenów
- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej
Ujęty w Załączniku CITES I.
Chroniony przez prawa krajowe w każdym kraju swojego zakresu ale tylko w formie papierowej.
Wpisany do Czerwonych Ksiąg w krajach zakresu występowania.
Brak jednoznacznych działań mających chronić niedźwiedzia okularowego, często są to działania pozorne. Potrzebna jest większa działalność edukacyjna odnosząca się do wiedzy na temat gatunku, jego siedlisk, ekologii oraz dystrybucji.
Występuje w kilku obszarach chronionych, chociaż wiele z nich nie zawiera odpowiednich siedlisk.
Tremarctos ornatus - niedźwiedzica Dolores z ogrodu zoologicznego w Lipsku dotknięta chorobą skóry
niedźwiedź okularowy ( Tremarctos ornatus ) jest doskonałym wspinaczem
W warunkach wiwaryjnych staje się gatunkiem rzadkim.
Trzymany zwykle pojedynczo lub w parach. Wymaga wybiegów z drzewami do wspinania się oraz ogrzewanych w zimie pomieszczeń. Nie zbyt często rozmnaża się w warunkach zoo, mimo że jest objęty wieloma programami hodowlanymi.
Pierwsze narodziny młodych niedźwiedzi nastąpiły w ogrodzie zoologicznym w Buenos Aires dopiero w 1947 roku.
W Polsce obecnie nie "eksponowany", ostatni niedźwiedź okularowy "Bueno" zmarł w ogrodzie zoologicznym we Wrocławiu w roku 2010, w wieku 32 lat. Prawdopodobnym jest, że polskie ogrody nie otrzymają tego gatunku ze względu na brak odpowiednich pomieszczeń do jego "ekspozycji".
niedźwiedź okularowy " Bueno " z ogrodu zoologicznego we Wrocławiu
Huemal, huemul ( Hippocamelus bisulcus ) parzystokopytny ssak z rodziny jeleni ( Cervidae ). Synonim Equus bisulcus - Mazama bisulcus.
Występuje w Ameryce Południowej, w Andach, w Chile i w Argentynie. Uznawany za endemit dla tych krajów.
huemal ( Hippocamelus bisulcus ) - samiec
Zamieszkuje skraj lasu i lasy bukowe ale również doliny i strome górskie zbocza, trawiaste hale, zarośla od poziomu morza do 3000 m n.p.m.
Aktywny w ciągu dnia, szczyt aktywności przejawia w godzinach porannych i późnopopołudniowych. Żyje samotnie ( samce ) lub w mieszanych grupach do 11 osobników.
Wyraźny dymorfizm płciowy; samiec nieco większy niż samica, z małymi parostkami zrzucanymi corocznie w okresie października i listopada.
Prowadzi skryty i ostrożny tryb życia. W razie zagrożenia stara się początkowo ukryć i znieruchomieć, dopiero później ucieka szukając schronienia na skalnych klifach lub w wodzie. Jest dobrym i wytrwałym pływakiem.
Odżywia się pokarmem roślinnym sezonowo dostępnym ( trawy, liście, roślinność zielna ).
Okres godowy przypada na czerwiec i lipiec.
Samica po około 220-240 dniach rodzi 1 bardzo rzadko 2 młode. Przez okres miesiąca młode jest ukrywane, po tym okresie towarzyszy matce.
Hippocamelus bisulcus - samiec
Opisane podgatunki :
- Hippocamelus bisulcus dickii - Andy w południowym Chile, Patagonia
- Hippocamelus bisulcus leucotis - Port Famine, Straits of Magellan, Patagonia ( Argentyna, Chile )
Gatunek uznawany za krytycznie zagrożony, w nie których rejonach zasięgu praktycznie wymarły lub na granicy wymarcia.
Głównymi zagrożeniami są :
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata siedlisk i ich fragmentacja
- izolowane i wyspowe populacje i subpopulacje
- kłusownictwo dla skóry i mięsa
- zdziczałe psy domowe
- zmiana zachowania ( brak migracji w okresie zimowym i łączenia się w większe stada )
- ekspansja ludzi i zamiana nowych terenów w areał rolny
- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej
- gatunki inwazyjne ( Cervus elaphus, Lepus europeus, Dama dama, Sus scrofa, Oryctolagus cuniculus )
- nadmierny wypas zwierząt domowych
- choroby - pryszczyca
- niedoskonałości w egzekwowaniu prawa oraz niedofinansowanie agencji rządowych odpowiedzialnych za przestrzeganie tegoż prawa i monitorowanie populacji huemala.
W celu ocalenia gatunku :
1. Potrzebne są badania naukowe w celu utrzymania i zarządzania istniejącymi populacjami i subpopulacjami
2. Rozwój świadomości społecznej poprzez edukację o sytuacji huemala
3. Tworzenie centrów hodowlanych oraz próba reintrodukcji na obszary chronione
W niewoli - rzadki.
Obecnie głównie ogród zoologiczny w Buenos Aires ( Argentyna ).
Taruka, taruga, jeleń peruwiański, jeleń andyjski ( Hippocamelus antisensis ) parzystokopytny ssak z rodziny jeleni ( Cervidae ). Synonim Cervus antisensis - Mazama antisiensis - Odocoileus antisensis.
Występuje w Ameryce Południowej, w Andach od Ekwadoru i Peru przez Boliwię aż po Chile oraz w północno-zachodniej Argentynie.
Zamieszkuje wysokie górskie hale na wysokości 4100-5000 m n.p.m.
taruka ( Hippocamelus antisensis ) - samiec
Aktywna w ciągu dnia przez cały rok. Żyje samotnie lub w małych grupach ( 4-9 osobników ). Grupy są mieszane lub składają się z samych samców albo samic z młodymi. Grupy są ściśle ze sobą powiązane.
Wyraźny dymorfizm płciowy; samiec nieco większy niż samica, z porożem zrzucanym corocznie w okresie października i listopada.
Zagrożony ukrywa się, starając opuścić zagrożony obszar. Przestraszony ucieka szybko w stronę skalnych klifów.
Odżywia się pokarmem roślinnym składającym się głównie z turzyc i traw znalezionych pomiędzy skałami.
W okresie godowym samce rywalizują o samice walcząc o nie pomiędzy sobą.
Okres ciąży wynosi 240 dni. Samica rodzi 1 bardzo rzadko 2 młode. Młode po około 30 dniach towarzyszy matce.
szkic - jelenia peruwiańskiego ( Hippocamelus antisensis )
Nie opisano żadnego podgatunku.
Gatunek uznawany za zagrożony.
Głównymi zagrożeniami są:
- polowanie dla trofeum, skóry i mięsa
- utrata siedlisk
- konkurencja ze strony zwierząt domowych ( owce, kozy )
- drapieżnictwo psów domowych
W Boliwii poroże jest wykorzystywane w medycynie ludowej do leczenia paraliżu twarzy.
Ujęty w Załączniku CITES I.
Gatunek występuje w kilku obszarach chronionych w swoim zasięgu.
Zalecane działania ochronne obejmują :
- systematyczne badania w celu określenia statusu i zakresu rozmieszczenia geograficznego
- wzmocnienie zarządzania terenami chronionymi
- egzekwowanie prawa
- rozwój edukacji społeczności lokalnych
samica taruki ( Hippocamelus antisensis )
W niewoli jeden osobnik przeżył 10 lat i 7 miesięcy.
Obecnie - brak danych.
taruka ( Hippocamelus antisensis ) - samica
Pudu północny, pudu ekwadorski, pudu szatanek ( Pudu mephistophiles ) parzystokopytny ssak z rodziny jeleni ( Cervidae ). Synonim Pudella mephistophiles - Pudua mephistophiles.
Występuje w Ameryce Południowej, w Andach Kolumbii, Peru i Ekwadoru.
Zamieszkuje górskie lasy i wilgotne łąki na wysokości 2000-4000 m n.p.m.
pudu północny ( Pudu mephistophiles ) schwytany przez badaczy
Aktywny w ciągu całej doby, szczyt aktywności przypada na ranek, późne popołudnie i wieczór.
Żyje samotnie, w pary łączy się tylko w okresie godowym. Każdy osobnik posiada rewir 16-25 ha, poprzecinany wydeptanymi ścieżkami. Terytorium jest oznakowane wydzieliną z gruczołów policzkowych oraz kałem. Niewielki rozmiar sprawia, że pudu jest trudny do wykrycia. Prowadzi skryty i ostrożny tryb życia. Prawdopodobnie zaniepokojony wydaje głos przypominający szczekanie i dopiero rzuca się do ucieczki.
Samiec posiada poroże, które zrzuca co roku w lipcu.
Odżywia się pokarmem roślinnym. W skład jego diety wchodzą liście niskich drzew i krzewów, zioła, paprocie, kwiaty i pąki, kora drzew i krzewów, opadłe owoce. Jeśli pokarm zawiera dużą zawartość wody, może obywać się bez picia przez dłuższy okres.
Sezon godowy przypada w okresie marca-kwietnia. Samiec lokalizuje gotową do krycia samicę, po zapachu.
Ciąża trwa około 202-223 dni ( średnio 210 ). Samica rodzi 1 rzadko 2 młode od listopada do stycznia. Młode ma nakrapianą sierść młodocianą różniącą się od osobników dorosłych. W pierwszym okresie życia jest ukrywane gęstych zaroślach lub wysokiej trawie. Odstawienie następuje w wieku 2-3 miesięcy. Potomstwo może pozostawać z matką 8-12 miesięcy.
samiec pudu północnego ( Pudu mephistophiles )
Opisane podgatunki :
- Pudu mephistophiles fusca - Pichincha, Mt.Antisana ( Ekwador )
- Pudu mephistophiles mephistophiles - Ekwador, Kolumbia
- Pudu mephistophiles wetmorei - Kolumbia
Gatunek uznawany za zagrożony.
Główne zagrożenia to :
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata siedlisk i ich fragmentacja
- polowanie dla mięsa i skóry
- nielegalny handel dzikimi zwierzętami
- drapieżnictwo psów domowych
Ujęty w Załączniku CITES II.
Występuje w kilku obszarach chronionych w swoim zasięgu.
Zalecane działania ochronne to :
* kompleksowe badania ekologii, wymagań siedliskowych, biologii populacji oraz stopień zagrożeń
* programy edukacyjne dla lokalnych społeczności
* wzmocnienie zarządzania obszarami chronionymi
* egzekwowanie prawa
pudu północny ( Pudu mephistophiles ) - samica
W niewoli - rzadziej niż pudu chilijski.
Pudu południowy, pudu chilijski ( Pudu pudu ) parzystokopytny ssak z rodziny jeleni ( Cervidae ). Jeden z najmniejszych jeleniowatych. Synonim Pudu puda - Capra pudu - Cervus pudu.
Występuje w Ameryce Południowej, w południowym Chile i południowo-zachodniej Argentynie.
Zamieszkuje umiarkowane lasy z gęstym poszyciem oraz gęste zarośla z otwartymi łąkami porosłymi wysoką trawą do wysokości 1700 m n.p.m.
pudu południowy ( Pudu pudu ) - zoo Pilzno
Aktywny w ciągu całej doby, szczyt aktywności to ranek, późne popołudnie i wieczór.
Żyje samotnie, w pary łączy w sezonie godowym.
Samiec nieco większy niż samica, z porożem zrzucanym co roku w lipcu.
Rewir przypadający na osobnika to 16-26 ha, poprzecinany wydeptanymi ścieżkami i tunelami w zaroślach. Terytorium oznakowane jest wydzieliną z gruczołów policzkowych i kałem.
Prowadzi skryty i ostrożny tryb życia. Zaniepokojony stara się jak najszybciej niepostrzeżenie oddalić z miejsca zagrożenia. Często staje na tylnych nogach lub wskakuje na przewrócone drzewa aby dosięgnąć wyżej położonego pokarmu.
pudu południowy ( Pudu pudu )
Odżywia się pokarmem roślinnym - głównie liśćmi, gałązkami i korą, pąkami i kwiatami, nasionami i owocami, trawą i ziołami.
Sezon godowy przypada na kwiecień - maj. Samiec odnajduje gotową do krycia samicę po zapachu.
Ciąża trwa 202-223 dni ( średnio 210 ). Samica rodzi od listopada do stycznia 1 rzadko 2 młode. Ubarwienie młodego jest plamiste. Przez około 30 dni młode pozostaje w ukryciu. Odstawienie następuje w wieku 2-3 miesięcy. Młode pozostaje z matką 8-12 miesięcy przed usamodzielnieniem.
pudu chilijski ( Pudu pudu ) - maluchy urodzone w warunkach zoo
Opisane podgatunki :
- Pudu pudu chilensis - Chile
- Pudu pudu humilis - Chiloe Island
pudu południowy ( Pudu pudu ) w warunkach ogrodu zoologicznego - po lewej : samiec, po prawej : samica
Gatunek uznawany za zagrożony.
Główne zagrożenia to:
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata i fragmentacja siedlisk
- polowanie dla mięsa i skóry
- nielegalny handel dzikimi zwierzętami
- drapieżnictwo psów domowych
- nadmierny wypas zwierząt domowych
- konkurencja ze strony gatunków inwazyjnych ( Cervus elaphus, Dama dama )
Ujęty w Załączniku CITES I.
Występuje w kilku obszarach chronionych w swoim zasięgu.
Zalecane działania ochronne to :
* kompleksowe badania ekologii, wymagań siedliskowych, biologii populacji oraz stopień zagrożeń
* programy edukacyjne dla lokalnych społeczności
* wzmocnienie zarządzania obszarami chronionymi
* egzekwowanie prawa
Pudu pudu w warunkach zoo
W warunkach wiwaryjnych objęty programami hodowlanymi.
Trzymany zwykle w parach na obszernych wybiegach. Często porośniętych wysoką trawą i zaroślami. Stwarza to utrudnienia dla zwiedzających, którym nie zawsze udaje się dostrzec tego małego przedstawiciela jeleniowatych. Dobrze rozmnaża się w warunkach zoo. Dając w odpowiednich warunkach przychówek corocznie.
W Polsce obejrzeć go można w warszawskim ogrodzie zoologicznym.
Pudu pudu - samica z młodym w zoo w Warszawie
Kot tygrysi, oncilla ( Leopardus tigrinus ) drapieżnik z rodziny kotów ( Felidae ). Synonim Felis tigrinus.
Występuje od Ameryki Środkowej ( Kostaryka, Panama ) do Ameryki Południowej ( południowo-wschodnia Brazylia i północna Argentyna ).
Zamieszkuje różnorodne środowiska : głównie różne typy lasów ( subtropikalne, wiecznie zielone, suche liściaste, górskie - do wysokości 3000 m n.p.m.) ale także opuszczone plantacje eukaliptusów, wylesione tereny czy półpustynie.
portret kota tygrysiego ( Leopardus tigrinus )
Aktywny głównie w nocy, jest to typowy samotnik łączący się w pary w okresie rui. Prowadzi skryty i ostrożny tryb życia.
Poluje zarówno na ziemi jak i na drzewach.
Na kryjówki wybiera różnorodne naturalne miejsca. Są nimi : wykroty, puste pnie, jamy, jaskinie czy gęste zarośla. Zdarza się, że dzień spędza ukryty w rozwidleniu gałęzi na drzewie.
Odżywia się głównie pokarmem zwierzęcym ( gryzonie, małe naczelne, płazy, gady, owady ). Uważa się, że około 4% pokarmu może stanowić pokarm roślinny.
Ruja odbywa się w zależności od szerokości geograficznej w różnym okresie.
Po 74-78 dniach ciąży, samica rodzi 1-2 młode. Młode są ślepe i głuche, po około 2 tygodniach otwierają oczy i uszy.Po około 2-3 miesiącach młode zaczynają towarzyszyć matce w zdobywaniu pokarmu. Przebywają z matką do osiągnięcia dojrzałości płciowej czyli około 2 lat.
Samiec nie uczestniczy w odchowie młodych.
Leopardus tigrinus - Parc Zoologique et Botanique - Mulhouse
Opisane podgatunki :
- Leopardus tigrinus andina - Province of Azuay ( Ekwador )
- Leopardus tigrinus carrikeri - Kostaryka
- Leopardus tigrinus caucensis - Rio Cauca ( Kolumbia )
- Leopardus tigrinus elenae - Santa Elena ( Kolumbia )
- Leopardus tigrinus emerita - Montes de la Culata, Merida ( Wenezuela )
- Leopardus tigrinus emiliae - Ceara, północne Pernambuco ( Brazylia )
- Leopardus tigrinus guttula - środkowo-wschodnia Brazylia, północno-wschodnia i północno-zachodnia Argentyna
- Leopardus tigrinus oncilla - Volcan de Irazu ( Kostaryka ) - zagrożony
- Leopardus tigrinus pardinoides - północne Andy ( zachodnia Wenezuela, zachodni Ekwador )
- Leoparud tigrinus tigrinus - wschodnia Wenezuela, północno-wschodnia Brazylia
Leopardus tigrinus - zoo Dortmund
Gatunek uznawany za zagrożony.
Główne zagrożenia to :
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata i fragmentacja siedlisk
- wyspowe i izolowane populacje
- polowanie dla skóry
- nielegalny handel dzikimi zwierzętami
- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej
- trucie i zabijanie za szkody w hodowli drobiu
- możliwość hybrydyzacji z Oncifelis colocolo i Oncifelis geoffroyi w części zasięgu
Po upadku w latach 60-tych XX wieku handlu skórami ocelotów i margai, w latach 70-tych i 80-tych ubiegłego wieku nasilił się handel skórami oncilli. Tylko w roku 1983 skonfiskowano 80 000 skór tych zwierząt.
Obecnie polowanie na tego małego kota jest zakazane w Argentynie, Brazylii, Kolumbii, Kostaryce, Gujanie Francuskiej, Paragwaju, Surinamie i Wenezueli. Nie jest chroniony na obszarze Ekwadoru, Gujany, Nikaragui, Panamy i Peru.
Ujęty w Załączniku CITES I.
Występuje w kilku obszarach chronionych ale jego populacja jest niska ze względu na wpływ ocelota ( Leopardus pardalis ), który ma większą populację.
Konieczne są dalsze badania nad ekologią gatunku, demografii populacji, historii naturalnej i zagrożeń. Należy też ocenić taksonomię tego gatunku, gdyż w północnej części zasięgu jego populacja może stanowić odrębny gatunek.
odpoczywający kot tygrysi ( Leopardus tigrinus )
kot tygrysi ( Leopardus tigrinus )
W niewoli - objęty wieloma programami hodowlanymi prowadzonymi przez ogrody zoologiczne Europy i U.S.A.
Trzymany pojedynczo lub w parach. Pomieszczenia powinny być przestronne i suche, dobrze zabudowane konarami drzew. Odżywia się go głównie kurczętami i gryzoniami.
Niestety rozmnażanie tego gatunku w warunkach wiwaryjnych stanowi duże wyzwanie dla personelu.
Subskrybuj:
Posty (Atom)
KRS 0000069730
