Zagrożone ssaki Ameryki Północnej część IV

Mazama ruda ( Mazama americana ) parzystokopytny ssak z rodziny jeleniowatych.

Występuje od południowego Meksyku do północnej Argentyny.

Mazama ruda ( Mazama americana )

Zamieszkuje gęste, wilgotne lasy o gęstym poszyciu, ich obrzeża, zarośla i zakrzewienia oraz ogrody i plantacje. W górach do wysokości 2000 m n.p.m.

Żyje samotnie, w pary łączy się jedynie w okresie godowym. Aktywna przez całą dobę. Prowadzi skryty tryb życia. Dobrze pływa a dzięki niewielkim rozmiarom potrafi prześlizgiwać się przez gęstą roślinność.
Żywi się najchętniej owocami drzew i krzewów, jeśli owoce są nie dostępne liśćmi i trawami.
Po okresie 225 dni ciąży samica rodzi 1 rzadziej 2 młode. Po około 4-6 tygodniach młode przechodzi na pokarm stały. Po 2-3 miesiącach rodzina rozpada się i młode rozpoczyna samodzielne życie.

Mazama americana sarae

Opisane podgatunki :
- Mazama americana americana - południowa Wenezuela, północna Brazylia ( Amazonia ), Surinam i Gujany
- Mazama americana auritus - Brazylia - status niepewny ?
- Mazama americana carrikeri - północna Kolumbia - zagrożony
- Mazama americana fuscata - Ekwador - status niepewny ?
- Mazama americana gualea - zachodni Ekwador
- Mazama americana jucunda - południowo-wschodnia Brazylia
- Mazama americana juruana - Wenezuela - zagrożony
- Mazama americana rosii - północno-zachodnia Argentyna - zagrożony
- Mazama americana rufa - południowa Brazylia ( Mato Grosso ), Paragwaj, Argentyna
- Mazama americana sarae - Boliwia, północno-zachodnia Argentyna
- Mazama americana sartorii - Meksyk ( stan Vera Cruz ) - status niepewny ?
- Mazama americana sheila - północna Wenezuela, Kolumbia - zagrożony
- Mazama americana tema - Meksyk ( stan Vera Cruz ) - status niepewny ?
- Mazama americana toba - Argentyna ( środkowe Chaco ), Rio de Oro - status niepewny ?
- Mazama americana trinitatis - wyspa Trynidad - zagrożony
- Mazama americana tschudii - Peru - status niepewny ?
- Mazama americana tumatumari - Gujana - status niepewny ?
- Mazama americana zamora - południowa Kolumbia, północne Peru - zagrożony
- Mazama americana zetta - północna Kolumbia - zagrożony

Główne zagrożenia :
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata siedlisk
- wyręb lasu
- nadmierne polowanie dla mięsa
- urbanizacja
- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej
- przeludnienie

Mazama americana

Objęta ochroną w wielu krajach Ameryki Łacińskiej. Mimo to wiele lokalnych populacji jest zagrożonych na skutek nadmiernych polowań i wycinania lasów.


W niewoli jest ssakiem bardzo rzadkim. Wymaga rozległego wybiegu z możliwością ukrycia się przed zwiedzającymi. Objęta w ogrodach zoologicznych U.S.A. programem hodowlanym.








Mazama pandora -  parzystokopytny ssak z rodziny jeleniowatych. Od 1998 roku przywrócony do statusu samodzielnego gatunku. Dawniej opisywana jako Mazama americana pandora lub Mazama gouazoupira pandora.

Występuje w Meksyku, na Półwyspie Jukatan oraz w północnej Gwatemali i Belize

.Mazama pandora

Zamieszkuje gęste, wilgotne lasy o gęstym poszyciu, ich obrzeża, zarośla i zakrzewienia oraz ogrody i plantacje.

Biologia i sposób życia jak u mazamy rudej ( Mazama americana ).

Mazama pandora - samica z młodym w niewoli

Nie opisano żadnych podgatunków.

Zagrożenia jak u mazamy rudej.

Na obszarze występowania jest rzadsza niż poprzedni gatunek co powoduje, że jest jeszcze bardziej zagrożona.


W niewoli - brak danych.








Mazama temama - parzystokopytny ssak z rodziny jeleniowatych.

Występuje od południowego Meksyku do zachodniej Kolumbii.

Zamieszkuje gęste, wilgotne lasy o gęstym poszyciu.

Mazama temama

Biologia i sposób życia jak mazamy rudej ( Mazama americana ).

Opisane podgatunki :
- Mazama temama cerasina - od Gwatemali do Kostaryki - zagrożony
- Mazama temama temama - Meksyk - zagrożony

portret Mazama temama

Zagrożenia jak u wszystkich mazam.


W niewoli - brak danych.
















Owca Dalla ( Ovis dalli ) parzystokopytny ssak z rodziny krętorogich.

Występuje w Ameryce Północnej od północno-wschodniej,środkowej i południowej Alaski do Kanady ( północno-zachodni kraniec Kolumbii Brytyjskiej, Jukon i na południowy-zachód od rzeki Mackenzie w Terytoriach Północno-Zachodnich ).

Ovis dalli dalli - młody samiec

Zamieszkuje wysokie góry w rejonach porośniętych roślinnością alpejską czyli powyżej granicy lasu.

Żyje w stadach, samice z młodymi osobno, samce osobno a dorosłe i dojrzałe samce samotnie.
Widoczny dymorfizm płciowy : samica mniejsza z cienkimi rogami, samiec większy i cięższy ( około 40% ) i z większymi rogami, które mogą stanowić około 8-10% całkowitej masy ciała.
Aktywna przez cały rok, głównie w dzień. W okresie zimy może schodzić w nieco niższe partie gór w poszukiwaniu pożywienia.

portret dorosłego samca Ovis dalli

Żywi się roślinnością alpejską, a w okresie zimowym wszystkim co jest dostępne ( suche i zmrożone trawy, mchy, porosty itp. ). Musi mieć dostęp do naturalnych lizawek w ciągu całego roku.
Okres godowy przypada na przełom listopada i grudnia. Samice są kryte jedynie przez dominujące samce. Hierarchia dominantów jest ustalana w lecie, a pozycję określa rozmiar rogów. Do walk dochodzi jeśli, któryś z podległych samców chce wejść w rolę dominującą.
Po 175 dniach ciąży, pod koniec maja lub na początku czerwca rodzi się 1 rzadziej 2 młode. Okres laktacji trwa od 3 do 5 miesięcy, chociaż młode żywią się roślinnością po 2 tygodniach życia. Przebywają głównie w tzw. przedszkolach pod opieką 1 lub 2 dorosłych samic.

Ovis dalli kenainesis - obecnie Ovis dalli dalli

Opisane podgatunki :
- Ovis dalli dalli - cała Alaska, Jukon w Kanadzie
- Ovis dalli stonei - południowo-środkowy Jukon, północno-środkowa Kolumbia Brytyjska ( Kanada )
- Ovis dalli kenainesis - Półwysep Kenai - obecnie uważa się go za tożsamy z Ovis dalli dalli


Główne zagrożenia :
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata siedlisk
- nadmierne polowanie dla trofeum ( dojrzałe samce )
- poszukiwania złóż minerałów, ropy naftowej i gazu ziemnego
- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej
- rozproszenie populacji ( izolowane populacje )

Ovis dalli dalli - walczące samce

W ogrodach zoologicznych hodowana głównie Ameryki Północnej. Potrzebuje rozległego wybiegu z możliwością wspinania się. W odpowiednich warunkach rozmnażana. 

Owca kanadyjska, owca gruboroga, argali amerykański, muflon kanadyjski ( Ovis canadensis ) parzystokopytny ssak z rodziny krętorogich.

Występuje w zachodniej części Ameryki Północnej od południowej Kanady po Baja California i płółnocno-zachodni Meksyk.

Zamieszkuje góry i tereny podgórskie, pustynne wzniesienia.

stado Ovis canadensis

Żyje w stadach, samice z młodymi osobno, samce tworzą grupy kawalerów a dorosłe i dojrzałe samce często samotnie. Widoczny dymorfizm płciowy : samiec większy i cięższy, z dużymi zaokrąglonymi rogami, samica mniejsza o krótszych rogach i mniejszą krzywizną.

Aktywna przez cały rok, głównie w dzień. W okresie zimy schodzi na niżej położone tereny, gdzie łatwiej o pokarm i dostęp do naturalnych lizawek. Żywi się trawą oraz liśćmi i korą krzewów, szczególnie w okresie jesienno-zimowym.

Ovis canadensis

Okres godowy przypada na listopad.W tym czasie dochodzi do starć pomiędzy dojrzałymi samcami, w celu ustalenia hierarchii dominacji określającej dostęp do krycia samic. Samice są kryte tylko przez silne i dojrzałe samce.

Samica rodzi po 6-cio miesięcznej ciąży, najczęściej 1 lub rzadziej 2 młode. Okres laktacji trwa 4-6 miesięcy.

Młode są pod opieką 1-2 dorosłych samic w tzw. przedszkolach.

dorosły samiec samotnik Ovis canadensis

Opisane podgatunki :

- Ovis canadensis canadensis - od Kolumbii Brytyjskiej po Arizonę

- Ovis canadensis californiana - od Kolumbii Brytyjskiej do Kalifornii 

- Ovis canadensis nelsoni - od Kalifornii po Arizonę 

- Ovis canadensis mexicana - od Arizony i Nowego Meksyku po Sonorę i Chihuahua 

- Ovis canadensis cremnobates - Półwysep Kalifornijski i Baja California 

- Ovis canadensis weemsi - Baja California 

- Ovis canadensis auduboni - Północna i Południowa Dakota, Montana, Wyoming, Nebraska - wymarła od 1925 roku

Obecnie od roku 1993 wyróżnia się tylko trzy podgatunki :

- Ovis canadensis canadensis - amerykańskie i kanadyjskie Góry Skaliste i północno-zachodnie U.S.A.

- Ovis canadensis nelsoni - południowo-zachodnie pustynie U.S.A. i Meksyku - zagrożone są populacje z Półwyspu Kalifornijskiego i Baja California

- Ovis canadensis sierrae - dawniej O. c. californiana - z Gór Sierra Nevada - zagrożony

Główne zagrożenia dla gatunku :

- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego

- utrata siedlisk

- nadmierny wypas zwierząt domowych ( owce ) oraz choroby przenoszone przez owce domowe : świerzb, zapalenie płuc, gruźlica itp.

- nadmierne polowania dla trofeum ( ślimy dorosłych samców )

- urbanizacja oraz rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej

- izolowane populacje

Ovis canadensis

W hodowli - głównie ogrody zoologiczne Ameryki Północnej. Potrzebuje rozległego wybiegu z możliwością wspinania się. W odpowiednich warunkach może co roku wydawać potomstwo. Dorosłe i silne samce są często trzymane osobno 

Piżmowół, wół piżmowy ( Ovibos moschatus ) parzystokopytny ssak z rodziny krętorogich.

Występuje w Arktyce Ameryki Północnej ( Grenlandia, Kanada, Alaska ). Populacja z Alaski została wytępiona pod koniec XIX w. i na początku XX w. Ponownie wprowadzony w 1935 roku na wyspę Nunivak.
Reintrodukowany z powodzeniem z wyspy Banksa do Europy: północna Szwecja, góry Dovre w Norwegii i Półwysep Tajmyr w Rosji.

Zamieszkuje tundrę za kręgiem polarnym, w okresie letnim żyje w dolinach rzek, w zimie przenosi się na wyżej położone tereny.

Piżmowół ( Ovibos moschatus ) w charakterystycznym kręgu

Żyje w stadach 10-20 osobników, wyjątkowo 70 osobników. W okresie lata samice z młodymi osobno, samce tworzą tzw. grupy kawalerów oraz dojrzałe samce tworzące grupy 3-5 sztuk lub samotnie. W okresie zimowym łączą się w większe grupy składające się z obu płci i młodych.

Stado ma charakterystyczny sposób obrony przed drapieżnikami, tworzy krąg lub półkole, chroniąc młode osobniki i nastawiając głowy uzbrojone w rogi w kierunku napastników.

Charakterystyczna obrona przed drapieżnikami Ovibos moschatus

W okresie letnim żywią się trawami, turzycami i innymi roślinami zielnymi. W zimie wszystkim tym co uda się im wykopać z pod śniegu.

Okres godowy przypada na połowę sierpnia. Byki stają się bardzo agresywne i mocno rywalizują o dominację. W tym też czasie emitują bardzo silny piżmowy zapach w celu przyciągnięcia gotowych do krycia samic. Ciąża trwa 8-9 miesięcy. Rodzi się 1 młode, które może jeść trawę tydzień po porodzie. Pozostaje z matką 12-14 miesięcy.

Ovibos moschatus - grupa z młodym

Opisane podgatunki :

- Ovibos moschatus mackenzianus - Mackenzie, Kanada

- Ovibos moschatus melvillensis - wyspa Melville - zagrożony

- Ovibos moschatus moschatus - Alaska, Kanada

- Ovibos moschatus niphoecus - Kanada - status niepewny

- Ovibos moschatus wardi - wyspa Clavering, Grenlandia, Kanada, Alaska ( indrodukowany ) -nie które populacje zagrożone

Ovibos moschatus wardi w warunkach zoo

Główne zagrożenia :

- polowanie dla mięsa, skóry, wełny, piżma oraz trofeum

- poszukiwanie złóż minerałów, ropy naftowej i gazu ziemnego

- utrata siedlisk

- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego

- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej

stado piżmowołów ( Ovibos moschatus ) uciekające przed wilkami ( Canis lupus ) 

Ovibos moschatus wardi - ogród zoologiczny w Kolonii

W ogrodach zoologicznych potrzebuje przestronnego wybiegu z możliwością niewielkiej wspinaczki. Z reguły trzymany 3-4 samice i 1 samiec o ile istnieją ku temu możliwości powierzchniowe. Wybieg musi być dobrze zabezpieczony gdyż piżmowoły są silnymi ssakami.W odpowiednich warunkach można co roku otrzymać potomstwo. Dorosłe i silne samce często są trzymane oddzielnie.

Spermophilus annulatus - ssak z rodziny wiewiórkowatych ( Sciuridae ), z rzędu gryzoni ( Rodentia ).

Występuje w środkowym Meksyku. Jest endemitem dla Meksyku.

Zamieszkuje gęste tropikalne lasy, gaje palmowe, wszędzie tam, gdzie występuje duża liczba pnączy oplatających drzewa.

rycina Spermophilus annulatus

Aktywny głównie w ciągu dnia. Żyje w norach i jamach wykopanych pod osłoną gęstej roślinności, często kopie na zboczach w pobliżu pól uprawnych.

Tworzy niewielkie kolonie 50-100 osobników. Zaniepokojony wspina się często na drzewa w celu dostrzeżenia potencjalnego zagrożenia. W chwili zaniepokojenia wydaje ćwierkające dźwięki mogące służyć jako sygnał ostrzegawczy.

Żywi się nasionami, owocami, mięsistymi częściami opuncji a także owadami. Często żeruje na drzewach, gdzie wspina się na końce gałęzi w celu zdobycia pokarmu. Jak wszystkie susły okresy niekorzystne przesypia ( porę suchą ).

Ciążą trwa około 30 dni. Samica rodzi 3-6 młodych w miocie. Laktacja trwa 1-2 miesiące. Po tym okresie młode samce wyruszają na zdobycie nowych terenów a samice pozostają na matczynym obszarze. Samiec nie uczestniczy w odchowie młodych.

Opisane podgatunki :
- Spermophilus annulatus annulatus - Mexico, Colina, Manzanillo
- Spermophilus annulatus goldmani - Santiago Nayarit

Główne zagrożenia :

- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego

- utrata siedlisk

- uważany za szkodnika upraw rolnych ( trucie i niszczenie kolonii )

- urbanizacja

- rozwój rolnictwa i pozyskiwanie nowych terenów pod uprawy

- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej

W niewoli - brak danych

Spermophilus atricapillus - gryzoń z rodziny wiewiórkowatych ( Sciuridae ), synonim Otospermophilus atricapillus.

Występuje w zachodnim Meksyku ( Baja California ). Jest endemitem dla Meksyku.

Zamieszkuje suche, trawiaste obszary, pola uprawne, pastwiska a także pobocza dróg.

Sposób życia i biologia jak u innych gatunków z rodzaju Spermophilus. 

Ciąża trwa około 30-35 dni. Samica rodzi 3-8 młodych. 1 miot w roku.

Nie opisano żadnych podgatunków.

Zagrożenia jak u wszystkich gatunków z rodzaju Spermophilus.

W niewoli - brak danych.

Suseł kalifornijski ( Spermophilus beecheyi ) gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ).

Występuje w zachodniej części Ameryki Północnej od środkowego Oregonu po południową Kalifornię.

Zamieszkuje suche, otwarte trawiaste obszary, pola uprawne ( głównie uprawy zbóż ), pastwiska, pobocza dróg.

Suseł kalifornijski ( Spermophilus beecheyi )

Aktywny głównie w dzień. Dymorfizm płciowy: samiec nieco większy niż samica. Żyje w koloniach. Kopie obszerne dość głębokie nory. Okres zimowy hibernuje. Dorosłe samce już na początku lata udają się na spoczynek, pod koniec lata samice, a w okresie od połowy września do końca października młode.

Żywi się nasionami traw, trawami, owocami a także owadami.

Ciąża trwa około 32 dni. Samica rodzi 1-9 młodych. W zależności od klimatu liczba młodych zwiększa się w miocie ( w południowej Kalifornii mioty są liczniejsze niż w środkowym Oregonie ).

Opisane podgatunki :
- Spermophilus beecheyi beecheyi - południowo-wschodnia Kalifornia
- Spermophilus beecheyi douglasi - Oregon, Kalifornia
- Spermophilus beecheyi fisheri - Kalifornia
- Spermophilus beecheyi nesioticus -  wyspa Santa Catalina, południowa Baja California
- Spermophilus beecheyi nudipes - Baja California, Laguna de Harison, Sierra de Juarez
- Spermophilus beecheyi parvulus - Kalifornia, Kern County, San Joaquin Valley
- Spermophilus beecheyi rupinarum - Baja California, wyspa Santa Catalina
- Spermophilus beecheyi sierrae - Kalifornia

Zagrożenia jak u innych gatunków z rodzaju Spermophilus .

Suseł kalifornijski ( Spermophilus beecheyi )

W niewoli - brak danych.

Spermophilus beecheyi

Suseł kalifornijski ( Spermophilus beecheyi ) - rycina

Spermophilus beldingi - gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ). Syononim ( Urocitellus beldingi ).

Występuje  w zachodniej części Ameryki Północnej.

Zamieszkuje górskie łąki na wysokości 2 000 - 3 700 m n.p.m.

Spermophilus beldingi beldingi

Aktywny w ciągu dnia. Kopie nory w miejscach suchych i wystarczająco miękkich. Często siedzi na tylnych nogach w okolicy nory. Zaniepokojony wydaje ostrzegawcze dźwięki.

młode Spermophilus beldingi

Żywi się nasionami, trawami, korzonkami a także owadami i innymi bezkręgowcami.

Hibernacja tego gatunku może sięgać około 8 miesięcy w roku.

Ciąża trwa 23-25 dni, samica rodzi 3-6 młodych w miocie. Okres laktacji trwa około 1 miesiąca.

stojący na tylnych łapach Spermophilus beldingi

Opisane podgatunki :

- Spermophilus beldingi beldingi - Kalifornia, Newada

- Spermophilus beldingi creber - Kalifornia, Newada

- Spermophilus beldingi oregonus - Newada, Oregon

portret młodego Spermophilus beldingi

Zagrożenia jak u pozostałych gatunków z rodzaju Spermophilus. Jeden z bardziej zagrożonych gatunków susłów Ameryki Północnej. Szczególnie narażony na utratę siedlisk.

W niewoli - brak danych.