Zagrożone ssaki Ameryki Północnej część VII

Pręgowiec Durango ( Tamias durangae ) gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ).

Występuje w Ameryce Północnej, na południowy-zachód od Chihuahua do środkowo-zachodniego Durango i południowo-wschodniej Coahuila w Meksyku. Jest endemitem dla Meksyku.


Zamieszkuje górskie lasy sosnowe i dębowo-sosnowe na wysokości 1950-2550 m n.p.m.

Aktywny przez cały rok, w godzinach porannych i popołudniowych aż do zmroku.
Żyje samotnie, w pary łączy się w okresie godowym.
Prowadzi naziemny tryb życia, chociaż doskonale wspina się po drzewach i skałach.
Odżywia się głównie nasionami sosny, żołędziami czy młodymi pędami drzew, nie gardzi też bezkręgowcami czy jajami i pisklętami ptaków.
Ciąża trwa 28-35 dni. Samica rodzi 3-4 młode w miocie. 1 miot w sezonie. Okres laktacji trwa 1,5-2 miesiące.

Opisane podgatunki :
- Tamias durangae durangae - Sierra de Candella ( Durango - Meksyk )
- Tamias durangae nexus ? - Coyotes ( Durango - Meksyk )
- Tamias durangae solivagus - Sierra Guadalupe ( Coahuila - Meksyk )

Główne zagrożenia :
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata siedlisk
- wyręb lasu i pozyskiwanie drewna na opał
- polowanie dla mięsa i skóry
- izolowane  populacje

Obecnie pręgowiec Durango nie jest zagrożony chociaż trend populacji na, nie których obszarach występowania jest spadkowy. Wiąże się to z ogólnym niszczeniem środowiska naturalnego. Dobrą prognozą są populacje na terenach chronionych. Potrzebne są dalsze badania na temat wpływu działalności człowieka na trendy i dystrybucję populacji oraz ekologii gatunku.


W niewoli - brak danych.







Tamias merriami - gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ).


Występuje w Ameryce Północnej, w południowo-zachodnim U.S.A. i w Meksyku. Jego zasięg ogranicza się do trzech hrabstw w Kalifornii ( Kern, San Bernardino i San Mateo ) i północnej części Baja California.

Zamieszkuje górskie lasy sosnowe i dębowo-sosnowe, zarośla z przewagą jałowca oraz okolice osuwisk skalnych i urwisk.

żerujący Tamias merriami

Aktywny przez cały rok, głównie w godzinach porannych i popołudniowych aż do zmierzchu. Prowadzi naziemny tryb życia, chociaż potrafi doskonale wspinać się po drzewach i skałach. Żyje samotnie, w pary łączy się tylko w okresie godowym.

Gniazda buduje w norach ziemnych, pod kamieniami lub wśród osuwisk skalnych, bardzo rzadko w dziuplach  drzew.

Odżywia się głównie nasionami sosny, żołędziami, jagodami jałowca, młodymi pędami drzew i krzewów a także bezkręgowcami.

Sezon godowy trwa od lutego do kwietnia. Samica rodzi po około 28-32 dniach, 3-4 młode w miocie. 1 miot w sezonie.

Jeśli zasięg Tamias merriami i Tamias obscurus pokrywa się, mogą się krzyżować.

rycina - Tamias merriami

Opisane podgatunki :
- Tamias merriami kernensis - Kent County - Kalifornia
- Tamias merriami mariposae - Mariposa - Kalifornia
- Tamias merriami merriami - Kern County, San Diego County - Kalifornia, Sierra San Pedro Martir - Baja California
- Tamias merriami pricei - San Mateo County, Monterey County - Kalifornia

Zagrożenia jak u Tamias dorsalis.

Obecnie gatunek nie jest bezpośrednio zagrożony. Mimo to populacja ma tendencję spadkową,  związaną z utratą siedlisk.

W niewoli - brak danych.

Pręgowiec kalifornijski ( Tamias obscurus ) gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ).

Występuje w Ameryce Północnej, w południowej Kalifornii ( San Bernardino i San Jacinto ) oraz w Baja California aż po Sierra de San Francisco na południu.

Zamieszkuje górskie lasy sosnowo-dębowe, zarośla jałowca i innych iglaków, często w pobliżu osuwisk i urwisk skalnych

rycina - Tamias obscurus

Aktywny przez cały rok, głównie wczesnym rankiem i późnym popołudniem.

Prowadzi naziemny tryb życia, chociaż doskonale wspina się po drzewach i skałach.

Gniazda buduje w norach na stromych zboczach lub pod osłoną dużych głazów.

Samica jest nieco większa od samca. 

Żywi się głównie nasionami sosny, żołędziami, jagodami jałowca, młodymi pędami drzew i krzewów. Nie gardzi też owadami czy pisklętami i jajami ptaków. Zebrany pokarm spożywa na szczycie drzewa lub skały.

Sezon rozrodczy trwa od stycznia do lipca. W tym czasie samica może mieć więcej niż 2 mioty.

Po ciąży trwającej około 30 dni, samica rodzi 3-4 młode. Po 8 tygodniach młode stają się niezależne.

Może krzyżować się z Tamias merriami.

Opisane podgatunki :
- Tamias obscurus davisi - góry San Bernardino - Kalifornia
- Tamias obscurus meridionalis - środkowa Baja California
- Tamias obscurus obscurus - Sierra San Pedro Martir - Baja California

Główne zagrożenia jak u wszystkich gatunków z rodzaju Tamias.

Gatunek ten ze względu na ograniczony zasięg występowania jest szczególnie narażony na utratę siedlisk. Działania ochronne prowadzone są głównie w celu ochrony naturalnych fragmentów górskich lasów.

W niewoli - brak danych.

Tamiasciurus mearnsi - gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ).

Występuje w Ameryce Północnej, w Sierra San Pedro Martir, w północnej części Baja California.
Jest endemitem dla Meksyku.

Zamieszkuje górskie lasy sosnowe na wysokości 2100-2400 m n.p.m.

Biologia i sposób życia słabo poznane.

Nie opisano żadnych podgatunków.

Główne zagrożenia jak u przedstawicieli rodzaju Tamias.
Obecnie prowadzone są badania tego gatunku.

W niewoli - brak danych.







Nieświszczuk Gunnisona ( Cynomys gunnisoni ) gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ).

Występuje w Ameryce Północnej, w południowej części Gór Skalistych, w stanach Utah, Kolorado, Nowy Meksyk i Arizona. Jest endemitem dla U.S.A.

Zamieszkuje górskie doliny i płaskowyże na wysokości 1830-3660 m n.p.m.

Żyje w koloniach, które bardziej przypominają kolonie susłów niż innych gatunków nieświszczuków. Kolonie te są znacznie mniejsze i mniej liczne gdyż liczą 50-100 osobników.
Aktywny głównie wczesnym rankiem i późnym popołudniem. W okresie zimowym może hibernować.
Odżywia się trawami, ziołami, nasionami a także bezkręgowcami.
Sezon godowy jest różny i uzależniony od szerokości geograficznej i dostępności pokarmu. Przypada głównie  na wiosnę. Samica po ciąży trwającej około 30 dni, rodzi 4-5 młodych. W sezonie 1 miot. Okres laktacji trwa około 2 miesięcy. Po tym czasie młode usamodzielniają się.

Opisane podgatunki :
- Cynomys gunnisoni gunnisoni - środkowo-południowe Kolorado, Arizona, Utah, Nowy Meksyk 
- Cynomys gunnisoni zuniensis - południowo-wschodnie Kolorado ( Archuleta County ), południowo-wschodnie Utah, zachodni Nowy Meksyk ( McKinley County )


Zagrożenia tożsame jak u Cynomys ludovicianus.


W niewoli - brak danych.







Wiewiórka Aberta ( Sciurus aberti ) gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ). Nazwa pochodzi od amerykańskiego przyrodnika i oficera - pułkownika Johna Jamesa Aberta.

Występuje w Ameryce Północnej, w Górach Skalistych U.S.A. oraz w Sierra Madre Occidental do Durango i Chihuahua w Meksyku. Introdukowana na wyspy Graham i Santa Catalina.

Zamieszkuje górskie lasy sosnowe, zwłaszcza porośnięte przez sosnę żółtą ( Pinus ponderosa ) na wysokości 1676-2590 m n.p.m. oraz lasy dębowo-sosnowe, zarośla i zakrzewienia roślin iglastych ( jałowce,  sosny Pinus edulis ).

żerująca wiewiórka Aberta ( Sciurus aberti )

Aktywna przez cały rok, we wczesnych godzinach porannych, często przed wschodem słońca oraz późnym popołudniem. Prowadzi nadrzewny tryb życia. 

Gniazdo buduje na gałęzi sosny żółtej ( Pinus ponderosa ) często zarażonej przez jemiołę karłowatą ( Arceuthobium vaginatum ), która jest włączona do gniazda lub stanowi jego oparcie. Również wykorzystuje naturalne dziuple drzew.

sosna żółta ( Pinus ponderosa ) - baza pokarmowa i siedliskowa wiewiórki Aberta

Jest typowym samotnikiem, w pary łączy się tylko w okresie godowym. Zdarza się, że w okresie zimowym kilka wiewiórek korzysta ze wspólnego gniazda.

Odżywia się nasionami i innymi jadalnymi częściami sosny ( P. ponderosa ), grzybami, porostami, żołędziami ale także bezkręgowcami, ptasimi jajami i pisklętami a nawet padliną.

Sezon godowy od lutego do kwietnia. Młode po 40-46 dniowej ciąży rodzą się od maja do połowy czerwca. Miot składa się z 2-5 młodych i jest jeden w sezonie. Po 10 tygodniach kończy się okres laktacji. Młode w wieku 15-16 tygodni osiągają rozmiar dorosłych osobników.

 rycina - wiewiórka Aberta ( Sciurus aberti )

Opisane podgatunki :

- Sciurus aberti aberti - północna Arizona

- Sciurus aberti barberi - północno-zachodnie Chihuahua

- Sciurus aberti chuscensis - południowa Arizona - pogranicze z Meksykiem

- Sciurus aberti durangi - Durango

- Sciurus aberti ferreus - Góry Skaliste, środkowe Kolorado

- Sciurus aberti kaibabensis - Kaibab Plateau, północna Arizona - opisywany wcześniej jako samodzielny gatunek Sciurus kaibabensis

- Sciurus aberti mimus - południowe Kolorado - pogranicze z Meksykiem

- Sciurus aberi navajo - południowo-wschdnie Utah

- Sciurus aberti phaeurus - Durango i Chihuahua

Główne zagrożenie dla tego gatunku wiewiórki jest związane z ekspluatacją sosny żółtej ( Pinus ponderosa ) przez ludzi. Wiąże się to nie tylko z utratą siedlisk ale również z utratą głównej bazy pokarmowej. Jest to równo znaczne z wyginięciem tego gatunku.

W niewoli - brak danych.

Sciurus alleni - gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ).

Występuje w Ameryce Północnej, w południowo-wschodniej Coahuila, środkowej Nuevo Leon, zachodniej części Tamaulipas i w północnej części San Luis Potosi w Meksyku. Jest endemitem dla Meksyku.

Zamieszkuje górskie lasy sosnowe i dębowo-sosnowe na wysokości 600-2550 m n.p.m.

Sciurus alleni

Aktywna przez cały rok, głównie w godzinach porannych i późno popołudniowych.

Prowadzi naziemny tryb życia, jednak dobrze wspina się po drzewach i skałach. Gniazda zakłada w naturalnych dziuplach drzew lub buduje z liści i patyków na gałęziach.

Odżywia się głównie pokarmem roślinnym, w którego skład wchodzą różnorodne nasiona, owoce, jagody ale nie gardzi pokarmem zwierzęcym - owady i ich larwy.

Ciąża trwa około 30-35 dni. W sezonie może być 2 mioty, od 2-4 młodych.

Nie opisano żadnego podgatunku.

Główne zagrożenia dla gatunku :

- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego

- utrata siedlisk

- wycinanie lasów

- polowanie dla mięsa i skóry

- tępienie, jako szkodnika upraw kukurydzy

Obecnie gatunek jest chroniony na obszarach chronionych. Najliczniej występuje w Parku Narodowym Cumbres de Monterey.

W niewoli - brak danych.

Ammospermophilus nelsoni - gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ).

Występuje w Ameryce Północnej, w południowej Kalifornii ( San Joaquin Valley ). Jest endemitem dla U.S.A.

Zamieszkuje niskie wzgórza i góry, porośnięte trawą lub niskimi krzewami, od 50-1100 m n.p.m.

 Ammospermophilus nelsoni

Aktywny głównie wczesnym rankiem i późnym popołudniem. Słaba aktywność pod czas upałów. Najgorętszą porę dnia spędza w norze.

Żyje w małych grupach. Nory rzadko samodzielnie kopie, wykorzystując nory innych gryzoni. Preferuje miejsca pod krzewami, u podstawy wzniesień i wydm lub pod kępami traw. Tworzy rozległe sieci z sześcioma otworami wyjściowymi.

Brak dokładnej informacji czy gatunek hibernuje, możliwe jest, że zapada w stan odrętwienia w miesiącach zimowych. Chociaż wiele wskazuje na całoroczną aktywność.

Odżywia się głównie roślinnością zielną, nasionami, owocami, kwiatami a w porze suchej głównie owadami. Pokarm spożywa na miejscu lub przenosi w torbach policzkowych do nory lub ukrywa pod kamieniami. Magazynowany w norze lub pod kamieniem pokarm jest spożywany w okresie niedoborów żywności.

Ciąża trwa 26 dni. Młode rodzą się w marcu. Wielkość miotu to 6-12 młodych ( średnio 9 ). W sezonie tylko 1 miot. Młode szybko się usamodzielniają, bo już po 3-4 tygodniach.

Opisane podgatunki :

- Ammospermophilus nelsoni nelsoni - południowa część San Joaquin Valley ( południowa Kalifornia )

- Ammospermophilus nelsoni amplus - północna część San Joaquin Valley ( południowa Kalifornia )

Główne zagrożenia dla gatunku :

- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego

- utrata siedlisk

- urbanizacja

- nadmierny wypas zwierząt domowych

- rozwój rolnictwa ( mechanizacja i chemizacja - używanie rodentycydy przeciw gryzoniom, głównie susłom )

- wydobycie i poszukiwanie ropy naftowej i gazu ziemnego

Ammospermophilus nelsoni jest najbardziej narażonym gatunkiem susła na utratę siedlisk. Jego populacja została bardzo rozdrobniona i ograniczona. Obecnie zagrożenia próbuje się łagodzić w ramach San Joaquin Endangered Species. Po mimo to zakres występowania ocenia się na mniej niż 3000 km2, z czego 400 km2 jest opisywana jako dobra jakość siedliska.

Większość populacji znajduje się w Elk Hills i na Carrizo i Elkhorn Plains w Kern County. W północnej części zasięgu występuje w Panoche i Kettleman Hills.

Gatunek jest często spotykany na terenie chronionym w Carrizo Plain National Monument.

Jest na liście gatunków zagrożonych w California Department of Fish and Game oraz występuje w dwóch rezerwatach zarządzanych przez ten Department ( w Kern County i Tulare County ).

Działania ochronne w południowo-zachodniej San Joaquin Valley zwolniły tempo spadku w ciągu ostatnich 10 lat o 30 %.

W niewoli - brak danych. 












Urson ( Erithizon dorsatum ) gryzoń z rodziny ursonowatych ( Erethizontidae ).

Występuje w Ameryce Północnej, od południowej Kanady poprzez północno-zachodnie i częściowo wschodnie stany U.S.A. po północny Meksyk.

Zamieszkuje różnorodne siedliska : gęste lasy i ich obrzeża, suche otwarte równiny, łąki, zarośla i zakrzewienia, pustynie, wąwozy i kaniony.

urson ( Erithizon dorsatum )

Aktywny w ciągu całego roku, nie hibernuje. Szczyt aktywności przejawia w godzinach nocnych.
Często odpoczywa na drzewach, szczególnie w lecie.
Porusza się bardzo wolno, ufając w swoją kolczugę składającą się z około 30 000 igieł o 7,5 cm długości. Typowym zachowaniem obronnym jest stroszenie igieł w kierunku napastnika oraz kołysanie ogonem, na którym znajduje się bardzo duża ilość kolców.

Erithizon dorsatum myops

Typowy samotnik, chociaż w jednej kryjówce może przebywać kilka zwierząt, zwłaszcza w zimie. Na kryjówki wybiera najczęściej zwalone pnie drzew, wykroty, jamy w ziemi lub zagłębienia pod korzeniami drzew. Czasami korzysta z obszernych dziupli. Na terenach otwartych na kryjówki wybiera wszelkiego rodzaju jamy, opuszczone nory lub jaskinie.
Jest typowym roślinożercą. W skład jego diety wchodzą gałęzie, łyko, korzenie, liście, owoce. W zimie odżywia się głównie igliwiem i korą drzew. W okresie zimowym ma zwiększone zapotrzebowanie na sole mineralne.

żerujący urson ( Erithizon dorsatum couesi )

Erithizon dorsatum couesi

Ruja trwa od września lub końca października do grudnia.
W czasie parzenia oba osobniki zaciskają skórę, aby się nie poranić. Ciąża trwa 210-217 dni. Rodzi się 1 młode wiosną bardzo rzadko 2 lub więcej. Kolce twardnieją w ciągu kilku godzin po urodzeniu. Młode przebywa z matką do następnej wiosny, chociaż zdarza się, że ich drogi rozchodzą się już na jesieni.

Opisane podgatunki:
- Erithizon dorsatum bruneri - Kansas, Nebraska
- Erithizon dorsatum couesi - Arizona, Kolorado
- Erithizon dorsatum dorsatum - wschodnia Kanada, zachodni Labrador
- Erithizon dorsatum epixanthus - północno-zachodnia część Ameryki Północnej od Oregonu po Meksyk
- Erithizon dorsatum myops - Alaska
- Erithizon dorsatum nigrescens - Alaska, północno-zachodnia Kolumbia Brytyjska aż do Nowego Meksyku i Meksyku
- Erithizon dorsatum picinum - Labrador, wyspa Strait of Belle
- Erithizon dorsatum doani ? - Labrador

Erithizon dorsatum

Główne zagrożenia :
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata siedlisk
- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej ( ginie pod kołami samochodów w czasie przekraczania dróg )
- uważany za szkodnika w uprawach leśnych, obiektach drewnianych czy w okresie zimowym ogryzając ogumienie samochodów w poszukiwaniu soli mineralnych
- polowanie za pomocą wnyków, pułapek, paści
- urbanizacja

urson ( Erithizon dorsatum ) w warunkach wiwaryjnych

Na ursona polowali rdzenni Amerykanie dla mięsa oraz dla kolców, wykorzystywanych jako dekoracja koszy czy odzieży.
Obecnie urson jest najbardziej zagrożony w Meksyku na skutek nie limitowanych polowań.
Po mimo to gatunek występuje dość powszechnie na obszarach chronionych Kanady, U.S.A. i Meksyku co pozwala na odbudowę populacji. Nie jest objęty żadnym programem ochronnym.

rycina - urson ( Erithizon dorsatum )

W niewoli urson potrzebuje woliery dobrze zabudowanej konarami drzew. Wykorzystuje je do odpoczynku i snu. Trzymany z reguły pojedynczo lub sporadycznie w parach.

Erithizon dorsatum couesi

Margaj ( Leopardus wiedii ) drapieżnik z rodziny kotowatych.


Występuje w Ameryce Północnej, od południowego Meksyku przez Amerykę Środkową po Amerykę Południową ( północna Argentyna i Urugwaj ).


Zamieszkuje głownie wiecznie zielone lasy, opuszczone plantacje, rzadziej pastwiska czy inne systemy rolnoleśne.

rycina - margaj ( Leopardus wiedii )

Aktywny głównie od zmierzchu do świtu, chociaż w nie których siedliskach może być aktywny w ciągu dnia.
Prowadzi nadrzewny tryb życia. Jednak na większość swoich ofiar poluje na ziemi.
Jest typowym samotnikiem. W pary łączy się w okresie rui. Rewir łowiecki 1 osobnika waha się od 1-20 km2.

Leopardus wiedii z lewej : portret , z prawej : w warunkach naturalnych

Odżywia się głównie gryzoniami, ptakami, jaszczurkami, żabami, owadami.
Na obszarach tropikalnych rozmnaża się przez cały rok. Na innych terenach jest bardziej sezonowy.
Samica rodzi po około 84 dniach 1 młode, bardzo rzadko 2. Młode jest stosunkowo duże w chwili urodzenia. Po około 2 tygodniach otwiera oczy a po 5 opuszcza kryjówkę. W 8 tygodniu młode przechodzi na pokarm stały. Wielkość dorosłego osiąga po roku i wtedy rozstaje się z matką. Samica rodzi co 2 lata.

margaj ( Leopardus wiedii )

Opisane podgatunki :
- Leopardus wiedii wiedii - Urugwaj, wschodnia i środkowa Brazylia, północno-wschodnia i północno-zachodnia Argentyna
- Leopardus wiedii amazonica - Amazonia ( Brazylia )
- Leopardus wiedii andina ? - Ekwador
- Leopardus wiedii boliviae - Andy Boliwijskie i Brazylijskie, wschodnie Mato Grosso ( Brazylia )
- Leopardus wiedii catenata ? - Oaxaca ( Meksyk )
- Leopardus wiedii cooperi - Nuevo Leon ( Meksyk ), Teksas ( U.S.A. )
- Leopardus wiedii elegans ? - Brazylia
- Leopardus wiedii glaucula - Sinaloa, północne Oaxaca ( Meksyk )
- Leopardus wiedii ludovici ? - Ekwador
- Leopardus wiedii nicaraguae - Honduras, Kostaryka, Nikaragua
- Leopardus wiedii oaxacensis - Tamaulipas, Oaxaca ( Meksyk )
- Leopardus wiedii salvinia - Chiapas ( Meksyk ), Gwatemala, Salwador
- Leopardus wiedii sanctaemartae ? - Kolumbia
- Leopardus wiedii vigens - dorzecze Orinoko i Amazonki
- Leopardus wiedii yucatanica - północne Chiapas, Yucatan ( Meksyk ), północna Gwatemala 

margaj ( Leopardus wiedii ) w warunkach ogrodu zoologicznego

odpoczywający margaj ( Leopardus wiedii )

Główne zagrożenia :
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata siedlisk i ich fragmentacja
- wycinanie lasów
- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej
- nielegalny handel dzikimi zwierzętami
- kłusownictwo dla skóry
- uważany za szkodnika w hodowlach drobiu
- konkurencja ze strony ocelota ( Leopardus pardalis )

konkurent do siedlisk - ocelot ( Leopardus pardalis )

Margaj był po ocelocie najsilniej eksploatowanym drapieżnikiem Ameryki. Polowano na niego dla skóry. Sprzedawany był jako ocelot ( Leopardus pardalis ). 
Obecnie na nie których obszarach kontynuowane jest nielegalne polowanie oraz handel skórami. 
Gatunek jest chroniony na większości zakresu występowania.
Niezbędne są dalsze badania ekologii, demografii i zagrożeń.
Gatunek jest podatny na występowanie chorób.
Prawdopodobnie wpływ na populację margaja ma gęstość populacji ocelota, który jest konkurencyjnym gatunkiem w tym samym siedlisku.


W ogrodach zoologicznych margaj nie jest często spotykany. Objęty jest programem hodowlanym zarówno w europejskich jak i amerykańskich ogrodach.
Wymaga przestronnej woliery, dobrze zabudowanej konarami drzew. Trzymany jest pojedynczo rzadziej parami.
W niewoli może przeżyć do 24 lat.