niedziela, 18 września 2016

22 wrzesień - Światowy Dzień Nosorożca









Nosorożec indyjski, nosorożec pancerny ( Rhinoceros unicornis ) - Linnaeus, 1758 - ssak z rzędu nieparzystokopytnych ( Perissodactyla ), z rodziny nosorożcowatych ( Rhinocerotidae ). 

Występuje w Azji. Historycznie występował w całej północnej części subkontynentu indyjskiego, w dorzeczach Indusu, Gangesu i Brahmaputry, w Nepalu, Bangladeszu, Bhutanie, Birmie, w południowych Chinach, na Półwyspie Indochińskim oraz Pakistanie.  
Obecnie w małych subpopulacjach w Nepalu i Indiach ( Assam, Bengal Zachodni, Uttar Pradesh ).

Zamieszkuje zalewowe łąki wzdłuż rzek oraz sąsiednie bagna i lasy. Populacje są ograniczane przez człowieka i zmiany siedliskowe ( pola uprawne, lasy wtórne, łąki i pastwiska ).


 nosorożec indyjski ( Rhinoceros unicornis ) - Kaziranga National Park 

grupa nosorożców indyjskich - Kaziranga National Park

Aktywny w ciągu całego roku, głównie w godzinach porannych i późnopopołudniowych lub po zmroku. W ciągu dnia kryje się w gęste zarośla, wysokie trawy lub w dołach z wodą i błotem. 
Żyje najczęściej samotnie, jedynie samica z młodym przebywa dłuższy czas razem.
Jest terytorialny ale samce dość słabo bronią swojego terytorium. Rewiry są oznaczone kopcami obornika wysokimi nawet na 1 metr i nachodzą jedne na drugie. Wydeptane ścieżki stanowią szlaki komunikacyjne do miejsc żerowania i wypoczynku.
Niewielki dymorfizm płciowy : samiec nosorożca indyjskiego jest na ogół większy niż samica. Ma duże, ostre siekacze , które mogą być wykorzystane w walkach o dostęp do samic w sezonie rozrodczym.
Długość głowy i tułowia samca : 368 - 380 cm. Długość głowy i tułowia samicy : 310 - 340 cm. Wysokość w kłębie samca : 170 - 186 cm. Wysokość w kłębie samicy : 148 - 173 cm. Waga samca : do 2,200 kg. Waga samicy : do  1,600 kg. 
Bezwłosa skóra nosorożca indyjskiego jest koloru szarego lub szaro-brązowego. Skóra posiada wiele luźnych fałd, zwanych guzkami , dając temu gatunkowi wygląd pancernego. Skóra ma odcień różowy w okolicach dużych fałd skórnych. Przednie kończyny i ramiona są pokryte brodawkami wyglądającymi jak guzki, bądź ćwieki. Rzęsy, frędzle w uszach i kita ( pędzel ) na ogonie to jedyne owłosienie. Samce można rozpoznać po rozbudowanych i grubych fałdach szyjnych. Posiada jeden róg, który może mierzyć do około 60 cm długości, ale zwykle dorasta do 25 cm. Podobnie jak wszystkie rogi nosorożców jest zbudowany z keratyny, białka z którego zbudowane są także ludzkie włosy i paznokcie. Róg pojawia się w wieku około 6 lat.
Grupy społeczne u tego gatunku przybierają różne formy. Dorosłe samce są samotnikami, poza okresem godowym i walkami o partnerki. Dorosłe samice większość czasu spędzają samotnie, kiedy nie mają młodych. Matki przebywają blisko potomstwa do 4 lat po urodzeniu. Czasami pozwalają pozostać im dłużej, jeśli w międzyczasie na świat przyjdzie kolejne młode. Zdarza się, że nie w pełni dojrzałe osobniki zarówno samce, jak i samice tworzą zgodne stada.


Rhinoceros unicornis - osobniki w ogrodach zoologicznych Europy 

Grupy dwóch lub trzech młodych samców często przemieszczają się na granicy obszarów samców dominujących. Przebywają ze sobą prawdopodobnie ze względów bezpieczeństwa. Młode samice są mniej towarzyskie niż samce. Nosorożce pancerne tworzą również tymczasowe grupy, szczególnie w sezonie monsunowym i na terenach trawiastych podczas marca i kwietnia. Stada liczące do 10 nosorożców zbierają się podczas kąpieli błotnych - zazwyczaj dominujący samiec z samicami i ich młodymi, ale bez dorastających samców. W grupie nosorożce są zazwyczaj przyjazne. Często witają się machając lub kołysząc głową, unosząc boki i ocierając się nosami lub liżąc.
Dorosłe samce są głównymi inicjatorami walk, a pojedynki między dominującymi samcami są najczęstszą przyczyną śmierci nosorożców. Samce w sposób bardzo agresywny traktują również samice podczas zalotów. Nosorożec może gonić potencjalną partnerkę na duże odległości, a nawet ją zaatakować. W przeciwieństwie do nosorożców afrykańskich, indyjskie walczą, używając swoich siekaczy, a nie rogów.
Nosorożcom indyjskim często towarzyszą czaple i inne gatunki ptaków, które prawdopodobnie żywią się pasożytami wydobytymi z fałdów skóry.
Nosorożec indyjski spędza więcej czasu w wodzie niż większość innych gatunków nosorożców, łatwo pływa i brodzi. Kanały wśród roślin wodnych przypominają ścieżki wydeptane wśród roślin trawiastych na lądzie.
Gatunek raczej słabo widzi, ale braki w zasięgu wzroku, nadrabia dobrym słuchem i silnym zmysłem węchu.


rycina - Rhinoceros unicornis 

Do komunikacji używa słuchu, węchu, dotyku oraz odgłosów jak parskanie, trąbienie, beczenie, ryk, pisk, dyszenie, chrząkanie, krzyk, jęk, dudnienie. Potrafią także okazać zdziwienie lub wyrazić swoją pogardę. Oprócz wydawanych dźwięków, używa również węchu do komunikacji. Dorosłe samce oddają mocz w tył na odległość 3 - 4 metrów często dlatego, że przeszkadzają mu obserwatorzy. Jak wszystkie nosorożce, wypróżnia się w pobliżu innych odchodów. Nosorożec indyjski posiada na stopach gruczoły zapachowe, dzięki którym zaznacza swoją obecność w stałym miejscu wypróżniania.
Odżywia się głównie po zmroku. Typowy roślinożerca, mający tendencję do zjadania wysokich traw, z gatunku Saccharum bengalense. Zjada również inną roślinność, w tym owoce, liście, rośliny uprawne, gałęzie krzewów. Gałęzie zazwyczaj stanowią około 20 procent diety tego gatunku w zimie. Nosorożec indyjski wykorzystuje pół-chwytną górną wargę do zbierania długich traw i liści i może podwinąć końcówkę krawędzi wargi jak pożywia się na krótszych trawach . Gatunek jest znany z regularnego korzystania z lizawek mineralnych.
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. Samce staczają rytualne walki o dostęp do samic. System krycia poligamiczny. Dominujący samiec łączy się z kilkoma samicami.
Ciąża trwa około 16 miesięcy. Samica rodzi jedno młode ważące około 65 kg.
Młode zostaje pod opieką samicy do narodzin następnego potomstwa, zwykle 1 - 2 lata. Przed narodzinami starszy osobnik jest przeganiany. Często jednak pozostaje w pobliżu samicy.
Przerwa między ciążami wynosi 34 - 51 miesięcy.
Dojrzałość płciową uzyskuje samica w wieku 5 - 7 lat a samiec 10 lat.
Długość życia to 35 - 40 lat, w niewoli najstarszy osobnik dożył do 47 lat.

Rhinoceros unicornis - Manas National Park  

Opisane podgatunki :
-  Rhinoceros unicornis asiaticus - Blumenbach, 1830 - Bhutan, Indie, Nepal - synonim Rhinoceros asiaticus - traktowany jako synonim Rhinoceros unicornis - zagrożony 
- Rhinoceros unicornis barinagalensis - Srivastava & Verma, 1972 - północno-zachodnie Indie ( Pinjor, Chandigarh, Pendjab, Haryana ) - synonim Rhinoceros barinagalensis - forma kopalna - wymarły
- Rhinoceros unicornis bengalensis - Kourist, 1970 - północno-wschodnie Indie ( Manipur ) - synonim Rhinoceros unicornis - proponowany warunkowo w odniesieniu do okazów pośrednich między Rhinoceros unicornis i Rhinoceros sondaicus
- Rhinoceros unicornis indicus - Cuvier, 1801- wschodnie Indie - synonim Rhinoceros indicus - traktowany jako synonim Rhinoceros unicornis - zagrożony
- Rhinoceros unicornis jamrachii - Sclater, 1876 - północno-wschodnie Indie ( Dystrykt Munipore - Manipur ) - synonim Rhinoceros jamrachii - uznawany za synonim Rhinoceros unicornis - różne gatunki w pierwszej taksonomii
- Rhinoceros unicornis kagavena - Deraniyagala, 1958 - Sri Lanka ( Kuruvita Gem Pit, Hiriliyadda, Talavitiya ) - synonim Rhinoceros kagavena - forma kopalna - wymarły 
- Rhinoceros unicornis kendengindicus - Dubois, 1908 - Indonezja ( środkowa Jawa - Kedon Duren ) - synonim Rhinoceros kendengindicus - forma kopalna - wymarły 
- Rhinoceros unicornis namadicus - Lydekker, 1876 - środkowe Indie ( Narbada Beds = Narmada River, Madhya Pradesh ) - synonim Rhinoceros namadicus - forma kopalna - wymarły 
- Rhinoceros unicornis sinensis - Laufer, 1914 - Chiny - synonim Rhinoceros unicornis var sinensis - uznawany jako synonim Rhinoceros unicornis
- Rhinoceros unicornis unicornis - Linnaeus, 1758 - północno-wschodnie Indie ( Bengal Zachodni, Meghalaya, Assam ), Bangladesz - nie ma ważnych podgatunków - Rhinoceros  unicornis teraz monotypowy 


nosorożec indyjski ( Rhinoceros unicornis ) - Dieren Park Amersfoort 

nosorożec indyjski ( Rhinoceros unicornis ) - Zoo Rotterdam  

nosorożec indyjski ( Rhinoceros unicornis ) - Zoo Rotterdam  

nosorożec indyjski ( Rhinoceros unicornis ) - Zoo Basel 

Gatunek uznawany za narażony w kategorii B1ab (iii). Rhinoceros unicornis jest największym z trzech gatunków nosorożców azjatyckich. Gatunek jest obecnie ograniczony do mniej niż dziesięciu miejsc. Istnieje ciągły spadek jakości siedliska. Przewiduje się, iż utrzyma się on w przyszłości,  jeżeli nie wpłynie na  długoterminowe przetrwanie niektórych mniejszych populacji, jednak może zagrozić dalszemu odzyskiwaniu gatunku w dalszej przyszłości. Wszystkie populacje są mocno rozdrobnione a 70% populacji znajduje się w Kaziranga National Park. Jakieś katastrofalne wydarzenie może mieć destrukcyjny wpływ na stan gatunku jako całości.
Gatunek był powszechny w północno-zachodnich Indiach i Pakistanie aż do około 1600 roku, ale zniknął z tego regionu krótko po tym czasie ( Rookmaker, 1984 ). Gwałtowny spadek w pozostałej części jego zakresu od 1600 - 1900, aż do krawędzi wymarcia na początku XX wieku. Obecnie nosorożec indyjski istnieje w kilku małych subpopulacji w Nepalu i Indiach ( Bengal Zachodni, Uttar Pradesh, Assam ) ( Foose i van Strien 1997; Grubb, 2005 ), przy nieudanej próbie przywrócenia parą w 1983 roku w Pakistanie.
Całkowity szacunek populacji w maju 2007 roku został oszacowany na 2575 osobników z szacunkami 378 osobników w Nepalu i 2200 osobników w Indiach ( Asian Rhino Specialist Group, 2007 ). 


osobniki Rhinoceros unicornis w warunkach zoo 

Rhinoceros unicornis - osobnik w zoo  

nosorożec indyjski w zoo 

nosorożec indyjski w zoo

Nosorożec indyjski, ze ścisłą ochroną przez indyjskie i nepalskie władze przyrody, odzyskał całkowitą populację, która była poniżej 200 na początku 1900 roku i szacowana była na około 20 osobników. Mimo, że niektóre populacje zmniejszyły się w ostatnich latach, ogólnie nastąpił wzrost populacji prawie przez 100 lat, który nadal trwa. 
Pomimo środków ochronnych, kłusownictwo dla rogów i innych części ciała pozostaje poważnym zagrożeniem i dziś. Istnieje duże zapotrzebowanie na róg nosorożca w tradycyjnej medycynie chińskiej, co czyni go drogim towarem. W 2011 roku informowano, że kilogram rogu nosorożca był wart około 60.000 £ ( US $ 92.500 ), co czyni go dwukrotnie cenniejszym niż złoto. Mogą istnieć pewne części w handlu pochodzące od zwierząt, które padły w ogrodach zoologicznych ( Strien in litt. ).
Przyczynami spadku niemal do wymarcia na początku 1900, było głównie powszechne osuszanie aluwialnych równinnych łąk dla rozwoju rolnictwa, które doprowadziły do ​​konfliktu człowieka i nosorożców oraz łatwiejszego  dostępu dla myśliwych. Sportowe polowania stały się powszechne w latach 1800 i na początku 1900 roku. Odwrócenie polityki rządu w późniejszych latach pozwoliło na chronienie wielu pozostałych populacji. Jednakże, kłusownictwo, głównie dla rogu w tradycyjnej medycynie chińskiej pozostaje na stałym poziomie. Sukces w walce z kłusownikami jest niepewny bez kontynuowania i zwiększonego wsparcia dla działań ochronnych w Indiach i Nepalu. Kłusownictwo może doprowadzić do zmniejszenia osobników w kilku ważnych populacjach, zwłaszcza w Chitwan, Manas, Laokhowa i obszarze  Babai Doliny Bardia. 


nosorożec indyjski ( Rhinoceros unicornis ) - Kaziranga National Park

W Indiach gatunek występuje w kilku obszarach chronionych. Szacunkowe liczby osobników w maju 2007 ( Asian Rhino Specialist Group, 2007 ) : Dudhwa National Park ( 21 osobników ), Manas National Park ( 3 osobniki ), Karteniaghat ( 2 osobniki ), Kaziranga National Park  ( 1855 w 2006 roku; 1,551 w 1999 roku ), Orang ( 68 w 2006, 46 w 1999 ), Pabitora ( 81 w 2006, 74 w 1999, 79 w roku 2004 ), Jaldapara ( 108 w 2006, 96 w 2004, 84 w roku 2002 ), Gorumara ( 27 w 2006, 25 w 2004, 22 w roku 2002 ). 
Szacunki podane przez Foose et al. ( 1997 ) były następujące: Dudhwa National Park ( 11 ) Manas National Park ( 60 ), Karteniaghat ( 4 ), Kaziranga ( 1164 +/- 134 ), Orang ( ponad 90 ), Pabitora ( 80 osobników na powierzchni 38,8 km² ) ( Choudhury, 2005 ), Jaldapara ( ponad 33 ), Gorumara ( 13 ), a niewiele w pozostałych małych populacjach w Assam. 
Kaziranga National Park, który powstał jako rezerwa ostatnich 10 - 20 indyjskich nosorożców w Assam w 1905 roku, jest obecnie siedliskiem dla ponad 70% światowej populacji tego gatunku. 
Kłusownictwo doprowadziło do wymarcia gatunku w Laokhowa Wildlife Sanctuary w połowie lat 1990-tych ( Foose i wsp., 1997 ), a także odnotowano znaczny spadek w Manas National Park z powodu kłusownictwa związanego z niepokojami społecznymi. Ogólna tendencja populacji jest wzrostowa ( zwłaszcza w Kaziranga, Pabitora, Dudhwa, Jaldapara i Gorumura ), ze spadkiem w Manas, Orang ( obecnie znów wzrasta ) i Laokhowa. Populacje z   Karteniaghat najlepiej można opisać jako przemijająca ( SS Bist pers. comm. ).
W Nepalu pod koniec 1960 roku, szacowano 65 osobników ale ze względu na zwiększone wysiłki ochronne, całkowita liczba osobników wzrosła do 612 w roku 2000. W sumie co najmniej 91 zwierząt odnotowano w latach 2000 - 2003 ( Martin, 2004 ), a od 2000 roku, jednak liczby te spadły. W Royal Chitwan National Park, liczba osobników spadła z 544 osobników w 2000 roku do 372 osobników w roku 2005 ( Asian Rhino Specialist Group, 2007 ), liczby te zmniejszyły się ze względu na wzrost kłusownictwa po niestabilności politycznej w Nepalu ( Rothley et al., 2004 ; Khan i inni, 2005 ).


osobnik w Zoo Warszawa w zimie 

 nosorożec indyjski - dwa osobniki w zoo 

nosorożce indyjskie w zoo 

Również zmiany w środowisku doprowadziły do widocznych spadków. W Royal Bardia National Park ( gdzie gatunek ponownie został wprowadzony ) było około 40 osobników w 1997 roku ( Foose i wsp., 1997 ) i 35 zwierząt w 2007 ( Asian Rhino Specialist Group 2007 ). Royal Suklaphanta Wildlife Reserve ( gdzie gatunek został również ponownie wprowadzony ), populacja liczy tylko sześć osobników ( Martin, 2004; Asian Rhino Specialist Group 2007 ).
W Pakistanie para nosorożców został wprowadzona do Lal Sohanra National Parku w 1983 roku, ale para nie rozmnaża się.
Jednak nie wszystkie ostatnie zmniejszenia populacji mogą być połączone z kłusownictwem. Były poważne spadki jakości siedliska w niektórych obszarach. 
Jest to spowodowane: 
1) ciężką inwazją obcych roślin w użytkach zielonych mających wpływ na niektóre z populacji; 
2) wykazano zmniejszenie zakresu i siedlisk podmokłych łąk na skutek ingerencji w lesie i zamuleniu akwenów wodnych;  
3) wypasu zwierząt domowych;
W Chitwan - Nepal ( druga co do wielkości populacja ) istnieje wyraźny dowód, że kłusownictwo na własny rachunek nie uwzględnia obserwowanego poziomu spadku liczby osobników ( RH Emslie pers.comm. ). Istnieją tam trendy w szeregu wskaźników reprodukcyjnych ( czyli spadek odsetek dorosłych samic zdolnych do wycielenia oraz odsetka populacji, które stanowią cielęta ), które zdecydowanie wskazują na negatywne zmiany w jakości siedlisk. W Chitwan doszło do poważnego zakażenia niektórych obszarów nadrzecznych łąk przez Mikania micrantha, która objęła  około 20%  obszaru parku oraz inwazję Eupatorium w innych obszarach. Istnieje także ciężki wypas zwierząt gospodarskich oraz  ciśnienie i zaburzenia w obszarach strefy buforowej. Również inwazja na tereny trawiaste Senegalia catechu i Dalbergia sissoo zmniejsza jakość siedliska. Informowano iż powierzchnia użytków zielonych w Chitwan została zmniejszona z 20% do 4,7% na obszarze parku ( RH Emslie. pers. comm. ).
W Indiach nie ma żadnych dowodów, że inwazja obcych roślin spowodowała iż  populacje maleją. Jednak w Orang National Parku, nie zostały oznaczone zmiany siedliskowe spowodowane wypasem, ludzką ingerencją i zamuleniem. W szczególności, krótkie obszary traw spadły o 75% ze względu na zamulenie i opróżnianie akwenów wodnych ( BN Talukdar pers. comm. ). Mimosa pigra jest również obcym najeźdźcą na tym obszarze. W obszarze zalewowym Karnali od Bardia istnieje również inwazja siedliska przez Lantana camara. 
W Pabitora nastąpiła inwazja Ipomoea do użytków zielonych ( S. Dutta pers. comm.). Tam też nastąpiła inwazja lasów na języki łąk i zamulenia lub wysychanie niektórych akwenów. Istnieją także zmiany poczynione pewną ludzką ingerencję i bardzo ciężkim wypasem zwierząt gospodarskich. Wraz ze wzrostem gęstości liczby ludności ciśnienie na ten obszar wzrasta i jest mało prawdopodobne, aby uzyskać jakiekolwiek zmniejszenie ( S. Dutta pers. comm. ). Analiza zdjęć satelitarnych wykazała, że ​​nie ma znaczącego wzrostu lasu ( 34,51% powierzchni ). W Pabitora od 1977 roku towarzyszy spadek łęgowych użytków zielonych ( 68% ). Ta zmiana siedliska jest głównie ze względu na naturalny proces sukcesji, wypasu zwierząt gospodarskich z okolicznych wsi, a także niewłaściwego zarządzania siedliskiem użytków zielonych ( Sarma i wsp., w druku ).
W Bengalu Zachodnim populacje ( Jaldapara i Gorumara ) są dotknięte wysokim poziomem wypasu ze wsi sąsiadujących ale nie było chwastów i inwazyjnego zarażenia przez Mikania cordata, Mikania scandens, Lantana camara i Leea spp.
Gatunek jest naturalnie zagrożony, ponieważ ponad 70% populacji światowej  występuje w jednym miejscu, Kaziranga National Park. Obszar ten podlega kłusownictwu oraz napięciami z otaczającą go dużą populacją ludzką na skutek konfliktów człowieka i przyrody ( w tym konflikty z nosorożcami ). Poziom kłusownictwa w Kaziranga jest niemal na stałym poziomie. Aby zapobiec wpływowi kłusownictwa na trwający wzrost populacji, wymagana jest nieustanna czujność. Oczywiście, każde katastrofalne wydarzenie w Kaziranga ( takie jak choroby, zaburzenia cywilizacyjne, kłusownictwo, utrata siedlisk, etc ) miałoby destrukcyjny wpływ na stan tego gatunku.
Stosunek samic i samców dorosłych nosorożców w Gorumara National Park jest prawie 1 : 1. W rezultacie, konkretne walki między bykami są bardzo popularne i doprowadzają, iż przegnane samce mają tendencję do opuszczania obszaru Parku Narodowego, co bardzo często prowadzi do konfliktów człowieka i przyrody (SS Bist pers. comm.). 
Istnieją sugestie, że niewielka populacja nosorożców w Jaldapara i Gorumara mogą być podatne na depresję w rozmnażaniu ( SS Bist pers. comm. ). 
Były propozycje budowy tamy na rzece Bramaphutra w Arunachal Pradesh, ale jeśli zdarzy się to w przyszłości, może bardzo negatywnie wpłynąć na jakość siedlisk i populację nosorożców w głównym z parków ( Kaziranga ). Zapobiegnie to dużym powodziom, które mają wpływ na pulę pokarmową gatunku.


nosorożec indyjski - osobnik w niewoli 

W Jaldapara Sanctuary, rzeka Torsa nie przelewa się wskutek masywnych budowli przeciwpowodziowych. W rezultacie poziom wód gruntowych w sanktuarium jest cofnięty i naturalne zbiorniki wodne i baseny tarzania używane przez nosorożce powoli wysychają ( SS Bist pers. comm. ).
Gatunek ten został wpisany w Załączniku I CITES od 1975 roku. Oznacza to iż handel tym gatunkiem jest dozwolony jedynie w wyjątkowych okolicznościach.
Rządy Indii i Nepalu podjęły poważne kroki w kierunku ochrony nosorożca indyjskiego, zwłaszcza z pomocą World Wide Fund for Nature ( WWF ) i innych organizacji pozarządowych.
Obecnie populacje nosorożca indyjskiego występują niemal wyłącznie w obrębie i wokół obszarów chronionych. W Indiach gatunek występuje w Kaziranga National Park ( World Heritage Site ), Manas National Park ( World Heritage Site in danger ), Dudhwa National Park ( ponownie wprowadzona populacja ), Karteniaghat Wildlife Sanctuary, Orang National Park, Pabitora Wildlife Sanctuary, Jaldapara Wildlife Sanctuary i Gorumara National Park. W Nepalu, gatunek występuje w Royal National Park Chitwan, Royal Bardia National Park ( ponownie wprowadzona populacja ) i Royal Suklaphanta Wildlife Reserve ( bardzo mała ponownie wprowadzona populacja ). 
Potrzebne są surowe środki anty-kłusownicze na utrzymanie wszystkich tych populacji. Ważne jest również, aby zmniejszyć liczbę konfliktów człowieka  i zwierząt wokół tych obszarów, a to może pociągać za sobą ogrodzenia. Wiele obszarów również wymaga ukierunkowanych programów kontroli roślin inwazyjnych, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się lasów, w celu ochrony terenów podmokłych poprzez odpowiednie zarządzanie zasobami wodnymi, a także ograniczać zakres wypasu bydła domowego. W Pabitora konkretne zalecenia zostały wykonane, aby zwiększyć jakość żywieniową siedliska nosorożca w sanktuarium poprzez staranną manipulację i kontrolę wypasu zwierząt gospodarskich ( Sarma i wsp., w druku ). Woda musi być utrzymywana  na terenie sanktuarium w okresie zimowym z punktu widzenia utrzymania wilgotnych pastwisk dostępnych właśnie w sezonie zimowym, zmniejszając tym samym liczbę nosorożców wychodzących z sanktuarium i narażających się na kłusownictwo ( Sarma i wsp., w druku ).


nosorożec indyjski ( Rhinoceros unicornis ) - Zoo Plzen 

Obszar Kaziranga National Park został oficjalnie powiększony, chociaż zwierzęta miały dostęp do tego obszaru wcześniej mimo, iż oryginalny park nie był ogrodzony. W Bengalu Zachodnim ( Jaldapara i Gorumara ), dostępny jest to program poprawy siedliska w obszarach starych łęgów oraz  zwalczanie chwastów prowadzone jest w 50 - 60 ha rocznie. 
Przy wsparciu IUCN SSC Asian Rhino Specialist Group, Indian Rhino Vision 2020 zostały opracowane plany działania dla populacji w Indiach i Nepalu. Obejmują one szereg ważnych i szczególnych środków ochronnych, w tym: umocnić populację przez wypuszczenie nowych osobników ( np. Manas National Park )  oraz tworzenie nowych populacji. 
Poprawę bezpieczeństwa w obrębie populacji nosorożców i zmniejszenie kłusownictwa. 
Ocena stanu siedlisk i zarządzania nimi. 
Rozszerzenie dostępnego siedliska poprzez aktywne zarządzanie nim. 
Poprawę infrastruktury chronionego obszaru. 
Szkolenia pracowników z konkretnych technik ochrony nosorożców. 
Zmniejszenia konfliktów człowiek-zwierzę. 
Zwiekszenia udziału miejscowej ludności w ochronie nosorożca. 
Realizację programów edukacyjnych i uświadamiających. 
Ogólnie rzecz biorąc, istnieje zapotrzebowanie na dalszą reintrodukcję, zmniejszając tym samym stężenie ponad 70% osobników w jednej dużej populacji.
Planem działania dla gatunku jest rozwijanie i utrzymywanie całkowitej dziką populacji na poziomie co najmniej 3000 osobników w roku 2020. Aby osiągnąć ten cel, priorytety ochrony nosorożca indyjskiego obejmują poprawę jakości siedlisk i ich rozbudowy, edukacji publicznej i zwiększenie bezpieczeństwa populacji nosorożca i oraz środków do zwalczania kłusownictwa. Zarządzanie hodowlą jest skutecznym narzędziem w Indiach, a translokacje podejmowane w celu rozprzestrzeniania się populacji nosorożca  bardziej równomiernie na obszarach wielu parków narodowych okazały się sukcesem. Te translokacje są ważne, gdyż ponad 85% indyjskiej populacji nosorożca występuje tylko w jednym obszarze chronionym, co oznacza, że jedno katastrofalne zdarzenie, takie jak ogniska choroby, może doprowadzić do kolejnego poważnego spadku liczby populacji.
Ponadto zalecane są środki ochronne dla gatunku obejmują zmniejszenie liczby konfliktów człowieka i przyrody, poprawy gospodarki wodnej i dostępności, z udziałem miejscowej ludności w ochronie nosorożca i szkolenia pracowników z konkretnych technik konserwatorskich.


nosorożec indyjski w warunkach zoo 

W niewoli.

W 1513 roku pierwszy nosorożec indyjski został przywieziony do Europy jako prezent dla króla portugalskiego. Okaz ten wzbudził prawdziwą sensację i został uwieczniony przez sławnego niemieckiego malarza Albrechta Dürera.
Objęty programami hodowlanymi w Europie i Ameryce Północnej.
Nosorożce indyjskie trudno rozmnażają się w hodowli. Pierwszy odnotowany przypadek narodzin miał miejsce w Katmandu w 1826 roku, jednak następne 100 lat nie przyniosło żadnych sukcesów hodowlanych. W 1925 roku nosorożec indyjski urodził się w Kalkucie. Natomiast w Europie pierwsze narodziny osobnika tego gatunku miały miejsce w ZOO w Bazylei ( Szwajcaria ) w 1956 roku. W drugiej połowie XX wieku ogrody zoologiczne nabrały wprawy w rozmnażaniu nosorożca indyjskiego. Do 1983 roku na świat przyszło blisko 40 młodych nosorożców indyjskich. Do 2010 roku w ZOO w Bazylei urodziły się 32 nosorożce, co oznacza, że większość zwierząt tego gatunku, żyjących w ogrodach na całym świecie ma łączność genetyczną z populacją w Szwajcarii. Ze względu na sukces programu hodowlanego tego ogrodu, Międzynarodowa Księga Rodowodowa tego gatunku prowadzona jest tam od 1972 roku. Od 1990 roku Europejski Program Hodowlany dotyczący nosorożca indyjskiego jest również koordynowany przez ZOO w Bazylei, co gwarantuje, że globalna populacja nosorożców indyjskich żyjących w ogrodach zoologicznych, pozostaje genetycznie tak zdrowa, jak to jest tylko możliwe. W czerwcu 2009 roku dokonano sztucznego zapłodnienia samicy nosorożca indyjskiego. Młode przyszło na świat w październiku 2010 roku, jednak po 12 godzinach padło.
Dobrane pary hodowlane dobrze rozmnażają się w warunkach wiwaryjnych. W ogrodach zoologicznych samica nosorożca indyjskiego może rodzić nawet w wieku 4 lat, jednak na wolności samice zazwyczaj rodzą w wieku 6 lat. U nosorożca indyjskiego ciąża trwa 15,7 miesięcy, odstęp pomiędzy ciążami waha się od 34 - 51 miesięcy. W warunkach wiwaryjnych samce mogę się rozmnażać już w wieku 5 lat. Natomiast w środowisku naturalnym muszą być starsze i większe, by konkurować z innymi samcami. W ciągu trwających 5 lat badań spotkano tylko jednego nosorożca w wieku poniżej 15 lat, który z powodzeniem się rozmnażał. 
Według danych z 2010 roku wynikało, iż 174 osobniki żyły w ogrodach zoologicznych całego świata, w tym 55 sztuk w Europie. 
W Polsce reprezentowany w Warszawskim i Wrocławskim ZOO. W Warszawie para Shikari i Jacob doczekała się potomstwa a we Wrocławiu obecnie przebywają dwa samce ( Manas i Tarun ).


wrocławskie nosorożce indyjskie 

wrocławskie nosorożce indyjskie 

warszawskie nosorożce indyjskie 

młody osobnik nosorożca indyjskiego urodzony w Warszawie 

nosorożec biały ( Ceratotherium simum )  

 nosorożec sumatrzański ( Dicerorhinus sumatrensis ) 

 nosorożec czarny ( Diceros bicornis )

nosorożec jawajski ( Rhinoceros sondaicus ) 









Opracowano na podstawie :
animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia i wiedzy własnej.
Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych










piątek, 9 września 2016

Rodzina szynszylowate ( Chinchillidae ), podrodzina Chinchillinae, rodzaj ( Chinchilla ). Przegląd gatunków.














Szynszyla krótkoogonowa ( Chinchilla chinchilla ) - Lichtenstein, 1830 - gryzoń z rodziny szynszylowatych ( Chinchillidae ),  z podrodziny Chinchillinae. Synonim Chinchilla brevicauda Waterhouse, 1848.

Występuje w Ameryce Południowej - historyczny zasięg obejmował całe Andy ( w Boliwii, Peru, północno-zachodniej Argentynie i Chile ). Obecnie wystepuje punktowo w północnym Chile i prawdopodobnie w Boliwii.

Zamieszkuje w obszarach górskich krzewów i użytków zielonych na wysokości pomiędzy 3000 a 4500 m n.p.m.


szynszyla krótkoogonowa ( Chinchilla chinchilla ) 

Aktywna w ciągu całego roku, głównie w od zmierzchu do świtu. Czasami wychodzą przed zmrokiem lub po wschodzie słońca aby ogrzać się w słońcu.
Żyją w koloniach o różnej liczbie osobników od kilku do kilkudziesięciu osobników. Duże skupiska kolonialne mogą zawierać nawet do 100 osobników.
Na schronienie wybiera szczeliny skalne, jaskinie, groty, zagłębienia pod dużymi kamieniami lub nory.
Niewielki dymorfizm płciowy : samica jest zazwyczaj większa niż samiec.
Długość ciała to 30 - 33 cm. Długość ogona to 12,7 - 15,2 cm.
W odróżnieniu od Chinchilla lanigera ma mniejsze uszy i ogólnie jest większa.
Również ich ogon ma 20 kręgów w porównaniu do 30 kręgów u Chinchilla lanigera. 
Ubarwienie futerka jest różne zazwyczaj niebieskawe, perłowe lub szare na grzbiecie i bokach z czarnymi końcówkami włosów. Brzuch jest żółtawo-biały.
Miękkie i gęste futerko gatunku wynika z faktu, iż każdy mieszek włosowy ma w przybliżeniu 60 meszków rosnących od niego. Ogon jest długi i pokryty grubymi włoskami.
Gęste futro chroni szynszylę od niskich temperatur i zapobiega parowaniu wody. Włosy są luźno związane, więc szynszyla może uciec przed drapieżnikami, pozostawiając je z pyskiem pełnym włosów.
Ich stopy są bardzo przystosowane do przemieszczania się po skałach. Mają słabe pazury u tylnych kończyn i podkładki na stopach, aby zapobiec ślizganiu.
Narządy czuciowe są wysoko rozwinięte. Duże oczy mają pionowe szczeliny. Ucho zewnętrzne i środkowe są również duże. Szynszyla ma długie wibrysy, o długości 110 mm, po obu stronach górnej wargi.
Nocą gatunek wykorzystuje wibrysy, aby poruszać się w ciemności. Może  wykorzystywać swoje wąsy, aby ustalić, czy szczeliny skalne są wystarczająco szerokie dla przejścia. Jeśli wibrysy się nie zginają, szynszyla nie utknie.
W czasie spożywania pokarmu gatunek siada na tylnych kończynach a przednimi przyciąga pożywienie do pyszczka.
Do komunikacji używa węchu, wzroku, słuchu, dotyku, postawy ciała oraz wokalizy. Wokaliza to głównie głośny krzyk alarmujący przed niebezpieczeństwem, podobny do gwizdu. Inne głosy to ciche gruchanie podczas kopulacji, syczenie czy też nawet plucie i strzykanie śliną.
Ostrzegawczymi sygnałami jest również warczenie, zgrzytanie zębami czy oddawanie moczu.
Odżywia się głównie pokarmem roślinnym a czasami zjada również owady.
W skład diety gatunku wchodzą głównie trawy i rośliny zielne. W obszarach bardzo suchych wodę uzyskuje z porannej rosy lub owoców kaktusów, czasami z owadów.
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku, okres rui raz na cztery tygodnie.  
Wydaje iż samice są bardziej dominujące nad samcami. System krycia nie jest do końca poznany gdyż część autorów podaje monogamię chociaż nie jest to do końca pewne.
Ciąża trwa około 128 dni. 1 - 2 mioty rocznie czasami 3. Samica rodzi 1 - 3 młodych w miocie, średnio 2. Młode rodzą się całkowicie owłosione, z zębami i mają otwarte oczy. Waga młodych w momencie narodzin to około 35 gram.
Noworodki natychmiast wpełzają pod samicę aby się ogrzać. Samica posiada parę pachwinową i dwie boczne pary sutków. Młode są wstanie zjadać stały pokarm w kilka godzin po narodzinach. Odstawienie po około 6 tygodniach od narodzin.
Samica broni agresywnie potomstwa siadając na tylnych kończynach i plując śliną w kierunku intruza.
Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem.
Samica po upływie tygodnia od narodzin potomstwa może przechodzić ruję poporodową.
Dojrzałość płciową uzyskuje w wieku 5,5 - 8 miesięcy.


Chinchilla chinchilla brevicaudata 

Opisane podgatunki :
- Chinchilla chinchilla boliviana - Brass, 1911 - Andy w Peru i Boliwii - synonim Chinchilla boliviana - Chinchilla brevicaudata boliviana - Chinchilla lanigera boliviana - traktowany jako synonim Chinchilla brevicaudata przez jakiegoś autora - podgatunek ten został wcześniej klasyfikowany jako Chinchilla brevicaudata, lecz jest obecnie uznawane za Chinchilla chinchilla  ( Woods i Kilpatrick; 2005 ) - ESA : zagrożony
- Chinchilla chinchilla brevicaudata - Waterhouse, 1848 - Peru, południowe Chile, Argentyna - synonim Chinchilla brevicaudata brevicaudata - Chinchilla brevicaudata - Chinchilla lanigera bevicauda - starsza nazwa Chinchilla   chinchilla
- Chinchilla chinchilla chinchilla - Lichtenstein, 1830 - Peru ( Vinicity of Lima, Lima Departament ) - synonim Eriomys chinchilla - Chinchilla chinchilla - Chinchilla brevicaudata chinchilla - traktowany jako synonim Chinchilla  brevicaudata przez niektórych autorów - nowa nazwa Chinchilla brevicauda
- Chinchilla chinchilla intermedia - Dennler, 1939 - Andy w Boliwii, Argentyna - synonim Chinchilla intermedia - traktowany jako Chinchilla brevicaudata przez niektórych autorów



Chinchilla chinchilla 

Gatunek uznawany za krytycznie zagrożony z powodu drastycznego spadku populacji ( o ponad 90% ) w ciągu trzech pokoleń - 15 lat. Spadek populacji jest prawdopodobnie nie odwracalny. Istnieją przypuszczenia, że bardzo powoli ale gatunek odbudowuje się w mało dostępnych obszarach. Hodowla gatunku w krajach pierwotnej dystrybucji powstrzymuje nielegalne polowanie w środowisku naturalnym. 
Jednak dotychczasowe spadki populacji gwarantują utrzymanie gatunku w kategorii krytycznie zagrożone. Dopóki nie zaistnieją dowody prawdziwego trendu odzyskiwania populacji oraz aktualnych informacji na temat istniejących w środowisku naturalnym nie zagrożonych populacji. 
Historyczny zakres gatunku obejmował Andy w Peru, Boliwii, w północno-zachodniej Argentynie i Chile. Gatunek został wytępiony z wielu obszarów w dawnym zakresie. Uznawany obecnie za wymarły w Peru i Boliwii, gdzie osobniki tego gatunku nie zostały zarejestrowane przez ponad 50 lat ( Tarifa 1996, Anderson, 1997 ). Jednak ostatnie doniesienia ( z rozmów z mieszkańcami i obserwacji przewodników parku ) z regionu przygranicznego w Boliwii ( Potosi Department ) i w Chile ( Antofagasta ) wydają się wskazywać na istniejące populacje ( J. Jimenez i N. Bernal os. Comm. ). Gatunek ten nie jest w stanie utrzymywać się w innym miejscu historycznego zasięgu w Boliwii. Nie mogą być to obserwacje uwolnionych zwierząt w części swojego zasięgu. Dystrybucja tego gatunku w Boliwii wymaga przeglądu.
Jednak być może populacje utrzymują się na granicy z Chile, w odizolowanym regionie o niskiej populacji ludzkiej. 
Populacje doświadczają naturalnych wahań na skutek surowych zim.
Na gatunek intensywnie polowano w przeszłości, obecnie łatwo hodowany w niewoli dla handlu futrami,  polowanie na dziko żyjące osobniki nie jest już poważnym zagrożeniem. 
Chinchilla chinchilla ma bardzo cenne futro, nawet bardziej niż Chinchilla lanigera. Długie futro ze względu na jego wielkość i ciężar jest uważane za najcenniejsze na świecie. Może ono osiągnąć cenę do 100 000 $ i być wykonane z około 400 skór. Futro takie jest bardzo wrażliwe na wilgoć co daje ograniczoną trwałość.
W momencie odkrycia jakości futra rozpoczęło się komercyjne polowanie, które doprowadziło do praktycznie wyginięcia dzikich populacji.
W północnym Chile rozpoczęto polowanie na gatunek w 1828 roku i myśliwi szybko realizowali ogromne zyski z futer. Skóry eksportowano głównie do Stanów Zjednoczonych, Francji, Wielkiej Brytanii i Niemiec ( Jimenez, 1996 ).  
Wcześniej Indianie polowali na gatunek dla skóry i mięsa. Jednak nowoczesne metody chwytania i pobyt rynkowy miał znacznie większy wpływ na populacje niż sposoby wykorzystywane przez tubylców.
Oba gatunki z rodzaju Chinchilla zostały wyeksploatowane a szczególnie Chinchilla chinchilla ze względu na wyższą jakość futra i większy rozmiar. W latach 1900 - 1909 oficjalny eksport futer przekraczał 500 000 skór rocznie ( obu gatunków ). Liczba ta rośnie jeśli weźmie się pod uwagę skóry uszkodzone i nielegalnie eksportowane. W roku 1917 ekonomicznie gatunek wymarł, chociaż cena za futro nadal rośnie. 
Ochrona gatunku miała efekt, że traktat z 1910 pomiędzy Chile, Boliwią, Peru i Argentyną zatrzymywał niekontrolowany eksport futer pomimo zakazu ( Jimenez, 1996 ). Skuteczna ochrona Chinchilla chinchilla obejmowałaby wykrywanie wszelkich dzikich populacji i ich zabezpieczenie przez wyszkolonych strażników stałych ( IUCN, 1982 ).
Komercyjna hodowla w U.S.A. rozpoczęła się od 11 osobników sprowadzonych do Kalifornii w 1923 roku. Prawdopodobnie była to Chinchilla laniger. Dzikie osobniki nadal są odławiane w celu zróżnicowania genetycznych zasobów.    U.S.A. ESA wymienia jako zagrożony pod nazwą Chinchilla chinchilla boliviana ( Smithsonian Institution, 1993 ).
Gatunek ten został włączony do załącznika CITES I od 1975 roku jako Chinchilla brevicaudata a od 1977 roku jako Chinchilla chinchilla.
Oprócz nielegalnego polowania jest mało prawdopodobne, że Chichilla chinchilla jest tak zagrożona przez utratę siedlisk jak Chinchilla lanigera. Ważnym jest, że działalność człowieka, taka jak górnictwo czy wypas kóz i bydła, ma potencjał do dalszego dziesiątkowania dzikich populacji. 
Ostatecznym zagrożeniem może być też wypalanie krzewów ( Balsamocarpon brevifolium ) w celu uzyskania węgla drzewnego i być może konkurencja z gatunkami z rodzajów Octodon i Abrocoma ( Nowak, 1999 ). Inne czynniki, takie jak realnie małe wielkości populacji, drapieżniki czy abiotyczne i biotyczne długoterminowe zmiany mają również wpływ na żywotność populacji. Próby przywrócenia nie były udane. Chinchilla chinchilla i Chinchilla lanigera były wcześniej uznawane za jeden gatunek, aż niektórzy autorzy uznali rozmiar i kolor między różnymi miejscowościami. Jednak dzikie populacje Chinchilla chinchilla są rzadkie, to może nie być możliwe zbadania kwestii taksonomicznych. Są one obecnie traktowane jako oddzielne gatunki na podstawie ekologicznych i morfologicznych danych ( IUCN, 1982 ). Gatunki mogły współistnieć w północnej części zasięgu Chinchilla lanigera i południowej w zakresie Chinchilla chinchilla ( Jimenez, 1996 ). 
Samiec hybrydy z dwóch gatunków jest bezpłodny, ale kobiety są płodne i mogą się kojarzyć z samcami obu gatunków. Jednak samiec z potomstwa z samicy hybrydy może być bezpłodny ( Morris, 1965 ).
Istnieją doniesienia o istnieniu gatunku z Boliwii, z Eduardo Avaroa National Reserve dla Andyjskich Zwierzęt ( N. Bernal os. Kom. ).
Dalsze badania nad reprodukcją i wzorce wpływające na gęstość osobniczą byłyby korzystne dla wysiłków przywrócenia gatunku w naturalnym środowisku ( "Ssak IUCN Red Data Book Część I", 1982; Jimenez, 1996; Nowak, 1999 ).


Chinchilla chinchilla 

W niewoli.
Obecnie hodowane są zarówno jako zwierzęta futerkowe na fermach, jako zwierzątka domowe oraz w ogrodach zoologicznych.
Dobrze rozmnażają się w warunkach wiwaryjnych. Przywiązują się do opiekunów.
Często są "eksponowane" wśród ssaków nocnych.
W Stanach Zjednoczonych, możliwe jest uratowanie Chinchilla chinchilla z osobników hodowanych w niewoli. Jednak próby wprowadzenia w naturalne środowisko okazało się fiaskiem.
Większość szynszyli hodowanych w Ameryce Południowej to Chinchilla chinchilla ( Morris, 1965 ).


siedlisko szynszyli na pustyni Atacama 



Szynszyla mała ( Chinchilla lanigera ) - ( Molina, 1782 ) - gryzoń z rodziny szynszylowatych ( Chinchillidae ),  z podrodziny Chinchillinae. Synonim Chinchilla brevicaudata lanigera.

Występuje  w Ameryce Południowej ( od północnego Chile wzdłuż podnóża Andów i gór nadbrzeżnych na południe do Talca i prawdopodobnie w Argentynie, w Prowincji Salta ).

Zamieszkuje jałowe, suche obszary górskie na wysokości od 3000 - 5000 m n.p.m. 


szynszyla mała ( Chinchilla lanigera ) - młody osobnik 

Aktywna w ciągu całego roku, od zmierzchu do świtu. W ciągu dnia chroni się w otworach i szczelinach wśród skał, w rumowiskach skalnych, jaskiniach czy grotach. Czasami zdarza się obserwować gatunek w ciągu dnia, w pełnym słońcu jak zwinnie porusza się wśród skał. 
Żyje w koloniach nawet do 100 osobników, obecnie nie znajduje się już tak licznych kolonii. Jednak częściej znajdowane są niewielkie grupy do 10 - 20 osobników.
Niewielki dymorfizm płciowy : samica jest zazwyczaj nieco większa i cięższa niż samiec. Waga samicy do 800 g, a samca tylko 500 g.
Długość ciała i głowy to 22,5 - 38 cm. Długość ogona to 7,5 - 15 cm. 
Posiada szeroką głowę, dość duże uszy i duże czarne oczy. Jej ciało jest małe, z bujnym ogonem, i jest pokryte gęstą, miękką sierścią, która izoluje w zimnych jałowych regionach górskich, gdzie występuje. Ogon jest aż do jednej trzeciej wielkości ciała. Jest owłosiony grubymi włoskami na powierzchni grzbietowej. Posiada długie, silne tylne nogi, które pozwalają biegać i zwinnie skakać. Po stronie grzbietowej ma ubarwienie koloru niebieskawego, perłowego lub brązowo-szarego. Brzuch jest żółtawy lub biały. 
Każdy włos ma zazwyczaj czarną końcówką, około 60 włosów wyrasta z jednego mieszka włosowego.
Gęste futro chroni szynszylę od niskich temperatur i zapobiega parowaniu wody. Włosy są luźno związane, więc szynszyla może uciec przed drapieżnikami, pozostawiając je z pyskiem pełnym włosów. Mimo iż gęste futro chroni przed utratą wody to gatunek poci się.
Narządy czuciowe są wysoko rozwinięte. Duże oczy mają pionowe szczeliny. Ucho zewnętrzne i środkowe są również duże. Szynszyla ma długie wibrysy, o długości 110 mm, po obu stronach górnej wargi.
Nocą gatunek wykorzystuje wibrysy, aby poruszać się w ciemności. Może  wykorzystywać swoje wąsy, aby ustalić, czy szczeliny skalne są wystarczająco szerokie dla przejścia. Jeśli wibrysy się nie zginają, szynszyla nie utknie.
Porusza się zwinnie i szybko zarówno między skałami jak i na nich.
W czasie żerowania potrafi usiąść na tylnych kończynach i przednimi łapkami dostarczać pokarm do pyszczka. 
Samice są bardzo agresywne w stosunku do innych samic i do samców w czasie rui ale rzadko dochodzi do walk.
Do komunikacji używa węchu, wzroku, słuchu, dotyku, postawy ciała oraz wokalizy. Wokaliza to głównie głośny krzyk alarmujący przed niebezpieczeństwem, podobny do gwizdu. Inne głosy to ciche gruchanie podczas kopulacji, syczenie czy też nawet plucie i strzykanie śliną.
Ostrzegawczymi sygnałami jest również warczenie, zgrzytanie zębami czy strzykanie moczem w kierunku intruza.
Jest wszystkożerna, chociaż ich dieta składa się jest głównie z nasion i traw, ale także zjada różne inne rośliny, owady i ptasie jaja jak są dostępne. 
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku, okresy rui występują co cztery tygodnie.
System krycia monogamiczny ale nie jest wykluczona poligamia, gdyż samice dominują nad samcami.
Ciąża trwa 111 dni. Samica rodzi 1 - 6 młodych w miocie ( średnio 2 ). 2 mioty w roku. Młode są dobrze rozwinięte w chwili narodzin i ważą do 35 gram. Są w pełni pokryte sierścią i mają otwarte oczy. Okres opieki samicy nad potomstwem to 6 - 8 tygodni. 
Samiec nie uczestniczy w opiece nad młodymi.
Samica agresywnie broni młodych przed intruzami plując lub strzykając moczem.
Dojrzałość płciową osiąga w wieku 5,5 - 8 miesięcy. Samica pierwszy miot rodzi średnio w 459 dniu życia.
Długość życia to około 10 lat, w niewoli do 20 lat. 

Chinchilla lanigera 

Opisane podgatunki :
- Chinchilla lanigera chinchilla - Meyen, 1833 - Chile - synonim Chinchilla chinchilla - traktowany jako synonim Chinchilla chinchilla laniger 
- Chinchilla lanigera lanigera - ( Molina, 1782 ) - północne prowincje Chile ( Rio Chuapa, andyjski region Copiapo ) - synonim Eriomys chinchilla 
- Chinchilla lanigera velligera - Prell, 1934 - Chile ( Rio Chuapa ) - synonim Chinchilla velligera - uznawany jako synonim Chinchilla lanigera (populacja lub forma )


Chinchilla lanigera 

Gatunek uznawany jako krytycznie zagrożony z powodu drastycznego spadku w przeszłości i trwającego spadku liczby osobników. Szacuje się, iż spadek ten wynosi ponad 90% populacji w ciągu ostatnich 15 lat. Populacje zostały wytępione i pozostał ułamek oryginalnej dystrybucji. Gatunek w dalszym ciągu znajduje się pod presją z powodu kontynuowanych nielegalnych polowań oraz zmniejszenia się jakości siedlisk.  Chinchilla lanigera jest notowana w kategorii A2ac.
Gatunek obecnie występuje od północnego Chile, wzdłuż podnóża Andów i gór nadbrzeżnych na południe do Talca ( Woods i Kilpatrick, 2005 ). Przypuszcza się, iż jego zasięg rozciąga się do Argentyny ( prowincja Salta ) ( Chebez, 1994 ), ale to musi być potwierdzone. Chinchilla lanigera była kiedyś powszechna, ale w 1996 roku znaleziono tylko 42 kolonie w środowisku naturalnym.  Liczba kolonii i ogólna liczba osobników maleje z upływem czasu ( Jimenez, 1996 ).
Obecne hipotezy wyjaśniające ten spadek, przedstawił Jimenez ( 1996 ).
Obejmują one : 
- bieżąca liczba osobników jest niższa niż minimalna wielkość populacji opłacalna dla długoterminowego przetrwania całej populacji 
- drapieżnictwo lisów wzrosło w ciągu ostatnich dziesięcioleci 
- późniejszy spadek jest spowodowany długotrwałymi abiotycznymi i / lub biotycznymi zmianami 
- trend może reprezentować fazę spadkową w długoterminowym cyklu naturalnych populacji gatunku
Gatunek ten jest zagrożony przez wiele lat w wyniku działalności człowieka, w tym kłusownictwo, polowanie, wypasu bydła i kóz, górnictwo i wypalanie drzew i krzewów na węgiel drzewny. Pomimo obecnych środków ochrony, populacje są nadal w spadku( Jimenez, 1996 ).
Ustawodawstwo w celu ochrony gatunku istnieje od 1929 roku, ale nie było skutecznie egzekwowane do momentu ustanowienia Reserva Nacional Las Chinchillas in Auco w Chile ( 1983 ) ( Jimenez, 1996 ). 
Gatunek ten został włączony do załącznika CITES I od 1977 roku.
Na gatunek polowano ze względu na ich luksusowe futro od 1900 roku. W tym czasie eksportowano z Chile około 500 tysięcy skór rocznie. Gęstość osobnicza obu gatunków była na tyle duża iż nikt nie myślał o jakiejkolwiek ochronie gatunku. Zwłaszcza, że płaszcz ze skóry mógł kosztować nawet około 100 000 $. Jednak okazało się wkrótce iż gatunek został praktycznie zdziesiątkowany.
Od 1975 roku, sprzedaż i handel skórami tego gatunku zostało ograniczone, jednak jest to trudne do wyegzekwowania. Konwencja o międzynarodowym handlu zagrożonymi gatunkami dzikiej fauny i flory wymieniono wszystkie gatunki szynszyla w dodatku 1, wprowadzając międzynarodowy handel zwierzętami i ich skórek nielegalnych wśród wszystkich narodów osoby podpisującej.


skórki szynszyli 

Obecnie szacowana liczba osobników żyjących w warunkach naturalnych nie przekracza około 10 000 osobników i stale maleje.
Główne zagrożenie stanowi niszczenie siedlisk oraz wypalanie krzewów ( Balsamocarpon brevifolium ) w celu uzyskania węgla drzewnego na niższych wysokościach. Polowanie i kłusownictwo w odległych pasmach Andów jest trudne do monitorowania. Z tego powodu kontrola stanu populacji też jest  trudna.
Na tego gryzonia polowano już w przedkolumbijskiej Ameryce, zabijany był dla mięsa i skór przez Inków i innych rdzennych mieszkańców Ameryki. Chinchilla lanigera była na tyle liczebna w tym czasie, że jeden z autorów  poinformował, iż można było zobaczyć do 1000 zwierząt w jeden dzień. 
Ostatnie szacunki wskazują iż gatunek staje się coraz bardziej izolowany przez utratę siedlisk.
Bez interwencji człowieka gatunkowi nie uda się przetrwać ani odzyskać gęstości osobniczej potrzebnej do samodzielnego przetrwania.
Reintrodukcja gatunku do tej pory nie była udana. Oczekuje się, że środki ochronne będą stosowane z powodzeniem w celu ochrony tego gatunku i pozwolą zwiększyć gęstość osobniczą pozwalającą przynieść go z powrotem ze skraju wyginięcia w środowisku naturalnym. 


Chinchilla lanigera 

W niewoli od końca XIX wieku ale praktycznie hodowla rozpoczęła się w 1920 roku.  
Chinchilla lanigera hodowana jest na fermach zwierząt futerkowych, w hodowli amatorskiej i ogrodach zoologicznych.
Odżywia się w hodowli gotowymi mieszankami dla gryzoni, suszonymi owocami, orzechami, marchwią i zielonymi warzywami.
Sezon rozrodczy w zależności od lokalizacji. Na półkuli północnej sezon rozrodczy od listopada do maja a na półkuli południowej od maja do listopada.
Dwa mioty w roku z 2 - 3 młodych. Udomowione szynszyle są bardzo towarzyskie i mogą być przez dotyk oswojone do zabawy i interakcji z ich opiekunem. Wielu opiekunów opisuje szynszylę jako mądrzejszą niż przeciętny królik i bardziej zabawne niż szczury.
Gatunek jest znany z zapamiętywania trasy poruszania się ale jest bardzo nieśmiały i bardzo ufny w stosunku do opiekuna.   

Chinchilla lanigera  

Chinchilla lanigera 

rycina - dwa gatunki szynszyli : u góry : Chinchilla chinchilla ; u dołu : Chinchilla lanigera 

krzew Balsamocarpon brevifolium 

















 Opracowano na podstawie :
animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia i wiedzy własnej.
Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych




  








KRS 0000069730