sobota, 29 listopada 2014

Nosorożec sumatrzański ( Dicerorhinus sumatrensis ) - krytycznie zagrożony gatunek z Azji Południowo-Wschodniej. Główne przyczyny możliwego wyginięcia oraz próby ratowania gatunku przez społeczność międzynarodową.





tygrys sumatrzański ( Panthera tigris sumatrae )


Nosorożec sumatrzański ( Dicerorhinus sumatrensis )  (G, Fischer, 1814) - ssak z rzędu nieparzystokopytnych ( Perissodactyla ), z rodziny nosorożców ( Rhinocerotidae ). Synonim Rhinoceros sumatrensis - Didermocerus sumatrensis. 

Historycznie występował w południowej i południowo-wschodniej Azji. Obecnie jedynie w Azji Południowo-Wschodniej. 
Jego dystrybucja obejmowała od podnóża Himalajów ( Bhutan, północno-wschodnie Indie, południowe Chiny - Yunnan, Birmę, Tajlandię, Wietnam, Laos, Kambodżę, Malezję i Indonezję ). Obecnie prawdopodobnie północną Birmę, na pewno Półwysep Malajski, Sumatrę i Borneo.

nosorożec sumatrzański ( Dicerorhinus sumatrensis )

Zamieszkuje tropikalne deszczowe lasy nizinne i górskie, od czasu do czasu pojawia się na obrzeżach lasów oraz we wtórnym tropikalnym lesie. W pobliżu źródeł wody oraz solnych lizawek. W czasie powodzi na nizinach przenosi się na wyższe tereny, od poziomu morza do 2500 m n.p.m. 

Dicerorhinus sumatrensis sumatrensis 

Typowy samotnik, w pary łączy się w okresie rui. Samica do chwili usamodzielnienia się młodego przebywa z nim. 
Aktywny w ciągu całego roku, głównie od zmierzchu do świtu. Dzień spędza w gęstwinie leśnej lub błotnistej kałuży, którą często pogłębia. 
Jest terytorialny, zakres terytorium samca to około 5000 ha, samicy to 500 - 1500 ha. Terytoria zachodzą na siebie, jednak obie płcie oprócz rui starają się siebie unikać.
Dobowe ruchy to poszukiwanie pokarmu, kąpiel w błotnistej kałuży lub wyszukanie bezpiecznego schronienia w gęstwinie leśnej. Jest to kilka kilometrów na dobę. Dłuższe wędrówki odbywają obie płcie do lizawek, może to być ponad 5 - 10 kilometrów. Samce też wędrują sprawdzając swoje terytorium i je oznaczając. 
Obie płcie oznaczają swoje szlaki komunikacyjne i terytorium kałem, moczem i grudkami gleby. Ślady służą jako sygnały wizualne i zapachowe dla innych osobników swojego gatunku. Najpopularniejszym oznakowaniem jest odsłonięcie gleby, wykonany tylnymi nogami. Odchody są składane w stogi a mocz rozpylany na otaczającą roślinność. Również skręcanie i łamanie młodych drzewek służy do oznakowania rewiru. Szlaki komunikacyjne to wydeptane ścieżki w gęstwinie roślin.
Osobnik zagrożony przez człowieka spryskuje rośliny dużą ilością moczu oraz kału. Samica z młodym próbuje odwrócić uwagę od młodego, aby ten mógł ukryć się w gęstwinie roślin a sama agresywnie odstrasza człowieka. 
Dicerorhinus sumatrensis jest najmniejszym z pięciu gatunków nosorożców  żyjących na świecie.  Długość ciała 236 - 318 cm a wysokość w kłębie 112 - 145 cm. Waga do 1000 kg.
Gatunek można łatwo rozpoznać po dwóch głębokich fałdach skórnych otaczających ciało między nogami i tułowiem i jego grubej sierści o krótkich sztywnych włosach. Dwa rogi zdobią pysk, choć przedni róg jest o wiele bardziej widoczny niż róg bliżej nosa. Drugi róg może być tak krótki, że rzadko pomiar wynosi więcej niż 10 centymetrów. Wydaje się często, że jest jednorożny gdyż pierwszy róg osiąga do 30 centymetrów. 
Jego gruba skóra ma średnio 16 mm grubości.  
Kufa jest zaokrąglona i pognieciona. U osobników dorosłych, kolor ciała jest zazwyczaj ciemno - szary lub brązowy. 
W czasie upałów osobnik spędza większość czasu tarzając się w kałużach wody deszczowej lub błotnistych dołach. Kałuże lub doły często sam wykopuje lub je pogłębia. Usuwa też często otaczającą roślinność, w której się tarza zapewniając sobie miejsce do odpoczynku. Zachowania te uważane są jako chłodzące lub jako ochrona przeciwko owadom. 
Jest bardzo zwinnym pomimo wagi zwierzęciem. Doskonale się wspina oraz dobrze pływa. Ze względu na rzadkość występowania jego obecność stwierdza się na podstawie śladów i tuneli w gęstwinie leśnej, które osobniki przechodząc pozostawiają za sobą.  
Na poszukiwanie pokarmu wyrusza po zmierzchu i przed świtem. Jest roślinożerny. Zjada owoce, pędy bambusa, liście, młode drzewka, gałązki i korę. Czasami zjada także korzenie roślin. Dobowe spożycie pokarmu u dorosłych osobników to średnio 50 kg.

nosorożec sumatrzański w błotnistej kąpieli

Sezon rozrodczy prawdopodobnie w okresie suszy. Samiec w poszukiwaniu samicy w rui, wkracza na jej terytorium. Kopulacji w warunkach naturalnych nie zaobserwowano. Prawdopodobnie jeden samiec może kopulować z kilkoma samicami mającymi rewiry w pobliżu jego terytorium. System krycia poligamiczny ale może występować monogamia. 
Okres ciąży szacuje się na 12 - 16 miesięcy, ale prawdopodobnie jest to 15 - 16 miesięcy. Samica rodzi od października do maja ( największa liczba porodów ) w okresie największych opadów deszczu. W miocie rodzi się 1 młode bardzo rzadko 2. Po urodzeniu młode ma około 60 cm wysokości, 90 cm długości i waży około 25 kg. Jego sierść jest krótka, ostra i czarna. Po kilku tygodniach staje się długa i kudłata. W ciągu kilku pierwszych dni po urodzeniu młode jest ukryte w gęstej roślinności w pobliżu lizawki solnej. Po 2 miesiącach od narodzin młode podejmuje wędrówki z samicą.  W wieku 16 - 17 miesięcy młode jest odstawiane ale przebywa w pobliżu samicy na jej terytorium.
Rozproszenie następuje w wieku 4 - 7 lat przed osiągnięciem dojrzałości płciowej.
Samica między następną ciążą ma 3 - 4 lata przerwy.
Dojrzałość płciową osiąga samica w wieku 6 - 7 lat, a samiec w wieku 10 lat.
Żyje w warunkach naturalnych do 35 lat ( średnio 32 lata ), w niewoli do 32,7 lat.
  
Dicerorhinus sumatrensis harrissoni

Opisane podgatunki :
- Dicerorhinus sumatrensis blythii - Gray, 1873 - Birma - synonim Ceratorhinus blythii - traktowany jako synonim Dicerorhinus sumatrensis - błędny podgatunek w starej taksonomii 
- Dicerorhinus sumatrensis eugenei - Sody, 1946 - środkowa Sumatra ( Padang Caves - holocen ) - wymarły
- nosorożec sumatrzański wschodni, nosorożec sumatrzański z Borneo -Dicerorhinus sumatrensis harrissoni - (Groves, 1965) - Malezja ( Borneo - Sabah, Sarawak ), Indonezja ( Borneo - Kalimantan ) - krytycznie zagrożony
- nosorożec sumatrzański północny - Dicerorhinus sumatrensis lasiotis - Buckland, 1872 - północne Indie, Bhutan, Bangladesz, Birma - synonim Rhinoceros lasiotis - Ceratorhinus lasiotis - Didermocerus sumatrensis lasiotis -  prawdopodobnie wymarły
- nosorożec sumatrzański malajski - Dicerorhinus sumatrensis niger - Gray, 1873 - Półwysep Malajski - synonim Ceratorhinus niger - traktowany jako synonim Dicerorhinus sumatrensis blythi
- nosorożec sumatrzański zachodni - Dicerorhinus sumatrensis sumatrensis - (G, Fischer, 1814) - Tajlandia, Półwysep Malajski, Indonezja ( Sumatra ) - synonim Didermocerus sumatrensis sumatrensis - krytycznie zagrożony 
Uwagi  taksonomiczne : obecnie wyróżnia się trzy podgatunki: Dicerorhinus sumatrensis lasiotis (prawdopodobnie wymarły), Dicerorhinus sumatrensis sumatrensis i Dicerorhinus sumatrensis harrissoni.

Dicerorhinus sumatrensis - dwa osobniki w hodowli

Gatunek uznawany za krytycznie zagrożony na skutek bardzo poważnych spadków większych niż 80% od ponad trzech pokoleń (długość generacji szacuje się na 20 lat); a ponieważ jego wielkość populacji szacuje się na mniej niż 250 dorosłych osobników i oczekiwana jest kontynuacja spadku o co najmniej 25% w ciągu jednego pokolenia.
Wielkość populacji szacuje się na mniej niż 250 dorosłych osobników, a subpopulacje są nie większe niż 50 osobników i są w ciągłym spadku. 
Podgatunek Dicerorhinus sumatrensis lasiotis dawniej występował w Indiach, Bhutanie, Bangladeszu i Birmie (Nowak, 1999). Wymarły podgatunek jest w trzech pierwszych krajach, ale istnieje możliwość, że populacje pozostają w północnej Birmie. 
Podgatunek Dicerorhinus sumatrensis harrissoni dawniej występował na całej wyspie Borneo. Obecnie gatunek występuje tylko w Sabah (Malezja), choć kilka osobników może jeszcze przetrwać w Sarawak (Malezja) i Kalimantan (Indonezja) (Meyaard, 1986). 
Podgatunek Dicerorhinus sumatrensis sumatrensis dawniej występował w Tajlandii i na Półwyspie Malajskim, Sumatrze (Indonezja). Obecnie podgatunek występuje tylko w części Sumatry i półwyspowej Malezji (Foose & wsp. 1997). 

Dicerorhinus sumatrensis harrissoni

Całkowita populacja szacowana jest na mniej niż 275 osobników, choć prawdopodobnie ponad 220. Do początku 1990 roku liczba malała w szybkim tempie z szacowanych strat lub więcej niż  50% populacji na dekadę (Foose i van Strien 1997) . W ciągu ostatniej dekady spadek został zatrzymany lub spowolniony w większości dużych populacji z powodu lepszej ochrony, ale zwierzęta nadal giną w małych populacjach szczątkowych. 
Podgatunek Dicerorhinus sumatrensis sumatrensis obecnie występuje głównie na Sumatrze, gdzie znajduje się 170 do 230 osobników.  Jego największe populacje pozostały w Bukit Barisan Selata, Way Kambas i Parku Narodowym Gunung Leuser (Foose i in., 1997). Około 60 do 80 osobników w Gunung Leuser, około 60 do 80 Bukit Barisan Selatan i 15-25 w Way Kambas, z niektórych lokalnych raportów na temat nosorożców wynika, że  występują poza obszarami chronionymi w prowincji Aceh (Sectionov i Waladi ). 
Istnieje również kilka małych, niezdolnych do życia osobników, w tym nie więcej niż kilka osób w Kerinci-Seblat Parku Narodowym. 
Niektóre populacje maleją z powodu kłusownictwa, z bardzo dużymi spadkami w niektórych obszarach (Sectionov i Waladi ).
Kłusownictwo przestało zagrażać  w Bukit Barisan Selata i Way Kambas Parkach Narodowych w ostatnim czasie (Sectionov i Waladi ). 
Populacje z Półwyspu Malajskiego są teraz bardzo małe, ale gatunek ten prawdopodobnie przetrwa w Park Narodowym Taman Negara w obszarze Tamon Besor / Belum. Jednak prawdopodobnie nie przetrwa w Endau Rompin National Park (Malaysia). 
Większość z nielicznych osobników podgatunku Dicerorhinus sumatrensis  harrissoni występuje w Tabin National Park w Sabah (Malezja), a niektóre również w Danum Valley (także w Sabah). Łączna liczba ludności w Sabah jest prawdopodobnie około 50 osobników. Dwuletnia ankieta od 2000-2002 roku wykazała 6 poznanych osobników, 10 prawdopodobnych osobników i dodatkowych 35 możliwych (Van Strien, 2005). 
Stan populacji podgatunku Dicerorhinus sumatrensis lasiotis jest nieznana, z bardzo lekką możliwością, że niewielka liczba osobników przetrwała w Lassai Tract w Birmie. 

Dicerorhinus sumatrensis - osobniki w hodowli

Istnieje ponad 20 zwierząt w niewoli, głównie w Indonezji i Malezji, z niewielką liczbą w Stanach Zjednoczonych.

Dicerorhinus sumatrensis - samica z młodym

Duże zagrożenie: dwa główne zagrożenia to kłusownictwo i zmniejszona żywotność populacji. Polowanie jest napędzane głównie przez popyt na rzekomo właściwości lecznicze rogów nosorożców i innych części ich ciał, które są wysoko cenione w tradycyjnej medycynie azjatyckiej. Wiele części jego ciała jest uważane za afrodyzjak i że posiada właściwości lecznicze, ale jego charakterystyczny róg ma największy popyt. Róg kończy jako sproszkowany składnik w lekach lub jest artystycznie rzeźbiony.  Przez wiele wieków nadmierne polowania zmniejszyły dawne populacje i ich zasięg. Gatunek ten jest obecnie tak zmniejszony, że istnieją bardzo małe liczby osobników w każdym obszarze, gdzie wciąż przetrwał.
W rezultacie rozmnażanie jest rzadkie wraz z  udanymi porodami w wielu populacjach, dochodzi do ciężkiego ryzyka depresji inbredowej ( wsobnej ) ( J. Payne ). Oznacza to, że śmierć jednego osobnika przybliża gatunek do wyginięcia.  
Gatunek jest często określony jako wrażliwy na zakłócenia siedlisk (van Strien, 1986), ale wydobycie drewna jest mało lub nie ma znaczenia dla gatunku, jednak to jest na tyle silne, aby wytrzymać mniej lub bardziej dowolny stan lasów (J. Payne ).

Akcje ochronne : Gatunek został umieszczony w Załączniku CITES I od 1975 roku i prawnie chroniony we wszystkich krajach zasięgu. 
Obszerny międzynarodowy program dla ochrony tego gatunku jest realizowany i prowadzone są działania w Indonezji i Malezji. Głównymi celami jest tworzenie i wdrażanie efektywnych zespołów zwalczania kłusownictwa oraz zapewnienie zdolności koordynacji zarządzania i utrzymania programu. Jednostki ochrony Rhino (RPU) zatrzymują siłą kłusownictwo na Sumatrze. Wiele organizacji jest zaangażowanych w tych jednostkach, w tym rząd Indonezji (Sectionov i Waladi ). Rozbudowa i wzmocnienie programów zwalczania kłusownictwa jest priorytetem, jeśli ten gatunek ma przetrwać. 
Istnieją również bieżące wysiłki na rzecz rozwoju zarządzanych ośrodków hodowli tego gatunku w Indonezji i Malezji. Nie było ostatnio postępów w niewoli technik hodowlanych dla tego gatunku. Jednak były udane narodziny w zoo w Cincinnati ( U.S.A. ) w 2001 i 2004 (Khan i in., 2004). Jeden z tych młodych przeniesiony został z powrotem do ośrodka hodowlanego na Sumatrze. 
Wysiłki w celu zachowania nosorożca sumatrzańskiego w przeszłości nie okazały się skuteczne. Drogie programy podejmowane w latach 1980 i 1990 w celu chwytywania dzikich nosorożców i przenoszenia ich do ośrodków hodowlanych na całym świecie, została uznana przez wielu za fatalny.
Wiele z schwytanych nosorożców zginęło i tylko ostatnio (w 2001 i 2004 roku)  w ramach programów hodowlanych w niewoli były udane porody. Dziś wielu naukowców uważa, że chwytanie więcej nosorożców dla programu hodowlanego może doprowadzić gatunek do wyginięcia. Dlatego skupiono się na programie antykłusowniczym i ochronie siedlisk. 
Sondaże przeprowadzone przez WWF, Sabah Wildlife Department (SWD) i Fundację Sabah (SF) pozwoliły znaleźć największą znaną populację nosorożca sumatrzańskiego z wyspy Borneo. Wspólnie prowadzona jest jednostka monitorowania nosorożców, aby zapobiec kłusownictwu. 
WWF współpracuje także z lokalnymi rolnikami, przedsiębiorstwami rolnymi i rządem aby zatrzymać konwersję ponad 7722 km2 lasu przed wycinką drewna i plantacji oleju palmowego między Kinabatangan i Sebuku Sembakung. Zniszczenie tego lasu, prawdopodobnie doprowadziłoby do kłusownictwa pozostałych sumatrzańskich nosorożców w okolicy.
W Bukit Barisan Selatan Parku Narodowym gdzie, znajduje się krytycznie zagrożona populacja 60-80 osobników nosorożca sumatrzańskiego, którym  grozi konwersja lasu pod uprawy po obu stronach wschodnich i zachodnich gór w centralnej części wyspy. Bukit Barisan Selatan National Park na Sumatrze z powodu nielegalnego wyrębu traci zalesienie z powodu zamiany lasu w plantacje kawy i ryżu przez nielegalnych osadników.
WWF współpracuje z urzędnikami parku, aby zebrać dane populacyjne i ze społecznościami lokalnymi w celu powstrzymania wylesiania oraz zachowanie i przywracanie naturalnych siedlisk. Wspieramy także antykłusownicze wysiłki w parku. WWF stara się zabezpieczyć przyszłość nosorożca sumatrzańskiego i jego siedlisk poprzez podejście oparte o krajobraz, który wykracza poza izolowany obszar chroniony. 
WWF i TRAFFIC to największa na świecie sieć monitoringu handlu dzikimi zwierzętami, monitorowanie nielegalnego handlu rogami nosorożca, patrole i fundusz antykłusowniczy oraz obsługa sieci wywiadowczych w strategicznych miejscach, aby zapobiec wykorzystywaniu nosorożców w handlu międzynarodowym.
Popyt na róg nosorożca w zamożnych społecznościach azjatyckich rośnie. Kłusownictwo jest bardzo realne zagrożeniem dla wszystkich populacji nosorożca sumatrzańskiego. Rosnący popyt w krajach takich jak Wietnam, gdzie róg nosorożca uważany jest za lek na raka. Popyt wzmaga kłusownictwo mimo wysiłków międzynarodowej społeczności. 
Badania ruchu, przez największą na świecie sieć monitoringu handlu dzikimi zwierzętami i WWF pokazują, że korzystanie z rogów nosorożca w tradycyjnej medycynie nadal występuje w wielu krajach.
Bukit Barisan Selatan National Park na Sumatrze jest obszarem z jedną, z największych populacji nosorożców sumatrzańskich, ale z powodu nielegalnego wyrębu traci zalesienie z powodu zamiany w plantacje kawy i ryżu przez nielegalnych osadników.
Istnieje potrzeba dalszych badań w północnej Birmie, aby określić stan  pozostałych populacji.

W niewoli - w ramach programów hodowlanych.
Ośrodki hodowlane i ogrody zoologiczne w Malezji, Indonezji i U.S.A.
Udana hodowla w Cincinnati ( U.S.A. ).
Dożywa do 32,7 lat.

Dicerorhinus sumatrensis harrissoni - osobnik w hodowli - Lok Kawi Wildlife Park ( Borneo ) 




Opracowano na podstawie :
animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia i wiedzy własnej.
Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.














Brak komentarzy:

Prześlij komentarz


KRS 0000069730