Beszamel i spółka bez ograniczeń: Australia i jej środowisko naturalne

Jest to najmniejszy kontynent, położony na południowej półkuli. Od południa i zachodu oblany wodami Oceanu Indyjskiego a od północy i wschodu przybrzeżnymi morzami Oceanu Spokojnego ( Arafura, Timor, Koralowe, Tasmana ).
Kontynent odznacza się dużą zwartością i słabym rozczłonkowaniem.
Tylko dwie wielkie zatoki : na północy Karpentaria i na południu Wielka Australijska wcinają się w głąb lądu.
Wybrzeża trudno dostępne. Na północy nizinne i bagienne. Na północnym-zachodzie i wschodzie riasowe. Na południu klifowe a wzdłuż północno-wschodniego wybrzeża ciągnie się na długości ponad 2 000 km największa bariera koralowa Ziemi czyli Wielka Rafa Koralowa.

Zaglossus bartoni

Jest to najbardziej równinny kontynent Ziemi.
Średnia wysokość to około 300 m n.p.m. Najwyższy szczyt - Góra Kościuszki to 2228 m n.p.m. a najniższym punktem jest jezioro Eyre położone 16 m p.p.m.
2/3 powierzchni kontynentu zajmuje Wyżyna Zachodnia ( wysokość 300 - 600 m n.p.m. ) z rozległymi pustyniami ( Wielką Piaszczystą, Gibsona, Wielką Wiktorii ).
Pomiędzy Zatoką Karpentaria na północy a ujściem rzeki Murray na południu rozciąga się aluwialna Nizina Środkowoaustralijska, która jest pocięta gęstą siecią okresowo płynących cieków ( tzw. creeks ) z depresją jeziora Eyre w południowej jej części.
Wzdłuż wschodniego wybrzeża od Przylądka Jork aż po Tasmanię ciągną się Wielkie Góry Wododziałowe. Góry te są silnie rozczłonkowane, opadają one stromo ku nadbrzeżnej nizinie. W ich południowej części znajdują się Alpy Australijskie z ich najwyższym szczytem Górą Kościuszki ( 2228 m n.p.m. ).

12 Apostles - Victoria

El Questro Wilderness Park

Klimat Australii jest w przeważającej części zwrotnikowy kontynentalny suchy lub wybitnie suchy. W części wschodniej kontynentu poza barierą gór - wilgotny. Północna część kontynentu leży w strefie klimatów równikowych. Południowo-zachodnie i południowo-wschodnie krańce kontynentu mają klimat podzwrotnikowy morski ( typu śródziemnomorskiego ).

Daintree Rainforest

80% powierzchni kontynentu otrzymuje średnio mniej niż 600 mm opadów rocznie. Najniższe opady występują w rejonie jeziora Eyre - około 100 mm rocznie. Najwyższa suma rocznych opadów przypada na Tasmanię - nawet 4000 mm .
Średnia temperatura w najchłodniejszym miesiącu - lipiec wynosi 20 - 25 stopni Celsjusza, tylko w południowo-wschodniej części Australii i na Tasmanii spada poniżej 10 stopni Celsjusza. Średnia temperatura w najcieplejszym miesiącu - styczeń wynosi w północno-zachodniej Australii 34 stopnie Celsjusza.

Kangaroo Island - Południowa Australia

Kontynent jest najuboższy w zasoby wodne. Okresowo występują długotrwałe susze jak np. w latach 1895 - 1903, 1958 - 1968 czy 1982 - 1983.
Obszary bezodpływowe zajmują około 60% powierzchni kontynentu. Bardzo liczne są suche koryta lub łożyska wypełniające się wyłącznie w porze deszczów i po tym okresie stopniowo tracą wodę w piaskach lub w skalnej zwietrzelinie.
Jedyny rozwinięty system rzeczny tworzą rzeki Murray - Darling zasilany przez zanikające w okresie suszy dopływy. System ten należy do zlewiska Oceanu Indyjskiego. Największe jeziora Eyre, Torrens i Gairdner w porze suchej pokrywają się warstwą soli. Liczne jeziora Wyżyny Zachodniej wypełniają się wodą jedynie w okresie deszczy.
Duże znaczenie mają podziemne zbiorniki wodne ( Wielki Basen Artezyjski ), są to wody artezyjskie lub subartezyjskie, silnie zmineralizowane, mające często podwyższoną temperaturę i wypływające na powierzchnię na nie których terenach samoczynnie.

Mary River - Kakadu National Park - Terytorium Północne

Pieman River - Tasmania

Świat roślinny stanowi osobne państwo roślinne - Australis.
Jest to swoista flora z dużą liczbą endemitów ( około 750 gatunków eukaliptusów i 450 gatunków akacji ).
Większość zbiorowisk roślinnych to formacje charakterystyczne dla klimatów suchych.
Wnętrze kontynentu zajmują piaszczyste pustynie ( bez roślinności ) oraz półpustynie porośnięte często słonoroślami lub kolczastymi krzewinkami ( karłowate akacje, eukaliptusy, kazuaryny i inne ) tworzące tzw. skrub. Pustynie i półpustynie przechodzą zwłaszcza na północy w stepy porośnięte twardolistną trawą. Dalej na północy stepy przechodzą w sawanny porośnięte trawami, skupiskami krzewów i drzew. Jeszcze dalej ku północy sawanny przechodzą w monsunowe lasy.
Wybrzeża południowo-wschodnie i południowo-zachodnie są porośnięte lasami wawrzynolistnymi i zimozielonymi zaroślami.
Wschodnia część kontynentu czyli obszary o dużych opadach ( głównie Półwysep Jork ) są porośnięte wiecznie zielonymi lasami podrównikowymi. Północne wybrzeże porośnięte jest namorzynami.
W górach występują wiecznie zielone lasy araukarii i buka południowego a najwyższe wzniesienia Alp Australijskich porasta roślinność alpejska.
Plagą dla rodzimej roślinności stała się zawleczona przez białego człowieka opuncja.

kangur rudy ( Macropus rufus )

para koali ( Phascolarctos cinereus ) w czasie sezonu godowego

Świat zwierzęcy Australii i Tasmanii oraz Nowej Gwinei tworzy zoogeograficzną Krainę Australijską.
Fauna kontynentu wytworzyła się wskutek wczesnego odizolowania od reszty kontynentów ( od początku trzeciorzędu ).
Na skutek izolacji przetrwały tu najstarsze ssaki ( stekowce - dziobak i kolczatki ).
Innym rzędem ssaków, który na skutek izolacji i braku konkurencji ze strony ssaków łożyskowych ewoluował w różnorodne formy są torbacze ( kangury, pałanki, wombaty, koala, niełazy i inne ).
Jedynymi łożyskowcami są nietoperze, nieliczne gryzonie, dingo i człowiek.
Na skutek wprowadzenia przez białego człowieka gatunków inwazyjnych wiele rodzimych gatunków ssaków ( głównie torbacze i endemiczne gryzonie ) jest zagrożonych a wilk workowaty ( Thylacinus cynocephalus ) jest uznany za gatunek wymarły.

Wiele gatunków inwazyjnych, które biały człowiek wprowadził na kontynent australijski stało się prawdziwą plagą i zagrożeniem nie tylko dla rodzimych gatunków ale również dla gatunków hodowanych.
Królik ( Oryctolagus cuniculus ) - dopiero w latach 50-60 tych udało się opanować populację tego zajęczaka dzięki myksomatozie chorobie sprowadzonej z Europy.
Lis rudy ( Vulpes vulpes ) i kot domowy ( Felis catus ) są bezlitośnie tępione.
Zdziczały dromader ( Camelus dromedarius ) jest chwytany i eksportowany na Półwysep Arabski ( Zjednoczone Emiraty Arabskie oraz Arabia Saudyjska ).
Bawół azjatycki ( Bubalus bubalis ), dzik ( Sus scrofa ), koń ( Equus caballus ) - gatunki te są eksploatowane i eksportowane ( poluje się na nie dla mięsa ).

bawół azjatycki ( Bubalus bubalis ) - na rozlewiskach w Kakadu National Park

Ornitofauna jest bardzo bogata i reprezentowana przez liczne rzędy i rodziny.
Do charakterystycznych ptaków należą ( emu, kazuary, nogale, lirogony, papugi, altanniki, kukabury, cudowronki ).

emu ( Dromaius novaehollandiae )

Liczne są gady z najbardziej znanym krokodylem różańcowym ( Crocodylus porosus ) oraz jednym z bardziej jadowitych gatunków węży tajpanem ( Oxyuranus microlepidotus ).
W wodach morskich zwłaszcza na Wielkiej Rafie Koralowej żyje wiele gatunków węży morskich. Jedną z bardziej znanych jaszczurek jest moloch straszliwy ( Moloch horridus ) . Dużą grupę stanowią warany.
Płazy są mniej licznie reprezentowane ale żaby i ropuchy mają swoich przedstawicieli.
W ichtiofaunie występuje ryba dwudyszna - endemiczny rogoząb australijski ( Neoceratodus forsteri ). Liczna jest rodzina ateryntowatych a prawdziwą osobliwością i rzadkością jest słodkowodna ryba piła ( Pristis clavata ).

para Dacelo leachii

Człowiek do Australii przybył z Azji Południowo-Wschodniej ( około 40 tysięcy lat temu ) w górnym plejstocenie. Razem z nim przybył dingo ( Canis lupus dingo ). Pierwotnie był to gatunek oswojony i towarzyszący ludziom. Dopiero na skutek sprzyjających okoliczności ponownie zdziczał, chociaż ponownie około 5000 lat temu oswajano dingo i używano go przy polowaniach.