Jeżozwierze Starego Świata. Rodzina Hystricidae - przegląd gatunków. Część VI.

Rodzaj Atherurus

Jeżatka afrykańska ( Atherurus africanus ) gryzoń z rodziny jeżozwierzy ( Hystricidae ).

Występuje w równikowej Afryce ( Kenia, Gambia, Senegal, Gwinea, Sierra Leone, Liberia, Benin, Wybrzeże Kości Słoniowej, Togo, Ghana, Gwinea Równikowa, wyspa Bioko, Gabon, Kongo, Demokratyczna Republika Konga, Kamerun, Uganda, południowy Sudan ).

Zamieszkuje tropikalne lasy deszczowe i lasy wzdłuż cieków wodnych do wysokości 3000 m n.p.m.

jeżatka afrykańska ( Atherurus africanus ) - w warunkach zoo

Aktywna od zmierzchu do świtu w ciągu całego roku, podczas widnych nocy ( pełnia księżyca ) nie opuszcza kryjówki.

Na kryjówki wybiera powalone drzewa, jamy i zagłębienia pod korzeniami drzew, dziuple u podstawy drzew, jaskinie i szczeliny skalne, termitiery, opuszczone nory innych gatunków. Nie kopie samodzielnie nor.

Żyje w grupach rodzinnych 6 - 8 osobników. Jeśli siedlisko wykazuje duże zasoby pokarmowe w pobliżu żyje kilka grup rodzinnych do 20 - 30 osobników.

Prowadzi naziemny tryb życia ale dobrze wspina się na drzewa i pływa.

Każda grupa rodzinna zajmuje określone terytorium.

Zaniepokojona stroszy kolce dzięki czemu wygląd ciała jest dwukrotnie większy niż rzeczywisty, równocześnie grzechocze ogonem i tupie stopami. Jeśli napastnik się nie wycofa, odwraca się tyłem i cofa się w kierunku napastnika z nastroszonymi kolcami.

Pokarmu poszukuje głównie za pomocą węchu. Jeżeli siedlisko ma ograniczony zasób pokarmu, często je opuszcza i przenosi gdzie indziej.

Odżywia się głównie pokarmem roślinnym : bulwy, cebule, kłącza, korzenie, nasiona, owoce, jagody, korę drzew i krzewów, warstwę kambium drzew. Rzadko zjada padlinę.

Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. System krycia monogamiczny.

Samica przed kopulacją przyciąga kolce do ciała i podnosi ogon.

Ciąża trwa 100 - 110 dni. Samica rodzi 1 czasem 2 młodych. Może być 2 mioty w sezonie.

Młode rodzi się z otwartymi oczami i posiada zęby, jego ciało jest porośnięte sierścią. Kolce wyrastają w ciągu 2 - 3 tygodni. Okres laktacji to około 2 miesiące, chociaż młode po 2 - 3 tygodniach może przyjmować stały pokarm. Odstawienie następuje po 6 - 7 miesiącach.

Dojrzałość osiąga w wieku 18 - 24 miesięcy.

Żyje 15 lat.

    Atherurus africanus

Opisane podgatunki :

- Atherurus africanus africanus - Afryka Zachodnia 

- Atherurus africanus armata - Gambia, Senegal, Gabon? - synonim Atherurus armata - uznawany za tożsamy z Atherurus africanus africanus

- Atherurus africanus burrowsi - Demokratyczna Republika Konga ( wzdłuż rzeki Aruwimi ) - synonim Atherurus burrowsi - uznawany za tożsamy z Atherurus africanus africanus

- Atherurus africanus centralis - północno-wschodnia część Demokratycznej Republiki Konga ( dorzecze rzeki Konga, Niangaga ), północne Kongo - synonim Atherurus centralis - uznawany za tożsamy z Atherurus africanus africanus

  para jeżatek afrykańskich ( Atherurus africanus )

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na szeroką dystrybucję i prawdopodobieństwo dużych populacji.

Zagrożenie stanowi polowanie na gatunek dla mięsa i duży udział w handlu tym mięsem.

Wymaga starannego monitorowania na lokalnych rynkach z dziczyzną. 

W Gabonie, Nigerii, Kamerunie i Kongo należy do uprzywilejowanych gatunków ( dziczyzny ) na lokalnych rynkach mięsnych ( Jori i wsp. 1998 ). W Gwinei Równikowej badania wykazały, że połowę dostarczanych tusz na rynki mięsne stanowi jeżatka afrykańska i dujker modry ( Cephalophus monticola ) ( Fa i wsp. 1995, Jori i wsp. 1998 ). Wiadomo też, że mięso jeżatki jest najdroższe w wielu afrykańskich miastach.

Rejestrowany z wielu obszarów chronionych, w tym z Comoe National Park ( Wybrzeże Kości Słoniowej ) i National Park of Upper Niger ( Gwinea ).

Zostały przeprowadzone szerokie badania na poziomie zbiorów ( Jori i wsp. 1998 ).

Tępiony jako szkodnik upraw rolnych.

Hodowla w Gabonie gatunku na mięso ( Jori i wsp. 1998 ) nie przynosi spodziewanych rezultatów ze względu na niski rozród.

   Atherurus africanus - zoo Plzen

W niewoli - częsta.

Hodowana w grupach rodzinnych nawet na nie dużych wybiegach.

W odpowiednich warunkach się rozmnaża.

W Polsce w większości ogrodów zoologicznych w kraju.

Atherurus africanus - zoo Poznań

Jeżatka długoogonowa ( Atherurus macrourus ) gryzoń z rodziny jeżozwierzy ( Hystricidae ). Synonim Atherurus hainanus - Atherurus stevensi - Atherurus assamensis - Hystrix macroura - Hystrix macrourus.

Występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji ( północno-wschodnie Indie, południowe Chiny - Szechuan, Yunnan, Hubei i Hainan, Bangladesz, Birma, Tajlandia, Laos, Kambodża, Wietnam, Malezja, wyspa Sumatra - Indonezja ).

Zamieszkuje tropikalne lasy, górskie lasy tropikalne o gęstym poszyciu z otwartymi polanami porośniętymi wysoką trawą, bambusem lub palmami do wysokości 3000 m n.p.m.

 jeżatka długoogonowa ( Atherurus macrourus ) - w warunkach zoo

Aktywna od zmierzchu do świtu, rzadko za dnia w ciągu całego roku.

Żyje w nie dużych grupach rodzinnych 6 - 8 osobników. Grupę tworzy monogamiczna para oraz ich obecne i wcześniejsze potomstwo.

Jest terytorialna, chociaż potrafi opuścić swój rewir jeśli zasoby pokarmowe drastycznie spadną i przenieść się w inne siedlisko.

Kopie norę w miękkim gruncie do 3,5 metra długości zakończoną obszerną komorą, której nie mości materiałem roślinnym. Inne kryjówki to jaskinie i szczeliny skalne, dziuple u podstawy drzewa, jamy i zagłębienia pod korzeniami drzew, wykroty i powalone drzewa.

Jest to zwinny gatunek, potrafiący szybko biegać, wspinać się i pływać.

W czasie poszukiwania pokarmu wędruje do 15 km w zależności od dostępności pokarmu w siedlisku.

Zaniepokojona stroszy kolce i grzechocze ogonem. Broni się cofając do tyłu z nastroszonymi kolcami w kierunku napastnika.

Odżywia się pokarmem roślinnym. W skład jego diety wchodzą : bulwy, cebule, kłącza, korzenie, nasiona, jagody, owoce, kora drzew i krzewów. Zjada również warstwę kambium drzew co często prowadzi do śmierci drzewa. Czasami też padlinę i drobne bezkręgowce.

Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. System krycia monogamiczny.

Samica przed kopulacją przyciąga kolce do ciała i podnosi ogon.

Ciąża trwa około 100 - 110 dni. Samica rodzi 1 - 2 młode w miocie. 1 - 2 mioty w sezonie.

Młode rodzą się pokryte sierścią, z otwartymi oczami i posiadają zęby. Ich kolce wyrastają w ciągu 2 - 3 tygodni. Odstawienie następuje po około 2 miesiącach od porodu, chociaż stały pokarm mogą spożywać już w wieku 3 - 4 tygodni.

Dojrzałość płciową osiąga w wieku 12 - 24 miesięcy.

Żyje około 10 - 12 lat.

  Atherurus macrourus - w warunkach wiwaryjnych

Opisane podgatunki :

- Atherurus macrourus angustiramus - północna Tajlandia - synonim Atherurus angustiramus - zagrożony

- Atherurus macrourus assamensis - północno-wschodnie Indie ( Khasia Hills, Assam, Meghalaya ) - synonim Atherurus assamensis - zagrożony

- Atherurus macrourus hainanus - wyspa Hainan ( południowo-wschodnie Chiny ) - synonim Atherurus hainanus - uznawany za tożsamy z Atherurus macrourus macrourus - zagrożony

- Atherurus macrourus macrourus - północna i południowa Birma, Tajlandia, Malezja, wyspa Sumatra - Indonezja 

- Atherurus macrourus orientalis - wschodnie Indie - synonim Atherurus orientalis - uznawany za tożsamy z Atherurus macrourus macrourus 

- Atherurus macrourus pemangilis - południowa część Półwyspu Malajskiego, Archipelag Johor, Pulau Pemanggil, Pulau Aur,  wyspa Tioman

- Atherurus macrourus retardatus - Singapur - synonim Atherurus retardatus

- Atherurus macrourus stevensi - południowe Chiny ( Tonkin ), północny Wietnam - synonim Atherurus stevensi - uznawany za tożsamy z Atherurus macrourus macrourus - zagrożony

- Atherurus macrourus terutaus - Pulau Terutau, Tajlandia, Półwysep Malajski 

- Atherurus macrourus tionis - wyspa Tioman, wschodnia część Półwyspu Malajskiego - uznawany za tożsamy z Atherurus macrourus macrourus - zagrożony

- Atherurus macrourus zygomatica - Pulau Aur, wschodnie wybrzeże Półwyspu Malajskiego

 portret Atherurus macrourus macrourus 

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na szeroką dystrybucję i prawdopodobieństwo dużych populacji. 

Lokalnie zagrożone są różne podgatunki ze względu na polowanie dla mięsa. 
Zagrożenie stanowi : 

 - utrata siedlisk

- rozwój rolnictwa

- polowanie dla mięsa

Gatunek jest ujęty w Załączniku II Indian Wildlife Protection Act ale nie jest ujęty w CITES.

Rejestrowany z wielu obszarów chronionych, w tym z Namdapha National Park ( Arunachal Pradesh - Indie ).

 Atherurus macrourus macrourus

W niewoli - rzadsza od poprzedniego gatunku.

jeżatka długoogonowa ( Atherurus macrourus ) - w warunkach zoo

      

 Opracowano na podstawie:

animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia, wwf i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.