Wyjce - Alouatta. Naczelne z Ameryki Północnej, Środkowej i Południowej.

Wyjec płaszczowy ( Aloutta palliata ) ssak z rzędu naczelnych ( Primates ), z infrarzędu małp szerokonosych ( Platyrrhini ), z rodziny czepiakowatych ( Atelidae ), z podrodziny wyjców ( Alouattinae ). Synonim Mycetes palliatus - Aloutta palliata.

Występuje w Ameryce Północnej ( południowy Meksyk - Campeche, Chiapas, Oaxaca, Tabasco, Veracruz ), w Ameryce Środkowej ( Kostaryka, Gwatemala, Nikaragua, Salwador, Honduras, Belize, Panama ) i w Ameryce Południowej ( Kolumbia, zachodni Ekwador, północne Peru ).

Zamieszkuje nizinne i górskie lasy deszczowe ( pierwotne i wtórne ), mglisty las, plantacje kakao i kawy od poziomu morza do 2500 m n.p.m.

wyjec płaszczowy ( Aloutta palliata ) - portret samca z Kostaryki

Aktywny w ciągu dnia, od świtu do zmroku, w ciągu całego roku. Prowadzi nadrzewny tryb życia.

Żyje w dużych grupach do 40 osobników, chociaż obecnie grupy są mniejsze 10 - 20 osobników.

Skład grupy to 1 - 3 dorosłe samce, 5 - 10 dorosłych samic i młodzież.

Występuje dymorfizm płciowy : samce ważą średnio 7,15 kg a samice średnio 5,35 kg.

Wyjce z Kostaryki : samiec 6,53 kg a samica 5,35 kg.

Wyjce z Panamy : samiec 7,8 kg a samica 6,6 kg.

Grupy utrzymują liniową hierarchię i złożoną interakcję wewnątrz grupy. Są osobniki dominujące i podporządkowane. Samice tworzą stabilne jednostki społeczne i rzadko opuszczają raz ustaloną pozycję w ramach grupy. Jednak około 79% samców i 96% samic opuszcza orginalną grupę. Samce mogą przebywać samotnie nawet do 4 lat aż do momentu gdy samca alfa można zdominować. Kadencja samca alfa wynosi około 46 miesięcy. Raz zepchnięty samiec w ramach grupy nie rozprasza się i nie przenosi do innej grupy. Samice nie przebywają samotnie dłużej niż do 12 miesięcy i przyłączają się do grupy gdzie są w stanie dojść do pozycji alfa. Pozostają w niej aż do końca swojego życia.

   wyjec płaszczowy ( Aloutta palliata ) - samiec w koronie drzewa

W nocy wyjce śpią na poziomych gałęziach drzew.

W ciągu dnia wędrują w zwartym baldachimie koron drzew. Sposób poruszania obejmuje chodzenie, bieganie, skakanie, wspinanie. Ich chwytny ogon jest pomocny podczas wspinaczek na wierzchołki drzew. Zdarza się, że przekracza otwarte przestrzenie pomiędzy siedliskami leśnymi i są w stanie pływać. Dzień grupa spędza na żerowaniu, wędrówce, odpoczynku oraz interakcjach społecznych.

Terytorium grupy to od 5 ha do 45 ha, duże grupy mogą mieć terytorium do 60 ha. Odstępy między terytoriami poszczególnych grup wydają się uzależnione częściowo od łączności wokalnej między samcami z sąsiadujących grup.

Jego najbardziej charakterystyczną cechą są głębokie szczęki otaczające powiększoną krtań i kość gnykową tworzącą rodzaj rezonansu. Z tej powiększonej krtani wytwarza się ich wycie ( chrząk, ryk i szczek ). Sesje wycia odbywają się zwykle wczesnym rankiem ( obejmują całą grupę ) i przed zmierzchem. Grupa reaguje też na każdy rodzaj zaniepokojenia wyciem. Jego wycie jest słyszalne w promieniu 1 - 2 km.

Wyjec płaszczowy jest wyposażony w duże gruczoły ślinowe pomagające mu rozbijać garbniki zawarte w liściach zanim dotrą do jelita.

Oprócz wokalizy do komunikacji w grupie używany jest wzrok, dotyk, postawa ciała, sygnały chemiczne.

Odżywia się przede wszystkim różnego rodzaju liśćmi drzew. Preferuje dojrzałe liście, chociaż młode liście, owoce, pąki, kwiaty, nasiona, mech, łodygi, gałązki i termitiery są często spożywane. Wydaje się, że spożywając termitiery dostarcza do organizmu potrzebne minerały lub może się to wiązać ze zmniejszeniem toksyn zawartych w liściach.

   Aloutta palliata - samiec zaczepiony chwytnym ogonem o konar

Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. System krycia poligamiczny.

Cykl płciowy u samicy występuje średnio co 16,3 dnia. Ruja trwa 2 - 4 dni.

Samica zwykle bierze udział w wielu kopulacjach przed poczęciem. Sama kopulacja trwa około 20 - 60 sekund.

Ciąża trwa średnio 186 dni ( około 6 miesięcy ). Porody są częstsze pod koniec grudnia i w styczniu.

Przerwa pomiędzy kolejnym rozrodem trwa około 22,5 miesiąca. Jeśli noworodek nie przeżyje 4 miesięcy, przerwa między następnym rozrodem jest krótsza i może wynosić około 10,5 miesiąca.

Samica rodzi 1 młode o wadze okolo 0,4 kg i posiada sierść koloru złotego do srebrnego .

Niemowlę pierwsze tygodnie życia spędza przywiązane do samicy. Nie bierze do pyszczka liści do 3 tygodnia życia i aż do 5 tygodnia życia nie opuszcza samicy. W tym czasie przenosi się z pod brzucha na jej grzbiet . W 10 i 11 tygodniu rozpoczyna zwiad próbując spożywać stały pokarm i spędza już część czasu niezależnie od samicy ale nie dalej niż na odległość 2 metrów od niej.

Odstawienie może nastąpić w okresie niedoboru dostępności pożywienia.

Dojrzałość płciową osiąga w wieku : samica po 36 miesiącach życia a samiec po osiągnięciu 42 miesięcy.

Żyje średnio : samiec 7 lat a samica 11 - 12 lat.

Samiec nie uczestniczy w odchowie młodego.

Duża przeżywalność młodych jest osiągalna jeśli większość samic grupy ma potomstwo. Sukces rozrodczy występuje u samic, które są w środku hierarchii a niższy u samic alfa prawdopodobnie na skutek presji konkurencji. 

Zdarza się, że samiec nie będący ojcem młodego zabija niemowlę samicy.

 wyjec czarny ( Aloutta caraya )

Opisane podgatunki :

- Aloutta palliata aequatorialis - od zachodniej Panamy ( Ameryka Środkowa ) do Ameryki Południowej ( Kolumbia, Ekwador - Guayaquil, Guayas Prov., El Oro Prov. ) - synonim Aloutta aequatorialis - zagrożony

- Aloutta palliata inclamax - Ekwador ( na północ od Quito, Pichincha Prov. ) - synonim Aloutta inclamax - Mycetes niger - traktowany jako synonim Aloutta palliata aequatorialis 

- Aloutta palliata inconsonans - Panama, Kolumbia - synonim Aloutta inconsonans

- Aloutta palliata matagalpae - zachodnia Panama, północna Kostaryka ( Metagalpa ), Nikaragua, Honduras - synonim Aloutta matagalpae - traktowany jako synonim Aloutta palliata palliata

- Aloutta palliata mexicana - południowo-wschodni Meksyk ( Veracruz, Tabasco, północne Chiapas, Oaxaca ) - krytycznie zagrożony

- Aloutta palliata palliata - zachodnia Panama, Kostaryka, Nikaragua ( okolice jeziora Nicaragua ), północny Honduras - uważany za nie zagrożony

- Aloutta palliata quichua - góry w Ekwadorze - traktowany jako synonim Aloutta palliata palliata

Aloutta palliata - samiec w trakcie wycia

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na jego szerokie rozpowszechnienie, pewien stopień tolerancji na modyfikację siedlisk oraz brak większych zagrożeń aby kwalifikować gatunek jako całość w bardziej zagrożonych kategoriach.

Taksonomia wyjców od Ameryki Północnej do Ameryki Południowej ( Kolumbia i Ekwador ) opiera się na Lawrence ( 1933 ), Hill ( 1962 ), Hall ( 1981 ), Froelich i Froelich ( 1986, 1987 ).

Cortez-Ortiz i wsp. ( 2002 ), Groves ( 2001, 2005 ) uznaje tylko Aloutta palliata, Aloutta pigra i Aloutta coibensis. Wśród tych trzech gatunków nie wyróżniają oni podgatunków. 

Korzystając z markerów mtDNA ( Cortes-Ortiz i wsp. 2002 ) stwierdzili, że Aloutta palliata i Aloutta coibensis zawierają ściśle powiązane i monophyletyczne grupy rodników mtDNA. Rozbieżność DNA mitochondrialnego między nominalnym gatunkiem Aloutta palliata i Aloutta coibensis jest bardzo niska i pokazuje jedynie 0,1% rozbieżności sekwencji.

Jednak część autorów uznaje Aloutta coibensis za samodzielny gatunek.

wyjec panamski ( Aloutta coibensis )

Podgatunki Aloutta palliata :

- Aloutta palliata palliata występuje w gęstości osobniczej 8 - 10 osobników /ha w siedliskach mocno rozproszonych. W Nikaragui i Kostaryce ten podgatunek jest stosunkowo bogaty - nie zagrożony

- Aloutta palliata mexicana występuje w bardzo ograniczonym zakresie, który obejmuje mocno pofragmentowane siedliska i wysoką szybkość ich utraty - krytycznie zagrożony

- Aloutta palliata aequatorialis odnotowano gęstość osobniczą 20 osobników/km2 ( Kolumbia - Stacja Biologiczna Armargal / Ramirez-Sanchez 2003 / ), jednak badania w Utria National Park uznały go za rzadki niż w latach poprzednich ( H.Rubio i wsp. ), w Kostaryce w Corcorado National Park gęstość osobniczą odnotowano na poziomie 0,2 grupy/km2 a w Golfo Dulce 0,1 grupy/km2 ( Carrillo i wsp. 2000 ) - zagrożony

Poszczególne podgatunki są rejestrowane z wielu obszarów chronionych  w tym z : 

- Aloutta palliata palliata 

KOSTARYKA

- Santa Rosa National Park

- Rincon La Vieja National Park

- Palo Verde National Park

- Tortugero National Park

- Braulio Carrilo National Park

- Manuel Antonio National Park

- Volcan Irazu National Park

- Cahuita National Park

- La Amistad ( Talamanca ) Internacional Park

- Chirripo National Park

- Corcovado National Park

- Guanacaste National Park

- Volcan Tenorio National Park

- Piedras Biancas National Park

- Lomas de Barbudal Biological Reserve

- Carara Biological Reserve

- Hitoy Cerere Biological Reserve

- Alberto Manuel Brenes Biological Reserve

- La Selva Protection Zone

- Cabo Blanco Nature Reserve

HONDURAS

- Punta Sal National Park

- Montana de Cusuco National Park

- Pico Bonito National Park

- Pico Pijol National Park

- Montana de Yoro National Park

- Santa Barbara National Park

- Cerro Azul Meambar National Park

- Sierra de Agaita National Park

- Celaque National Park

- Montana de Comayagua National Park

- Montecristo-Trifinio National Park

- La Tigra National Park

- Laguna de Guayamoreto 

- Capiro Calentura National Park

- Laguna de Caratasca Wildlife Refuge

- Misoco Biological Reserve

- Volcan Pacayita Biological Reserve

- Guisayote Biological Reserve

- El Pital Biological Reserve

- Opalaca Biological Reserve

- El Chile Biological Reserve

- Montecillos Biological Reserve

- Montana San Pablo Biological Reserve

- Guajiquiro Biological Reserve

- Yerba Buena Biological Reserve

- Chiflador Biological Reserve

- Uyuca Biological Reserve

- Yuscaran Biological Reserve

- Rio Negro Biological Reserve

- Barras Cuero y Saldo Wildlife Refuge

- Texiguat Wildlife Refuge

- La Muralla National Park

- El Armado Wildlife Refuge

- Erapuca Wildlife Refuge

- Puca Wildlife Refuge

- Montana Verde Wildlife Refuge

- Mixcure Wildlife Refuge

- Montana de Coralitos

NIKARAGUA

- Saslaya National Park

- Volcan Masaya National Park

- Archipelago Zapatera

- Rio Edcalante-Chococente Wildlife Refuge

- Bismuna-Pahau-Cayos-Miskitos

- Cerros de Bana Cruz Natural Reserve

- Cordiella Diplito y Jalapa

- Laguna Wonta

- Cerro Wailwas

- Kilambe Natural Reserve

- Penas Blancas

- Santa Maria de Osuma

- Lagunas de Wancarlaya

- Salto del Rio Estanzuela

- Cerro Musun Natural Reserve

- Boca del Rio Grande de Matagalpa

- Lagunas Tecomapa, Moyua y La Playitas

- Cordillera de Amerisque Natural Reserve

- Costa Sur del Pacifico

- Cerro Tomasu

- Volcan Cosiguina Natural Reserve

- Estero Real Natural Reserve

- Complejo Volcanico Momotombo y Momotombito Natural Reserve

- Peninsula de Chiltepe

- Laguna de Tisma Natural Reserve

- Volcan Madera Natural Reserve

- Volcan Mombacho-Laguna Mecatepe Natural Reserve

- Volcan Concepcion Natural Reserve

- Los Maribios

- Estero Padre Ramos Natural Reserve

- Reserva de la Biosfera Bosawas

- Refugio Bartola/Rio Indio-Maiz Biological Reserve

- Aloutta palliata mexicana

GWATEMALA

- Rio Dulce National Park

- Colcan Pacaya National Park

- Lake Atitlan National Park

- Sipacate-Naranjo National Park

- Biotopo Mario Dary Rivera Quetzal

- Biotopo de Chocon Machacas

- Biotopo San Miguel La Palotada

- Biotopo Cerro Cahui

- Sierra de las Minas Biosphere Reserve

MEKSYK

- Canon del Sumidero National Park

- Volcan de San Martin Special Biosphere Reserve

- Sierra de Santa Marta Special Biosphere Reserve

- Selva del Ocote Special Biosphere Reserve

- El Triunfo National Biosphere Reserve

- Estacion Biologica Tropical "Los Tuxtlas"

- Naja

- Metzaboc

- Parque La Venta Municipal Park

- Parque Yumka Municipal Park

- Aloutta palliata aequatorialis

KOLUMBIA

- Ensenada de Utria Natural National Park

- Los Katios Natural National Park

- Munchique Natural National Park

- Sanquinaga Natural National Park

- Paramillo Natural National Park

- Los Farallones Natural National Park 

EKWADOR

- Machalilla National Park

- Cotacachi-Cavapas Ecological Reserve

- Mache-Chindul Ecological Reserve

- Manglares Churute Ecological Reserve

- Los Cedros Protected Forest

PANAMA

- Porto Belo National Park

- Chagres National Park

- La Amistad International Park

- Soberania National Park

- El Cope-Comar Torrilos Herrera

- Volcan Baru National Park

- Altos de Campana National Park

- Darien National Park

- La Fortuna Water Production Reserve

- La Yeguada Forest Reserve

- Cangion National Park

- Cienega de Changuinola

- Peninsula Valiente

- Estero Rio Bayano

- Cienega de Matsugarati

- Cerre Cerrezuela-Rio Grande

- Estero Bahia de Muertos

- Playa de la Barquetq Agricola

- Estero Rio Fonseca

- Estero Rios Tabasara-Bubi

- Estero Golfo de Recreation Area Montijo

- Palo Seco Protection Forest

- Serranias de Maje

- Cayo Swan

- Cayo Tigre

- Lagunas del Volcan

- Cerro Gaital

- Cerro Chame

- Picachos de Ola

- Gran Valera de Chorcha

- Isla Barro Colorado Natural Monument

- Isla de Maje Scientific Reserve

- Kunayala Private Reserve

- Golfo de Chiriqui National Park

- Lago Gatun Recreation Area

- Metropolitano Natural Park

- Alto de Darien Protection Forest

- San San Pond Sak

- Punta Patino

- Los Pozos de Calobre

- El Salto de Las Palmas

- Camino de Cruces National Park

- Filo del Tailo

- Maski Private Reserve

- San Blas Reserve

Ujęty w Załączniku CITES I.

Potrzebne są aktualne badania zwłaszcza podgatunków zagrożonych dotyczących aktualnych stanów i trendów populacji, siedlisk i zagrożeń.

Większość zagrożeń stanowi :

- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego

- utrata i fragmentacja siedlisk

- przekształcenia gruntów na potrzeby rolne

- polowanie dla mięsa

- zjawiska stochastyczne ( huragany )

- choroby

- chów wsobny lub brak możliwości wymiany genów

- lokalne wymieranie

Wyjce odgrywają ważną rolę w swoich ekosystemach, jako rozsiewacze nasion oraz świeżego obornika.

Chrząszcze zjadające obornik są dobrymi wskaźnikami bioróżnorodności siedliska. Wydaje się, że ich obfitość jest ściśle skorelowana z obfitością wyjców.
Cortez-Ortiz i inni ( 1996 ) szacuje, że około 1352 osobników występuje w obszarach chronionych a 10 249 po za tymi obszarami w południowym Meksyku. 
Potrzebne jest lepsze zarządzanie obszarami chronionymi, tworzenie nowych, rozwój programów translokacji, zarządzanie populacjami w rozproszonych i pofragmentowanych siedliskach, rozwój edukacji lokalnych społeczności.
Część badań sugeruje, że Aloutta palliata wykazuje ponowną wytrzymałość. Populacja z wyspy Barro Colorado doznała znacznego spadku w wyniku epidemii żółtej febry ( Collias i Southwick 1951 ) i powróciła do solidnej i stabilnej wielkości pod koniec 1970 roku  ( Nagy i Milton 1979 ). Również dowód z Kostaryki ( La Pacifica ) potwierdza tezę, że regeneracja lasu umożliwia zasiedlenie przez Aloutta palliata ( Glander 1992 ).

 grupa rodzinna wyjców czarnych ( Aloutta caraya ) - zoo Wrocław

W niewoli.

Hodowane w wysokich wolierach zabudowanych konarami.

Bywają często przyzwyczajane do przebywania w warunkach półotwartych. Zasiedlają wówczas pobliskie drzewa w pobliżu woliery.

Dość dobrze rozmnażają się w warunkach ogrodów zoologicznych.

Ich codzienny poranny krzyk budzi innych mieszkańców zoo.

samiec wyjca płaszczowego ( Aloutta palliata ) w czasie wycia

Wyjec gwatemalski ( Aloutta pigra )  ssak z rzędu naczelnych ( Primates ), z infrarzędu małp szerokonosych ( Platyrrhini ), z rodziny czepiakowatych ( Atelidae ), z podrodziny wyjców ( Alouattinae ). Synonim Aloutta villosa pigra.

Występuje w Ameryce Północnej ( Meksyk - Półwysep Jukatan, Campeche, Yucatan, Quintana Roo i Chiapas ) i w Ameryce Środkowej ( Belize i Gwatemala ).

Zamieszkuje tropikalne nizinne lasy, lasy łęgowe, sezonowo zalewane tereny nadrzeczne i bagna. Uważa się, że występuje głównie w obszarach poniżej 900 m n.p.m. ale najczęściej poniżej 400 m n.p.m., chociaż odnotowano go do wysokości 3350 m n.p.m.

wyjec gwatemalski ( Aloutta pigra ) - samiec na konarze w czasie wycia

Aktywny w ciągu dnia, od świtu do zmierzchu, w ciągu całego roku. Noc przesypia na poziomych gałęziach drzewa.

Preferuje większe drzewa, które zasiedla od połowy wysokości do korony. Prowadzi nadrzewny tryb życia.

Żyje w grupach 4 - 10 osobników. W skład grupy to 1 -2 samce, 3 - 5 samic i młodzież.

Występuje dymorfizm płciowy : samiec waży 11,1 - 11,6 kg, samica 6,3 - 6,6 kg.

Grupy zachowują liniową hierarchię i złożoną interakcję wewnątrz grupy.

Jedna część samców i samic opuszcza oryginalną grupę.

Samce żyją samotnie lub tworzą grupy kawalerskie. Samice z reguły przyłączają się do innej grupy. Samotne samce często starają się utworzyć własną grupę. Zdarza się, że uzurpują sobie prawo do detronizacji samca alfa z istniejącej grupy. Nowo powstała grupa jest na ogół dużo mniejsza niż grupa dawniej ustalona.

Grupy są terytorialne. Terytorium to 3 - 25 ha w zależności od siedliska i wielkości grupy.

Dzień spędza na wędrówce, odpoczynku i wzajemnych interakcjach. W czasie wędrówki poruszają się w zwartym baldachimie koron drzew. Jego sposób poruszania obejmuje chodzenie, bieganie, skakanie, wspinanie. Ich chwytny ogon jest pomocny w czasie wspinaczek na wierzchołki drzew i podczas żerowania.

Odstępy pomiędzy poszczególnymi grupami są uzależnione od łączności wokalnej między samcami z sąsiednich grup.

Jego charakterystyczną cechą jak i u poprzedniego gatunku jest powiększona krtań i kość gnykowa, tworzące rodzaj rezonansu. Z tej powiększonej krtani wytwarza się jego wycie ( chrząk, ryk, szczek ). Sesje wycia odbywają się wczesnym rankiem i przed zmierzchem.

Grupa reaguje też wyciem w momentach zagrożeń ( drapieżnik czy odparcie ataku grupy kawalerów ). Słyszalność wycia jest w promieniu 1 - 2 km.

Oprócz wokalizy do komunikacji w grupie używa wzroku, dotyku, postawy ciała i sygnałów chemicznych.

Jest gatunkiem ściśle roślinożernym. W skład jego diety wchodzą głównie owoce, jeśli są dostępne oraz dojrzałe liście, młode liście i pąki, kwiaty. Ich układ pokarmowy jest bardziej przystosowany do spożywania owoców niż liści.
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. System krycia poligamiczny.
Cykl rujowy samicy trwa 11 - 24 dni. Szczyt rui 2 -4 dni.
Samica kopuluje z samcem kilkakrotnie około 30 s - 1 minuty. 
Odstępy między cyklami to około 17 dni. Odstępy między porodami to około 16,6 miesięcy, jeśli nastąpił zgon noworodka to około 10,5 miesiąca.
Ciąża trwa około 180 dni. Porody najczęściej są w okresie większej dostępności pokarmowej.
Samica rodzi 1 młode. Niemowlę rodzi się pokryte jasną sierścią. W pierwszych tygodniach życia samica chroni niemowlę zarówno przed drapieżnikami jak i dorosłymi samcami.
Przeżywalność młodych w ciągu pierwszych 4 miesięcy jest związana ściśle z opieką samicy.
W wieku 9 - 10 tygodni zanika jasna sierść noworodka.
W wieku około 5 -6 tygodni próbuje już pokarmów spożywanych przez samicę. 
W wieku 10 -11 tygodni zaczyna opuszczać samicę ale nigdy nie dalej niż na odległość 1 - 2 metrów.
Okres przebywania młodego z samicą to 12 miesięcy, po tym okresie młode albo opuszcza grupę albo w niej pozostaje.
Dojrzałość płciową osiąga : samica w wieku około 3 lat a samiec w wieku 3,5 - 4 lat.
Większa przeżywalność młodych jest osiągana jeśli większość samic z grupy ma młode.
Sukces rozrodczy jest osiągany przez samice młodsze i stojące niżej w hierarchii niż przez samice starsze i stojące wyżej. Jest to związane ze stresem i presją konkurencji.
Zdarza się często zabijanie noworodków przez samce nie będące członkami grupy.
Żyje średnio około 20 lat.

Aloutta pigra

Opisane podgatunki :
- Aloutta pigra luctuosa - Belize - być może młodszy synonim Aloutta pigra, ważny podgatunek w starszych taksonomiach
- Aloutta pigra pigra - północna Gwatemala, Meksyk ( Yucatan Peninsula - Campeche, Yucatan, Quintana Roo, południowe Chiapas ), Belize
- Aloutta pigra villosa - Gwatemala do Panamy - synonim Aloutta villosa - Mycetes villosus, traktowany czasami jako odrębny gatunek lub synonim Aloutta pigra

samiec wyjca gwatemalskiego ( Aloutta pigra ) w czasie wycia

Gatunek uznawany za zagrożony ze względu na szacowany spadek w wysokości 60% w ciągu najbliższych 30 lat na podstawie wcześniejszych i teraźniejszych utrat siedlisk, polowania dla mięsa i chwytania do nielegalnego handlu dzikimi zwierzętami.
Jest to największy wyjec w rodzaju Aloutta.
Taksonomia wyjców od Ameryki Północnej do Ameryki Południowej ( Kolumbia i Ekwador ) oparta jest o Lawrence ( 1933 ), Hill ( 1962 ), Hall ( 1981 ), Froehlich i Froehlich ( 1986,1987 ).
Cortes-Ortiz i wsp. ( 2003 ), Groves ( 2001, 2005 ) uznał tylko Aloutta palliata, Aloutta pigra i Aloutta coibensis bez podgatunków.
Status systematyczny i dystrybucję Aloutta pigra uznaje Smith ( 1970 ), Horwich ( 1983 ), Horwich i Johnson ( 1984 ).
Podgatunek Aloutta palliata luctuosa ( Lawrence 1933 ) wymieniany przez Hill ( 1962 ) ograniczony do Belize, nie zostaje uznany przez Froehlich i Froehlich ( 1986 ).
Aloutta pigra luctuosa zostaje wymieniany przez Dahl ( 1987 ) w odniesieniu do Belize.
Cortes-Ortiz i wsp. ( 2003 ) uznaje Aloutta pigra w oparciu o dane genetyczne i molekularne za różne od Aloutta palliata. Również Smith ( 1970 ) twierdził, że luctuosa był nie do odróżnienia od pigra ale różny od palliata. 
Napier ( 1976  ) twierdził, że Aloutta villosa to Aloutta pigra. 
Brandon-Jones ( 2006 )stwierdził jednak, że villosa to młodszy synonim Aloutta pigra.
Brak jest bariery geograficznej rozdzielającej oba gatunki ( Aloutta palliata i Aloutta pigra ), oba zamieszkują te same lasy i obie strony Rio Usamacinta ( Cortes-Ortiz i in. 2003 ).
Na Półwyspie Jukatan Aloutta pigra jest lokalnie powszechny w całym zasięgu ale przede wszystkim w obszarach chronionych.
W Belize zarejestrowano gęstość do 250 osobników/km2.
W Meksyku : 
- Campeche - Calakmul Biosphere Reserve  gęstość to 15,2 osobniki/km2
- Chiapas - Yaxchilan Natural Monument to 12,8 osobnika/km2
- Chiapas - Palenque to 23 osobniki/km2
W Gwatemali - Tikal National Park to 17,8 osobników/km2 ( Estrada i wsp.1006 ).
Średnia gęstość osobnicza to 10,8 - 5,7 osobników/km2 ( w zakresie 3,5 - 23 osobniki/km2 ) ( Estrada i wsp.2006 ).

Główne zagrożenia stanowią :

- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego

- utrata siedlisk i ich fragmentacja

- polowanie dla mięsa

- zjawiska stochastyczne ( huragany )

- nielegalny handel dzikimi zwierzętami

- rozwój rolnictwa

- urbanizacja

- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej

- choroby

Rejestrowany z następujących obszarów chronionych :

BELIZE
- Guanacaste National Park 
- Blue Hole National Park
- Mountain Pine Ridge
- Cockscomb Basin Wildlife Sanctuary 

- Community Baboon Sanctuary

- Upper Bladen

- Caracol Archeological Reserve
- Monkey Bay Wildlife Sanctuary ( Private Reserve )
- Monkey Bay National Park
- Manatee Forest Reserve
- Chiquibul National Park
- Bladen Branch Nature Reserve
- Rio Bravo Conservation and Management Area

GWATEMALA

- Rio Dulce National Park

- El Rosario National Park

- Bahia Santo Tomas
- Santa Rosalia
- Cerro Miramundo
- Las Victorias
- El Reformatora

- Grutas Lanquin
- Cuevas de Silvino
- Laguna Lachua National Park
- Biotopo Mario Dary Rivera Quetzal 
- Biotopo de Chcon Machacas
- Biotopo San Miguel La Palotada
- Rio Escondido - Biotopo Laguna del Tigre
- Dos Lagunas
- Tikal National Park
- Aguateca Cultural Monument
- Ceibal Cultural Monument
- Dos Pilas Cultural Monument
- Rio Azul
- Uaxactun
- Xutilha
- Ixcun Cultural Monument
- El Peru
- Biotopo San Miguel - El Zotz
- Nakum
- G48 Naranjo
- Machaquilla Cultural Monument
- Yaxha
- Sierra de las Minas Biosphere Reserve
- Polochic
- Sierra Lacandon National Park
- Mirador/Dos Lagunas-Rio Azul National Park
- El Tigre National Park
- Trifinito National Park

MEKSYK

- Palenque National Park

- Tulum National Park

- Ria Lagartos Special Biosphere Reserve

- Pantanos de Centla
- Calakmul Biosphere Reserve
- Montes Azules Biosphere Reserve
- Sian Ka'an Biosphere Reserve
- Chan-kin Protection Area for Wild Flora and Fauna
- Yaxchilan Natural Monument
- Bonampak Natural Monument
- Metzaboc

Ujęty w Załączniku CITES I.

Aloutta pigra żyją w bliskim sąsiedztwie z Ateles geoffroyi i innymi czepiakami ( Estrada & wsp. 2004 ).

Uważa się, że odgrywają bardzo ważną rolę w rozpraszaniu nasion ( Van Bell 2006 ).

Aktualne badania koncentrują się na interakcjach społecznych, sposobie życia, konkurencji pokarmowej wewnątrz grupy, wielkości ograniczającej grupę.

Aloutta pigra w czasie śpiewu 

W niewoli rzadszy od poprzedniego gatunku.

Głównie ogrody zoologiczne Meksyku, Belize i Gwatemali.


Wyjec panamski ( Aloutta coibensis ) patrz : http://beszamelispolkabezograniczen.blogspot.com/2011/12/zagrozone-ssaki-ameryki-poudniowej-i.html 

Opracowano na podstawie :

animaldyversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia, wwf i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.