poniedziałek, 18 sierpnia 2014

Gryzonie z rodzaju Chionomys. Norniki śnieżne z Europy i zachodniej Azji. Przegląd gatunków.





Kaukaski nornik śnieżny ( Chionomys gud ) -  (Satunin, 1909) - gryzoń z podrzędu myszokształtnych ( Myomorpha ), z nadrodziny  Muroidea, z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nornikowatych (  Arvicolinae ). Synonim  Microtus gud. 

Występuje w południowo-wschodniej Europie ( góry Kaukazu, Transkaukazja, południowo-zachodnia europejska część Rosji, Gruzja, Azerbejdżan ) i  w Azji (  wschodnie góry Morza Czarnego w północno-wschodniej Turcji ).

Zamieszkuje otwarte siedliska skalne oraz skraj lasu od 500 do 3000 m n.p.m.


kaukaski nornik śnieżny ( Chionomys gud ) w szczelinie skalnej

Aktywny w ciągu całego roku, głównie po zmierzchu, jednak latem i jesienią również w ciągu całej doby. W zimie rzadko wychodzi na powierzchnię. 
Wykorzystuje naturalne kryjówki, rumowiska skalne czy jaskinie, czasami kopie proste nory. Żyje samotnie, w pary łączy się w sezonie rozrodczym.
Jest terytorialny, rewir samca jest większy niż rewir samicy i często nakłada się na terytoria dwóch lub więcej samic. Prawdopodobnie osobniki są agresywne do osobników tej samej płci.
Do komunikacji używają sygnałów chemicznych, postawy ciała i wokalizy.
Odżywia się zielonymi częściami traw i roślin zielnych, drobnymi krzwinkami, jagodami, mchami. Od czerwca zaczyna gromadzić zapasy pokarmu na okres zimy. Są to zasoby, zwykle do 6 kg. 
Sezon rozrodczy od wiosny do jesieni. System krycia poligamiczny.
Samica rodzi po ciąży trwającej od 20 do 22 dni, średnio 2 - 4 młodych w miocie, najczęściej 2. Do 4 miotów w sezonie.
Charakteryzuje się  mniejszą liczba zarodków i wolniejszym rozwojem młodych niż u innych gatunków norników. 
Młode rodzą się gołe, ślepe i bezradne. W wieku około 12 - 14 dni otwierają oczy. 
Po około 30 - 35 dniach stają się niezależne od samicy.
Samiec nie uczestniczy w odchowie potomstwa.
Dojrzałość płciową uzyskuje w wieku około 8 -12 miesięcy, ale rozmnaża się po przezimowaniu następnej wiosny.
Żyje prawdopodobnie 24 - 36 miesięcy.


Chionomys gud ?

Opisane podgatunki :
- Chionomys gud gotschobi - Shidlovsky, 1919 - południowo-zachodnia Rosja, Dagestan, Gochob - synonim Microtus nivalis ighesicus gotschobi - traktowany jako synonim Chionomys nivalis u Ellerman & Morrison-Scott (1951ref) i Corbet (1978)
- Chionomys gud gud- (Satunin, 1909) - centralna część Wielkiego Kaukazu, południowo-zachodnia Rosja - synonim Microtus gud gud  
- Chionomys gud ighesicus - Shidlovsky, 1919 - południowo-zachodnia Rosja, wschodnia część Wielkiego Kaukazu, środkowy Kaukaz, góry w Dagestanie, Ciskaukazja - synonim Microtus gud ighesicus - Microtus nivalis ighesicus - traktowany jako synonim Chionomys nivalis u Ellerman & Morrison-Scott (1951ref) i Corbet (1978)
- Chionomys gud lasistanius -  Neuhäuser, 1936 - północna Azja Mniejsza, Turcja, góry Kaukaz, Transkaukazja - synonim Microtus gud lasistanius - Chionomys gud lasistanicus
- Chionomys gud lucidus - Shidlovsky, 1919 - Gruzja - synonim Microtus nivalis oseticus lucidus - traktowany jako synonim Chionomys gud
- Chionomys gud neujukovi - Formosov, 1931 - zachodnia część Wielkiego Kaukazu, północno-zachodni Kaukaz, Zelenchuk, dystrykt Maikop, Karachay-Czerkesja w południowo-zachodniej Rosji, Ciskaukazja - synonim Microtus nivalis neujukovi - traktowany jako synonim Chionomys gud   
- Chionomys gud oseticus - Shidlovsky, 1919 - Gruzja, dolina rzeki Bolshaya Liaklna, góry Kaukaz, Transkaukazja - synonim Microtus nivalis seticus - traktowany jako synonim Chionomys gud

Gatunek uznawany za nie zagrożony. Jest stosunkowo powszechny w swoim zakresie.
Siedlisko, w którym występuje nie jest pod żadnym zagrożeniem mimo, że część obszarów jest wykorzystywana do wypasu zwierząt domowych ( kozy, owce, bydło ).
Brak jest widocznych spadków populacji czy subpopulacji.
Rejestrowany z wielu obszarów chronionych w swoim zakresie.
Nie jest objęty żadnymi działaniami ochronnymi.

W niewoli - brak danych.




Nornik śnieżny ( Chionomys nivalis ) - ( Martins, 1842 ) - gryzoń z podrzędu myszokształtnych ( Myomorpha ), z nadrodziny  Muroidea, z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ). Synonim  Microtus nivalis - Hypudaeus nivicola - Arvicola nivalis.

Występuje w Europie ( Pireneje w Hiszpanii, Alpy we Francji, Włoszech, Szwajcarii, Austrii, Niemczech,  Tatry w Polsce, Czechach i Słowacji, Karpaty w Rumunii i na Ukrainie, Bałkany w Bułgarii, Bośni i Hercegowinie, Słowenii, Serbii, Czarnogórze, Macedonii, Albanii, Grecja - góra Olimp i Pindus, wyspa Eubea,  europejska część Rosji, góry Kaukaz, Transkaukazja, Armenia, Gruzja, Azerbejdżan ) i  w zachodniej Azji ( Turcja, Syria, Liban, Izrael, góry Kopet Dag i Zagros w Iranie ).

Zamieszkuje : w  Europie, jest ograniczony do obszarów górskich i skalistych, zazwyczaj powyżej 1000 m, a do 4700 m n.p.m, ale również, w dół do poziomu morza. Jest gatunkiem siedlisk skalnych. W północno-wschodniej części zakresu zamieszkuje wyłącznie na skalistych zboczach.


nornik śnieżny ( Chionomys nivalis ) - na skalistym rumowisku

Aktywny w ciągu całego roku, głównie po zmierzchu ale w słoneczne wiosenne i letnie dni także za dnia.
Żyje przede wszystkim samotnie i kryjówki ma pod głazami, w szczelinach i tunelach między skałami i piargami. Kopie też płytkie tunele w odpowiedniej glebie z wieloma otworami wyjściowymi wśród skał i korzeni drzew. W zależności od zamieszkiwanego siedliska w lecie prowadzi samotniczy tryb życia a w zimie łączy się w niewielkie grupy. 
Jest terytorialny, samice i młode wchodzące w rozród ( samice ) zajmują środkową część rumowisk skalnych a samce i nie rozmnażające się osobniki obrzeża tych rumowisk. W lecie rewiry samic są mniejsze  a samców bardziej rozległe. Samice są bardziej agresywne w stosunku do innych samic a samce są bardziej tolerancyjne. W zimie obie płcie stają się bardziej nomadami, chociaż znów samice są bardziej agresywne niż samce w stosunku do tej samej płci. 
Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. Samiec i samica zbliżone do siebie wielkością. Ma gęste, futro w kolorze popielatym i osiąga około 14 cm  z długim ogonem, który ma 7 cm długości. 
W słoneczne dni lubi się wylegiwać w słońcu na kamieniach, staje się wtedy bardziej widoczny. 
W czasie poszukiwania pokarmu trzyma ogon wyprostowany w górze.
Do komunikacji używa prawdopodobnie sygnałów chemicznych, postawy ciała i wokalizy.
Odżywia się głównie pokarmem roślinnym ale nie gardzi owadami i ich larwami. W lecie gromadzi i suszy trawę oraz roślinność zielną. Zapasy pokarmu ukrywa w kryjówkach pod skałami lub prostych tunelach.
Sezon rozrodczy od wiosny do jesieni. Jest poligamiczny.
Ciąża trwa około 20 - 22 dni. Samica rodzi 2 - 6 młodych w miocie.
Może być 2 mioty w sezonie. 
Młode rodzą się ślepe, gołe i bezradne. W wieku około 12 - 14 dni otwierają oczy.
Młode po około 4 tygodniach się usamodzielniają ale rozmnażają się dopiero po przezimowaniu. 
Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem. 
Żyje około 2 do 4 lat.


Chionomys nivalis w szczelinie skalnej

W Polsce występuje podgatunek Chionomys nivalis mirhanreini  w Tatrach i Karpatach, prawdopodobnie też w wyższych partiach Karkonoszy co nie jest do końca pewne.
Zamieszkuje rumowiska skalne, obszary skaliste, piargi na wysokości 1200 m n.p.m. i wyżej.
Uważany za niezagrożony ze względu na brak widocznych zagrożeń.
Nie jest objęty żadnymi działaniami ochronnymi. 
Może występować w co najmniej dwóch obszarach chronionych na terenie Polski.  


rycina - Chionomys nivalis mirhanreini

Opisane podgatunki :
 - Chionomys nivalis abulensis - Morales Agacino, 1936 - Hiszpania ( Province of Avila ) - synonim Microtus nivalis abulensis
- Chionomys nivalis aleco - Paspalev, Martino, & Peshev, 1952 - Bułgaria
- Chionomys nivalis alpinus - Wagner, 1843 - Szwajcaria, kanton Uri - synonim  Hypudaeus alpinus - traktowany jako synonim  Chionomys nivalis nivalis
- Chionomys nivalis aquitanius - Miller, 1908 - Pireneje ( Francja, Hiszpania ) - synonim Microtus nivalis aquitanius 
- Chionomys nivalis cedrorum - Spitzenberger, 1973 - Turcja ( Ciglikara, Elmali, Kohu Dag, Antalya ) - synonim Microtus nivalis cedrorum  
- Chionomys nivalis dementievi - Miller, 1908 -  Iran ( Elbrus, Kopet Dag ), południowo-zachodni Turkmenistan - synonim Microtus nivalis dementievi 
- Chionomys nivalis hermonis - Miller, 1908 - Liban (  Mt. Hermon ) - synonim  Microtus nivalis hermonis - Chionomys hermonis - Microtus hermonis - Filippucci & wsp. (1991ref),  zauważa że populacja z Izraela z góry Hermon  ( hermonis ) może stanowić oddzielny gatunek.
- Chionomys nivalis lebrunii - Crespon, 1844 - Francja ( Masyw Centralny ), Włochy ( zachodnie Alpy ) - synonim  Microtus nivalis lebrunii - Arvicola lebrunii 
- Chionomys nivalis leucurus - Gerbe, 1852 (not Blyth, 1863) - Francja ( Alpes de Haute-Provence ), Włochy ( Liguria ) - synonim  Arvicola leucurus  
- Chionomys nivalis loginovi - Ognev, 1950 - południowo-zachodnia europejska Rosja, góra Atcheshbok, Kaukaz - synonim  Microtus nivalis loginovi 
- Chionomys nivalis malyi - Bolkay, 1925 - Słowenia, Chorwacja, Serbia, Albania ( góry Prenj ), Bośnia i Hercegowina - synonim Microtus nivalis malyi 
- Chionomys nivalis mirhanreini - (Schaefer, 1935) - Tatry ( Słowacja i Polska )  
- synonim Microtus nivalis mirhanreini - Microtus mirhanreini 
- Chionomys nivalis nivalis - (Martins, 1842) - Francja (Haute-Savoie), Szwajcaria, Niemcy, Austria, północne Włochy, Alpy, dal Piemonte, Val d’Aosta, Giulie, Hiszpania, Portugalia - synonim  Microtus nivalis nivalis 
- Chionomys nivalis nivicola - Schinz, 1845 - Alpy Szwajcarskie - synonim Hypudaeus nivicola - traktowany jako synonim Chionomys nivalis nivalis
- Chionomys nivalis olympius - Neuhäuser, 1936 - Turcja ( Olymp, Vilayet Brussa ) - synonim Microtus nivalis olympius
- Chionomys nivalis petrophilus - Wagner, 1853 -  Niemcy ( Bawaria ) - synonim  Hypudaeus petrophilus - traktowany jako synonim Chionomys nivalis nivalis 
- Chionomys nivalis pontius - Miller, 1908 - Turcja ( Baibort ) - synonim Microtus nivalis pontius - Microtus pontius 
- Chionomys nivalis radnensis - Ehik, 1942 - Węgry ( góry Radna ), Rumunia - synonim Microtus radnensis  
- Chionomys nivalis satunini -  Shidlovsky, 1919 - Azerbejdżan ( Shakh-Dag  ), Kaukaz, Transkaukazja - synonim  Microtus (Chionomys) nivalis satunini 
- Chionomys nivalis spitzenbergerae - Nadachowski, 1990 - Turcja ( góry Średniego Taurusu ) - synonim  Chionomys nivalis spitzenbergeri - podgatunek  spitzenbergerae z południowej Turcji może być identyfikowany jako  Chionomys gud
- Chionomys nivalis trialeticus - Shidlovsky, 1919 - Armenia ( Ashcala, Kucinbat, Erzurum) Kaukaz, Transkaukazja - synonim  Microtus nivalis trialeticus 
- Chionomys nivalis ulpius - Miller, 1908 -  Rumunia ( Hunvad, Transsylwania )
- synonim Microtus nivalis ulpius - Microtus ulpius  
- Chionomys nivalis wagneri -  Martino, 1940 -  zachodnia Słowenia ( Alpy Julijskie, góry Triglay ) - synonim Microtus nivalis wagneri 


Chionomys nivalis

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na brak widocznych zagrożeń, mimo że subpopulacje są w naturalny sposób oddzielone od siebie.
Brak jest widocznych spadków populacji i subpopulacji, które mogłyby kwalifikować gatunek w bardziej zagrożonych kategoriach.
Uważa się, iż jest to gatunek reliktowy z okresu zlodowaceń, po ostatnim cofnięciu lodowców jego odpowiednie siedliska zostały podzielone.
Gatunek jest notowany w Załączniku III Konwencji Berneńskiej.
Na Ukrainie wpisany w Czerwoną Księgę Ukrainy.
Rejestrowany z wielu obszarów chronionych w swoim zakresie.
Uważa się, że w pewnych obszarach może konkurować z różnymi gatunkami gryzoni o pokarm i naturalne kryjówki.


Chionomys nivalis w typowym siedlisku

Chionomys nivalis w typowym siedlisku

W niewoli - brak danych.




rycina - gatunki z którymi Chionomys nivalis konkuruje w Pirenejach, od góry Microtus agrestis, w środku Microtus cabrerae, na dole Microtus arvalis; 



Nornik śnieżny Robertsa ( Chionomys roberti ) (Thomas, 1906) -  gryzoń z podrzędu myszokształtnych ( Myomorpha ), z nadrodziny  Muroidea, z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nornikowatych (  Arvicolinae ).  Synonim Microtus roberti . 

Występuje w Europie ( zachodni Kaukaz, Transkaukazja, południowo-zachodnia europejska część Rosji, Gruzja, Azerbejdżan ) i w Azji ( wschodnie góry nad Morzem Czarnym w północno-wschodniej Turcji, Sumela, południowy Trebizond ).

Zamieszkuje  głównie siedliska leśne wzdłuż potoków, strumieni i rzek górskich od poziomu morza do 3000 m n.p.m.  Wykorzystuje obszary skaliste o omszałych głazach z krzewami i gęstymi zaroślami. 


nornik śnieżny Robertsa ( Chionomys roberti ) - okaz muzealny

Aktywny w ciągu całego roku, od zmroku do świtu. Jest samotnikiem, łączącym się w pary w sezonie rozrodczym.  
Prowadzi częściowo nadrzewny tryb życia pomimo, że mieszka w pobliżu cieków wodnych. Wydaje się, że nie ma adaptacji do prowadzenia ziemnowodnego trybu życia. Chociaż gatunek znaleziono poza lasem, to zazwyczaj znajduje się na terenach leśnych. 
Kopie proste nory lub wykorzystuje naturalne zagłębienia wśród korzeni drzew i pod głazami.
Do komunikacji używa prawdopodobnie sygnałów chemicznych, postawy ciała i wokalizy.  
Jest przede wszystkim roślinożerny, zjada liście paproci, czarnego bzu i rododendronów. W skład jego diety wchodzą również nasiona, kłącza, korzonki. Prawdopodobnie gromadzi zapasy ale nie jest to do końca pewne. 
Sezon rozrodczy od wiosny do jesieni. System krycia poligamiczny. 
Ma 2-3 mioty w sezonie po  około 3 młodych w każdym. Ciąża trwa 20 - 22 dni. 
Samiec nie uczestniczy w odchowie potomstwa. 
Dojrzałość płciową osiągają po przezimowaniu następnej wiosny.
Żyje prawdopodobnie około 24 miesięcy.


Chionomys roberti - czaszka 

Opisane podgatunki :
- Chionomys roberti occidentalis - Turov, 1928 - południowo-zachodnia Rosja, Kaukaz w Ciskaukazji - synonim Microtus roberti occidentalis - traktowany jako synonim  Chionomys roberti
- Chionomys roberti personatus - Ognev, 1924 - południowo-zachodnia Rosja, północny Kaukaz, Osetia Północna-Alania w Ciskaukazji - synonim Chionomys personatus - traktowany jako synonim Chionomys roberti
- Chionomys roberti pshavus - Shidlovski, 1919 -  Gruzja, Kaukaz, góra Borbalo, Transkaukazja - synonim  Microtus roberti pshavus 
- Chionomys roberti roberti - (Thomas, 1906) - Turcja ( Sumela, południowy Trebizond ) - synonim Microtus roberti roberti  
- Chionomys roberti turovi - Hoffmeister, 1949 - południowa europejska Rosja, Krasnodar - synonim Microtus roberti turovi - nowa nazwa Microtus roberti occidentalis (Turov)


Chionomys roberti ?

Gatunek uznawany za nie zagrożony, chociaż ze względu na specyficzne siedlisko jest podatny na ich utratę, głównie na terenie Turcji. Jednak ogólne tempo spadku populacji nie jest na tyle wysokie aby kwalifikować gatunek w bardziej zagrożonych kategoriach.
Wydaje się, że populacje są dość powszechne w odpowiednich siedliskach.
W chwili obecnej brak widocznych zagrożeń dla gatunku.
Na terenie Turcji istnieje zagrożenie dla siedlisk nadrzecznych w jego zasięgu.
Rejestrowany z obszarów chronionych w swoim zakresie.
Nie jest objęty żadnymi działaniami ochronnymi w swoim zasięgu.
Potrzebne są badania dotyczące wielkości, stanu i trendów populacji, siedlisk i potencjalnych zagrożeń.

W niewoli - brak danych.
   







Opracowano na podstawie :
animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia wwf i wiedzy własnej.
Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz


KRS 0000069730