WESOŁYCH ŚWIĄT !!!

Zagrożone ssaki Ameryki Północnej część V

Spermophilus madrensis - gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ).


Występuje w północnym Meksyku, stany Chihuahua i Durango, może także występować w stanach Sinaloa i Sonora. Jest endemitem dla Meksyku.


Zamieszkuje górskie sosnowe lasy na wysokości 3000- 3750 m n.p.m.

Spermophilus madrensis

Biologia i sposób życia słabo poznane.

Aktywny w ciągu dnia. Kopie nory. Tworzy kolonie. 

Brak danych czy Spermophilus madrensis hibernuje.

Odżywia się nasionami drzew, igliwiem a także owadami.

Ciąża trwa 23-31 dni. Samica rodzi 2-5 młodych w miocie. Okres laktacji trwa do 6 tygodni.

Nie opisano żadnych podgatunków.

Zagrożenia jak u wszystkich gatunków z rodzaju Spermophilus.

W niewoli - brak danych.

Spermophilus adocetus - gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ). Synonim ( Notocitellus adocetus ).

Występuje w północnym Meksyku. Jest endemitem dla Meksyku.

Zamieszkuje górskie zarośla i zakrzewienia.

Biologia i sposób życia słabo poznane.

Prawdopodobnym jest, że jak wszystkie susły aktywny jest w ciągu dnia, kopie nory i tworzy kolonie.

Zagrożenia jak u innych gatunków z rodzaju Spermophilus.

W niewoli - brak danych.








Łoś amerykański ( Alces americanus ) ssak z rodziny jeleniowatych. Największy przedstawiciel rodziny. Uważany do niedawna jako podgatunek łosia ( Alces alces ), wyodrębniany jako osobny gatunek przez część badaczy. W dalszym ciągu opisywany jako Alces alces americana. Prace związane z badaniami molekularnymi nad obu grupami tj.łosiem euroazjatyckim i łosiem amerykańskim są w dalszym ciągu prowadzone.

Występuje w północnej części Ameryki Północnej, od południowej Alaski po północne Stany Zjednoczone.

Zamieszkuje lasy z torfowiskami i jeziorami.

 Łoś amerykański ( Alces americanus )

Aktywny głównie rano i wieczorem w ciągu całego roku. Żyje samotnie lub w grupie rodzinnej ( samica z młodym ). 

Wyraźny dymorfizm płciowy : samiec większy niż samica posiada łopatowate ( łopaty ) poroże, zrzucane corocznie. Samica bez poroża. Poroże posiada wyrostki o różnym stopniu wykształcenia. Im samiec starszy i dojrzalszy tym poroże bardziej rozbudowane i wykształcone.

Alces americanus americanus

W okresie zimowym zbiera się w niewielkie grupy 3-5 osobników. Dobrze pływa, a dzięki szerokim racicom sprawnie porusza się po bagnach i w wodzie.

Żywi się roślinnością zielną, młodymi pędami drzew i krzewów oraz korą.

grupa Alces americanus w czasie wspólnego posiłku

W czasie jesiennego rykowiska samce staczają zaciekłe walki o samice. Prowadzą one nie jednokrotnie do kontuzji rywala.

 samiec Alces americanus nawołujący rywala do walki

Po ciąży trwającej około 8 miesięcy, samica wiosną rodzi 1-2 młodych rzadko 3. Cielę jest niecętkowane. Młode pozostaje z matką przez następne 2 lata.

Alces americanus - samiec i samica z młodym

Opisane podgatunki :

- Alces americanus andersoni - północny Michigan, Minesota, zachodnie Ontario, zachodnia Kolumbia Brytyjska, północno-wschodni Jukon i Mackenzie

- Alces americanus americanus - południowa Alaska, północna Kanada

- Alces americanus columbae - Kolumbia Brytyjska, Ontario

- Alces americanus gigas - Alaska, Jukon, Półwysep Kenai

- Alces americanus shirasi - zachodni Wyoming, północno-wschodnie Idaho i Utah, zachodnia Montana, północna i południowo-zachodnia Alberta

samce Alces americanus

Łoś został objęty częściową ochroną zarówno na terenie Kanady jak i Stanów Zjednoczonych. Polowanie na niego objęte jest limitem oraz kontrolą. Polowano na niego głównie dla poroża (trofeum ), mięsa, tłuszczu, skóry ( z przeznaczeniem na zamsz ).

 portret Alces americanus gigas

Główne zagrożenia :

- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego

- utrata siedlisk

- nie kontrolowany wyręb lasu

- nie limitowane polowania i kłusownictwo

- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej

- urbanizacja

- poszukiwanie kopalin i złóż surowców i ich eksploatacja

Alces americanus

W warunkach wiwaryjnych: wymagania i hodowla jak łosia euroazjatyckiego ( Alces alces ).

Alces americanus - samiec i samica z młodym

Alces americanus americanus

Karibu - wspólna nazwa dla amerykańskich podgatunków renifera ( Rangifer tarandus ).

Występuje w północnej części Ameryki Północnej oraz na Grenlandii.

Zamieszkuje tundrę w lecie, w okresie zimy wędruje do lasów borealnych na południu.

Rangifer tarandus caribou

Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. Samiec nieco większy i cięższy. Obie płcie posiadają poroże, często jest to jedna tyka. Tworzy stada od 10-1000 osobników. W okresie sezonowych wędrówek stada łączą się w jedno mogące liczyć nawet 500 000 osobników. Podczas migracji może przebyć 5000 km w ciągu roku.

Pokonuje dziennie około 11-33 km, ze średnią prędkością 60-80 km/h. Doskonale pływa i pokonuje duże rzeki i jeziora, które są na drodze migracji. Podczas pływania średnia prędkość wynosi około 4 km/h.

Coroczna wędrówka karibu wiosną i jesienią jest najdłuższą lądową migracją ssaków.

płynące karibu ( Rangifer tarandus caribou ) 

Odżywia się roślinnością zielną, mchami, porostami, liśćmi i pędami drzew i krzewów liściastych.

Rykowisko odbywa się na początku wędrówki w październiku.

Po ciąży trwającej 228 dni, samica rodzi 1 rzadziej 2 młode. Młode po około 2-3 godzinach podąża za matką. Okres laktacji trwa 6 miesięcy.Młode pozostaje z matką przez około 3 lata.

Opisane podgatunki renifera ( Rangifer tarandus ) w Ameryce Północnej :

- Rangifer tarandus eoggroenlandicus - wschodnia Grenlandia - wymarły około 1900

- Rangifer tarandus pearyi - wyspa Nunavat, Terytoria Północno-Zachodnie (Kanada ) - zagrożony

- Rangifer tarandus granti - Alaska, Jukon, Terytoria Północno-Zachodnie

- Rangifer tarandus groenlandicus - zachodnia Grenlandia - zagrożony- wymarły 1950?

- Rangifer tarandus caribou - Alaska, Nowa Funlandia, Labrador - zagrożony

- Rangifer tarandus caboti - Labrador - zagrożony

- Rangifer tarandus osborni - Kolumbia Brytyjska - zagrożony

- Rangifer tarandus terraenovae - Nowa Funlandia - zagrożony

- Rangifer tarandus dawsoni - wyspy Queen Charlotte - wymarły około 1900-1910

Główne zagrożenia :
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata siedlisk
- rozwój przemysłu wydobywczego ( ropa naftowa i gaz ziemny ) na trasach migracyjnych
- urbanizacja
- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej
- kłusownictwo

migrujące karibu ( Rangifer tarandus caribou )

Na Alasce oraz w Kanadzie polowanie na karibu jest pod kontrolą, jedynie rdzenni mieszkańcy mogą polować przez cały rok przy użyciu tradycyjnych metod. Na Grenlandii polowanie na karibu jest całkowicie zakazane.

W warunkach ogrodów zoologicznych jest rzadszy niż renifer euroazjatycki . Nie wiele placówek podejmuje się hodowli tego ssaka.

Wapiti, jeleń wapiti ( Cervus canadensis ) parzystokopytny ssak z rodziny jeleniowatych. Do niedawna uważany za podgatunek jelenia ( Cervus elaphus ). Po badaniach molekularnych uznano Cervus elaphus canadensis jako gatunek Cervus canadensis. 

Występuje w Ameryce Północnej na południe od strefy lasów iglastych aż do północnego Meksyku oraz w Azji ( Rosyjski Daleki Wschód ), Chiny, Mongolia.

Zamieszkuje lasy liściaste i mieszane oraz ich obrzeża, czasami otwarte tereny w pobliżu dużych kompleksów leśnych, zarówno na nizinach jak i w górach.

   wapiti ( Cervus canadensis canadensis ) samiec w czasie rykowiska

Wyraźny dymorfizm płciowy : samiec większy niż samica oraz posiadacz poroża mogącego mieć nawet 30 odnóg, zrzucanego corocznie.

Żyje w małych grupach i stadach - samice z młodymi. Samce żyją zwykle samotnie.

wapiti ( Cervus canadensis ) - samiec

Odżywia się pokarmem roślinnym, głównie roślinnością zielną, liśćmi, gałązkami.

Aktywny głównie w godzinach porannych i późnym popołudniem oraz po zmroku.

walczące samce wapiti ( Cervus canadensis )

W okresie rui samce staczają rytualne walki o możliwość zgromadzenia jak największego haremu samic.

Samica rodzi na wiosnę 1 młode. Cielak jest nakrapiany i ukrywany przez 2-3 tygodnie. Po tym okresie podąża już za matką. W wieku 7-8 tygodni przechodzi na pokarm stały.

Cervus canadensis canadensis - Montgomery Zoo

Cervus canadensis manitobensis - Tierpark Berlin

Opisane podgatunki :

- Cervus canadensis alashanicus - Chiny, południowo-wschodnia Mongolia - zagrożony

- Cervus canadensis asiaticus - Góry Sajany - zagrożony

- Cervus canadensis baicalensis - Góry Sajany, Góry Bajkał, zachodnie wybrzeże jeziora Bajkał - skrajnie zagrożony

- Cervus canadensis bedfordianus - Mandżuria - zagrożony

- Cervus canadensis biedermani - wschodnia Syberia  ( okolice jeziora Teleczyk, rzeki Ob )

- Cervus canadensis canadensis - środkowe i wschodnie U.S.A., wschodnia Kanada

- Cervus canadensis eustephanus - Góry Tien-Szan, Yarkand - zagrożony

- Cervus canadensis isubra - północna Mandżuria - krytycznie zagrożony

- Cervus canadensis kansuensis - Gansu ( Chiny ) - zagrożony

- Cervus canadensis luedorfi - dolina Sutschan, wybrzeże Pacyfiku, północna Mandżuria - zagrożony

- Cervus canadensis macneilli - zachodni Syczuan, Tybet - skrajnie zagrożony

- Cervus canadensis manitobensis - środkowa Manitoba, Saskatchewan ( Kanada )

- Cervus canadensis merriami - góry w Arizonie, Nowy Meksyk, Teksas, północny Meksyk

- Cervus canadensis nannodes - Tupman, Temblors, San Emigdio w Kalifornii - zagrożony

- Cervus canadensis nelsoni - Kolumbia Brytyjska, Alberta, zachodnia Montana, wschodni Washington i Oregon, Wyoming, Idaho, Utah, Kolorado, północno-wschodnia Newada, południowo-zachodnia Dakota Południowa, Nebraska, wschodnia Arizona, zachodni Nowy Meksyk 

- Cervus canadensis occidentalis -  amerykańskie wybrzeże Pacyfiku

- Cervus canadensis roosevelti - północno-zachodnia Kalifornia, zachodni i środkowy Oregon i Washington, wyspa Vancouver, wyspa Afognak, Alaska   

- Cervus canadensis songaricus - pasmo Tien -Szan w Dżungarii - zagrożony

- Cervus canadensis ussuricus - region Ussuri ( Rosja )

- Cervus canadensis wachei - zachodnia Mongolia, wschodnia Dżungaria - krytycznie zagrożony

- Cervus canadensis wardi - Syczuan, Tybet - zagrożony

- Cervus canadensis xanthopygus - południowo-wschodnia Syberia, wschodnia Mandżuria, Jakucja, północne Chiny, region rzeki Amur (Kraj Nadamurski ) - skrajnie zagrożony

- Cervus canadensis yarkandensis - wschodni Turkiestan, Tarim Basin, Singkiang ( Chiny ) - krytycznie zagrożony

Cervus canadensis nannodes - Tierpark Berlin

  

W Kanadzie i Stanach Zjednoczonych jest zwierzęciem łownym z okresem ochronnym. Poluje się na niego dla mięsa, skóry, poroża.

Podgatunki azjatyckie są praktycznie wszystkie zagrożone lub skrajnie zagrożone. Olbrzymim problemem zarówno w Rosji jak i w Chinach jest kłusownictwo.

 Cervus canadensis nelsoni - Dierenpark Plackendael Mechelen

Jest też podstawową zdobyczą w Ameryce Północnej w okresie zimowym wilków ( Canis lupus ). Poluje też na niego grizzli ( Ursus arctos horribilis ), puma ( Puma concolor ) czy kojot ( Canis latrans ).

W Azji poluje na niego tygrys amurski ( Panthera tigris altaica ), wilk ( Canis lupus ) czy niedźwiedź brunatny ( Ursus arctos ).

Cervus canadensis roosevelti - Queens Zoo

W niewoli jest ozdobą każdej " kolekcji ". Wymaga obszernych wybiegów o naturalnym podłożu. Z reguły na jednym wybiegu trzyma się jednego samca z grupką samic i młodych. Większa liczba samców znajdująca się na tym samym wybiegu przed rykowiskiem jest rozdzielana, aby nie mogły walczyć ze sobą. W warunkach naturalnych rywal zostaje przepędzony. W warunkach zoo niestety ze względu na ograniczoną powierzchnię tego typu walka mogłaby się zakończyć nawet śmiercią jednego z rywali.

Cervus canadensis xanthopygus w zoo

rycina - Cervus canadensis alashanicus - samiec i samica

Suseł meksykański ( Spermophilus mexicanus ) gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ).


Występuje na południu U.S.A. ( zachodni i środkowy Teksas i południowo-wschodni Nowy Meksyk ) oraz w północnym Meksyku.

Zamieszkuje nizinne łąki i sawanny a także cmentarze, pola golfowe, pobocza dróg. Unika obszarów skalistych.

suseł meksykański ( Spermophilus mexicanus ) po lewej: młody osobnik , po prawej: prawie dorosły 

Aktywny w ciągu dnia. Kopie nory i  jak większość susłów posiada głębokie nory mieszkalne oraz płytkie nory służące za schronienie podczas ucieczki. Nie hibernuje, w okresach nie sprzyjających zapada w rodzaj odrętwienia. Tworzy kolonie, chociaż prowadzi bardziej samotniczy tryb życia. Nadmiar żywności przenosi w torbach policzkowych do komór magazynowych, z których korzysta w gorszych okresach.

Żywi się głównie nasionami, liśćmi, owocami i orzechami, chociaż w okresie letnim zjada chętnie owady spotykane we własnych norach. Żywi się również padliną ( ofiary przejechane na drogach ) oraz nie stroni od kanibalizmu ( starsze samce ).

Spermophilus mexicanus stojący słupka

Okres godowy przypada na koniec marca i początek kwietnia. Ciąża trwa 23-28 dni. Samica rodzi od 2-13 młodych w miocie. 1miot w sezonie. Po około 3 miesiącach młode usamodzielniają się.

Opisane podgatunki :

- Spermophilus mexicanus mexicanus - środkowy Meksyk, Toluca

- Spermophilus mexicanus parvidens - Meksyk, południe U.S.A. ( Teksas, Arizona, Nowy Meksyk )

Suseł meksykański w swoim środowisku nie jest jeszcze zagrożony. Uważany jest za szkodnika tylko na terenach pól golfowych, ze względu na kopanie nor i tam jest tępiony przez trucie i zalewanie nor.

Innym zagrożeniem dla gatunku mogą być pestycydy zawarte w zjadanych owadach czy ołów u populacji mieszkających wzdłuż autostrad i dróg.

Spermophilus mexicanus parvidens

W niewoli - brak danych.

Spermophilus perotensis - gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ). Synonim Xerospermophilus perotensis.

Występuje w południowo-zachodnim Meksyku. Jest endemitem dla Meksyku.

Zamieszkuje suche, nizinne łąki.

Biologia i sposób życia słabo poznane.

Brak opisanych podgatunków.

Zagrożenia jak u większości przedstawicieli rodzaju Spermophilus.

W niewoli - brak danych.

Spermophilus spilosoma - gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ). Synonim Xerospermophilus spilosoma.

Występuje w U.S.A. ( od Wyoming i Nebraski ) do południowo-zachodniego Meksyku.

Zamieszkuje suche tereny z zaroślami i łąkami o piaszczystej glebie.

dorosły Spermophilus spilosoma

Jest to jeden z najmniejszych susłów Ameryki Północnej. Aktywny głównie wczesnym rankiem oraz późnym popołudniem. Kopie rozległy system nor ( 3-5 m długości lub więcej ) z kilkoma wejściami ukrytymi pod krzewami lub w wysokiej trawie. W północnej części zasięgu hibernuje od sierpnia ( dorosłe ), najpóźniej październik ( młode ) do kwietnia lub maja. W południowej części zasięgu - brak potwierdzonych danych.

Odżywia się zielonymi częściami roślin, nasionami, kaktusami oraz różnego rodzaju owadami.

Okres godowy trwa około 2 tygodni po opuszczeniu nor po zimowej hibernacji.

Ciąża trwa 23-25 dni. Samica rodzi 3-9 młodych w miocie. 1 miot w sezonie. Okres laktacji trwa od 30 do 60 dni.

młody Spermophilus spilosoma

Opisane podgatunki :

- Spermophilus spilosoma obsoletus - Kansas, Kolorado, Nebraska

- Spermophilus spilosoma marginatus - Meksyk, Teksas, Nowy Meksyk, Kansas, Oklahoma

- Spermophilus spilosoma altiplanensis - Meksyk ( La Junta, Chihuahua )

- Spermophilus spilosoma ammophilus - Meksyk ( północna Salayuca, Chihuahua )

- Spermophilus spilosoma annectens - Teksas ( Padre Island, Cameron County )

- Spermophilus spilosoma arens - Teksas ( El Paso )

- Spermophilus spilosoma bavicorensis - Meksyk ( Babicora, Chihuahua )

- Spermophilus spilosoma cabrerai - Meksyk ( Nunez, San Luis Potosi )

- Spermophilus spilosoma canescens - Meksyk, Teksas, Nowy Meksyk, Arizona

- Spermophilus spilosoma cryptospilotus - Nowy Meksyk, południowo-zachodnie Kolorado, Utah, Arizona

- Spermophilus spilosoma macrospilotus - Arizona ( Oracle, Pinal County )

- Spermophilus spilosoma major - Nowy Meksyk

- Spermophilus spilosoma obsidianus - Arizona ( północne góry San Francisco, Coconino County )

- Spermophilus spilosoma oricolus - Meksyk ( La Pesca, Tamaulipas )

- Spermophilus spilosoma pallescens - Meksyk ( Ventura, Coahuila ), Arizona

- Spermophilus spilosoma pratensis - Arizona ( góry San Francisco, Coconino County )

- Spermophilus spilosoma  spilosoma - Meksyk ( Durango ) 

Zagrożenia jak u większości gatunków susłów.

Spermophilus spilosoma należy do dość liczniejszych przedstawicieli rodzaju.

W niewoli - brak danych.

Spermophilus tereticaudus - gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ).

Występuje na południowym zachodzie U.S.A. i w północnym Meksyku.

Zamieszkuje obszary pustynne ( m.in pustynie Mojave, Yuma, Colorado ) o piaszczystych wydmach porośniętych krzewami i zaroślami.

Spermophilus tereticaudus 

Aktywny głównie wczesnym rankiem i późnym popołudniem, jeśli dzień jest pochmurny może być dłużej aktywny. Nie hibernuje, w miesiącach zimowych zapada w swoisty rodzaj odrętwienia.

Nory kopie u podstawy piaszczystej wydmy, często pod osłoną krzewów. Tworzy kolonie.

Żywi się przede wszystkim produktami mającymi duże stężenie wody. Jest to głównie pokarm roślinny. Nie gardzi owadami ( mrówki, termity, koniki polne ).

Ciąża trwa 25-35 dni. Samica rodzi 3-6 młodych. 1 miot w sezonie. Okres laktacji to około 5 tygodni.

Opisane podgatunki :

- Spermophilus tereticaudus apricus - Meksyk ( Baja California )

- Spermophilus tereticaudus arizonae - Arizona ( Maricopa County )

- Spermophilus tereticaudus chlorus - Kalifornia ( Coachella Valley )

- Spermophilus tereticaudus eremonomus - Kalifornia ( Death Valley )

- Spermophilus tereticaudus neglectus - Arizona, Meksyk ( Sonora )

- Spermophilus tereticaudus sonoriensis - Meksyk ( Sonora )

- Spermophilus tereticaudus tereticaudus - Kalifornia, Meksyk

- Spermophilus tereticaudus vociferans - Meksyk ( Baja California )

Spermophilus tereticaudus na swoim rodzimym obszarze występowania nie jest jeszcze zagrożony.

Jego siedlisko nie zostało jeszcze znacznie zniszczone, chociaż postępujący rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej oraz urbanizacja mogą mieć większy wpływ na degradację i utratę naturalnych siedlisk.

W niewoli - brak danych.

Suseł skalny ( Spermophilus variegatus ) gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ).

Występuje w większości południowo-zachodnich stanach U.S.A. i Meksyku.

Zamieszkuje bardzo różnorodne siedliska. Od skalistych miejsc ( klify, ściany kanionów, stoki, rumowiska ), stare budynki i inne porzucone konstrukcje człowieka, otwarte równiny, pustynie, lasy regla górnego po górskie łąki i lasy dębowe.

Spermophilus variegatus w warunkach zoo

Aktywny głównie wczesnym rankiem późnym popołudniem. Nory kopie w pobliżu  dużej skały, drzewa lub krzewów, wykorzystywanych jako punkt widokowy. Żyje w koloniach.

Suseł skalny rozbudował skomplikowany system komunikowania się pomiędzy osobnikami. Jest komunikacja przez dotyk, zapachowa ( posiada gruczoły zapachowe na grzbiecie ), poprzez postawy oraz wokalizę ( głośne sygnały ostrzegawcze i alarmujące lub piski i warczenia jako oznaki bólu i agresji ).

Suseł skalny opracował też wiele zachowań odstraszających potencjalnych napastników, głównie węże w tym jadowite. Często podchodzi bliżej by sprawdzić aktywność węża, powiększa swój ogon, którym uderza o boki ciała falującymi ruchami. Potrafi nękać węża rzucając w niego różne śmieci. Zdarza się, że przystępuje do ataku. Jest uodporniony na jad grzechotnika. Zaniepokojony potrafi wyemitować silny zapach piżma z gruczołów odbytowych.

Pokarmu poszukuje zarówno na ziemi jak i na drzewach. Żywi się wszelką dostępną roślinnością, nasionami, owocami, jagodami oraz zarówno bezkręgowcami jak i drobnymi kręgowcami. Może mieć skłonność do kanibalizmu. Dużą ilość pokarmu potrafi zgromadzić w torbach policzkowych, który zje na miejscu lub przyniesie na swój punkt widokowy ( pobliże nory ), ewentualnie zakopie po drodze w kilku otworach wykopanych w ziemi.

W północnej części zasięgu hibernuje od sierpnia - września do końca kwietnia - początku maja. W środkowej części zapada w rodzaj odrętwienia w miesiącach zimowych a w południowej części zasięgu aktywny przez cały rok.

Okres godowy przypada w północnej części zasięgu po hibernacji, w środkowej po odrętwieniu a w południowej części zasięgu od kwietnia do maja.

Ciąża trwa około 30 dni. Samica rodzi 3-7 młodych w miocie. W sezonie 1 miot. Okres laktacji trwa 30-60 dni, po tym okresie młode się usamodzielniają.

Spermophilus variegatus - Rotterdam Zoo

Opisane podgatunki :

- Spermophilus variegatus buckleyi - południowo -środkowy Teksas 

- Spermophilus variegatus couchii - Meksyk, Santa Catarina, de Monterrey, Nuevo León

- Spermophilus variegatus grammurus - zachodni Teksas, Arizona, Nowy Meksyk ( Rio San Francisco, góry Mogollon, Chiricahua ),południowe Utah, Oklahoma (Beaver County), Kolorado, Meksyk, Durango

-  Spermophilus variegatus juglans - Catron County, Nowy Meksyk

- Spermophilus variegatus macrourus - Meksyk, Jalisco

- Spermophilus variegatus robustus - Great Basin, południowa Snake Range, środkowo-zachodnie Utah i Nevada

- Spermophilus variegatus rupestris - Meksyk, Durango

- Spermophilus variegatus tiburonensis -  wyspa Tiburon, Baja California, Meksyk

-  Spermophilus variegatus tularosae - Nowy Meksyk, Carrizozo, Lincoln County

- Spermophilus variegatus utah - Utah, góry Wasatch 

-  Spermophilus variegatus variegatus - Meksyk, Valley of Mexico, 

Suseł skalny występuje dość licznie na swoim obszarze występowania. Zagrożeniem dla jego populacji może być, że jest nosicielem wielu groźnych chorób ( tularemii, gorączki plamistej Gór Skalistych, brucelozy ). Jest uważany za szkodnika na terenach upraw rolnych.

W niewoli potrzebuje woliery zabezpieczonej od góry przed ewentualnymi atakami ptaków drapieżnych. Trzymany w grupach tworzących kolonię. Woliera musi być odpowiednio zabudowana aby dostarczyć osobnikom punktów widokowych. W odpowiednich warunkach rozmnaża się rok rocznie.

Zagrożone ssaki Ameryki Północnej część IV

Mazama ruda ( Mazama americana ) parzystokopytny ssak z rodziny jeleniowatych.

Występuje od południowego Meksyku do północnej Argentyny.

Mazama ruda ( Mazama americana )

Zamieszkuje gęste, wilgotne lasy o gęstym poszyciu, ich obrzeża, zarośla i zakrzewienia oraz ogrody i plantacje. W górach do wysokości 2000 m n.p.m.

Żyje samotnie, w pary łączy się jedynie w okresie godowym. Aktywna przez całą dobę. Prowadzi skryty tryb życia. Dobrze pływa a dzięki niewielkim rozmiarom potrafi prześlizgiwać się przez gęstą roślinność.
Żywi się najchętniej owocami drzew i krzewów, jeśli owoce są nie dostępne liśćmi i trawami.
Po okresie 225 dni ciąży samica rodzi 1 rzadziej 2 młode. Po około 4-6 tygodniach młode przechodzi na pokarm stały. Po 2-3 miesiącach rodzina rozpada się i młode rozpoczyna samodzielne życie.

Mazama americana sarae

Opisane podgatunki :
- Mazama americana americana - południowa Wenezuela, północna Brazylia ( Amazonia ), Surinam i Gujany
- Mazama americana auritus - Brazylia - status niepewny ?
- Mazama americana carrikeri - północna Kolumbia - zagrożony
- Mazama americana fuscata - Ekwador - status niepewny ?
- Mazama americana gualea - zachodni Ekwador
- Mazama americana jucunda - południowo-wschodnia Brazylia
- Mazama americana juruana - Wenezuela - zagrożony
- Mazama americana rosii - północno-zachodnia Argentyna - zagrożony
- Mazama americana rufa - południowa Brazylia ( Mato Grosso ), Paragwaj, Argentyna
- Mazama americana sarae - Boliwia, północno-zachodnia Argentyna
- Mazama americana sartorii - Meksyk ( stan Vera Cruz ) - status niepewny ?
- Mazama americana sheila - północna Wenezuela, Kolumbia - zagrożony
- Mazama americana tema - Meksyk ( stan Vera Cruz ) - status niepewny ?
- Mazama americana toba - Argentyna ( środkowe Chaco ), Rio de Oro - status niepewny ?
- Mazama americana trinitatis - wyspa Trynidad - zagrożony
- Mazama americana tschudii - Peru - status niepewny ?
- Mazama americana tumatumari - Gujana - status niepewny ?
- Mazama americana zamora - południowa Kolumbia, północne Peru - zagrożony
- Mazama americana zetta - północna Kolumbia - zagrożony

Główne zagrożenia :
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata siedlisk
- wyręb lasu
- nadmierne polowanie dla mięsa
- urbanizacja
- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej
- przeludnienie

Mazama americana

Objęta ochroną w wielu krajach Ameryki Łacińskiej. Mimo to wiele lokalnych populacji jest zagrożonych na skutek nadmiernych polowań i wycinania lasów.


W niewoli jest ssakiem bardzo rzadkim. Wymaga rozległego wybiegu z możliwością ukrycia się przed zwiedzającymi. Objęta w ogrodach zoologicznych U.S.A. programem hodowlanym.








Mazama pandora -  parzystokopytny ssak z rodziny jeleniowatych. Od 1998 roku przywrócony do statusu samodzielnego gatunku. Dawniej opisywana jako Mazama americana pandora lub Mazama gouazoupira pandora.

Występuje w Meksyku, na Półwyspie Jukatan oraz w północnej Gwatemali i Belize

.Mazama pandora

Zamieszkuje gęste, wilgotne lasy o gęstym poszyciu, ich obrzeża, zarośla i zakrzewienia oraz ogrody i plantacje.

Biologia i sposób życia jak u mazamy rudej ( Mazama americana ).

Mazama pandora - samica z młodym w niewoli

Nie opisano żadnych podgatunków.

Zagrożenia jak u mazamy rudej.

Na obszarze występowania jest rzadsza niż poprzedni gatunek co powoduje, że jest jeszcze bardziej zagrożona.


W niewoli - brak danych.








Mazama temama - parzystokopytny ssak z rodziny jeleniowatych.

Występuje od południowego Meksyku do zachodniej Kolumbii.

Zamieszkuje gęste, wilgotne lasy o gęstym poszyciu.

Mazama temama

Biologia i sposób życia jak mazamy rudej ( Mazama americana ).

Opisane podgatunki :
- Mazama temama cerasina - od Gwatemali do Kostaryki - zagrożony
- Mazama temama temama - Meksyk - zagrożony

portret Mazama temama

Zagrożenia jak u wszystkich mazam.


W niewoli - brak danych.
















Owca Dalla ( Ovis dalli ) parzystokopytny ssak z rodziny krętorogich.

Występuje w Ameryce Północnej od północno-wschodniej,środkowej i południowej Alaski do Kanady ( północno-zachodni kraniec Kolumbii Brytyjskiej, Jukon i na południowy-zachód od rzeki Mackenzie w Terytoriach Północno-Zachodnich ).

Ovis dalli dalli - młody samiec

Zamieszkuje wysokie góry w rejonach porośniętych roślinnością alpejską czyli powyżej granicy lasu.

Żyje w stadach, samice z młodymi osobno, samce osobno a dorosłe i dojrzałe samce samotnie.
Widoczny dymorfizm płciowy : samica mniejsza z cienkimi rogami, samiec większy i cięższy ( około 40% ) i z większymi rogami, które mogą stanowić około 8-10% całkowitej masy ciała.
Aktywna przez cały rok, głównie w dzień. W okresie zimy może schodzić w nieco niższe partie gór w poszukiwaniu pożywienia.

portret dorosłego samca Ovis dalli

Żywi się roślinnością alpejską, a w okresie zimowym wszystkim co jest dostępne ( suche i zmrożone trawy, mchy, porosty itp. ). Musi mieć dostęp do naturalnych lizawek w ciągu całego roku.
Okres godowy przypada na przełom listopada i grudnia. Samice są kryte jedynie przez dominujące samce. Hierarchia dominantów jest ustalana w lecie, a pozycję określa rozmiar rogów. Do walk dochodzi jeśli, któryś z podległych samców chce wejść w rolę dominującą.
Po 175 dniach ciąży, pod koniec maja lub na początku czerwca rodzi się 1 rzadziej 2 młode. Okres laktacji trwa od 3 do 5 miesięcy, chociaż młode żywią się roślinnością po 2 tygodniach życia. Przebywają głównie w tzw. przedszkolach pod opieką 1 lub 2 dorosłych samic.

Ovis dalli kenainesis - obecnie Ovis dalli dalli

Opisane podgatunki :
- Ovis dalli dalli - cała Alaska, Jukon w Kanadzie
- Ovis dalli stonei - południowo-środkowy Jukon, północno-środkowa Kolumbia Brytyjska ( Kanada )
- Ovis dalli kenainesis - Półwysep Kenai - obecnie uważa się go za tożsamy z Ovis dalli dalli


Główne zagrożenia :
- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego
- utrata siedlisk
- nadmierne polowanie dla trofeum ( dojrzałe samce )
- poszukiwania złóż minerałów, ropy naftowej i gazu ziemnego
- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej
- rozproszenie populacji ( izolowane populacje )

Ovis dalli dalli - walczące samce

W ogrodach zoologicznych hodowana głównie Ameryki Północnej. Potrzebuje rozległego wybiegu z możliwością wspinania się. W odpowiednich warunkach rozmnażana. 

Owca kanadyjska, owca gruboroga, argali amerykański, muflon kanadyjski ( Ovis canadensis ) parzystokopytny ssak z rodziny krętorogich.

Występuje w zachodniej części Ameryki Północnej od południowej Kanady po Baja California i płółnocno-zachodni Meksyk.

Zamieszkuje góry i tereny podgórskie, pustynne wzniesienia.

stado Ovis canadensis

Żyje w stadach, samice z młodymi osobno, samce tworzą grupy kawalerów a dorosłe i dojrzałe samce często samotnie. Widoczny dymorfizm płciowy : samiec większy i cięższy, z dużymi zaokrąglonymi rogami, samica mniejsza o krótszych rogach i mniejszą krzywizną.

Aktywna przez cały rok, głównie w dzień. W okresie zimy schodzi na niżej położone tereny, gdzie łatwiej o pokarm i dostęp do naturalnych lizawek. Żywi się trawą oraz liśćmi i korą krzewów, szczególnie w okresie jesienno-zimowym.

Ovis canadensis

Okres godowy przypada na listopad.W tym czasie dochodzi do starć pomiędzy dojrzałymi samcami, w celu ustalenia hierarchii dominacji określającej dostęp do krycia samic. Samice są kryte tylko przez silne i dojrzałe samce.

Samica rodzi po 6-cio miesięcznej ciąży, najczęściej 1 lub rzadziej 2 młode. Okres laktacji trwa 4-6 miesięcy.

Młode są pod opieką 1-2 dorosłych samic w tzw. przedszkolach.

dorosły samiec samotnik Ovis canadensis

Opisane podgatunki :

- Ovis canadensis canadensis - od Kolumbii Brytyjskiej po Arizonę

- Ovis canadensis californiana - od Kolumbii Brytyjskiej do Kalifornii 

- Ovis canadensis nelsoni - od Kalifornii po Arizonę 

- Ovis canadensis mexicana - od Arizony i Nowego Meksyku po Sonorę i Chihuahua 

- Ovis canadensis cremnobates - Półwysep Kalifornijski i Baja California 

- Ovis canadensis weemsi - Baja California 

- Ovis canadensis auduboni - Północna i Południowa Dakota, Montana, Wyoming, Nebraska - wymarła od 1925 roku

Obecnie od roku 1993 wyróżnia się tylko trzy podgatunki :

- Ovis canadensis canadensis - amerykańskie i kanadyjskie Góry Skaliste i północno-zachodnie U.S.A.

- Ovis canadensis nelsoni - południowo-zachodnie pustynie U.S.A. i Meksyku - zagrożone są populacje z Półwyspu Kalifornijskiego i Baja California

- Ovis canadensis sierrae - dawniej O. c. californiana - z Gór Sierra Nevada - zagrożony

Główne zagrożenia dla gatunku :

- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego

- utrata siedlisk

- nadmierny wypas zwierząt domowych ( owce ) oraz choroby przenoszone przez owce domowe : świerzb, zapalenie płuc, gruźlica itp.

- nadmierne polowania dla trofeum ( ślimy dorosłych samców )

- urbanizacja oraz rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej

- izolowane populacje

Ovis canadensis

W hodowli - głównie ogrody zoologiczne Ameryki Północnej. Potrzebuje rozległego wybiegu z możliwością wspinania się. W odpowiednich warunkach może co roku wydawać potomstwo. Dorosłe i silne samce są często trzymane osobno 

Piżmowół, wół piżmowy ( Ovibos moschatus ) parzystokopytny ssak z rodziny krętorogich.

Występuje w Arktyce Ameryki Północnej ( Grenlandia, Kanada, Alaska ). Populacja z Alaski została wytępiona pod koniec XIX w. i na początku XX w. Ponownie wprowadzony w 1935 roku na wyspę Nunivak.
Reintrodukowany z powodzeniem z wyspy Banksa do Europy: północna Szwecja, góry Dovre w Norwegii i Półwysep Tajmyr w Rosji.

Zamieszkuje tundrę za kręgiem polarnym, w okresie letnim żyje w dolinach rzek, w zimie przenosi się na wyżej położone tereny.

Piżmowół ( Ovibos moschatus ) w charakterystycznym kręgu

Żyje w stadach 10-20 osobników, wyjątkowo 70 osobników. W okresie lata samice z młodymi osobno, samce tworzą tzw. grupy kawalerów oraz dojrzałe samce tworzące grupy 3-5 sztuk lub samotnie. W okresie zimowym łączą się w większe grupy składające się z obu płci i młodych.

Stado ma charakterystyczny sposób obrony przed drapieżnikami, tworzy krąg lub półkole, chroniąc młode osobniki i nastawiając głowy uzbrojone w rogi w kierunku napastników.

Charakterystyczna obrona przed drapieżnikami Ovibos moschatus

W okresie letnim żywią się trawami, turzycami i innymi roślinami zielnymi. W zimie wszystkim tym co uda się im wykopać z pod śniegu.

Okres godowy przypada na połowę sierpnia. Byki stają się bardzo agresywne i mocno rywalizują o dominację. W tym też czasie emitują bardzo silny piżmowy zapach w celu przyciągnięcia gotowych do krycia samic. Ciąża trwa 8-9 miesięcy. Rodzi się 1 młode, które może jeść trawę tydzień po porodzie. Pozostaje z matką 12-14 miesięcy.

Ovibos moschatus - grupa z młodym

Opisane podgatunki :

- Ovibos moschatus mackenzianus - Mackenzie, Kanada

- Ovibos moschatus melvillensis - wyspa Melville - zagrożony

- Ovibos moschatus moschatus - Alaska, Kanada

- Ovibos moschatus niphoecus - Kanada - status niepewny

- Ovibos moschatus wardi - wyspa Clavering, Grenlandia, Kanada, Alaska ( indrodukowany ) -nie które populacje zagrożone

Ovibos moschatus wardi w warunkach zoo

Główne zagrożenia :

- polowanie dla mięsa, skóry, wełny, piżma oraz trofeum

- poszukiwanie złóż minerałów, ropy naftowej i gazu ziemnego

- utrata siedlisk

- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego

- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej

stado piżmowołów ( Ovibos moschatus ) uciekające przed wilkami ( Canis lupus ) 

Ovibos moschatus wardi - ogród zoologiczny w Kolonii

W ogrodach zoologicznych potrzebuje przestronnego wybiegu z możliwością niewielkiej wspinaczki. Z reguły trzymany 3-4 samice i 1 samiec o ile istnieją ku temu możliwości powierzchniowe. Wybieg musi być dobrze zabezpieczony gdyż piżmowoły są silnymi ssakami.W odpowiednich warunkach można co roku otrzymać potomstwo. Dorosłe i silne samce często są trzymane oddzielnie.

Spermophilus annulatus - ssak z rodziny wiewiórkowatych ( Sciuridae ), z rzędu gryzoni ( Rodentia ).

Występuje w środkowym Meksyku. Jest endemitem dla Meksyku.

Zamieszkuje gęste tropikalne lasy, gaje palmowe, wszędzie tam, gdzie występuje duża liczba pnączy oplatających drzewa.

rycina Spermophilus annulatus

Aktywny głównie w ciągu dnia. Żyje w norach i jamach wykopanych pod osłoną gęstej roślinności, często kopie na zboczach w pobliżu pól uprawnych.

Tworzy niewielkie kolonie 50-100 osobników. Zaniepokojony wspina się często na drzewa w celu dostrzeżenia potencjalnego zagrożenia. W chwili zaniepokojenia wydaje ćwierkające dźwięki mogące służyć jako sygnał ostrzegawczy.

Żywi się nasionami, owocami, mięsistymi częściami opuncji a także owadami. Często żeruje na drzewach, gdzie wspina się na końce gałęzi w celu zdobycia pokarmu. Jak wszystkie susły okresy niekorzystne przesypia ( porę suchą ).

Ciążą trwa około 30 dni. Samica rodzi 3-6 młodych w miocie. Laktacja trwa 1-2 miesiące. Po tym okresie młode samce wyruszają na zdobycie nowych terenów a samice pozostają na matczynym obszarze. Samiec nie uczestniczy w odchowie młodych.

Opisane podgatunki :
- Spermophilus annulatus annulatus - Mexico, Colina, Manzanillo
- Spermophilus annulatus goldmani - Santiago Nayarit

Główne zagrożenia :

- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego

- utrata siedlisk

- uważany za szkodnika upraw rolnych ( trucie i niszczenie kolonii )

- urbanizacja

- rozwój rolnictwa i pozyskiwanie nowych terenów pod uprawy

- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej

W niewoli - brak danych

Spermophilus atricapillus - gryzoń z rodziny wiewiórkowatych ( Sciuridae ), synonim Otospermophilus atricapillus.

Występuje w zachodnim Meksyku ( Baja California ). Jest endemitem dla Meksyku.

Zamieszkuje suche, trawiaste obszary, pola uprawne, pastwiska a także pobocza dróg.

Sposób życia i biologia jak u innych gatunków z rodzaju Spermophilus. 

Ciąża trwa około 30-35 dni. Samica rodzi 3-8 młodych. 1 miot w roku.

Nie opisano żadnych podgatunków.

Zagrożenia jak u wszystkich gatunków z rodzaju Spermophilus.

W niewoli - brak danych.

Suseł kalifornijski ( Spermophilus beecheyi ) gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ).

Występuje w zachodniej części Ameryki Północnej od środkowego Oregonu po południową Kalifornię.

Zamieszkuje suche, otwarte trawiaste obszary, pola uprawne ( głównie uprawy zbóż ), pastwiska, pobocza dróg.

Suseł kalifornijski ( Spermophilus beecheyi )

Aktywny głównie w dzień. Dymorfizm płciowy: samiec nieco większy niż samica. Żyje w koloniach. Kopie obszerne dość głębokie nory. Okres zimowy hibernuje. Dorosłe samce już na początku lata udają się na spoczynek, pod koniec lata samice, a w okresie od połowy września do końca października młode.

Żywi się nasionami traw, trawami, owocami a także owadami.

Ciąża trwa około 32 dni. Samica rodzi 1-9 młodych. W zależności od klimatu liczba młodych zwiększa się w miocie ( w południowej Kalifornii mioty są liczniejsze niż w środkowym Oregonie ).

Opisane podgatunki :
- Spermophilus beecheyi beecheyi - południowo-wschodnia Kalifornia
- Spermophilus beecheyi douglasi - Oregon, Kalifornia
- Spermophilus beecheyi fisheri - Kalifornia
- Spermophilus beecheyi nesioticus -  wyspa Santa Catalina, południowa Baja California
- Spermophilus beecheyi nudipes - Baja California, Laguna de Harison, Sierra de Juarez
- Spermophilus beecheyi parvulus - Kalifornia, Kern County, San Joaquin Valley
- Spermophilus beecheyi rupinarum - Baja California, wyspa Santa Catalina
- Spermophilus beecheyi sierrae - Kalifornia

Zagrożenia jak u innych gatunków z rodzaju Spermophilus .

Suseł kalifornijski ( Spermophilus beecheyi )

W niewoli - brak danych.

Spermophilus beecheyi

Suseł kalifornijski ( Spermophilus beecheyi ) - rycina

Spermophilus beldingi - gryzoń z rodziny wiewiórek ( Sciuridae ). Syononim ( Urocitellus beldingi ).

Występuje  w zachodniej części Ameryki Północnej.

Zamieszkuje górskie łąki na wysokości 2 000 - 3 700 m n.p.m.

Spermophilus beldingi beldingi

Aktywny w ciągu dnia. Kopie nory w miejscach suchych i wystarczająco miękkich. Często siedzi na tylnych nogach w okolicy nory. Zaniepokojony wydaje ostrzegawcze dźwięki.

młode Spermophilus beldingi

Żywi się nasionami, trawami, korzonkami a także owadami i innymi bezkręgowcami.

Hibernacja tego gatunku może sięgać około 8 miesięcy w roku.

Ciąża trwa 23-25 dni, samica rodzi 3-6 młodych w miocie. Okres laktacji trwa około 1 miesiąca.

stojący na tylnych łapach Spermophilus beldingi

Opisane podgatunki :

- Spermophilus beldingi beldingi - Kalifornia, Newada

- Spermophilus beldingi creber - Kalifornia, Newada

- Spermophilus beldingi oregonus - Newada, Oregon

portret młodego Spermophilus beldingi

Zagrożenia jak u pozostałych gatunków z rodzaju Spermophilus. Jeden z bardziej zagrożonych gatunków susłów Ameryki Północnej. Szczególnie narażony na utratę siedlisk.

W niewoli - brak danych.