Nosorożec sumatrzański ( Dicerorhinus sumatrensis ) - krytycznie zagrożony gatunek z Azji Południowo-Wschodniej. Główne przyczyny możliwego wyginięcia oraz próby ratowania gatunku przez społeczność międzynarodową.

tygrys sumatrzański ( Panthera tigris sumatrae )

Nosorożec sumatrzański ( Dicerorhinus sumatrensis )  (G, Fischer, 1814) - ssak z rzędu nieparzystokopytnych ( Perissodactyla ), z rodziny nosorożców ( Rhinocerotidae ). Synonim Rhinoceros sumatrensis - Didermocerus sumatrensis. 

Historycznie występował w południowej i południowo-wschodniej Azji. Obecnie jedynie w Azji Południowo-Wschodniej. 
Jego dystrybucja obejmowała od podnóża Himalajów ( Bhutan, północno-wschodnie Indie, południowe Chiny - Yunnan, Birmę, Tajlandię, Wietnam, Laos, Kambodżę, Malezję i Indonezję ). Obecnie prawdopodobnie północną Birmę, na pewno Półwysep Malajski, Sumatrę i Borneo.

nosorożec sumatrzański ( Dicerorhinus sumatrensis )

Zamieszkuje tropikalne deszczowe lasy nizinne i górskie, od czasu do czasu pojawia się na obrzeżach lasów oraz we wtórnym tropikalnym lesie. W pobliżu źródeł wody oraz solnych lizawek. W czasie powodzi na nizinach przenosi się na wyższe tereny, od poziomu morza do 2500 m n.p.m. 

Dicerorhinus sumatrensis sumatrensis 

Typowy samotnik, w pary łączy się w okresie rui. Samica do chwili usamodzielnienia się młodego przebywa z nim. 
Aktywny w ciągu całego roku, głównie od zmierzchu do świtu. Dzień spędza w gęstwinie leśnej lub błotnistej kałuży, którą często pogłębia. 
Jest terytorialny, zakres terytorium samca to około 5000 ha, samicy to 500 - 1500 ha. Terytoria zachodzą na siebie, jednak obie płcie oprócz rui starają się siebie unikać.
Dobowe ruchy to poszukiwanie pokarmu, kąpiel w błotnistej kałuży lub wyszukanie bezpiecznego schronienia w gęstwinie leśnej. Jest to kilka kilometrów na dobę. Dłuższe wędrówki odbywają obie płcie do lizawek, może to być ponad 5 - 10 kilometrów. Samce też wędrują sprawdzając swoje terytorium i je oznaczając. 
Obie płcie oznaczają swoje szlaki komunikacyjne i terytorium kałem, moczem i grudkami gleby. Ślady służą jako sygnały wizualne i zapachowe dla innych osobników swojego gatunku. Najpopularniejszym oznakowaniem jest odsłonięcie gleby, wykonany tylnymi nogami. Odchody są składane w stogi a mocz rozpylany na otaczającą roślinność. Również skręcanie i łamanie młodych drzewek służy do oznakowania rewiru. Szlaki komunikacyjne to wydeptane ścieżki w gęstwinie roślin.
Osobnik zagrożony przez człowieka spryskuje rośliny dużą ilością moczu oraz kału. Samica z młodym próbuje odwrócić uwagę od młodego, aby ten mógł ukryć się w gęstwinie roślin a sama agresywnie odstrasza człowieka. 
Dicerorhinus sumatrensis jest najmniejszym z pięciu gatunków nosorożców  żyjących na świecie.  Długość ciała 236 - 318 cm a wysokość w kłębie 112 - 145 cm. Waga do 1000 kg.
Gatunek można łatwo rozpoznać po dwóch głębokich fałdach skórnych otaczających ciało między nogami i tułowiem i jego grubej sierści o krótkich sztywnych włosach. Dwa rogi zdobią pysk, choć przedni róg jest o wiele bardziej widoczny niż róg bliżej nosa. Drugi róg może być tak krótki, że rzadko pomiar wynosi więcej niż 10 centymetrów. Wydaje się często, że jest jednorożny gdyż pierwszy róg osiąga do 30 centymetrów. 
Jego gruba skóra ma średnio 16 mm grubości.  
Kufa jest zaokrąglona i pognieciona. U osobników dorosłych, kolor ciała jest zazwyczaj ciemno - szary lub brązowy. 
W czasie upałów osobnik spędza większość czasu tarzając się w kałużach wody deszczowej lub błotnistych dołach. Kałuże lub doły często sam wykopuje lub je pogłębia. Usuwa też często otaczającą roślinność, w której się tarza zapewniając sobie miejsce do odpoczynku. Zachowania te uważane są jako chłodzące lub jako ochrona przeciwko owadom. 
Jest bardzo zwinnym pomimo wagi zwierzęciem. Doskonale się wspina oraz dobrze pływa. Ze względu na rzadkość występowania jego obecność stwierdza się na podstawie śladów i tuneli w gęstwinie leśnej, które osobniki przechodząc pozostawiają za sobą.  
Na poszukiwanie pokarmu wyrusza po zmierzchu i przed świtem. Jest roślinożerny. Zjada owoce, pędy bambusa, liście, młode drzewka, gałązki i korę. Czasami zjada także korzenie roślin. Dobowe spożycie pokarmu u dorosłych osobników to średnio 50 kg.

nosorożec sumatrzański w błotnistej kąpieli

Sezon rozrodczy prawdopodobnie w okresie suszy. Samiec w poszukiwaniu samicy w rui, wkracza na jej terytorium. Kopulacji w warunkach naturalnych nie zaobserwowano. Prawdopodobnie jeden samiec może kopulować z kilkoma samicami mającymi rewiry w pobliżu jego terytorium. System krycia poligamiczny ale może występować monogamia. 
Okres ciąży szacuje się na 12 - 16 miesięcy, ale prawdopodobnie jest to 15 - 16 miesięcy. Samica rodzi od października do maja ( największa liczba porodów ) w okresie największych opadów deszczu. W miocie rodzi się 1 młode bardzo rzadko 2. Po urodzeniu młode ma około 60 cm wysokości, 90 cm długości i waży około 25 kg. Jego sierść jest krótka, ostra i czarna. Po kilku tygodniach staje się długa i kudłata. W ciągu kilku pierwszych dni po urodzeniu młode jest ukryte w gęstej roślinności w pobliżu lizawki solnej. Po 2 miesiącach od narodzin młode podejmuje wędrówki z samicą.  W wieku 16 - 17 miesięcy młode jest odstawiane ale przebywa w pobliżu samicy na jej terytorium.
Rozproszenie następuje w wieku 4 - 7 lat przed osiągnięciem dojrzałości płciowej.
Samica między następną ciążą ma 3 - 4 lata przerwy.
Dojrzałość płciową osiąga samica w wieku 6 - 7 lat, a samiec w wieku 10 lat.
Żyje w warunkach naturalnych do 35 lat ( średnio 32 lata ), w niewoli do 32,7 lat.
  

Dicerorhinus sumatrensis harrissoni

Opisane podgatunki :
- Dicerorhinus sumatrensis blythii - Gray, 1873 - Birma - synonim Ceratorhinus blythii - traktowany jako synonim Dicerorhinus sumatrensis - błędny podgatunek w starej taksonomii 
- Dicerorhinus sumatrensis eugenei - Sody, 1946 - środkowa Sumatra ( Padang Caves - holocen ) - wymarły
- nosorożec sumatrzański wschodni, nosorożec sumatrzański z Borneo -Dicerorhinus sumatrensis harrissoni - (Groves, 1965) - Malezja ( Borneo - Sabah, Sarawak ), Indonezja ( Borneo - Kalimantan ) - krytycznie zagrożony
- nosorożec sumatrzański północny - Dicerorhinus sumatrensis lasiotis - Buckland, 1872 - północne Indie, Bhutan, Bangladesz, Birma - synonim Rhinoceros lasiotis - Ceratorhinus lasiotis - Didermocerus sumatrensis lasiotis -  prawdopodobnie wymarły
- nosorożec sumatrzański malajski - Dicerorhinus sumatrensis niger - Gray, 1873 - Półwysep Malajski - synonim Ceratorhinus niger - traktowany jako synonim Dicerorhinus sumatrensis blythi
- nosorożec sumatrzański zachodni - Dicerorhinus sumatrensis sumatrensis - (G, Fischer, 1814) - Tajlandia, Półwysep Malajski, Indonezja ( Sumatra ) - synonim Didermocerus sumatrensis sumatrensis - krytycznie zagrożony 
Uwagi  taksonomiczne : obecnie wyróżnia się trzy podgatunki: Dicerorhinus sumatrensis lasiotis (prawdopodobnie wymarły), Dicerorhinus sumatrensis sumatrensis i Dicerorhinus sumatrensis harrissoni.

Dicerorhinus sumatrensis - dwa osobniki w hodowli

Gatunek uznawany za krytycznie zagrożony na skutek bardzo poważnych spadków większych niż 80% od ponad trzech pokoleń (długość generacji szacuje się na 20 lat); a ponieważ jego wielkość populacji szacuje się na mniej niż 250 dorosłych osobników i oczekiwana jest kontynuacja spadku o co najmniej 25% w ciągu jednego pokolenia.
Wielkość populacji szacuje się na mniej niż 250 dorosłych osobników, a subpopulacje są nie większe niż 50 osobników i są w ciągłym spadku. 
Podgatunek Dicerorhinus sumatrensis lasiotis dawniej występował w Indiach, Bhutanie, Bangladeszu i Birmie (Nowak, 1999). Wymarły podgatunek jest w trzech pierwszych krajach, ale istnieje możliwość, że populacje pozostają w północnej Birmie. 
Podgatunek Dicerorhinus sumatrensis harrissoni dawniej występował na całej wyspie Borneo. Obecnie gatunek występuje tylko w Sabah (Malezja), choć kilka osobników może jeszcze przetrwać w Sarawak (Malezja) i Kalimantan (Indonezja) (Meyaard, 1986). 
Podgatunek Dicerorhinus sumatrensis sumatrensis dawniej występował w Tajlandii i na Półwyspie Malajskim, Sumatrze (Indonezja). Obecnie podgatunek występuje tylko w części Sumatry i półwyspowej Malezji (Foose & wsp. 1997). 

Dicerorhinus sumatrensis harrissoni

Całkowita populacja szacowana jest na mniej niż 275 osobników, choć prawdopodobnie ponad 220. Do początku 1990 roku liczba malała w szybkim tempie z szacowanych strat lub więcej niż  50% populacji na dekadę (Foose i van Strien 1997) . W ciągu ostatniej dekady spadek został zatrzymany lub spowolniony w większości dużych populacji z powodu lepszej ochrony, ale zwierzęta nadal giną w małych populacjach szczątkowych. 
Podgatunek Dicerorhinus sumatrensis sumatrensis obecnie występuje głównie na Sumatrze, gdzie znajduje się 170 do 230 osobników.  Jego największe populacje pozostały w Bukit Barisan Selata, Way Kambas i Parku Narodowym Gunung Leuser (Foose i in., 1997). Około 60 do 80 osobników w Gunung Leuser, około 60 do 80 Bukit Barisan Selatan i 15-25 w Way Kambas, z niektórych lokalnych raportów na temat nosorożców wynika, że  występują poza obszarami chronionymi w prowincji Aceh (Sectionov i Waladi ). 
Istnieje również kilka małych, niezdolnych do życia osobników, w tym nie więcej niż kilka osób w Kerinci-Seblat Parku Narodowym. 
Niektóre populacje maleją z powodu kłusownictwa, z bardzo dużymi spadkami w niektórych obszarach (Sectionov i Waladi ).
Kłusownictwo przestało zagrażać  w Bukit Barisan Selata i Way Kambas Parkach Narodowych w ostatnim czasie (Sectionov i Waladi ). 
Populacje z Półwyspu Malajskiego są teraz bardzo małe, ale gatunek ten prawdopodobnie przetrwa w Park Narodowym Taman Negara w obszarze Tamon Besor / Belum. Jednak prawdopodobnie nie przetrwa w Endau Rompin National Park (Malaysia). 
Większość z nielicznych osobników podgatunku Dicerorhinus sumatrensis  harrissoni występuje w Tabin National Park w Sabah (Malezja), a niektóre również w Danum Valley (także w Sabah). Łączna liczba ludności w Sabah jest prawdopodobnie około 50 osobników. Dwuletnia ankieta od 2000-2002 roku wykazała 6 poznanych osobników, 10 prawdopodobnych osobników i dodatkowych 35 możliwych (Van Strien, 2005). 
Stan populacji podgatunku Dicerorhinus sumatrensis lasiotis jest nieznana, z bardzo lekką możliwością, że niewielka liczba osobników przetrwała w Lassai Tract w Birmie. 

Dicerorhinus sumatrensis - osobniki w hodowli

Istnieje ponad 20 zwierząt w niewoli, głównie w Indonezji i Malezji, z niewielką liczbą w Stanach Zjednoczonych.

Dicerorhinus sumatrensis - samica z młodym

Duże zagrożenie: dwa główne zagrożenia to kłusownictwo i zmniejszona żywotność populacji. Polowanie jest napędzane głównie przez popyt na rzekomo właściwości lecznicze rogów nosorożców i innych części ich ciał, które są wysoko cenione w tradycyjnej medycynie azjatyckiej. Wiele części jego ciała jest uważane za afrodyzjak i że posiada właściwości lecznicze, ale jego charakterystyczny róg ma największy popyt. Róg kończy jako sproszkowany składnik w lekach lub jest artystycznie rzeźbiony.  Przez wiele wieków nadmierne polowania zmniejszyły dawne populacje i ich zasięg. Gatunek ten jest obecnie tak zmniejszony, że istnieją bardzo małe liczby osobników w każdym obszarze, gdzie wciąż przetrwał.
W rezultacie rozmnażanie jest rzadkie wraz z  udanymi porodami w wielu populacjach, dochodzi do ciężkiego ryzyka depresji inbredowej ( wsobnej ) ( J. Payne ). Oznacza to, że śmierć jednego osobnika przybliża gatunek do wyginięcia.  
Gatunek jest często określony jako wrażliwy na zakłócenia siedlisk (van Strien, 1986), ale wydobycie drewna jest mało lub nie ma znaczenia dla gatunku, jednak to jest na tyle silne, aby wytrzymać mniej lub bardziej dowolny stan lasów (J. Payne ).

Akcje ochronne : Gatunek został umieszczony w Załączniku CITES I od 1975 roku i prawnie chroniony we wszystkich krajach zasięgu. 
Obszerny międzynarodowy program dla ochrony tego gatunku jest realizowany i prowadzone są działania w Indonezji i Malezji. Głównymi celami jest tworzenie i wdrażanie efektywnych zespołów zwalczania kłusownictwa oraz zapewnienie zdolności koordynacji zarządzania i utrzymania programu. Jednostki ochrony Rhino (RPU) zatrzymują siłą kłusownictwo na Sumatrze. Wiele organizacji jest zaangażowanych w tych jednostkach, w tym rząd Indonezji (Sectionov i Waladi ). Rozbudowa i wzmocnienie programów zwalczania kłusownictwa jest priorytetem, jeśli ten gatunek ma przetrwać. 
Istnieją również bieżące wysiłki na rzecz rozwoju zarządzanych ośrodków hodowli tego gatunku w Indonezji i Malezji. Nie było ostatnio postępów w niewoli technik hodowlanych dla tego gatunku. Jednak były udane narodziny w zoo w Cincinnati ( U.S.A. ) w 2001 i 2004 (Khan i in., 2004). Jeden z tych młodych przeniesiony został z powrotem do ośrodka hodowlanego na Sumatrze. 
Wysiłki w celu zachowania nosorożca sumatrzańskiego w przeszłości nie okazały się skuteczne. Drogie programy podejmowane w latach 1980 i 1990 w celu chwytywania dzikich nosorożców i przenoszenia ich do ośrodków hodowlanych na całym świecie, została uznana przez wielu za fatalny.
Wiele z schwytanych nosorożców zginęło i tylko ostatnio (w 2001 i 2004 roku)  w ramach programów hodowlanych w niewoli były udane porody. Dziś wielu naukowców uważa, że chwytanie więcej nosorożców dla programu hodowlanego może doprowadzić gatunek do wyginięcia. Dlatego skupiono się na programie antykłusowniczym i ochronie siedlisk. 
Sondaże przeprowadzone przez WWF, Sabah Wildlife Department (SWD) i Fundację Sabah (SF) pozwoliły znaleźć największą znaną populację nosorożca sumatrzańskiego z wyspy Borneo. Wspólnie prowadzona jest jednostka monitorowania nosorożców, aby zapobiec kłusownictwu. 
WWF współpracuje także z lokalnymi rolnikami, przedsiębiorstwami rolnymi i rządem aby zatrzymać konwersję ponad 7722 km2 lasu przed wycinką drewna i plantacji oleju palmowego między Kinabatangan i Sebuku Sembakung. Zniszczenie tego lasu, prawdopodobnie doprowadziłoby do kłusownictwa pozostałych sumatrzańskich nosorożców w okolicy.
W Bukit Barisan Selatan Parku Narodowym gdzie, znajduje się krytycznie zagrożona populacja 60-80 osobników nosorożca sumatrzańskiego, którym  grozi konwersja lasu pod uprawy po obu stronach wschodnich i zachodnich gór w centralnej części wyspy. Bukit Barisan Selatan National Park na Sumatrze z powodu nielegalnego wyrębu traci zalesienie z powodu zamiany lasu w plantacje kawy i ryżu przez nielegalnych osadników.
WWF współpracuje z urzędnikami parku, aby zebrać dane populacyjne i ze społecznościami lokalnymi w celu powstrzymania wylesiania oraz zachowanie i przywracanie naturalnych siedlisk. Wspieramy także antykłusownicze wysiłki w parku. WWF stara się zabezpieczyć przyszłość nosorożca sumatrzańskiego i jego siedlisk poprzez podejście oparte o krajobraz, który wykracza poza izolowany obszar chroniony. 
WWF i TRAFFIC to największa na świecie sieć monitoringu handlu dzikimi zwierzętami, monitorowanie nielegalnego handlu rogami nosorożca, patrole i fundusz antykłusowniczy oraz obsługa sieci wywiadowczych w strategicznych miejscach, aby zapobiec wykorzystywaniu nosorożców w handlu międzynarodowym.
Popyt na róg nosorożca w zamożnych społecznościach azjatyckich rośnie. Kłusownictwo jest bardzo realne zagrożeniem dla wszystkich populacji nosorożca sumatrzańskiego. Rosnący popyt w krajach takich jak Wietnam, gdzie róg nosorożca uważany jest za lek na raka. Popyt wzmaga kłusownictwo mimo wysiłków międzynarodowej społeczności. 
Badania ruchu, przez największą na świecie sieć monitoringu handlu dzikimi zwierzętami i WWF pokazują, że korzystanie z rogów nosorożca w tradycyjnej medycynie nadal występuje w wielu krajach.
Bukit Barisan Selatan National Park na Sumatrze jest obszarem z jedną, z największych populacji nosorożców sumatrzańskich, ale z powodu nielegalnego wyrębu traci zalesienie z powodu zamiany w plantacje kawy i ryżu przez nielegalnych osadników.
Istnieje potrzeba dalszych badań w północnej Birmie, aby określić stan  pozostałych populacji.

W niewoli - w ramach programów hodowlanych.
Ośrodki hodowlane i ogrody zoologiczne w Malezji, Indonezji i U.S.A.
Udana hodowla w Cincinnati ( U.S.A. ).
Dożywa do 32,7 lat.

Dicerorhinus sumatrensis harrissoni - osobnik w hodowli - Lok Kawi Wildlife Park ( Borneo ) 

Opracowano na podstawie :

animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.

Podrodzina Cricetinae - chomiki.

tygrys sumatrzański ( Panthera tigris sumatrae ) 

Podrodzina gryzoni ( Rodentia ), z podrzędu Myomorpha, z nadrodziny Muroidea, z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), obejmująca 7 rodzajów z 18 gatunkami.

Do tej podrodziny należą następujące rodzaje :
- Allocricetulus  z 2 gatunkami
- Cansumys z z 1 gatunkiem
- Cricetulus z 5 gatunkami
- Cricetus z 1 gatunkiem
- Mesocricetus z 4 gatunkami
- Phodopus z 3 gatunkami
- Tscherskia z 1 gatunkiem i 1 wymarłym

chomik europejski ( Cricetus cricetus )

Występują w Europie i Azji. 

Zamieszkują suche, otwarte siedliska. Pustynie, równiny, wydmy, stepy, skaliste doliny rzeczne, pola uprawne, miedze, ogrody, nieużytki i sady. Chomiki można spotkać na wysokości od poziomu morza do 3600 m n.p.m.

Cricetulus migratorius

Chomiki prowadzą zazwyczaj nocny lub zmierzchowy tryb życia, choć niektóre gatunki są aktywne zarówno w dzień jak i w nocy. Typowe samotniki łączące się w pary w okresie rozrodczym. 
Są terytorialne. Niektóre gatunki są bardzo agresywne wobec osobników tego samego gatunku i mają ścisłą hierarchię dominacji, która pomaga złagodzić walki. Często samice są osobnikami dominującymi. 
Chomiki nie zapadają w prawdziwą hibernację, ale  występuje u nich długotrwałe odrętwienie, trwające kilka tygodni, najczęściej w okresie zimowym. 
Kopią nory z wieloma wejściami składające się z  wielu połączonych  komorami tuneli. W skład nory wchodzi gniazdo, latryna i spiżarnia. 
Tunele mogą być do 50 cm głębokości i głębiej zimą - do dwóch metrów poniżej powierzchni gleby. Wielkość nory chomika często zależy od wieku zwierzęcia. 
Do miejsc żerowania prowadzą systemy szlaków komunikacyjnych, oznakowanych często moczem i kałem oraz wydzieliną gruczołów łojowych.
Chomiki to małe do dużych gryzoni. Długości ciała w zakresie od 50 mm do 340 mm i długości ogon w zakresie od 7 do 106 mm. 
Samice u niektórych gatunków są większe od samców. Mają długą, gęstą sierść. Są szare, jasnobrązowe lub czerwono-brązowe na grzbiecie i białe, szare lub czarne na brzuchu. Ich boki są często białe. Niektóre z nich posiadają ciemny  pasek na grzbiecie. 
Chomiki mają duże torebki policzkowe i gruczoły łojowe. 
Wzór zębowy chomików jest 1/1, 0/0, 0/0, 3/3 = 16. 
mają kręgosłupa z 13 kręgów piersiowych i sześciu kręgów lędźwiowych.
Chomiki posiadają dwukomorowe żołądki i najbardziej brakuje im pęcherzyka żółciowego. 
Chomiki to zwierzęta lądowe i ich stopy są modyfikowane do pieszej lokomocji. Niektóre chomiki mogą dobrze pływać wypełniając swoje torebki policzkowe powietrzem, zwiększając tym swoją pływalność. Jeden gatunek prowadzi nadrzewny tryb życia.

Do komunikacji używają sygnałów chemicznych, postawy ciała, węchu, słuchu i dotyku.
Zagrożone przez drapieżniki często bronią się używając do obrony siekaczy.
Cricetinae to przede wszystkim ziarnojady, ale także zjadają liście, pędy, korzenie i owoce. Ponadto, niektóre gatunki zjadają owady i ich larwy a nawet drobne kręgowce. Pokarm jest zjadany na miejscu lub upychany w dużych torbach policzkowych i przenoszony do przechowywania w swoich norach. Stwierdzono aż 90 kg przechowywanej żywności w norze jednego osobnika.
Sezon rozrodczy od lutego do listopada. System krycia poligamiczny.
Ciąża trwa od 15 do 22 dni. Od 2 do 4 miotów w sezonie.
Samica rodzi średnio 5 do 7 młodych. Okres opieki nad młodymi to około 3 tygodni. Samiec nie uczestniczy w opiece nad młodymi. 
Niektóre gatunki w momencie zagrożenia przenoszą młode w torbach policzkowych do bezpiecznego schronienia.
W okresie ograniczonej zasobności siedliska dochodzi do kanibalizmu.
Dojrzałość płciową uzyskują w wieku 4 - 8 tygodni.
Żyją w warunkach naturalnych do około 24 miesięcy.
W hodowli od 2 do 4 lat.

Phodopus roborovskii - zoo Poznań

Większość gatunków jest nie zagrożona lecz ze względu na ograniczone siedliska nie które z nich mogą dość szybko zmienić swój status.
Obecnie jedynie Mesocricetus auratus jest uznawany za krytycznie zagrożony, 
Mesocricetus newtoni  za zagrożony a Cricetulus migratorius za wrażliwy.
Chomiki stanowią ważne źródło pokarmowe dla wielu drapieżników.
Część gatunków jest uważana za szkodniki upraw rolnych i lokalnie tępiona.
Są rejestrowane z wielu obszarów chronionych w swoich zakresach.
Cricetinae po raz pierwszy pojawiają się w zapisie kopalnym w środkowym miocenie Europy. Najstarsze skamieniałości to rodzaj Cricetus z późnego miocenu ( Carleton & Musser 1984 ).

Phodopus sungorus - zoo Poznań

Niektóre gatunki chomików hodowane są w niewoli, również w hodowli amatorskiej. Wykorzystuje się je także w laboratoriach do badań behawioralnych i fizjologicznych. 

 Mesocricetus raddei

rycina - Cansusmys canus

Opracowano na podstawie :

animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.

Chomik syryjski - popularny, domowy pupil zagrożony w środowisku naturalnym.

Chomik syryjski, chomik złoty ( Mesocricetus auratus )  (Waterhouse, 1839) - gryzoń  z podrzędu myszokształtnych ( Myomorpha ), z nadrodziny  Muroidea, z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny Cricetinae .  

Występuje w zachodniej Azji ( pogranicze Syrii i Turcji ).

Zamieszkuje obecnie głównie obszary upraw roślin uprawnych, takich jak pszenica, jęczmień, groch, soczewica oraz warzyw na wysokości 280 - 380 m n.p.m.

chomik syryjski ( Mesocricetus auratus ) - osobnik w warunkach naturalnych

Aktywny od lutego do listopada, głównie od zmierzchu do świtu. W okresie listopad - luty zapada w marazm. Typowy samotnik, łączący się w pary w okresie rui.
Jest terytorialny, rewir osobnika jednak nie został dokładnie poznany. Jest bardzo agresywny wobec osobników tego samego gatunku, z wyjątkiem okresu rui. Terytorium oznacza wykorzystując gruczoły zapachowe na bokach. Osobnik pociera swoje boki o podłoże w celu rozprzestrzeniania się zapachu. 
Kopie nory do 9 metrów głębokości. Nora składa się z komory gniazdowej i spiżarni oraz toalety. Na okres marazmu wejście jest zatykane ziemią. W lutym jest odtykane i nora jest widoczna.
Dzień spędza w norze i dopiero po zmierzchu ją opuszcza w poszukiwaniu pokarmu. 
Szlaki komunikacyjne obejmują całe terytorium, w poszukiwaniu pokarmu osobniki dość znacznie oddalają się od bezpiecznej nory. W trakcie poszukiwania pożywienia posługują się świetnym węchem, który służy im także do oceny jakości pokarmu. Pokarm jest przenoszony do nory lub w jej pobliże w charakterystycznych torbach policzkowych.
Brak widocznego dymorfizmu płciowego. Dorosły osobnik waży od 100 do 125 g. Jest znacznie mniejszy niż Cricetus cricetus ale większy niż  Phodopus roborovskii. Długość ciała to 13 do 13,5 cm. Posiada stosunkowo małe oczy, duże uszy i krótki ogon (1.5 cm). Futro jest złoto-brązowe na grzbiecie i szare lub białe na brzuchu. Niektóre osobniki mogą posiadać ciemną łatę na czole i czarny pasek po każdej stronie pyszczka biegnący od policzka do szyi. Łapki są nieowłosione, przednie mają 4 wykształcone palce, kciuk jest zredukowany do małego wyrostka. Tylne łapki mają 5 palców i wyposażone są w zgrubienia na podeszwach ułatwiające wspinanie się. 
Do komunikacji używa głównie sygnałów zapachowych i wokalizy. Dźwięki są wytwarzane w sytuacjach stresowych, agresji czy w opiece nad młodymi. Młode chomiki są w stanie produkować ultradźwiękowe piski, które prawdopodobnie są ważne w opiece samicy nad młodymi. Ważne znaczenie ma też postawa ciała w interakcjach z przedstawicielami tego samego gatunku.
Odżywia się przede wszystkim pokarmem roślinnym ale nie gardzi też pokarmem zwierzęcym. Na okres marazmu gromadzi zapasy pokarmu w spiżarni nawet do 16 kg.
Sezon rozrodczy od lutego do sierpnia. System krycia poligamiczny.
Ciąża trwa 16 - 19 dni. Samica rodzi 4 - 15 młodych ( średnio 8 - 12 ) w miocie. 3 - 4 mioty w sezonie. Młode rodzą ślepe i bezradne. Po 12 - 14 dniach otwierają oczy. Odstawienie następuje po 19 - 21 dniach od narodzin. Po ukończeniu miesiąca przez młode następuje rozproszenie i rodzina rozpada się. 
Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem.
W okresie ograniczonych zasobów pokarmowych dochodzi do kanibalizmu. Samica redukuje wielkość miotu do wielkości, którą może wyżywić. W niewoli często dochodzi do kanibalizmu na skutek stresu wywołanego przez hodowcę.
Dojrzałość płciową uzyskuje : samica w wieku 26 - 30 dni a samiec 42 - 48 dni.
Żyje w warunkach naturalnych około 1,5 - 2 lat.
W niewoli może dożyć 4 lat.

chomik syryjski ( Mesocricetus auratus ) - dorosły osobnik w warunkach naturalnych

Opisane podgatunki :
- Mesocricetus auratus auratus - (Waterhouse, 1839) - Syria, Aleppo
- Mesocricetus auratus turcicus - Mursaloglu, 1976 - Turcja

Gatunek uznawany za zagrożony ze względu na niewielki zakres mniejszy niż 20 000 km2 i potencjalnie mniejszy niż 5 000 km2, ograniczony do niewielkiego obszaru na granicy syryjsko-tureckiej. Główne zagrożenie stanowi utrata siedlisk i tępienie jako szkodnika upraw rolnych.
W Turcji uważany za bardzo rzadki, znany jedynie z trzech miejscowości.
Prawdopodobnie obecnie znanych jest w sumie z 10 lokalizacji gatunku.
Prawdopodobnie populacja jest mniejsza niż 2 500 dorosłych osobników ale brak odpowiednich danych aby to potwierdzić  (N. Yigit i wsp. 2007 ).
Trwają badania gatunku, ale jest potrzeba większego nacisku na monitoring w celu określenia trendów populacji. Gatunek powinien być ponownie oceniony w ciągu kilku lat. Głównym obszarem dystrybucji jest żyzny, rolniczy i gęsto zaludniony Płaskowyż Aleppo w Syrii na wysokości  280-380 m n.p.m. 
Podczas dwóch krótkich wypraw na głównym obszarze dystrybucji w Syrii znaleziono tylko ograniczoną liczbę osobników (Gattermann i in., 2001).
Tereny tureckie i syryjskie mogą tworzyć łączny obszar dystrybucji, ale trzeba potwierdzić te dane. Jednak nie jest to możliwe  z powodu ograniczonego dostępu do chronionego obszaru wojskowego w obszarze granicznym między Syrią i Turcją (Gattermann & wsp., 2001). Obecnie ten obszar obejmują działania wojenne. 
Brak jest dostatecznych danych na potwierdzenie gęstości osobniczej populacji ( Gattermann & wsp., 2001 ).  Rejestracja osobników stepowych prawdopodobnie wynika z zamieszaniem z Mesocricetus brandti (Gattermann i in. 2001). 
Wydaje się, że wpływ naturalnych drapieżników na populację chomika syryjskiego jest znikomy.
Utrata siedlisk spowodowana zwiększoną liczbą nowych osiedli ludzkich oraz tępienie jako szkodnika upraw rolnych w Syrii stanowi główne zagrożenie. W chwili obecnej dochodzą jeszcze działania wojenne.
Rząd Syrii zapewnia dostarczanie rodentycydów rolnikom w nadziei na kontrolę populacji gatunku ( Gattermann i in., 2001 ). Rolnicy stosują duże ilości trucizny dostarczonej przez rząd. Od lutego gdy tylko wejście do nory jest widoczne, wykładana jest trucizna oraz zasypywane są nory. Na większości terenu w maju i czerwcu plony są zbierane, pozostałości upraw są palone i zaorywane. Na terenach trawiastych prowadzony jest intensywny wypas owiec co utrudnia znalezienie naturalnych osłon, pokarmu oraz gromadzenia odpowiedniej ilości karmy na okres zimy (Gattermann i in., 2001).
Brak jest jakichkolwiek środków ochrony na terenie Syrii. 
Naukowcy z Niemiec zorganizowali dwie wyprawy. Jedną we wrześniu 1997 r. a drugą w  marcu 1999 r.  Naukowcy zlokalizowali 30 nor. Żadna nora nie należała do więcej niż jednego osobnika. Badacze schwytali 6 samic i 7 samców. Jedna z samic była w ciąży i urodziła 6 młodych. Wszystkie 19 osobników wysłano do Niemiec w celu utworzenia stada hodowlanego.
Potrzebne są badania w celu określenia trendów i wymogów w zakresie ochrony populacji. Jednak ze względu na działania wojenne w Syrii w najbliższym czasie nikt nie podejmie się tam jakichkolwiek badań naukowych.

portret Mesocricetus auratus - osobnik hodowlany

W niewoli. 
Bardzo popularny jako zwierzę domowe. Wiele odmian barwnych zostało wyhodowanych w celu zwiększenia atrakcyjności w warunkach amatorskiej, domowej hodowli ( Gattermann i in., 2001 ; Lisk, 1985 ).
W roku 1839 gatunek został opisany przez brytyjskiego zoologa Waterhouse'a i nazwany Cricetus auratus. Jednak gatunek niczym specjalnym się nie wyróżniał i brak było zainteresowania. Z czasem odnotowywano coraz mniej obserwacji gatunku i uznano go za wymarły. W roku 1930 r. profesor Aharoni z University of Jerusalem w czasie prowadzonych prac wykopaliskowych w okolicach Aleppo w Syrii, znalazł samicę z 12 młodymi. Ze względu, że znalezione osobniki były większe od tych opisanych przez Waterhouse'a, zostały opisane pod nazwą Mesocricetus auratus. 
Informacje dotyczące ich dalszych losów różnią się w zależności od źródła. Część autorów podaje, że większość zwierząt nie przeżyła drogi do Jerozolimy a pozostałe – samczyk i dwie samiczki, rozmnożyły się już po trzech miesiącach i ich potomstwo ruszyło w świat. Inni podają, że ta trójka (niektórzy uważają, że czwórka) młodych trafiła do Anglii, do Londynu, i tutaj doczekała się przychówku, zaś te, które pozostały w Syrii, padły. 
Jednak jak było nie bardzo wiadomo, ale  wiadomo, że wszystkie chomiki syryjskie na świecie pochodzą od trzech lub czterech zwierząt. 
Dzięki łączeniu i rozmnażaniu odłowionych osobników otrzymano kolejne przychówki, w których na skutek mutacji pojawiły się nowe cechy budowy ciała i umaszczenia. Jednak mimo, że gatunek ocalono nie wzbudzał on dużego zainteresowania. W roku 1938 trafił do U.S.A. jako zwierzątko laboratoryjne i od tego momentu zyskał popularność jako domowy pupil.
Do Polski trafił około roku 1950. 
W hodowli można wywołać marazm obniżając temperaturę poniżej 8 stopni C ( Gattermann i in., 2001 ; Burnie i Wilson, 2005 ; Heth & wsp., 1998 ; Johnston, 1985 ). 
Oprócz hodowli amatorskiej chomik syryjski jest wykorzystywany do różnorodnych badań laboratoryjnych. Ze względu na ich krótki okres ciąży i zdolności do spontanicznych owulacji, gatunek stał się doskonałym organizmem modelowym. Chomiki syryjskie charakteryzują się 40-krotnie większą niż człowiek tolerancją na alkohol (w przeliczeniu na masę ciała). Ta nietypowa cecha powoduje, że są one używane w laboratoriach badawczych przy opracowywaniu leków dla ludzi uzależnionych od alkoholu.
Chomiki są bardzo wrażliwe na różne choroby infekcyjne. Z tego powodu używane były w badaniach laboratoryjnych nad gruźlicą, brucelozą, nosówką, grypą, wścieklizną, pryszczycą, tularemią, chorobą kala-azar ( leiszmaniozą ) i wieloma innymi. Wykorzystywano je również do badań modelowych nad próchnicą zębów i chorobami nowotworowymi.

Opracowano na podstawie :

animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.