Klasyfikacja podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ).

Podrodzina nornikowatych ( Arvicolinae ) umieszczona jest w rodzinie chomikowatych ( Cricetidae ).
Niektórzy autorzy umieszczają ją w rodzinie Muridae razem z innymi członkami nadrodziny Muroidea. Czasami klasyfikują podrodzinę jako Microtinae lub jako pełna rodzina Arvicolidae.

karczownik górski ( Arvicola scherman )

Arvicolinae to najliczniejsza grupa gryzoni na półkuli północnej.
Szczególną cechą są ich zęby trzonowe, mające pryzmatyczne guzki w kształcie na przemiennych trójkątów. Zęby te są dostosowane do roślinnej diety, która obejmuje dużą liczbę materiałów ściernych. Zużywające się zęby rosną nieprzerwanie przez całe dorosłe życie osobnika.
Inną cechą jest brak hibernacji w zimie i wykorzystywanie warstwy śnieżnej jako izolacji i ochrony przed drapieżnikami. Charakteryzują się też ekstremalną wahalnością wielkości populacji.
Większość gatunków to małe i drobne rozmiarowo ssaki.
Niektóre jak Ellobius i Hyperacrius to dobrze przystosowane gatunki do życia w norach i pod ziemią.
Gatunki z rodzajów Arvicola, Neofiber i Ondatra mają większe rozmiary i prowadzą ziemnowodny tryb życia.
Skamieniałości tej grupy używane są często do biostratygraficznego datowania znalezisk archelogicznych w Ameryce Północnej i Europie.
Podrodzina Arvicolinae zawiera 10 pokoleń, z czego 7 klasyfikuje się jako nornice i norniki, 1 jako lemingi i 2 jako piżmaki.

Klasyfikacja : 

Plemię : Arvicolini

Rodzaj : Arvicola - karczowniki 

Gatunki :

karczownik - Arvicola amphibius ( Arvicola terrestris )

karczownik południowy - Arvicola sapidus

karczownik górski - Arvicola scherman

Rodzaj : Blanfordimys
Gatunki :
- Blanfordimys afghanus
- Blanfordimys bucharicus

rycina - Blanfordimys afghanus

Rodzaj : Chionomys - norniki śnieżne
Gatunki :
kaukaski nornik śnieżny - Chionomys gud
nornik śnieżny - Chionomys nivalis
nornik śnieżny Robertsa - Chionomys roberti

Rodzaj : Lasiopodomys 
Gatunki :
nornica stepowa - Lasiopodomys brandtii
- Lasiopodomys fuscus
- Lasiopodomys mandarinus

Rodzaj : Lemmiscus
Gatunek :
- Lemmiscus curtatus

Rodzaj : Microtus - norniki
Gatunki :

Podrodzaj Microtus

- Microtus anatolicus - nornik anatolijski

- Microtus arvalis - nornik polny, polnik

- Microtus dogramacii

- Microtus guentheri

- Microtus ilaeus - nornik kazachski

- Microtus irani - nornik perski

- Microtus kermanensis - tożsamy z Microtus transcaspicus

- Microtus kirgisorum - tożsamy z Microtus ilaeus

- Microtus levis - nornik południowy

- Microtus lydius 

- Microtus qazvinensis

- Microtus paradoxus

- Microtus rossiaemeridionalis - tożsamy z Microtus levis

- Microtus schidlovskii

- Microtus socialis

- Microtus transcaspicus 

nornik polny ( Microtus arvalis )

Podrodzaj Terricola

- Microtus bavaricus - darniówka bawarska

- Microtus brachycercus - nornik kalabryjski

- Microtus daghestanicus - darniówka dagestańska

- Microtus duodecimcostatus - nornik iberyjski

- Microtus gerbei - darniówka pirenejska

- Microtus felteni - nornik bałkański

- Microtus liechtensteini

- Microtus lusitanicus

- Microtus majori - nornik kaukaski

- Microtus multiplex - darniówka alpejska

- Microtus nasarovi 

- Microtus savii - darniówka włoska 

- Microtus subterraneus - darniówka zwyczajna

- Microtus tatricus - darniówka tatrzańska

- Microtus thomasi

darniówka tatrzańska ( Microtus tatricus )

Podrodzaj Hyrcanicola

- Microtus schelkovnikovi - darniówka kaspijska

Podrodzaj Pitymys 

- Microtus pinetorum - darniówka sosnowa

- Microtus quasiater

Podrodzaj Herpetomys  

- Microtus guatemalensis - nornik gwatemalski

Podrodzaj Pedomys 

- Microtus ochrogaster - nornik preriowy

Podrodzaj Pallasiinus

- Microtus limnophilus 

- Microtus montebelli - nornik japoński

- Microtus oeconomus - nornik północny

nornik północny ( Microtus oeconomus )

Podrodzaj Stenocranius 

- Microtus gregalis

Podrodzaj Agricola

- Microtus agrestis - nornik bury

- Microtus cabrerae

rycina - system korytarzy i nor nornika burego ( Microtus agrestis )

Podrodzaj Mynomes 

- Microtus breweri - nornik przybrzeżny

- Microtus californicus - nornik kalifornijski

- Microtus canicaudus - nornik szary

- Microtus mexicanus - nornik meksykański

- Microtus mogollonensis

- Microtus montanus - nornik górski

- Microtus nesophilus - obecnie zawarty w Microtus pennsylvanicus

- Microtus oregoni - nornik oregoński

- Microtus pennsylvanicus - nornik pensylwański

- Microtus townsendii - nornik Townsenda

nornik pensylwański ( Microtus pennsylvanicus )

rycina - nornik Townsenda ( Microtus townsendii )

Podrodzaj Orthriomys

- Microtus oaxacensis - tarabundi

- Microtus umbrosus

Podrodzaj Alexandromys

- Microtus abbreviatus - nornik wyspowy

- Microtus evoronensis

- Microtus hyperboreus - nornik północnosyberyjski

- Microtus fortis - nornik wschodni

- Microtus maximowiczii

- Microtus middendorffi

- Microtus miurus - nornik piskliwy

- Microtus mongolicus - nornik mongolski

- Microtus mujanensis

- Microtus sachalinensis - nornik sachaliński

Podrodzaj Aulacomys

- Microtus chrotorrhinus - nornik żółtonosy, nornik skalny

- Microtus coronarius - obecnie zawarty w Microtus longicaudus

- Microtus longicaudus - nornik długoogonowy

- Microtus richardsoni - nornik wodny, nornik Richardsona

- Microtus xanthognathus - nornik borealny

Podrodzaj Volemys 

- Microtus clarkei 

- Microtus kikuchii - nornik tajwański

Rodzaj : Neodon 

Gatunki :

- Neodon juldaschi

- Neodon irene

- Neodon sikimensis

- Neodon forresti

- Neodon linzhiensis

Rodzaj : Phaiomys

Gatunek :

- Phaiomys leucurus

Rodzaj : Proedromys

Gatunki :

- Proedromys bedfordi

- Proedromys liangshanensis

Plemię : Dicrostonychini

Rodzaj : Dicrostonyx - lemingi obrożne

Gatunki :

- Dicrostonyx exsul - obecnie zawarty w Dicrostonyx groenlandicus
- Dicrostonyx groenlandicus - leming grenlandzki

- Dicrostonyx hudsonius

- Dicrostonyx kilangmiutak - obecnie zawarty w Dicrostonyx groenlandicus
- Dicrostonyx nelsoni - obecnie zawarty w Dicrostonyx groenlandicus

- Dicrostonyx nunatakensis

- Dicrostonyx richardsoni

- Dicrostonyx rubricatus - obecnie zawarty w Dicrostonyx groenlandicus
- Dicrostonyx torquatus - leming obrożny, leming śnieżny

- Dicrostonyx unalascensis

- Dicrostonyx vinogradovi - leming z wyspy Wrangla

leming obrożny ( Dicrostonyx torquatus )

Plemię : Ellobiusini - ziemioryjki

Rodzaj : Ellobius
Gatunki :
- Ellobius alaicus - ziemioryjka kirgiska
- Ellobius fuscocapillus - ziemioryjka południowa
- Ellobius lutescens - ziemioryjka zakaukaska
- Ellobius talpinus - ziemioryjka stepowa
- Ellobius tancrei

Plemię : Lagurini - piestruszki
Rodzaj : Eolagurus
Gatunki :
- Eolagurus luteus - piestruszka żółta
- Eolagurus przewalskii - piestruszka Przewalskiego
Rodzaj : Lagurus
Gatunek :
- Lagurus lagurus - piestruszka

piestruszka ( Lagurus lagurus ) 

Plemię : Lemmini - lemingi
Rodzaj : Lemmus
Gatunki :
- Lemmus amurensis - leming amurski
- Lemmus lemmus - leming właściwy
- Lemmus sibiricus - leming syberyjski
- Lemmus trimucronatus - leming brunatny
- Lemmus portenkoi - zawarty w Lemmus sibiricus

Rodzaj : Myopus 
Gatunek :
- Myopus schisticolor - leming leśny

Rodzaj : Synaptomys
Gatunki :
- Synaptomys borealis
- Synaptomys cooperi

Plemię : Myodini
Rodzaj : Alticola
Gatunki :
Podrodzaj : Alticola 
- Alticola albicauda
- Alticola argentatus
- Alticola barakshin
- Alticola montosa
- Alticola roylei
- Alticola semicanus
- Alticola stoliczkanus
- Alticola tuvinicus

Alticola barakshin

Podrodzaj : Aschizomys
- Alticola lemminus
- Alticola macrotis
- Alticola olchonensis

Podrodzaj : Platycranius
- Alticola stretzowi

Rodzaj : Caryomys 
Gatunki :
- Caryomys eva
- Caryomys inez

Rodzaj : Eothenomys
Gatunki :
- Eothenomys cachinus
- Eothenomys chinensis
- Eothenomys custos
- Eothenomys melanogaster
- Eothenomys miletus
- Eothenomys olitor
- Eothenomys proditor 
- Eothenomys wardi

rycina - Eothenomys melanogaster

Rodzaj : Hyperacrius
Gatunki :
- Hyperacrius fertilis
- Hyperacrius wynnei

Hyperacrius fertilis

Rodzaj : Myodes - nornice
Gatunki :
- Myodes andersoni
- Myodes californicus - nornica kalifornijska
- Myodes centralis
- Myodes gapperi
- Myodes glareolus - nornica ruda
- Myodes imaizumii
- Myodes regulus - nornica koreańska
- Myodes rex
- Myodes rufocanus - nornica siwa
- Myodes rutilus - nornica północna
- Myodes shanseius
- Myodes smithii

nornica ruda ( Myodes glareolus )

Plemię : Neofibrini
Rodzaj : Neofiber
Gatunek :
- Neofiber alleni

Plemię : Ondatrini - piżmaki
Rodzaj : Ondatra
Gatunek : 
- Ondatra zibethicus - piżmak amerykański

Plemię : Pliomyini 
Rodzaj : Dinaromys 
Gatunek :
- Dinaromys bogdanovi - nornik macedoński

nornik macedoński ( Dinaromys bogdanovi )

Plemię : Prometheomyini - gleboryjki
Rodzaj : Prometheomys 
Gatunek : 
- Prometheomys schaposchnikovi - gleboryjek długopazurowy

- incertae sedis - niepewne 

Rodzaj : Arborimus - drzewnice
Gatunki :
- Arborimus albipes - drzewnica białostopa
- Arborimus longicaudus - drzewnica długoogonowa
- Arborimus pomo - drzewnica kalifornijska

Rodzaj : Phenacomys - wrzosówki
Gatunki :
- Phenacomys intermedius - wrzosówka zachodnia
- Phenacomys ungava - wrzosówka wschodnia

wrzosówka wschodnia ( Phenacomys ungava )

Gatunki kopalne :
Plemię : Arvicolini 
Rodzaj : +Dolomys
Rodzaj : +Kislangia
Rodzaj : +Mimomys
Rodzaj : + Promimomys

Plemię : Dicrostonychini
Rodzaj : +Predicrostonyx 
Gatunek :
+Predicrostonyx hopkinsi

Plemię : Clethrionomyini
Rodzaj : +Altaiomys   
Gatunek :
+Altaiomys ustkanicus

  

Opracowano na podstawie :

animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia, wwf i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.

Wrzosówki ( Phenacomys ) - północnoamerykańskie gryzonie z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ). Przegląd gatunków.

Wrzosówka zachodnia ( Phenacomys intermedius ) Merriam 1889, gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ). Synonim Phenacomys constablei - Phenacomys orophilus - Microtus pumilis.

Występuje w Ameryce Północnej ( zachodnia część Kanady - Kolumbia Brytyjska, zachodnia część U.S.A. - zachodni Waszyngton, środkowy Oregon, Idaho, środkowa Kalifornia, Newada, wschodnie Utah, zachodnie Kolorado, Arizona i Nowy Meksyk ).

Zamieszkuje różnorodne siedliska : las iglasty z otwartymi wrzosowiskami i z krzewiastym poszyciem, obszary krzewiaste na obrzeżach lasów, wilgotne łąki śródleśne, alpejską tundrę i łąkę z trawiastą okrywą od poziomu morza ale częściej powyżej 750 m n.p.m. do 3000 - 3500 m n.p.m.

wrzosówka zachodnia ( Phenacomys intermedius ) - Olympic National Park

Aktywna w ciągu całej doby ale głównie po zmierzchu i w nocy i całego roku. Prowadzi samotny tryb życia, jedynie w okresie rui łączy się w pary. W zimie może gromadzić się w niewielkie grupy rodzinne w celu wspólnego przezimowania i ogrzania się.
Brak widocznego dymorfizmu płciowego. Osobniki mogą się różnić się kolorem sierści w zależności od rozmieszczenia geograficznego. Zasadniczo kolor brązowy do szarego ( grzbiet ) i szary brzuch. Długość ciała może się wahać od 130 do 140 mm, ogon to około 31 - 34 mm.
Jest terytorialna, wielkość rewiru może się wahać w zależności od pory roku i dostępności pokarmu.
Od wiosny do jesieni kopie nory o głębokości do 20 cm, zakończone komorą, w której buduje gniazdo z materiału roślinnego ( trawy, mchy, porosty ). W tunelu przed komorą gniazdową znajduje się latryna. Wejście do nory znajduje się pod krzewami lub wśród ściółki leśnej i w poszyciu. W zimie buduje gniazdo na powierzchni ziemi. Jest ono lepiej izolowane i posiada grubsze ściany z porostów i gałązek a całość jest pokryta trawą. Gniazdo jest umieszczane pod osłoną krzewów lub skał. Dodatkowo pokrywa śnieżna izoluje gniazdo od warunków zewnętrznych.
Prawdopodobnie używa szlaków komunikacyjnych do wędrówek w czasie poszukiwania pokarmu. Długość systemów uzależniona jest od pory roku i dostępności bazy pokarmowej.
Nadwyżki pokarmu gromadzi w pobliżu wejścia do nory.
Do komunikacji używa prawdopodobnie dotyku, wzroku, węchu, sygnałów chemicznych i wokalizy.
Odżywia się pokarmem roślinnym. Ich dieta różni się w zależności od pory roku. W lecie zjada głównie liście i owoce wierzby, jagody, trawy, rośliny zielne, nasiona. Wiosną i w zimie głównie kora i pąki drzew i krzewów.
Sezon rozrodczy od maja do września, jednak populacje z wyższych wysokości mają krótszy sezon niż te z niższych.
Liczba miotów w sezonie 2 - 4 .
W okresie rui samce są bardzo agresywne w stosunku do innych samców i często walczą ze sobą.
System krycia monogamiczny ale nie jest wykluczona poligamia.
Ciąża trwa około 19 - 24 dni. Samica rodzi 2 - 9 młodych. 
Wielkość miotu różni się ze względu na wiek samicy. Dojrzała samica ma większe mioty ( średnio 5 - 6 ) a samice młodociane ( nie ukończyły roku ) średnio 3 - 4 młode.
Młode rodzą się gołe, ślepe i bezradne. W wieku około tygodnia są już porośnięte sierścią i mają otwarte oczy i uszy. W 3 tygodniu życia opuszczają gniazdo i rodzina rozpada się.
Samiec nie uczestniczy w odchowie młodych.
Dojrzałość płciową osiąga : samica w wieku 28 - 42 dni, samiec po przezimowaniu następnej wiosny.
Żyje około 18 - 24 miesięcy, chociaż nie jest to do końca pewne.

Phenacomys intermedius - okaz muzealny

Opisane podgatunki :
- Phenacomys intermedius celsus  /Howell 1923 / - U.S.A ( Kalifornia, środkowa Sierra Nevada, Pyramid Peak, El Dorado County, Humphrey's Basin, Fresno County, Yosemite ) 
- Phenacomys intermedius constablei  / J.A. Allen 1899 / - U.S.A. ( Alaska, Telegraph Creek ), Kanada ( Kolumbia Brytyjska, Jukon ) - uznawany za synonim Phenacomys intermedius intermedius
- Phenacomys intermedius intermedius  / Merriam 1889 / - Kanada ( Kolumbia Brytyjska, Rocky Mountains, Cascades Mountains, Coast Range ), U.S.A. ( północno-wschodni Waszyngton, Pass Creek, Blue Mountains, Idaho, Snake River, Oregon, Cascades Mountains, północna Kalifornia, Mount Shasta, Wasatch, Uinta Mountains, Utah, południowa Montana, Wyoming, Kolorado, północny Nowy Meksyk i Arizona )
- Phenacomys intermedius laingi  / Anderson 1942 / - Kanada ( Kolumbia Brytyjska, Coast Range, Dean Inlet, Bella Coola Inlet, Rainbow Mountains )
- Phenacomys intermedius levis  / Howell 1923 / - Kanada ( Rocky Mountains, Alberta, Moose River, Kolumbia Brytyjska, Teton County ), U.S.A. ( Montana, Saint Mary's Lake )
- Phenacomys intermedius mackenzii  / Preble 1902 / - Kanada ( Terytorium Północno-Zachodnie, Great Bear Lake, południowo-wschodni Jukon, zachodnia Alberta, Rocky Mountains, północno-wschodnia Kolumbia Brytyjska, Red Deer River, Athabaska Lake, północno-zachodni Saskatchewan, Churchill, Manitoba, Mackenzie ) - synonim Phenacomys ungava mackenzii - Phenacomys mackenzii - uznawany jako synonim Phenacomys intermedius jakiegoś autora, błędny podgatunek lub samodzielny dla innej taksonomii
- Phenacomys intermedius olympicus  / Elliot 1899 / - U.S.A. ( Waszyngton, Olympic Mountains, Clallam County, południowy i środkowy Oregon ) - synonim Phenacomys olympicus - Phenacomys orophilus olympicus - uznawany jako synonim Phenacomys intermedius oramontis lub odrębne dla innej taksonomii
- Phenacomys intermedius oramontis  / Rhoads 1895 / - Kanada ( Coast Range, Cascades Mountains, południowo-zachodnia Kolumbia Brytyjska, Mount Baker Range, Hudsonian Zone ), U.S.A. ( Waszyngton, Cascades Mountains, Davis Creek, Upper Deschutes River, zachodni Oregon, zachodni Nowy Meksyk ) - synonim  Phenacomys oramontis - uznawany za synonim Phenacomys intermedius jakiegoś autora
- Phenacomys intermedius orophilus  / Merriam 1891 / - U.S.A. ( Idaho, Salmon River Mountains, Kalifornia, Yosemite, Mount Shasta ) - synonim Phenacomys orophilus - uznawany za synonim Phenacomys intermedius intermedius lub odrębne dla innej taksonomii i u jakiegoś autora
- Phenacomys intermedius preblei  / Merriam 1897 / - U.S.A. ( Kolorado, góry w Kolorado, Boulder County ) - synonim Phenacomys preblei - uznawany za synonim Phenacomys intermedius intermedius lub odrębne dla innej taksonomii
- Phenacomys intermedius pumilus  / Elliot 1899 / - U.S.A. ( Waszyngton, Olympic Mountains, Clallam County ) - synonim Microtus pumilus - uznawany za synonim Phenacomys intermedius oramontis lub olympicus lub odrębne dla innej taksonomii
- Phenacomys intermedius truel  / J.A.Allen 1834 / - U.S.A. ( Wyoming, Laramie Mountains, Black Hills Mtns ) - synonim Phenacomys truel - uznawany jako synonim Phenacomys intermedius intermedius

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na szerokie rozpowszechnienie, stabilne populacje i brak widocznych zagrożeń w chwili obecnej. 
Brak pewności co do samodzielności Phenacomys ungava. Jednak większość autorów uważa ungava jako podgatunek Phenacomys intermedius. Musser i Carleton ( Wilson & Reeder 1993, 2005 ) zauważa ważność wcześnieszych stwierdzeń, że zarówno Phenacomys intermedius jak i Phenacomys ungava wymaga dalszych szczegółowych badań, jednak wymienia je jako osobne gatunki. Jones i in. ( 1997 ), Baker i in. ( 2003 ) i George ( Wilson i Ruff 1999 ) uznają odrębność ungava w stosunku do intermedius.
Uważa się, że gatunek tworzy co najmniej siedem jednostek populacji:

1. Leży całkowicie w Kolumbii Brytyjskiej ( Kanada )

2. Rozciąga się od południowo-zachodniej Kolumbii Brytyjskiej ( Kanada ) aż po centralny Oregon ( U.S.A. )

3. Leży całkowicie w zachodnim Waszyngtonie ( U.S.A. )

4. Rozciąga się od centralnej Kolumbii Brytyjskiej ( Kanada ) aż po centralny Oregon i Idaho ( U.S.A. )

5. Leży całkowicie w centralnej Kalifornii ( U.S.A. )

6. Leży w Newadzie po granicę z Utah ( U.S.A. )

7. Leży we wschodnim Utah i zachodnim Kolorado aż po Arizonę i Nowy Meksyk ( U.S.A. )

Liczebność gatunku nie jest dobrze znana ale szacowana gęstość osobnicza w zakresie waha się od 0,5 do 10 osobników/ha w różnych siedliskach.

Jest nosicielem wirusa listeriozy ( Banfield 1974 ).

Uważa się, że może stanowić źródło pożywienia dla wielu drapieżników.

Rejestrowany z wielu obszarów chronionych w swoim zakresie.

Gatunek trudny do badań ze względu na niską przeżywalność osobników schwytanych w klatki-pułapki ( Fitzgerald 1994 ).

Phenacomys intermedius 

W niewoli - brak danych.

Wrzosówka wschodnia ( Phenacomys ungava )  Merriam 1889, gryzoń z rodziny chomikowatych ( Cricetidae ), z podrodziny nornikowatych ( Arvicolinae ). Synonim Phenacomys intermedius ungava.

Występuje w Ameryce Północnej ( Kanada - zachodni Labrador, południowy Jukon, południowa Alberta, południowo-centralny Saskatchewan, południowo-wschodnia Manitoba, południowe Ontario i południowy Qubec ) i U.S.A. - północna Minesota.

Zamieszkuje siedliska lasów borealnych z krzewiastą warstwą okrywową. Preferuje śródleśne polany z niskimi krzewinkami i trawami.

wrzosówka wschodnia ( Phenacomys ungava )

Biologia, ekologia i sposób życia jak u poprzedniego gatunku.

Opisane podgatunki :

- Phenacomys ungava celatus  / Merriam 1889 / - Kanada ( Terytorium Północno-Zachodnie ) - synonim Phenacomys celatus - uznawany jako synonim Phenacomys ungava dla niektórych autorów lub odrębny dla pierwszej taksonomii 

- Phenacomys ungava crassus  / Bangs 1900 / - Kanada ( wybrzeże atlantyckie Półwyspu Labrador, Strait of Belle Isle, Hamilton Inlet ) - synonim Phenacomys celatus crassus

- Phenacomys ungava latimanus  / Merriam 1889 / - Kanada ( Ungava, Labrador, Lake Superior, Ontario, Qubec ) - synonim Phenacomys latimanus - uznawany jako synonim Phenacomys ungava ungava dla niektórych autorów lub odrębny dla pierwszej taksonomii

- Phenacomys ungava soperi  / Anderson 1942 / - Kanada ( południowo-zachodnia Manitoba, południowo-centralny Saskatchewan, zachodnia do południowo-centralnej Alberty, Great Plains region ), U.S.A. ( Minesota ) - uznawany jako synonim Phenacomys ungava dla niektórych autorów

- Phenacomys ungava ungava  / Merriam 1889 / - Kanada ( Fort Chimo, Hudson Strait, Godbout, Saguenay County, Gulf of St.Lawrence, Qubec, północne Ontario, Favourable Lake, Kenora District, Manitoba, Labrador, Ungava Bay )

Phenacomys ungava - samica w gnieździe z młodymi

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na szerokie rozpowszechnienie, stabilne populacje i brak widocznych zagrożeń w chwili obecnej.

Część autorów uważa, że jest to podgatunek Phenacomys intermedius.

Musser i Carleton ( Wilson & Reeder 1993, 2005 ) podziela ważność wcześniejszych stwierdzeń, jednak różnice między Phenacomys intermedius i Phenacomys ungava wymagają dalszych szczegółowych badań ale wymienia Phenacomys ungava jako odrębny gatunek. Jones i in. ( 1997 ), Baker i in. ( 2003 ) i George ( Wilson i Ruff 1993 ) wymieniają Phenacomys ungava jako odrębny gatunek.

Uważa się, że może być stosunkowo rzadka ale prawdopodobnie jest to związane z małej ilości schwytanych osobników w pułapki. Jednak pozostałości gatunku w wypluwkach sów i kale kun wskazują większą gęstość gatunku niż zapisy z pułapek.

Phenacomys ungava gromadzi pokarm w pobliżu nory, który zbiera w nocy i zjada w ciągu dnia.

Rejestrowana z wielu obszarów chronionych w swoim zasięgu.

Potrzebne są dalsze badania dotyczące statusu taksonomicznego tego gatunku.

W niewoli - brak danych.

          

    

Opracowano na podstawie :
animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia, wwf i wiedzy własnej.
Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.

Szczekuszka malutka ( Ochotona pusilla ) - mało znany zającowaty z południowo-wschodniej Europy.

Szczekuszka malutka, szczekuszka stepowa ( Ochotona pusilla ) /Pallas 1769/, ssak z rzędu zającowatych ( Lagomorpha ), z rodziny szczekuszkowatych ( Ochotonidae ). Synonim Lepus pusillus - Lagomys pusillus.

Występuje w południowo-wschodniej Europie ( pomiędzy środkową Wołgą a południowym Uralem ), w Azji ( azjatycka część Rosji, od południowego Uralu do górnego biegu rzeki Irtysz i granicy Chin, północny i wschodni Kazachstan, w Chinach nierejestrowana ).

Zamieszkuje wilgotne i suche stepy z wysoką trawą i nielicznymi krzewami lub kępami zarośli. Wykorzystuje też skaliste pagórki i wzgórza.

  rycina - szczekuszka malutka ( Ochotona pusilla )

Aktywna w ciągu całej doby, na niektórych obszarach nocna i w ciągu całego roku.

Żyje w niewielkich koloniach do około 50 osobników lub w grupach rodzinnych do 20 - 30 osobników. Kopie nory z tunelem dochodzącym do komory gniazdowej. Nory umieszcza w gęstej trawie, pod krzewami lub na stokach pagórków.

Brak widocznego dymorfizmu płciowego, obie płcie mają taką samą wielkość.

Wydaje się, że jest terytorialna ale zakresy rewirów kolonii czy grup rodzinnych nie są znane.

Samce prawdopodobnie wykorzystują naturalne wzniesienia do lustracji okolicy.

Jest gatunkiem towarzyskim ale zakres oddziaływań socjalnych nie jest znany.

W zimie w czasie dobrej pogody, podczas gdy warstwa śniegu i prędkość wiatru jest nisja wychodzi na powierzchnię i szuka pokarmu pod śniegiem.  Między wiosną a jesienią buduje stogi z trawy, którą suszy na gorsze okresy. Czasami osobniki kradną stogi innym osobnikom.

Do komunikacji używa wokalizy i prawdopodobnie dotyku. Wokaliza jest zazwyczaj słyszalna przed zmrokiem i w ciągu nocy. Jest to prawdopodobnie sygnalizator przed zagrożeniem oraz informacja o obecności samców.

Odżywia się wyłącznie trawami i roślinami zielnymi.

Sezon rozrodczy od wiosny do jesieni. System krycia prawdopodobnie monogamiczny ale poligamia nie jest wykluczona.

Dojrzała samica może mieć 4 - 6 miotów w sezonie a roczna samica 2 - 3 mioty.

Ilość miotów jest też uzależniona od warunków pogodowych.

Ciąża trwa 22 - 24 dni. Samica rodzi 1 - 13 młodych w miocie ( średnio 4 - 6 ).

Młode rodzą się nagie i bezradne o wadze około 9 gram.

W wieku około miesiąca następuje odstawienie.

Po około 60 dniach od narodzin następuje rozproszenie, w którym uczestniczy około 90% samców i około 40% samic.

Dojrzałość płciową osiąga : samica w wieku około 30 - 40 dni a samiec po roku. Samica może jeszcze mieć 2 - 3 mioty do jesieni.

Długość życia nie jest znana ale prawdopodobnie 3 - 5 lat.

Samiec nie uczestniczy w odchowie potomstwa.

rycina - szczekuszka malutka ( Ochotona pusilla ), po prawej ; miejsca kryjówek i nor, latryny

Opisane podgatunki :

- Ochotona pusilla angustifrons / Argyropulo 1932 / - wschodni Kazachstan, południowo-zachodnia azjatycka Rosja ( Omsk Oblast, Ałtaj Region, Semipałatyńsk, Zaisan-Tarbagatai District )

- Ochotona pusilla minutus  / Pallas 1771 / - południowo-wschodnia europejska Rosja - traktowany jako synonim Ochotona pusilla pusilla 

- Ochotona pusilla pusilla / Pallas 1769 / - południowo-wschodnia europejska Rosja ( środkowa Wołga a południowy Ural ), południowo-zachodnia azjatycka Rosja ( basen rzeki Ob )

Ochotona pusilla angustifrons - osobnik zbierający rośliny do suszenia na stogach

Gatunek uznawany za nie zagrożony mimo, że jego dystrybucja przechodzi spadek.

Dawniej gatunek zawarty w Ochotona nubrica, Ochotona forresti i Ochotona osgoodi ( dawniej podgatunki Ochotona thibetana ) ( Hoffmann i Smith 2005 ).

Historycznie rozpowszechniony gatunek ( Ognev 1965 ), jednak zakres skurczył się znacznie w czasach historycznych ( Smith i in.1990 ). 

W okresie plejstocenu na zachód w Europie aż po hrabstwo Cumbria w Wielkiej Brytanii ( Fisher i Yalden 2004 ).
Do początku holocenu występowała na Węgrzech. Do X wieku na Ukrainie, do XVIII wieku między Donem a Wołgą a od XIX wieku tylko na wschód od Wołgi ( Smith 1994 ).
Przyczyny spadku dystrybucji to :
- naturalne zmiany klimatu od plejstocenu do holocenu
- antropogeniczne zmiany środowiska naturalnego ( rolnictwo i nadmierny wypas zwierząt domowych )
Gęstość osobnicza różni się w zależności od siedliska i może wynosić od 0,1 osobnika/ha do 80 osobników/ha ( Nowak 1995, Nowak 1999 ).
W Czerwonej Księdze Autonomicznej Republiki Baszkirii ( dawne ZSRR ) wymieniony jako rzadki.
Nie jest objęta żadnymi działaniami ochronnymi.
Rejestrowana z Nature Reserve Orenburgskiy, w regionie Belayevskiy z obszaru Orenburg ( Ural Południowy ) ( Nikolskii i wsp. 2000 ).
Potrzebne są aktualne badania dotyczące obecnej dystrybucji gatunku.
Należy dołożyć starań aby określić bieżący stan europejskich populacji podgatunku Ochotona pusilla pusilla.

 szczekuszka malutka ( Ochotona pusilla ) w okresie zimy

W niewoli - brak danych.

Ochotona pusilla pusilla 

Opracowano na podstawie :

animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia, wwf i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.