niedziela, 15 listopada 2020

Rodzaj Aethomys - sawannik. Przegląd gatunków część III.










Sawannik równikowy ( Aethomys hindei ) ( Thomas, 1902 ) - gryzoń z rodziny Muridae, z podrodziny Murinae.  

Synonimy : Epimys kaiseri centralis - Heller, 1914; Mus medicatus - Wroughton, 1909; Mus norae - Wroughton, 1909; Rattus helleri - Hollister, 1918;


Występuje w Afryce ( Kamerun, Republika Środkowoafrykańska, Burundi, Rwanda, Demokratyczna Republika Konga, Sudan, Sudan Południowy, południowa Etiopia, Tanzania, Uganda, Kenia ).


Zamieszkuje lasy nizinne, zalane użytki zielone nizinne. sawanny, trawiaste równiny, stoki górskie o dużej wilgotności ale również obszary suchsze.


sawannik równikowy ( Aethomys hindei ) - okaz muzealny

Aktywny w ciągu całego roku, szczyt aktywności w porze nocnej.

Żyje w parach, małych grupach rodzinnych lub samotnie.

Prawdopodobnie jest terytorialny ale wielkości rewirów osobniczych nie są znane. 

Na kryjówki wybiera naturalne schronienia : zagłębienia u podstawy drzew i krzewów, opuszczone nory, szczeliny skalne, termitiery, gęste zarośla. Buduje gniazda z trawy i roślin zielnych.

Duży gryzoń o  długości sierści grzbietowej około 10 mm. Futerko grzbietowe barwy średnio brązowej,  czasem szare z brązową końcówką, niektóre dłuższe włosy mają czystą czerń, szczególnie na środkowej linii grzbietowej. Boki bledsze z kilkoma czarnymi włosami. Brzuszne futerko szarawo-białe. Włosy jasnoszare na dolnej części, białawe na końcowej połowie.

Głowa ubarwiona podobnie do grzbietu, bez specjalnych oznakowań. Gardło i klatka piersiowa zbliżają się do barwy brzucha.

Kończyny krótkie, kończyny tylne z porozrzucanymi białymi włosami na górnej powierzchni.

Ogon umiarkowanie długi ( około 70 - 110% długości głowy i tułowia ), w kolorze od ciemnobrązowego do czarnego; otoczony wieloma małymi łuskami; wydaje się nagi, ale z wieloma bardzo małymi włoskami.

Czaszka: szerokość jarzmowa < 55% długości czaszki. Trzonowce wąskie ( M1 < 2,2 mm ).

Zęby siekacze opistodontowe, wypukłości słuchowe - 7,03 mm. 

Dymorfizm płciowy odnotowany w Ugandzie ( samiec cięższy niż samica; Okia 1976 ).

Ilość sutek nie jest znana.

Długość głowy i tułowia : 158 mm w zakresie 120 - 186 mm

Ogon : 156 mm w zakresie 132 - 178 mm

Tylna stopa : 32 mm w zakresie 29 - 34 mm

Ucho : 20 mm w zakresie 18 - 22 mm

Waga samca : 140 - 175 g

Waga samicy : 120 - 150 g

Prowadzi naziemny tryb życia ale nie jest wykluczone, że potrafi się wspinać na drzewa i krzewy. Prawdopodobnie wykorzystuje szlaki komunikacyjne do miejsc żerowania.

Do komunikacji wykorzystuje sygnały chemiczne, węch, słuch, wzrok, dotyk i postawę ciała. Brak danych czy w użyciu jest wokaliza.

Jest gatunkiem wszystkożernym. W skład jego diety wchodzi zarówno pokarm roślinny jak i zwierzęcy.

Prawdopodobnie sezon rozrodczy trwa w porze deszczowej od listopada do grudnia i kwietnia, podczas gdy młode osobniki były częściej liczniejsze w bardziej suchych miesiącach w grudniu i styczniu. 

Wydaje się też, że rozród również występuje przez cały rok.


Aethomys hindei - okaz muzealny


Opisane podgatunki :

- Aethomys hindei algazal Wroughton, 1907

- Aethomys hindei hindei ( Thomas, 1902 ) 

- Aethomys hindei centralis Heller, 1914

- Aethomys hindei norae Wroughton, 1909

- Aethomys hindei medicatus Wroughton, 1909


Aethomys hindei - okaz muzealny


Gatunek uznawany jako najmniejszej troski ( LC ) ze względu jednak na duży zasięg występowania, przypuszczalnie dużą liczebność i brak zidentyfikowanych zagrożeń dla tego gatunku.

Gatunek został opisany naukowo w 1902 roku przez O. Thomasa jako nowy gatunek. Miejscem typowym jest Machakos w Kenii. Później niepoprawnie ułożony jako podgatunek Aethomys kaiseri ( Hollister, 1919; Swynnerton i Hayman, 1951 ), z którym jest sympatryczny. 

Rzeczywisty zasięg geograficzny Aethomys hindei jest nierozwiązany, ponieważ wiele serii w zbiorach muzealnych i zgłoszonych w literaturze jest błędnie identyfikowanych jako Aethomys kaiseri. 

Davis ( 1975b ) uznał dwie odrębne morfologicznie populacje za podgatunki, jedną na wschód od Wschodniej Doliny Ryftowej ( Rift Valley ) ( hindei ), a drugą na zachód ( medicatus ). Ostatnie wstępne porównania cech czaszki i zębów wśród próbek geograficznych Aethomys hindei wraz z analizami na wielu odmianach skłoniły Denysa i Traniera ( 1992 ) do zasugerowania, że ​​Aethomys hindei prawdopodobnie składa się z kilku gatunków lub wyróżniających się populacji geograficznych jednego gatunku: hindei, które byłyby ograniczone do Kenii; alghazal z północnego Kamerunu, z Republiki Środkowoafrykańskiej, z północno-wschodniej Dem. Rep. Konga i północnej Ugandy i medicatus  występujące w południowym Czadzie, Republice Środkowoafrykańskiej, środkowej Ugandzie i południowo-zachodniej Kenii. Kompleks wymaga krytycznych badań weryfikacyjnych w celu ustalenia znaczenia znacznej zmienności geograficznej cech morfologicznych.

Nie wiadomo, czy potrafi dostosować się do zaburzonego lub zmienionego środowiska.

Rozmiary populacji i trend zmian liczebności tego gatunku nie są znane chociaż wielkość gęstości osobniczej zmieniają się w miesiącach grudniu i styczniu.

Brak danych czy występuje w obszarach chronionych. 

Nie jest objęty żadnymi działaniami ochronnymi.

Badania przeprowadzone na Aethomys hindei w lesie Lunyo (0 ° 5 ', 32 ° E) na północnym brzegu jeziora Wiktorii. Sawanniki były więzione codziennie ( od poniedziałku do soboty ) przez 47 tygodni w okresie od listopada 1970 r. do listopada 1972 r. Z 20 – 49 żywych pułapek ustawionych na siatce o wymiarach 40 na 100 m. W laboratorium zbadano je pod kątem stanu zewnętrznych narządów płciowych i oznak ciąży. Niektóre ciężarne samice trzymano w laboratorium, a ich potomstwo mierzono w tygodniowych odstępach. Szybkość wzrostu ( przyrost masy wg na dzień ) określono zarówno dla sawanników laboratoryjnych, jak i polowych. Krzywe wzrostu sawanników laboratoryjnych zastosowano do obliczenia wieku młodych ( <100 g ) sawanników polowych, chociaż wyniki wykazały, że przy 50 do 100 g sawanników polowych rosło szybciej niż u sawanników laboratoryjnych i między wagą 100 a 150 g, u sawanników laboratoryjnych rosło szybciej niż u sawanników polowych. Rozkład masy sawanników chwytanych wykazał wyraźną różnicę masy między samcami i samicami.  U niektórych samic  ważących aż 171 g, podczas gdy maksymalna waga zarejestrowana dla samic wynosiła tylko 146 g. Uzyskane ciężary rozszerzają zakres wagowy tych gryzoni  powyżej poprzednio opublikowanych. Hodowla ( ciąża ) na polu miała miejsce głównie w wilgotniejszych miesiącach od listopada do grudnia i kwietnia, podczas gdy młode zwierzęta występowały częściej w bardziej suchych miesiącach w grudniu i styczniu. Narodziny uzyskane na podstawie obliczeń z laboratoryjnych krzywych wzrostu występowały częściej w listopadzie. Wskazano na sezonowość w intensywności hodowli, chociaż obserwowano miesięczną hodowlę przez cały rok. Miesiącami największej gęstości osobniczej były grudzień, styczeń i kwiecień.

Potrzebne są dalsze badania statusu taksonomicznego gatunku.


czaszka Aethomys hindei - widok boczny


W niewoli - jedynie w badaniach laboratoryjnych.




 

Sawannik transwalski ( Aethomys ineptus ) ( Thomas & Wroughton, 1908 ) - gryzoń z rodziny Muridae, z podrodziny Murinae Synonim Aethomys chrysophilus ineptusMus chrysophilus ineptus Thomas i Wroughton, 1908 ;


Występuje w Afryce Południowej : północno-wschodnia Republika Południowej Afryki ( prowincje Północno-Zachodnia, Limpopo, Mpumalanga, Gauteng i KwaZulu-Natal oraz w północnej części prowincji Free State ), Suazi, Mozambik, Botswana i Namibia.  


Zamieszkuje lasy umiarkowane, zarośla krzewiaste, obszary trawiaste - sawanny i wyżynne łąki powyżej 1000 m n.p.m. Także niższe wysokości porośnięte nadbrzeżnym lasem.


sawannik transwalski ( Aethomys ineptus )


Aktywny w ciągu całego roku, prowadzi nocny tryb życia. Szczyt aktywności od zmierzchu do północy oraz na godzinę przed świtem.

Żyje w grupie rodzinnej lub samotnie. Prawdopodobnie jest terytorialny ale zakresy rewirów osobniczych to 1500 - 3000 m2. 

Kopie nory u podstawy traw lub w gęstwinie krzewów.

Jest to średniej wielkości gryzoń. Długość głowy i tułowia : 147 mm w zakresie 140-155 mm

Długość ogona : 162 w zakresie 144 - 170 mm

Długość tylnej stopy : 30 mm w zakresie 26 - 32 mm

Długość ucha : 20 mm w zakresie 18 - 22 mm

Waga : 82 g w zakresie 65 - 107 g

Futro jest czerwonawo-brązowe na całym ciele, ale tykane czarnymi włosami, co daje ogólny odcień od brązowego do cynamonowego. Dolna część ciała jest biała lub bardzo jasnoszara, a futro jest wyraźnie rozgraniczone od futra na pozostałej części ciała.

Ogon jest prawie bezwłosy. Fizycznie jest nie do odróżnienia od blisko spokrewnionego Aethomys chrysophilus i uważano, że stanowi podgatunek Aethomys chrysophilus.

Prowadzi częściowo nadrzewny tryb życia. Do miejsc żerowania udaje się szlakami komunikacyjnymi. 

Do komunikacji używa sygnałów chemicznych, węchu, słuchu, wzroku, dotyku i postawy ciała. Brak danych czy używa wokalizy. Prawdopodobnie wokalizę używają jedynie oseski podczas karmienia i pielęgnacji przez samicę.

Gatunek wszystkożerny. W skład jego diety wchodzą głównie nasiona traw i roślin zielnych, ale także zielone części roślin, kłącza, korzenie, cebule, bulwy.

Pokarm zwierzęcy stanowi jedynie 9% diety gatunku.

Sezon rozrodczy w okresie lata i jesieni. System krycie prawdopodobnie monogamiczny ale nie wykluczona lekka konkurencja samców.

Okres ciąży to około 26 dni. Samica rodzi 1 - 3 młodych w miocie. 2 mioty w sezonie Młode po około 10 dniach od narodzin otwierają oczy. Odstawienie po około 20 dniach.

Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem.

Nie są znane przypadki kanibalizmu.


Opisane podgatunki :

- Mus chrysophilus ineptus - Thomas i Wroughton, 1908 - Lokalizacja typu Tete, rzeka Zambezi, Mozambik

- Mus chrysophilus tzaneenensis - Jameson, 1909 - Lokalizacja typu Tzaneen, północno-wschodni Transvaal ( Limpopo Province ), Afryka Południowa

- Mus chrysophilus pretoriae - Roberts, 1913 - Lokalizacja typu Fountains Valley, Pretoria, Transvaal ( Gauteng Province ), Afryka Południowa

- Aethomys chrysophilus magalakuini - Roberts, 1926 - Lokalizacja typu Wilhanshohe, rzeka Magalakuin ( Mogalakwena ), północno-zachodni  Transvaal ( Limpopo Province ), Afryka Południowa

- Aethomys chrysophilus capricornis - Roberts, 1926 - Lokalizacja typu Newgate Farm, Soutpansberg, północny Transvaal ( Limpopo Province ), Afryka Południowa 

- Aethomys chrysophilus tongensis - Roberts, 1931 - Lokalizacja typu Mangusi Forest, północno-wschodni Zululand ( Prowincja Kwa-Zulu-Natal ), Republika Południowej Afryki

- Aethomys chrysophilus ineptus - G.M. Allen, 1939 - Kombinacja nazw

- Aethomys chrysophilus fouriei - Roberts, 1946 - Lokalizacja typu Oshikanga, Ovambo-Angola granica - Namibia

- Aethomys chrysophilus harei - Roberts, 1946 - Lokalizacja typu Waterberg, dystrykt Otjiwarongo, południowo-zachodnia Afryka -północno-środkowa Namibia

- Aethomys ineptus - Chimimba, 1998 - Pierwsze użycie bieżącej kombinacji nazw


Gatunek oznaczony jako LC, nie zagrożony. Brak wyraźnych zagrożeń dla tego gatunku. Jednak wielkość populacji jest nie znana. 

Gęstość osobnicza to 18 osobników/ha ( Ferreira i van Aarde 1999; Miller 1994; Monadjem i Perrin 1998 ), chociaż 1 z nas ( A. Linzey ) i współpracownik odnotowali liczbę aż 37 osobników/ha w pobliżu Pietermaritzburga, Prowincja KwaZulu-Natal, Republika Południowej Afryki. 

W Południowej Afryce Kern ( 1981 ) podał roczne różnice w gęstości osobniczej, które wahały się od 1,01 osobnika / ha w styczniu ( lato ) do 3,24 osobnika / ha w lipcu ( zimowa pora sucha ). Z roku na rok zmienność była prezentowana w Vaalkop Dam Nature Reserve, North West Province, South Africa, gdzie Aethomys ineptus stanowił 6,7% i 46,5% populacji małych ssaków ( 14 gatunków ) w różnych latach ( Ellison 1990 ). 

Ponieważ gatunek wymaga znacznej osłony, susza, nadmierny wypas i pożar mogą negatywnie wpływać na gęstość osobniczą ( Bowland 1986; Bowland i Perrin 1988, 1989 ).

Bardzo niewiele wiadomo na temat ekologii Aethomys ineptus. Podobnie jak jego rodzeństwo Aethomys chrysophilus, preferuje siedliska, w których występuje znaczna pokrywa w postaci krzewów, skał i roślinności zielnej ( Avenant i Kuyler 2003; Ferreira i van Aarde 1999; Linzey i in. 2003; Monadjem 1997a ). Jednak w takich siedliskach Aethomys ineptus występuje na szerszym zakresie wysokości i warunków klimatycznych niż Aethomys chrysophilus. W północno-środkowej Afryce Południowej większa część zasięgu występowania tego gatunku wynosi powyżej 1000 m n.p.m., ale występuje na wysokości 800 m po zachodniej stronie pasma Soutpansberg ( Linzey i in. 2003 ). 

W Suazi zebrano osobniki na wysokościach od 160 do 1450 m n.p.m. ( Monadjem 1999 ), a gatunek zamieszkuje nadmorskie lasy wydm na północ od Durbanu ( prowincja KwaZulu-Natal, Republika Południowej Afryki - Ferreira i van Aarde 1999 ).

Gatunek do roku 1998 był opisany jako podgatunek Aethomys chrysophilus. W tym roku analiza genetyczna wykazała, że oba gatunki były odrębne, co czyni Aethomys ineptus przykładem gatunku tajemniczego. Poza analizą chromosomów lub mitochondrialnego DNA, oba gatunki można wiarygodnie odróżnić jedynie kształtem ich plemników. Ze względu na ekstremalne podobieństwo fizyczne między Aethomys ineptus i Aethomys chrysophilus, dokładny zasięg tych ostatnich jest niejasny, a niektóre obszary mogą istnieć, gdzie oba gatunki występują razem. Jednak obecne najlepsze szacunki sugerują, że gatunek występuje w Suazi i północno-wschodniej Afryce Południowej, gdzie znajdują się w prowincjach Północno-Zachodniej, Limpopo, Mpumalanga, Gauteng i KwaZulu-Natal oraz w północnej części prowincji Free State. Można je również znaleźć w niektórych sąsiadujących regionach Mozambiku i Botswany, chociaż nie zostało to jeszcze potwierdzone. Preferują środowiska o znacznym pokryciu, czy to z nisko położonej roślinności, czy skalistych odsłonięć. Chociaż zwykle znajdują się na wysokości ponad 1000 m npm, można je również znaleźć na znacznie niższych wysokościach, w tym w lasach przybrzeżnych w pobliżu Durbanu. 

Chociaż wcześniej rozpoznano do ośmiu podgatunków, niektóre dowody wskazują na stopniową klinalną zmianę cech fizycznych wraz z szerokością geograficzną, co oznacza, że ​​podgatunki te mogą nie być wyraźne i że gatunek jest monotypowy. Rozpoznanie Aethomys ineptus opiera się na podniesieniu taksonomicznym 1 z 10 uprzednio uznanych podgatunków Aethomys chrysophilus w najnowszej rewizji rodzaju w Afryce Południowej ( Chimimba 1998; Chimimba i Bennett 2005; Chimimba i in. . 1999 ). Siedem z 9 wcześniej rozpoznanych podgatunków zostało przeniesionych do Aethomys ineptus jako synonimy młodsze ( Chimimba i in. 1999 ). Mimo że późniejsza, nieprecyzyjna analiza morfometryczna Aethomys ineptus z południowej Afryki ( Chimimba 2001 ) sugeruje podłużny wzór zmienności klinalnej, w związku z czym uniemożliwia rozpoznanie podgatunku, dane te należy ponownie zbadać, ponieważ mogły obejmować okazy jego rodzeństwa Aethomys chrysophilus ( Bronner i in. 2003; Chimimba i Bennett 2005 ). Potrzebna jest kompleksowa analiza zmienności geograficznej obejmująca szereg systematycznych technik i szeroki zasięg geograficzny w Afryce.

Pozytywna identyfikacja Aethomys ineptus wymaga zbadania plemników, których główki są łopatkowate ( Aethomys chrysophilus ma nasienie w kształcie sierpowatym - Breed i wsp. 1988; Visser i Robinson 1987 ); oznaczanie diploidalnej liczby chromosomów ( 2n = 44 w Aethomys ineptus, 2n = 50 w Aethomys chrysophilus - Gordon i Rautenbach 1980 ); analiza allozymów ( hemoglobina Aethomys ineptus z „szybkimi” lub „wolnymi” pasmami, Aethomys chrysophilus z tylko „wolnymi” pasmami - G. Campbell, in litt. ); lub analiza mitochondrialnego DNA ( mtDNA - Linzey i in. 2003; Russo i in. 2006 ). 

Czaszkowa analiza morfometryczna próbek pozytywnie zidentyfikowanych ( 2n = 44, n = 4; 2n = 50, n = 15 ), powiększona o próbki z tych samych miejsc ( 2n = 44, n = 34; 2n = 50, n = 6 ), ujawniły następujące znaki diagnostyczne dla cytotypu 2n = 44 ( Aethomys ineptus ) w stosunku do cytotypu 2n = 50 ( Aethomys chrysophilus ): proces alisphenoidalny płaskonabłonka znacznie węższy i stosunek największej szerokości przekroju korony M2 do największej długości średnich frontów 16,2% w porównaniu z 17,4% i stosunku największej szerokości przekroju korony m2 do największej długości frontów 15,0% w porównaniu z 16,3% ( Chimimba 1998; Chimimba i in. 1999 ). 

Jednak przypisanie gatunkowe okazów muzealnych na podstawie tych znaków skutkuje rozmieszczeniem geograficznym, któremu zaprzeczają te oparte na większej liczbie pozytywnie zidentyfikowanych okazów z szeregu lokalizacji ( Linzey i in. 2003 ) i należy je ponownie zbadać.

Jedynym innym gatunkiem, który może być mylony z Aethomys ineptus, jest Micaelamys namaquensis ( wcześniej Aethomys namaquensis; Musser i Carleton 2005 ), który ma dłuższy ogon ( około 135% głowy i ciała ), mniejszą czaszkę ( największa długość czaszki poniżej 35 mm; obserwowany zakres 27,08–34,91 mm ) i m1 z 3 guzkami w przednim rzędzie ( m1 Aethomys ineptus ma 2 guzki, często z małym dodatkowym guzkiem lub cingulum - Kesner i in., w druku ) . Inne gatunki Aethomys, o których obecnie wiadomo, że występują poza zasięgiem geograficznym Aethomys ineptus, są znacznie większe ( Aethomys silindensis, długość czaszki poniżej 43 mm ) lub mają krótsze ogony ( Aethomys nyikae, 95 – 115% głowy i ciała ), szersze zęby trzonowe ( Aethomys nyikae, M1 2,0–2,2 mm; Aethomys kaiseri, M1> 2,3 mm ), szersze czaszki ( Aethomys nyikae i Aethomys kaiseri, szerokość jarzmowa> 51% długości czaszki ) oraz siekacze ortodontowe ( Aethomys nyikae i Aethomys kaiseri - Chimimba i in., W prasie; Linzey i in., W prasie b, w prasie c; Meester i Setzer 1971 ).

Do pasożytów zgłaszanych u Aethomys ineptus w południowej części Parku Narodowego Krugera w prowincji Mpumalanga w Południowej Afryce należą pchła Xenopsylla brasiliensis, wszy Hoplopleura petersoni oraz kleszcze Haemaphysalis leachi / spinulosa i Rhipicephalus simus ( Braack i wsp. 1996 ). Chociaż w większości zidentyfikowane na poziomie rodzaju, 13 gatunków roztoczy w 6 rodzinach i 3 podrzędach ( podrząd Mesostigimata: Laelapidae - Androlaelaps, Laelaps vansomereni, Laelaps; podrząd Prostigimata: Trombiculidae - Gahrliepia ( G. ), Guntherana ( ? ), Odontacarus, Schoutedenichia ( ? ); podrząd Astigimata: Myocoptidae - Mycoptes, Trichoecius; Listrophoridae - Afrolistrophorus ( ? ); Atopomolidae - Listrophoroides, ( Olistrophoroides ) ( ? ); ( Glycyphagidae ), z których niektóre mogą reprezentować wiele nowych gatunków roztoczy u Aethomys ineptus ( Braack i wsp. 1996 ). 

Żmija gabońska ( Bitis gabonica gabonica ) badana w prowincji KwaZulu-Natal w Afryce Południowej, włączyła do ​​swojej diety osobniki tego gatunku. Małe ssaki współpracujące z Aethomys ineptus obejmują wiele tych samych gatunków, które współistnieją z rodzeństwem Aethomys chrysophilus ( Linzey i Chimimba 2008 ). 

W przybrzeżnych lasach wydmowych prowincji KwaZulu-Natal w Południowej Afryce występują one wspólnie z Saccostomus campestris i Mastomys natalensis ( Ferreira i van Aarde 1999 ). W Vaalkop Dam Nature Reserve, North West Province, South Africa, Aethomys ineptus znaleziono z Suncus lixus, Crocidura hirta, Crocidura cyanea, Elephantulus brachyrhynchus, Graphiurus murinus, Tatera leucogaster, Steatomys pratensis, Steatomys campestris, Otomys irroratus, Lemniscomys rosalia , Mus minutoides, Mus  natalensis i Rhabdomys pumilio ( Ellison 1990 ). 

W badaniu 39 lokalizacji w Suazi Aethomys ineptus wystąpił wspólnie z aż 14 innymi gatunkami małych ssaków, chociaż najczęściej występowały społeczności z 3 lub 4 innymi gatunkami. Najczęstszymi współpracownikami byli Mastomys natalensis, Lemniscomys rosalia i Mus minutoides ( Monadjem 1999 ).

Gatunek rejestrowany z kilku obszarów chronionych w swoim zasięgu - w tym z Parku Narodowego Krugera.

Zagrożenie dla gatunku może stanowić utrata siedlisk związana z urbanizacją a także susza, nadmierny wypas zwierząt domowych, pożary.

W dalszym ciągu potrzebne są badania taksonomiczne tego gatunku zwłaszcza okazów muzealnych.


W niewoli.

Gatunek został utrzymany i skutecznie hodowany w niewoli ( Muteka i in. 2006a ).




Sawannik leśny ( Aethomys kaiseri ) ( Noack, 1887 ) - gryzoń z rodziny Muridae, z podrodziny Murinae synonimy : amalae Dollman, 1914; hintoni Hatt, 1934; manteufeli Matschie, 1911; pedester Thomas, 1911; turneri Heller, 1914; vernayi Hill & Carter, 1937; walambae Wroughton, 1907; Epimys kaiseri turneri Heller, 1914; Mus manteufeli Matschie, 1911; Mus walambae Wroughton, 1907;


Występuje w Afryce ( Angola, Burundi, Demokratyczna Republika Konga, Kenia, Malawi, Rwanda, Tanzania, Uganda i Zambia ). 


Zamieszkuje subtropikalne lub tropikalne suche lasy oraz subtropikalne lub tropikalne wilgotne lasy górskie.


sawannik leśny ( Aethomys kaiseri ) - widok boczny czaszki, okaz muzealny 

Aktywny w ciągu całego roku, prowadzi nocny tryb życia. Szczyt aktywności od zmierzchu do północy oraz na godzinę przed świtem.

Żyje w grupie rodzinnej lub samotnie. Prawdopodobnie jest terytorialny ale zakresy rewirów osobniczych są nie znane.

Kopie nory u podstawy drzew lub w gęstwinie krzewów. Wykorzystuje też naturalne kryjówki : puste pnie drzew, kłody, zagłębienia wśród korzeni drzew. Wydaje się, iż może budować kuliste gniazdo na krzewach lub drzewach.

Średniej wielkości gryzoń : 

osobniki z Zambii ( Ansell & Ansell 1973 ) :

Długość głowy i tułowia : 146,5 mm w zakresie 130 - 156 mm

Długość ogona : 119,7 mm w zakresie 104 - 134 mm

Długość tylnej stopy : 25,2 mm w zakresie 24 - 27 mm

Długość ucha : 22,7 mm w zakresie 22 - 26 mm

Waga : 95,5 g w zakresie 83 - 114 g

osobniki z Ugandy ( Delany & Neal 1966 ) :

Długość głowy i tułowia : 158,9 mm w zakresie 135 - 196 mm

Długość ogona : 149,2 mm w zakresie 121 - 186 mm

Długość tylnej stopy : 29,3 mm w zakresie 26 - 33 mm

Długość ucha : 19,9 mm w zakresie 16 - 23 mm

Waga : 98 g w zakresie 82 - 109 g

Ubarwienie grzbietu żółtawo-brązowe; włosy siwe u podstawy z ochrowymi lub brązowymi końcówkami; czyste czarne włosy powodują ciemniejszy kolor wzdłuż linii środkowej na grzbiecie.

Boki są jaśniejsze, w kolorze żółto-szarym na dolnych bokach.

Brzuszne futerko to złamana biel; włosy siwe u podstawy.

Głowa podobna kolorem do grzbietu; krótkie czarne włosy powodują ciemny kolor głowy.

Uszy ciemno pigmentowane, z rzadkimi ciemnobrązowymi włosami.

Przednie i tylne kończyny krótkie, szare.

Łapy z czterema palcami; tylna stopa z pięcioma palcami; wszystkie z pazurami.

Ogon umiarkowanie długi ( około 95% długości głowy i tułowia ), obrączkowany łuskami, z licznymi bardzo krótkimi włosami, brązowy powyżej, blady poniżej.

Czaszka szeroka, o szerokości > 52% długości; trzonowce szerokie ( M1> 3,2 mm ); siekacze przesunięte do tyłu.

Sutki: 0 + 2 = 4

Prawdopodobnie dobrze się wspina na drzewa i krzewy. Może prowadzić półnadrzewny tryb życia.

Do komunikacji wykorzystuje sygnały chemiczne, wzrok, słuch, węch, dotyk, postawę ciała. Brak danych na temat wykorzystywania wokalizy jako sposobu komunikacji.

Jest gatunkiem wszystkożernym. Odżywia się zarówno pokarmem roślinnym jak i zwierzęcym. 

Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. Jednak najczęściej w okresie sierpnia i września, grudnia oraz marca. System krycia prawdopodobnie poligamiczny ale nie jest wykluczona monogamia.

Samice agresywne wobec samców po kryciu i gdy młode są w gnieździe ( Cheeseman 1981 ).

Samice w ciąży - październik, listopad, styczeń i kwiecień. Okres ciąży to 26 - 28 dni. Samica rodzi średnio 2 młode w miocie ( 1 - 4 ). Ilość miotów w roku do 4.

Młode rodzą się ślepe i bezradne, pokryte delikatną sierścią. Po około 14 - 18 dniach porośniete są całkowicie sierścią, słyszą i widzą.

Okres laktacji to około 21 dni. 

Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem. 


Brak opisanych podgatunków.


Gatunek uznawany za nie zagrożony oznaczony LC. Brak wyraźnych zagrożeń dla tego gatunku aby go kwalifikować w bardziej zagrożonych kategoriach.

Typowa lokalizacja : Demokratyczna Republika Konga, Katanga Marungu.

Brak danych na temat wielkości populacji oraz gęstości osobniczej.

Oryginalnie opisany w rodzaju Epimys.

Obecnie uważany za prawidłowy gatunek przez większość organów taksonomicznych.

Wcześniej uważano, że obejmuje obecnie uznany i sympatyczny Aethomys hindei jako podgatunek ( Hollister 1919, Swynnerton i Hayman 1951 ).

Znaczenie regionalnej zmienności morfologicznej należy oceniać poprzez systematyczną rewizję. Najbardziej wysunięta na zachód populacja to populacja w Angoli ( Cuanza-Luando Mezopotamia, rzeka Cuango i prowincja Lunda Południowa; Crawford-Cabral, 1999: ), określana jako Aethomys kaiseri vernayi, który wydaje się być odizolowany od pierwotnego zakresu Aethomys kaiseri ( Hill i Carter [1941] traktowali vernayi jako gatunek ); genetyczna integracja między populacjami vernayi i kaiseri nie została jeszcze udokumentowana ( Crawford-Cabral, 1998, 1999 ). 

Crawford-Cabral ( 1998 ) dokonał przeglądu populacji Angoli, a Grimshaw i in. ( 1995 ) omawiali rekordy z Mt Kilimanjaro. 

Cytogenetyka ( pasmo C i G ) i pełna sekwencja cytochromu b mtDNA w Zambii Aethomys kaiseri scharakteryzowana i skontrastowana z próbkami Aethomys chrysophilus Castiglia i in. ( 2003b );

Ankieta mająca na celu zbadanie gryzoni pod kątem leiszmanii ( Leishmania spp. ) została zainicjowana w Perkerra Settlement Scheme, Marigat, Baringo District w Kenii. Odłowiono i zbadano 789 gryzoni, często różnych gatunków. Ze śledziony i wątroby 17 zwierząt pięciu różnych gatunków wyizolowano pasożyty Leishmania: siedem z Tatera robusta, pięć z Arvicanthis niloticus, dwa z Mastomys natalensis, dwa z Taterillus emini i jedno z Aethomys kaiseri. Zostały one zidentyfikowane jako Leishmania major przez elektroforezę enzymatyczną, przy użyciu 12 enzymów i przez serotypowanie czynnika wydalanego ( EF ). Izolacja Leishmania major z Mastomys natalensis, Taterillus emini i Aethomys kaiseri reprezentuje nowo zarejestrowanych żywicieli Leishmania major.

Gatunek prawdopodobnie występuje w obszarach chronionych w swoim zasięgu.

Nie ma żadnych środków ochronnych;

Potrzebne są badania w terenie dotyczące wielkości populacji, jej trendów, granic dystrybucji, ekologii, biologii oraz siedlisk tego gatunku.


W niewoli - brak danych.





Sawannik namibijski ( Aethomys namaquensis ) ( A.Smith, 1834 ) - gryzoń z rodziny  Muridae, z podrodziny Murinae. Synonim Micaelamys namaquensis. 


Występuje w Afryce ( Angola, Botswana, Lesotho, Malawi, Mozambik, Namibia, Republika Południowej Afryki, Eswatini - dawniej Suazi, Zambia, Zimbabwe ).


Zamieszkuje las umiarkowany, suchą sawannę, krzewy umiarkowane, subtropikalne lub tropikalne suche zarośla, umiarkowane łąki, obszary skaliste ( klify śródlądowe, szczyty górskie, wychodnie ) gorącą i umiarkowana pustynię, grunty orne, ogrody wiejskie, chaty i domy ludzkie oraz obszary miejskie. 


sawannik namibijski ( Aethomys namaquensis ) 

Aktywny w ciągu całego roku, głównie w godzinach nocnych. Żyje samotnie, w parach, w
 grupach rodzinnych lub większych grupach złożonych z kilku rodzin.
Prawdopodobnie jest gatunkiem terytorialnym ale wielkości rewirów są nie znane.

Na kryjówki wybiera różnorodne naturalne schronienia ( zagłębienia pod skałami, pod dużymi kamieniami, w rumowiskach skalnych, nawisach skalnych, pod krzewami ). Gatunek ten chroni się w skalistych szczelinach, wydrążonych drzewach lub w norach zbudowanych pod kłodami lub gęstymi krzewami. Gniazda tego gatunku znaleziono na drzewach do wysokości 2 metrów. Buduje gniazda z dużej ilości suchej trawy. Często znajdowany w ludzkich siedzibach.

Bardzo przypomina Aethomys chrysophilus, który jest większy, bardziej czerwonawy i bardziej mocno zbudowany. 

Kolor futra, długość ogona a wielkość ciała gatunku znacznie się różni w jego szerokim zakresie dystrybucji ( Chimimba 2001 ).

Jest to średniej wielkości gryzoń.

Długość głowy i tułowia - 113 w zakresie 80 - 147 mm;

Długość ogona - 154 w zakresie 107 - 197 mm;

Długość tylnej stopy - 26 w zakresie 16 - 32 mm;

Długość ucha - 18 w zakresie 11 - 24 mm;

Waga - 48 w zakresie 28 - 88 g

Dobrze się wspina zarówno po drzewach i krzewach jak po skałach.

Prawdopodobnie do miejsc żerowania wykorzystuje szlaki komunikacyjne.

Do komunikacji używa sygnałów chemicznych, węchu, słuchu, wzroku, dotyku i postawy ciała. Brak danych czy używa wokalizy.

Gatunek jest wszystkożerny, żerujący na nasionach, zielonym materiale roślinnym i owadach ( Breytenbach 1982; Kerley et al. 1990; Monadjem 1997). Preferuje nasiona Protea caffra i może je zjadać w dużej ilości w stosunkowo krótkim okresie czasu.

Sezon rozrodczy uzależniony jest pory roku. Pod koniec pory suchej dochodzi do ruji. Krycie może być uzależnione od dominacji samca w rewirze.

Ciąża trwa 26 dni. Samica rodzi 1 - 4 młode w miocie ( średnio 2 ). 

Młode otwierają oczy po około 10 dniach od narodzin. Odstawienie następuje w wieku 20 dni. Dojrzałość płciową osiągają po około 82 dniach od narodzin.    

Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem i często jest przeganiany z gniazda.

Żyje około 24 miesięcy.


Aethomys namaquensis  

Opisane podgatunki :

- Mus arborarius Peters, 1852

- Mus auricomis de Winton, 1897

- Mus avarillus Thomas & Wroughton, 1908

- Mus lehocla A. Smith, 1836

- Aethomys namaquensis calarius Thomas, 1926

- Praomys namaquensis capensis Roberts, 1926

- Mus auricomis centralis Schwann, 1906

- Praomys namaquensis drakensbergi Roberts, 1926

- Praomys namaquensis klaverensis Roberts, 1926

- Praomys namaquensis lechochloides Roberts, 1926

- Mus namaquensis monticularis Jameson, 1909

- Aethomys namaquensis namibensis Roberts, 1946

- Aethomys namaquensis siccatus Thomas, 1926

- Aethomys namaquensis waterbergensis Roberts, 1946

- arborarius Peters, 1852

- auricomis De Winton, 1897

- avarillus Thomas & Wroughton, 1908

- avunculus ( Thomas, 1904 )

- calarius Thomas, 1926

- capensis Roberts, 1926

- centralis Schwann, 1906

- drakensbergi Roberts, 1926

- epupae Von Lehmann, 1975

- grahami Roberts, 1915

- klaverensis Roberts, 1926

- lechochloides Roberts, 1926

- lehocla A. Smith, 1836

- longicaudatus Von Lehmann, 1955

- monticularis Jameson, 1909

- namibensis Roberts, 1946

- phippsi Hill & Carter, 1937

- siccatus Thomas, 1926

- waterbergensis Roberts, 1938


Aethomys namaquensis - samica z młodymi w gnieździe


Obecnie rozpoznaje się cztery podgatunki :

- Aethomys namaquensis  namaquensis ( A. Smith, 1834 ); 

- Aethomys namaquensis lehocla A. Smith, 1836; 

- Aethomys namaquensis alborarius Peters, 1852;

- Aethomys namaquensis monticularis Jameson, 1909; 

które różnią się zarówno wielkością, jak i kształtem czaszki. Granice geograficzne proponowanych podgatunków zasadniczo pokrywają się z głównymi strefami fitogeograficznymi południowej Afryki. Ta niższa od gatunku klasyfikacja taksonomiczna południowoafrykańskiego Aethomys namaquensis zmniejsza liczbę wcześniej rozpoznanych podgatunków lub odniesionych taksonów z 16 do 4. Chociaż oznaczenia podgatunków są prawdopodobnie ważne pod względem ich budowy, ich granice wymagają jednak dalszego doprecyzowania z wykorzystaniem innych systematycznych technik, takich jak analiza DNA.


Aethomys namaquensis 

Gatunek oznaczony jako LC ( najmniejszej troski ) ze względu na jego niezwykle szeroką dystrybucję w obszarze oceny, tolerancję a i szerokie spektrum siedlisk, w tym iż występuje komensalnie z osadami ludzkimi. Brak wyraźnych zagrożeń dla gatunku jako całości, dla tego istnieje małe prawdopodobieństwo szybkiego spadku populacji aby kwalifikować gatunek w bardziej zagrożonych kategoriach. 

Pierwotnie opisany jako gatunek Gerbillus ( Gerbillinae ), następnie traktowany jako gatunek Aethomys ( G. M. Allen, 1939 ), Thallomys ( Ellerman, 1941 ) lub Rattus w podrodzaju Praomys ( Ellerman et al., 1953 ). Istnieją znaczne różnice w wielkości ciała i ubarwieniu sierści pomiędzy próbkami geograficznymi, ale wcześniejsze systematyczne badania nie rozpoznają podgatunków ani znaczących wzorców zmienności klinowej ( Chimimba, 1998; Chimimba i in., 1999 ). Niedawna wewnątrzgatunkowa analiza morfometryczna obejmująca bardziej wszechstronny region geograficzny w Afryce Południowej sugerowała rozpoznanie czterech podgatunków ( Chimimba, 2001a ), w których granice występowania pokrywają się z głównymi strefami fitogeograficznymi. Integralność tych jednostek podgatunkowych wymaga jednak niezależnych testów z wykorzystaniem danych molekularnych. Zmienność niegeograficzna spowodowana płcią i wiekiem opisana przez Chimimbę i Dippenaar ( 1994 ). Ze wszystkich gatunków Micaelamys lub nawet Aethomys, Aethomys namaquensis ma najbardziej rozległe rozmieszczenie geograficzne i jest współcześnie z wszystkimi innymi gatunkami Aethomys i Micaelamys występującymi w podregionie południowoafrykańskim ( Chimimba i in., 1999 ). Recenzowane przez Meester i wsp. ( 1986 ), Skinner i Smithers ( 1990 ), Chimimba ( 1998 ), Chimimba i wsp. ( 1999 ) oraz de Graaff ( 1997v ).

Dwie podgrupy, mianowicie Micaelamys i Aethomys zostały rozpoznane w ramach rodzaju Aethomys. Chociaż Aethomys namaquensis i Aethomys granti tradycyjnie zaliczano do podrodzaju Micaelamys, ostatnie badania molekularne donoszą o rodzaju ( Ducroz i wsp.2001; Castiglia i wsp.2003; Russo i wsp 2006 ), a od tamtej pory dwie podgrupy podniesiono do pełnej rangi ogólnej. Dlatego rodzaj Micaelamys obejmuje obecnie Micaelamys namaquensis i Micaelamys granti. Ten bliski związek między gatunkami jest ewidentny z morfologii zębów, kariologii, grubego nasienia i morfologii oraz analizy fenetycznej czaszki. Jednak oba gatunki można rozróżnić cechami morfologicznymi i chromosomalnymi ( Visser & Robinson 1986, 1987; Chimimba i in. 1999 ).

Niektóre z linii mtDNA zasadniczo odpowiadają wzorcom dystrybucji wcześniej opisanych podgatunków monticularis, namaquensis, lehocla i alborarius. Obsługuje to wcześniejszy poglądy, że takson ten może reprezentować kompleks gatunkowy.

Obecność tego gatunku często jest stwierdzana na podstawie gniazda zbudowanego z dużej ilości suchej trawy w pęknięciach skał lub między nawisami skalnymi.

Bond i Breytenbach, 1985 sugerują, że porusza na dużą skalę duże ilości roślinności między obszarami, a zatem gatunek jest ważny w regulowaniu cyklu składników odżywczych gleby. Jest także zapylacze niektórych gatunków Protea geoflorous  oraz spożywa nektar Protea welwitschia, która rośnie w niezakłóconych miejscach w Rocky Highveld oraz łąkach w prowincjach Gauteng i Mpumalanga.

Istnieje jednak również obawa, że obfitość gatunku jest równoznaczna z byciem rezerwuarem chorób odzwierzęcych ( Fagir et al.2014 ).

Do pasożytów należą gatunki roztoczy : Afropolonia tgifi, Gahrliepia nana, Acomatacarus thallomyia, Hyracarus lawrencei, Herpetacarus aethomys, Herpetacarus longispinus i Zumptrombicula misonnei.

Podczas gdy skutki lokalnych zagrożeń, np jak wydobycie żwiru, na trendach subpopulacji powinny być monitorowane, nie oczekuje się żadnego większego spadku. Regionalne skutki dla populacji : możliwości rozproszenia występują tam, gdzie obszary skaliste są ciągłe i są rozpowszechnione wzdłuż granicy.

Gatunek ten jest szeroko rozpowszechniony od półpustynnych do mesowych gleb sawanny południowej Afryki, generalnie na południe od Pas Caprivi, w wielu różnych siedliskach, które zawierają skaliste wychodnie ( Monadjem i in. 2015). 

Jego dystrybucja rozciąga się nieznacznie w zachodnich częściach Angoli i przez Zambezi do środkowego Mozambiku i południowe Malawi ( Monadjem i in. 2015 ). Zarejestrowany na skalistych obszarach na Ranczu Shangani na południu Zimbabwe ( niepublikowane dane D. MacFadyena ).

Uważany za powszechny w we wszystkich prowincjach w Republice Południowej Afryki, a także występuje intensywnie w Suazi i Lesotho, unikając tylko części obszarów przybrzeżnych w Kwa-Zulu Natal i na wschodzie Prowincje Cape oraz Mozambik w centrum i na wybrzeżu ( Skinner & Chimimba 2005 ). 

Jest często napotykany z dala od siedlisk skalistych ( na przykład w lasach i  na łąkach ), nawet małe skaliste pagórki mogą zapewnić wystarczające siedliska dla rozwoju populacji ( Power 2014 ). Podobnie ilość gruzu czy rozmiar skał ( lub głazy ) nie wydają się wpływać na jego rozmieszczenie, jak zostało uchwycone na pagórkowatych zboczach pokrytych małymi skałami i kamieniami ( na przykład u podnóża Góry Lubombo ) lub na małych, odizolowanych wychodniach skalnych ( Monadjem 1998 ). 

Gatunek współwystępuje z Elephantulus myurus w wielu częściach jego zakresu w obszarze oceny ( Lancaster & Pillay 2010 ).

W rezerwacie przyrody Telperion, w Prowincji Gauteng, odnotowano go na obszarach trawiastych, gdzie występuje tylko kilka rozproszonych skał z czerwonego piaskowca, mniej niż ponad 20% pokrycia skalistego ( MacFadyen 2014 ). W Swartberg, region prowincji Western Cape, występuje na niskim poziomie wysokości na północnych zboczach z ponad 30% warstwą okrywową ( Breytenbach 1982 ). W Kalahari występuje w otwartych krzewach, otwartych lasach i na obrzeżach pustyni, na których znajdują się wychodnie wapienne ( Skinner & Chimimba 2005 ). W prowincji KwaZulu-Natal zajmuje skąpe do dość gęstych, a także średnie do wysokich użytki zielone w promieniu 1 km od siedliska skalistego ( Taylor 1998 ). Na płaskowyżu Bokkeveld w prowincji Przylądka Północnego rejestrowany wyłącznie na grzbietach doleritu ( O’Farrell et al. 2008 ). Gatunek jest nieobecny w rolniczych monokulturach, bez skał, murawy, w obszarach sodowych i podmokłych.

Aethomys namaquensis jest komensalny z ludźmi, często spotykany w domach i chatach. Młode osobniki są regularnie rejestrowane w budynkach Tswalu Kalahari Rezerwat w Północnej Prowincji Przylądkowej ( D. MacFadyen os. obs. ).

Nie ma większych zagrożeń dla tego gatunku, ponieważ zamieszkuje obszary, które nie są podatne na rolnictwo, hodowlę i leśnictwo. Jednak wydobycie, zwłaszcza granitu, byłby prawdopodobnie główną przyczyną lokalnego niszczenia siedlisk, zwłaszcza w prowincjach północnych.

Obecny trend siedliskowy : stabilny. Jest zdolny do życia w zmodyfikowanych krajobrazach. 

Jednak, podejrzewa się, że sektor wydobywczy szybko się rozwija w Prowincjach Limpopo, Mpumalanga i North West ( NW READ 2014; Desmet & Schaller 2015 ), ale zakres wpływu tego sektora jest obecnie słabo znany ( V. Egan pers. Comm. 2015; Lötter 2015 ).

Gatunek ten jest uważany za powszechny we wszystkich prowincjach w obrębie RPA i występuje na wielu obszarach chronionych w jego zakresie; na przykład rezerwat przyrody Telperion ( Mpumalanga ), rezerwat przyrody Ezemvelo i Premier Game Farm ( Gauteng ), rezerwat przyrody Venetia Limpopo ( Limpopo ), rezerwat przyrody Rooipoort i Tswalu Kalahari Rezerwat ( Przylądek Północny ). 

Żadne konkretne działania nie są obecnie konieczne. Jednak przepisy dotyczące ochrona siedlisk przed górniczą inwazją ( zwłaszcza wydobywanie granitu ) i łagodzenie kruszenia skał w Limpopo, Mpumalanga i w północno-zachodnich prowincjach przyniosłyby korzyści temu gatunkowi.

Podobnie ekspansja obszaru chronionego poprzez różnorodność biologiczną, zarządzanie w celu połączenia naturalnie rozdrobnionej skały siedliska ułatwiłyby adaptację do zmian klimatu.

W północnych częściach pasma ( Namibia ) występuje tylko w obszarach ruchomego piasku.

Potrzebne są dalsze badania taksonomiczne, statusu gatunku oraz oceny podgatunków.


Aethomys namaquensis 

W niewoli.

Wielokrotnie kiedy schwytano dwa osobniki, oznaki kanibalizmu zostały zarejestrowane ( MacFadyen 2014 ).





Sawannik malawski ( Aethomys nyikae ) ( Thomas, 1897 ) - gryzoń z rodziny Muridae, z podrodziny Murinae. Synonim dollmani.


Występuje w Afryce ( Angola, Demokratyczna Republika Konga, Kongo, Malawi, Zambia ).


Zamieszkuje suchy las tropikalny, czasami suchą sawannę.


sawannik malawski ( Aethomys nyikae ) - okaz muzealny : widok boczny czaszki samicy 


Aktywny w ciągu całego roku, głównie od zmierzchu do świtu.

Żyje samotnie, w parach lub grupach rodzinnych ( samica i młode ).

Prawdopodobnie jest terytorialny ale zakresy rewirów osobniczych są nie znane.

Na kryjówki wybiera różnorodne naturalne schronienia - zagłębienia wśród korzeni drzew, gęste krzewy, zwalone pnie, naturalne otwory w glebie, opuszczone nory innych gatunków itp. Buduje gniazdo z suchej trawy.

Jest to średniej wielkości gryzoń. Futerko miękkie. Kolor sierści grzbietowej od średniej do ciemnobrązowej, zabarwiona lekką szorstkością; sierść u nasady ciemnoszara, z płowożółtymi, szorstkimi lub czarnymi końcami. Sierść brzuszna szaro-biała ( nie czysta biel ); włosy ciemnoszare u nasady, białawe na końcach. Kolor głowy podobny do sierści grzbietowej. Uszy ciemno pigmentowane, słabo pokryte krótkimi, płowymi lub brązowymi włosami. Broda i gardło białawe.

Długość głowy i tułowia - 143,4 ( w zakresie 120 - 156 ) mm;

Długość ogona -165,8 ( w zakresie 145 - 178 ) mm;

Długość tylnej stopy - 28,6( w zakresie 28 - 29 ) mm;

Długość ucha - 20,6 ( w zakresie 20 - 21 ) mm;

Waga - 90,2( w zakresie 56 - 106 ) g;

Prawdopodobnie prowadzi wyłącznie naziemny tryb życia, chociaż nie wykluczone iż potrafi się wspinać na drzewa i krzewy.

Prawdopodobnie do miejsc żerowania wykorzystuje szlaki komunikacyjne.

W komunikacji używa sygnałów chemicznych, węchu, słuchu, wzroku, dotyku i postawy ciała. Brak informacji czy używa wokalizy.

Jest gatunkiem wszystkożernym. Zarówno pokarm roślinny jak i zwierzęcy wchodzą w skład jego diety.

Sezon rozrodczy uzależniony jest od pory roku. Pod koniec pory suchej dochodzi do rui. Krycie może być uzależnione od dominacji samca w rewirze.

Ciąża trwa 26 dni. Samica rodzi 2 - 5 młodych w miocie ( średnio 2 ). 

Młode otwierają oczy po około 10 dniach od narodzin. Odstawienie następuje w wieku 20 dni. Dojrzałość płciową osiągają po około 82 dniach od narodzin.    

Samiec nie uczestniczy w opiece nad potomstwem i często jest przeganiany z gniazda.

Żyje około 24 miesięcy.


Brak opisanych podgatunków.


Gatunek oznaczony jako najmniejszej troski ( LC ) ze względu na prawdopodobieństwo pospolitości tego gatunku. Brak wyraźnych zagrożeń dla gatunku jako całości, dla tego istnieje małe prawdopodobieństwo szybkiego spadku populacji aby kwalifikować gatunek w bardziej zagrożonych kategoriach. 

Aethomys nyikae ( Thomas, 1897 ). Proc. Zool. Soc. Lond. 1897: Lokalizacja typu Płaskowyż Nyika, Malawi. 

Pierwotnie opisany w rodzaju Mus. Uważany za synonim Aethomys kaiseri przez Delany ( 1975 ) i synonim Aethomys chrysophilus przez Hanney ( 1965 ), ale przez większość autorów uznawany za ważny gatunek ( Ellerman i in. 1953, Davis 1975b, Ansell 1978, Musser & Carleton 1993 ).

Liczba chromosomów: nieznana. 

Siedlisko i ekologia tego gatunku są słabo poznane. 

Występuje w suchym lesie tropikalnym.

Przypuszczalnie nie ma większych zagrożeń dla tego gatunku.

Nie ma żadnych środków ochronnych; nie wiadomo, czy gatunek występuje na jakimkolwiek obszarze chronionym. 

Potrzebne są dalsze badania nad taksonomią, rozmieszczeniem, liczebnością i historią naturalną tego gatunku.


W niewoli - brak danych.





Sawannik stokowy ( Aethomys silindensis ) ( Roberts, 1938 ) - gryzoń z rodziny  Muridae, z podrodziny Murinae. 


Występuje w Afryce ( Mozambik i Zimbabwe ).


Zamieszkuje suche lasy subtropikalne i tropikalne, suche górskie lasy oraz obszary skaliste ( klify śródlądowe, szczyty górskie, skalne wychodnie ) na wysokości 700 - 1400 m n.p.m.


Gatunek słabo poznany. 

Nie wiele wiadomo na temat biologii, ekologii i sposobu życia tego gatunku.

Wiadomo, iż jest to największy gatunek w rodzaju Aethomys.

Duży, mocny gryzoń z brązową sierścią na grzbiecie, żółtawo-brązowymi łapami i długim łuskowatym ogonem.

Sierść grzbietowa od płowo-brązowej do ciemnobrązowej; włosy brązowoszare u podstawy i czarne na końcach.

Na głowie, szyi i zadzie pojawiają się również czarne włosy.

Boki jaśniejsze. Sierść brzuszna bladoszara lub intensywnie biała.

Wargi górne, broda i gardło białe.

Uszy brązowe z cienkim pokryciem jasnobrązowych włosków.

Stopy jasne, żółtawo-brązowe.

Ogon długi ( 92 - 114% długości głowy i tułowia ), brązowawy powyżej, jaśniejszy poniżej, z łuskami ułożonymi w pierścienie.

Czaszka mocna; wyraźne grzbiety nadoczodołowe, które rozciągają się do tyłu do połączenia z grzebieniem potylicznym.

M1 umiarkowanie szeroka ( 2,20 - 2,30 mm ) z pięcioma korzeniami;

M3 ma duży izolowany guzek przedni.

Ilość sutków u samicy nie jest znana.

Długość głowy i tułowia - 173,6 ( w zakresie 155 - 200 ) mm

Długość ogona - 177,7 ( w zakresie 166 - 174 ) mm

Długość tylnej stopy - 33,6 ( w zakresie 32 - 35 ) mm

Długość ucha - 22,6 ( w zakresie 21 - 25 ) mm

Waga - brak danych

Pomiary zewnętrzne dokonane  w Zimbabwe ( Chimimba et.al 1999 ).


Nie opisano żadnych podgatunków.


Gatunek oznaczony brak danych ( DD ), rzadki i ograniczony w dystrybucji. Zagrożenia dla tego gatunku nie są znane. Ograniczony zasięg gatunku może świadczyć o małej liczebności populacji.

Ellermann i in. ( 1953 ) uważali Aethomys silidensis za podgatunek Aethomys chrysophilus. Uważany za ważny gatunek na podstawie dużego rozmiaru i pięciokorzeniowego M1 ( np. mały rozmiar i czterokorzenny M1 u Aethomys chrysophilus ) ( Meester i in., 1964; Davis 1975b ) punkt widzenia poparty analizą ilościową i jakościową cech morfologicznych ( Chimimba 1998; Chimimba i in., 1999 ).

Różni się od Aethomys chrysophilus wzorem łusek naskórka i cechami rowków włosa ( Keogh 1985 ).

Gatunek występuje w suchym lesie górskim. Został zarejestrowany ze splątanej roślinności na skalistym obszarze ( Skinner i Chimimba 2005 ).

Inne informacje nie są dostępne na temat tego gatunku.

Nie ma żadnych środków ochronnych; nie wiadomo, czy gatunek występuje na jakimkolwiek obszarze chronionym. 

Potrzebne są dalsze badania dotyczące rozmieszczenia, liczebności i historii naturalnej tego gatunku.


W niewoli - brak danych.





Sawannik zachodni ( Aethomys stannarius ) ( Thomas, 1913 ) - gryzoń z rodziny  Muridae, z podrodziny Murinae. 


Występuje w Afryce ( Kamerun i Nigeria ).


Zamieszkuje suchą sawannę, tropikalne suche łąki nizinne, subtropikalne i tropikalne suche krzewy, obszary uprawne i skraj lasów.


Gatunek słabo poznany.

Nie wiele wiadomo na temat biologii, ekologii i sposobu życia tego gatunku.

Wiadomo, iż opis jest oparty na pojedynczym egzemplarzu ( Roservear 1969 ).

Średniej wielkości, stosunkowo długowłosy gryzoń o miękkiej sierści.

Sierść grzbietowa średnio brązowa z domieszką czarnych i żółtobrązowych włosów

Dłuższe włosie ( 14 - 15 mm ) i czarno-brązowe włosie ochronne ( 20 mm ) wystają poza sierść.

Boki szarawe do bladobrązowych.

Sierść brzuszna biała; włosy czysto białe lub białe z szarobrązową podstawą.

Kolory brzusznej sierści i boków nie są wyraźnie zaznaczone.

Uszy z krótkimi włosami powyżej i poniżej.

Na górnej powierzchni stopy gęsto pokryte białym włosiem.

Ogon długi ( 110% długości głowy i tułowia ) łuszczący się, z niepozornymi czarnymi włoskami.

Sutki 1 + 2 = 6

Długość głowy i tułowia - 148 ( w zakresie 126 - 169 ) mm

Długość ogona - 152 ( w zakresie 124 - 203 ) mm

Długość tylnej stopy - 31 ( w zakresie 28 - 33 ) mm

Długość ucha - 22 ( w zakresie 20 - 24 ) mm

Waga - 92 ( w zakresie 60 - 120 ) g


Nie opisano żadnych podgatunków.


Gatunek oznaczony brak danych ( DD ), obszar dystrybucji geograficznej bardzo mały i niejednolity. Wydaje się, że nie ma większych zagrożeń dla tego gatunku. Ryzyko jest przypisywane utracie i / lub degradacji siedlisk spowodowanej przez człowieka.

Typowa lokalizacja : prowincja Bauchi, Nigeria. Pierwotnie opisany w rodzaju Epimys. Uważany za podgatunek Aethomys hindei przez Davisa ( 1975b ) i Happolda ( 1987 ), ale częściej uważany za ważny gatunek ( Ellerman 1941, Rosevear 1969, Hutterer i Joger 1982, Denys i Tranier 1992, Musser i Carleton 1993, 2005 ). 

Więcej szczegółów można znaleźć w Rosevear ( 1969 ).

Synonimy: brak. 

Liczba chromosomów: nieznana.

Wielkość populacji i jej trendy są nieznane.

Gatunek na ogół zamieszkuje obszary trawiaste, sawanny, otwarte siedliska zarośli, obszary uprawne i skraj lasów.

Nie jest objęty żadnymi działaniami ochronnymi. Nie wiadomo czy występuje w jakimkolwiek obszarze chronionym.

Potrzebne są dodatkowe badania dotyczące rozmieszczenia, liczebności, ogólnej ekologii i zagrożeń dla tego mało znanego gatunku.


W niewoli - brak danych.





Sawannik zaroślowy ( Aethomys thomasi ) ( de Winton, 1897 ) - gryzoń z rodziny  Muridae, z podrodziny Murinae. 


Występuje w Afryce ( Angola ).


Zamieszkuje suche zarośla na wyżynach Centralnego Płaskowyżu. 


Gatunek słabo poznany.

Nie wiele wiadomo na temat biologii, ekologii i sposobu życia tego gatunku.

Wiadomo iż,  jest to średniej wielkości gryzoń. 

Sierść grzbietowa jednolicie posiwiała, szorstkobrązowa.

Sierść brzuszna szaro-biała; Włosy szaro-czarne u nasady, szaro-białe na końcach. Uszy okrągłe, słabo pokryte krótkimi czerwonawo-brązowymi włoskami.

Kończyny i stopy krótkie i grube; tylne łapy z pięcioma poduszkami podeszwowymi. Ogon długi (83% długości głowy i tułowia ), ale relatywnie krótszy niż u innych gatunków z rodzaju, jednolicie brązowy, z łuskami i równomiernie pokryty krótkimi, sztywnymi włosami.

Długość głowy i tułowia : 

samiec - 150 ( w zakresie 142 - 162 ) mm

samica - 148 ( w zakresie 140 - 158 ) mm

Długość ogona :

samiec - 124 ( w zakresie 120 - 126 ) mm

samica - 125 ( w zakresie 112 - 135 ) mm

Długość tylnej stopy : 

samiec - 29 ( w zakresie 27 - 31 ) mm

samica - 28 ( w zakresie 25 - 30 ) mm

Długość ucha : 

samiec - 22 ( w zakresie 20 - 24 ) mm

samica - 22 ( w zakresie 20 - 25 ) mm

Waga - brak danych

Pomiary zewnętrzne Angola ( Crawford Cabral 1999 ).

Okazy w połowie wyrośnięte odnotowano w lutym, marcu, sierpniu i grudniu; niedawno urodzone młode w marcu; wydaje się, że hodowla jest dość liczna przez cały rok ( Hill i Carter 1941 ).


Nie opisano żadnych podgatunków.


Gatunek oznaczony jako najmniejszej troski ( LC ). Nie ma większych zagrożeń dla tego gatunku. Nie wiadomo, czy gatunek może przetrwać w zakłóconych lub zmodyfikowanych siedliskach.

Oryginalnie opisany w rodzaju Mus, ale później przydzielony do Dasymys przez Allena ( 1939 ). Później thomasi został uznany za podgatunek Aethomys kaiseri ( Ellerman i in. 1953 ), ale został ponownie wymieniony jako pełny gatunek przez Crawford Cabral ( 1999 ) i Musser & Carleton ( 1993,2005 ). Trudne do odróżnienia od vernayi ( obecnie podgatunek Aethomys kaiseri ) ( Crawford Cabral 1999 ).

Wielkość populacji niepewna. Duża liczba zwierząt została zebrana na termitierach ( Crawford Cabral 1999 ).

Prawdopodobnie rzadki gatunek ( Crawford Cabral 1999 ).

Nie ma żadnych środków ochronnych; 

Nie wiadomo, czy gatunek występuje na jakimkolwiek obszarze chronionym. Potrzebne są dalsze badania dotyczące rozmieszczenia, liczebności, rozmnażania i ekologii tego gatunku.


W niewoli - brak danych.














  Opracowano na podstawie :

animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.





Brak komentarzy:

Prześlij komentarz


KRS 0000069730