Jeżozwierze Starego Świata. Rodzina Hystricidae - przegląd gatunków. Część II.

Rodzaj Hystrix 

Jeżozwierz grzebieniasty ( Hystrix africaeaustralis ) gryzoń z rodziny jeżozwierzy ( Hystricidae ).

Występuje w Afryce ( południowo-wschodnia część Demokratycznej Republiki Kongo, południowo-zachodnie Kongo, Ruanda, Burundi, Kenia, południowa Uganda, Tanzania, wyspa Zanzibar, Angola, Malawi, Mozambik, Zambia, Zimbabwe, R.P.A., Namibia, Suazi, Lesoto ). Brak go w centralnej części Botswany.

Zamieszkuje lasy galeriowe, gęste zarośla ( busz ), tereny trawiaste - stepy i sawanny, półpustynie i pustynie, skaliste wzgórza, tereny rolnicze od poziomu morza do 2000 m n.p.m.

jeżozwierz grzebieniasty ( Hystrix africaeaustralis ) - Kgalagadi Transfrontier Park ( R.P.A. )

Aktywny głównie w nocy, chociaż czasami wędruje w ciągu dnia. Żyje samotnie, w monogamicznych parach lub niewielkich grupach. Grupy składają się z pary i potomstwa z różnych okresów.

Niewielki dymorfizm płciowy : samica jest o około 1 - 2 kg cięższa niż samiec.

Na kryjówki wybiera szczeliny skalne, jaskinie, zagłębienia pod korzeniami drzew, dziuple u podstawy drzewa, opuszczone nory mrówników ( Orycteropus afer ) lub kopie własne. Ich własne nory mogą mieć długość do 20 metrów i posiadają dwie komory. Komory są wyścielone trawami i innym materiałem roślinnym. 

Jest gatunkiem terytorialnym, który wędruje w ciągu nocy po całym terytorium poszukując pokarmu. Potrafi przejść 16 - 20 km.

Posiada kolce do 50 cm długości. Posiada również długie wibrysy. Okrywa ma długość 30 cm. 

Jego obrona polega na odstraszaniu grzechotaniem potencjalnego napastnika. Zagrożony stroszy kolce i odwraca się tyłem aby napastnik nadziewał się na kolce. Jeśli ma możliwość ucieka do najbliższego zagłębienia w ziemi, aby się jak najbardziej nastroszyć i być niedostępny dla drapieżnika.

Jest wyposażony w doskonały słuch i wzrok oraz dotyk.

Osobniki komunikują się za pomocą sygnałów zapachowych. Brak danych o wykorzystywaniu wokalizy do komunikacji ale może wykorzystywać ją do informacji o sezonie godowym. 
Odżywia się głównie korzonkami, bulwami, cebulami, kłączami, opadłymi owocami czy korą. 
Żywi się też warstwą kambium drzew. Zjada również padlinę, na niektórych obszarach gryzą kości ( osteophagia -  związana z niedoborem fosforu ). Często też gromadzą duże ilości kości w swoich norach lub ich pobliżu.
Ich przednie jelito grube ma powiększony dodatek zawierający mikroorganizmy rozkładające niestrawione włókna roślinne.    
Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. System krycia monogamiczny. 
Samica aprobując zaloty samca przyciska kolce do ciała aby ułatwić kopulację.
Ciąża trwa 93 - 95 dni. 1 miot w roku.
Samica rodzi 1 - 2 młode, rzadziej 3.
Młody waży około 311 gramów. Ma otwarte oczy i posiada zęby, jego kolce są miękkie i twardnieją w ciągu kilku godzin do tygodnia. Odstawienie następuje w wieku 3 - 4 miesięcy i przechodzi na stały pokarm ( chociaż już po tygodniu może odżywiać się stałym pokarmem ).
Po dalszych 3 - 5 miesiącach jest całkowicie nie zależny od samicy.
Nie rozprasza się lecz pozostaje z parą.
Samiec agresywnie broni dostępu do nory i samicy z młodymi.
Dojrzałość płciową osiąga w wieku : samiec 8 - 18 miesięcy a samica 9 - 16 miesięcy.

Hystrix africaeaustralis - w warunkach wiwaryjnych

Opisane podgatunki :
- Hystrix africaeaustralis #1 - wyspa Zanzibar
- Hystrix africaeaustralis africaeaustralis - Mozambik ( wybrzeże Querimba, Tette Province )
- Hystrix africaeaustralis capensis - R.P.A. ( Salt River, Knysna, Cape of Good Hope, zachodnia Cape Province ) - synonim Hystrix capensis - uznawany za tożsamy z Hystrix africaeaustralis africaeaustralis
- Hystrix africaeaustralis prittwitzi - Tanzania ( Tabora Province ) - uznawany za tożsamy z hystrix africaeaustralis africaeaustralis
- Hystrix africaeaustralis stegmanni - Demokratyczna Republika Konga ( region Kivu ), Ruanda - synonim Hystrix stegmanni
- Hystrix africaeaustralis zuluensis - wschodnia Afryka Południowa

   rycina - Hystrix africaeaustralia africaeaustralis

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na szeroką dystrybucję i prawdopodobieństwo dużych populacji oraz tolerancję na pewien stopień modyfikacji siedlisk. Uważa się, że populacja jest stabilna.

Zagrożenie może stanowić polowanie dla mięsa i kolców oraz tępienie na obszarach rolniczych jako szkodnika upraw.

Rejestrowany z wielu obszarów chronionych w swoim zasięgu.

Obecnie nie jest objęty żadnymi działaniami ochronnymi.

Hystrix africaeaustralis w czasie żerowania

W niewoli.

Jest gatunkiem rzadszym niż jeżozwierz afrykański.

Trzyma się kilka osobników na wspólnym wybiegu, ale nie jest to otwarty wybieg.

Wybieg musi mieć kryjówki, z których korzystają dowolnie osobniki.

Żywienie nie jest wymagające bo, spożywane są dostępne warzywa i owoce.

Jeżozwierze często rozmnażają się w warunkach zoo, ale dobranej pary hodowlanej nie należy rozdzielać. Często wędrują po wybiegu za dnia. 

Jeżozwierz malajski ( Hystrix brachyura ) gryzoń z rodziny jeżozwierzy ( Hystricidae ).

Występuje w południowej Azji ( Nepal, północne Indie, środkowe i południowe Chiny, Bangladesz, Birma, Tajlandia, Laos, Kambodża, Wietnam, Malezja, Indonezja - Sumatra, Borneo, Singapur, Brunei ).

Zamieszkuje różne lasy ( tropikalne i umiarkowane ), gęste zarośla, otwarte tereny trawiaste w pobliżu terenów leśnych, obszary skaliste, wzgórza, tereny rolnicze od poziomu morza do 1300 m n.p.m.

jeżozwierz malajski ( Hystrix brachyura ) - portret

Aktywny od zmierzchu do świtu, rzadko za dnia w ciągu całego roku.

Żyje samotnie, w monogamicznych parach, grupach rodzinnych lub grupach społecznych składających się z 2 - 4 rodzin.

Na kryjówki wybiera szczeliny skalne, jaskinie i groty, wykroty, zagłębienia pod korzeniami drzew, dziuple u podstawy pnia drzewa, opuszczone nory innych gatunków lub kopie własne. W jednej kryjówce żyje często grupa rodzin. Każda rodzina zajmuje swoją część kryjówki.

Mości je wszelkim materiałem roślinnym ( liście, trawa, rośliny zielne ).

Podczas poszukiwania pokarmu potrafi wędrować 10 - 16 km.

Jak wszystkie jeżozwierze potrafi się obronić przed takimi drapieżnikami jak tygrysy, lamparty czy niedźwiedzie.

Odżywia się głównie pokarmem roślinnym ale również padliną, bezkręgowcami czy drobnymi kręgowcami. Gryzie też kości, które często gromadzi w kryjówce lub jej pobliżu.

Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. System krycia monogamiczny. 

Przed kopulacją zalotnik staje na tylnych kończynach, samica aprobując go też staje na tylnych kończynach. Oba osobniki wykonują jakby taniec. Samica dopuszczając samca do kopulacji przyciska dokładnie kolce do ciała i unosi ogon.

Ciąża trwa 110 - 115 dni. 1 - 2 mioty w roku.

Samica rodzi 2 - 3 młode, które mają otwarte oczy i posiadają zęby. Ich kolce twardnieją w ciągu kilku godzin do tygodnia.

Okres laktacji trwa około 3 - 4 miesięcy, po tym okresie młode przechodzą na pokarm stały.

Jednak pokarmem stałym mogą się już odżywiać w wieku 9 - 10 dni po porodzie.

Dojrzałość płciową osiąga w wieku 8 - 16 miesięcy.

 rycina - Hystrix brachyura

Opisane podgatunki :

- Hystrix brachyura alophus - Nepal ( Hathibun ), północno-wschodnie Indie ( Sikkim ) - synonim Hystrix alophus - uznawany za tożsamy z Hystrix brachyura hogdsoni

- Hystrix brachyura bengalensis - północno-wschodnie Indie ( Bengal Zachodni ), Bangladesz, zachodnia Birma - synonim Hystrix bengalensis - uznawany za tożsamy z Hystrix brachyura hogdsoni

- Hystrix brachyura brachyura - Półwysep Malajski, Sumatra i zachodnie Borneo ( Indonezja ), wschodnia Malezja 

- Hystrix brachyura hodgsoni - Nepal ( Himalaje ), południowo-wschodnie Chiny ( Tybet, Szechuan ), północno-wschodnie Indie ( Naga Hills, Assam, Sikkim ) - synonim Hystrix hodgsoni - Hystrix hodgsoni hodgsoni - uznawany też za samodzielny gatunek z trzema podgatunkami

- Hystrix brachyura klossi - Wietnam, Laos, Tajlandia, Kambodża, Birma - synonim Acanthion klossi - Hystrix klossi - Hystrix klossi klossi - uznawany też za samodzielny gatunek z dwoma podgatunkami ( klossi, millsi )

- Hystrix brachyura longicauda - Nepal, północno-wschodnie Indie ( Sikkim ), Birma, wschodnia Malezja, północne Borneo, Sumatra - synonim Hystrix brachyura brachyura

- Hystrix brachyura milisi - południowe Chiny, północno-wschodnie Indie ( Sangrachu, Nagaland, Assam ) - synonim Hystrix klossi millsi - uznawany za tożsamy z Hystrix brachyura subcristata

- Hystrix brachyura mulleri - wschodnia Sumatra, wyspa Padang - synonim Hystrix mulleri

- Hystrix brachyura papae - wyspa Hainan, wyspa Nodoa ( południowo-wschodnie Chiny ) - synonim Acanthion subcristata papae - Hystrix subcristata papae

- Hystrix brachyura subcristata - Chiny ( Yunnan, Guizhou, Hunan, Guangxi, Guangdong, Fujian, Kiangsu, północne Jiangxi, Zhejiang, Hong Kong, Anhui, Henan, Gansu, Shensi ), Tajlandia, Birma, Kambodża, północno-wschodnie Indie ( Naga Hills, Assam ), Wietnam ( Annam ), Laos - synonim Hystrix hodgsoni subcristata - Acanthion subcristata - Hystrix subcristata - Hystrix subcristata subcristata - uznawany też za samodzielny gatunek z dwoma podgatunkami ( subcristata, papae )

- Hystrix brachyura yunnanensis - południowo-zachodnie Chiny ( Yunnan ), północna Birma - synonim Hystrix yunnanensis - uznawany za tożsamy z Hystrix brachyura brachyura - zagrożony

Hystrix brachyura brachyura - warunkach zoo

Hystrix brachyura hodgsoni - portret w warunkach wiwaryjnych

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na szeroką dystrybucję, tolerancję na pewien stopień modyfikacji siedlisk oraz prawdopodobieństwo dużych populacji. Uważa się, że na większości zakresu populacje są stosunkowo stabilne. Podgatunek yunnanensis jest zagrożony.

Zagrożenie stanowi :

- utrata i fragmentacja siedlisk

- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej

- rozwój rolnictwa

- polowanie dla mięsa, kolców i w celach leczniczych ( chińska medycyna )

Rejestrowany z wielu obszarów chronionych min. z :

- Namdapha National Park ( Arunachal Pradesh - północno-wschodnie Indie )

- Tang Lang National Park ( centralny Nepal )

- Sagarmatha National Park ( wschodni Nepal )

W Indiach jest chroniony i ujęty w Indian Wildlife Protection Act.

Potrzebne są badania taksonomiczne gatunku, gdyż podgatunki hodgsoni, klossi, subcristata mogą tworzyć samodzielne gatunki z 2 - 3 podgatunkami.

 grupa Hystrix brachyura brachyura w warunkach zoo

W niewoli - rzadszy niż jeżozwierz indyjski.

Może dożyć do 27 lat.

  jeżozwierz malajski ( Hystrix brachyura )

Jeżozwierz grubokolcy ( Hystrix crassispinus ) gryzoń z rodziny jeżozwierzy ( Hystricidae ). Synonim Thecurus crassispinus - Thecurus major.

Występuje w południowo-wschodniej Azji ( Indonezja, Brunei, wschodnia Malezja ).

Zamieszkuje różnorodne siedliska : lasy tropikalne, zarośla, otwarte tereny trawiaste w pobliżu lasów, tereny rolnicze.

jeżozwierz grubokolcy ( Hystrix crassispinus ) - w warunkach wiwaryjnych

Aktywny od zmierzchu do świtu, rzadko za dnia w ciągu całego roku.

Żyje samotnie, w monogamicznych parach lub niewielkich grupach rodzinnych.

Na kryjówki wybiera jaskinie, szczeliny skalne, jamy pod korzeniami drzew, wykroty, opuszczone nory. Kopie też własne nory, są to często dość głębokie budowle z 2 komorami. Komory są wyłożone materiałem roślinnym.

Jest terytorialny, terytorium oznacza gruczołami analnymi. Swój rewir przemierza określonymi szlakami komunikacyjnymi. W czasie nocnych wędrówek za pokarmem może przejść do 16 km.

Jak wszystkie jeżozwierze zaniepokojony grzechocze kolcami i stroszy je. Do drapieżnika odwraca się tyłem z nastroszonymi kolcami i lekko uniesionym ogonem.

Odżywia się różnorodnym pokarmem roślinnym ale nie gardzi padliną, bezkręgowcami czy drobnymi kręgowcami. Gryzie też kości, które często gromadzi w kryjówce lub jej pobliżu.

Sezon rozrodczy w ciągu całego roku. System krycia monogamiczny.

Przed kopulacją samiec staje na tylnych kończynach, jeśli jest zaaprobowany przez samicę ona również staje na tylnych kończynach. Para wykonuje jakby taniec. Gotowy do kopulacji samiec polewa samicę moczem, samica podnosi ogon i przyciska kolce do ciała.

Ciąża trwa 112 dni. 1 miot w roku.

Samica rodzi 1 - 3 młode, które mają już otwarte oczy i posiadają zęby. Ich kolce twardnieją od kilku godzin do tygodnia.

Samica karmi mlekiem przez 19 - 20 tygodni, chociaż młode może spożywać stały pokarm już w 9 dniu po porodzie. W wieku 6 - 7 miesięcy się usamodzielnia.

Dojrzałość płciową uzyskuje w wieku 9 - 24 miesięcy.

Żyje około 15 lat.

młody osobnik Hystrix crassispinis

Opisane podgatunki :

- Hystrix crassispinis major - wschodnie Borneo, Brunei, Indonezja ( wschodni Kalimantan ), wschodnia Malezja - synonim Thecurus major - uznawany za tożsamy z Hystrix crassispinis

Hystrix crassispinis - samica z młodym w zoo 

rycina - Hystrix crassispinis

Gatunek uznawany za nie zagrożony ze względu na szeroką dystrybucję,  tolerancję na pewien stopień modyfikacji siedlisk i prawdopodobieństwo dużych populacji.

Dawniej zawierał Hystrix sumatrae, ale uznano je za samodzielne gatunki.

Zagrożenie stanowi :

- degradacja i niszczenie środowiska naturalnego

- utrata i fragmentacja siedlisk

- rozwój rolnictwa ( monokulturowe plantacje palmy oleistej )

- polowanie dla mięsa, kolców czy celów leczniczych ( kolce są wykorzystywane jako ozdoby, talizmany, spławiki )

- urbanizacja

- rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej

Rejestrowany z wielu obszarów chronionych.     

W niewoli - rzadszy niż jeżozwierz indyjski.

Dożywa w warunkach wiwaryjnych do około 20 lat.

jeżozwierz grubokolcy ( Hystrix crassispinis )

 Opracowano na podstawie:

animaldiversity, arkive, iucn, planet-mammiferes, waza, wikipedia, wwf i wiedzy własnej.

Ryciny i zdjęcia zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych i szkoleniowych.