Beszamel i spółka bez ograniczeń: Lemurki - Cheirogaleidae. Przegląd gatunków.

czwartek, 24 kwietnia 2014

Lemurki - Cheirogaleidae. Przegląd gatunków.

Rodzina z rzędu naczelnych ( Primates ), z podrzędu Strepsirrhini, z infrarzędu Lemuriformes, z nadrodziny Cheirogaleoidea.
Obejmuje ona 5 rodzajów z około 29 gatunkami.

Są to małe ssaki, żyjące wyłącznie na Madagaskarze.
Charakteryzują się miękką długą, sierścią w kolorze szaro-brązowym do czerwonawego na grzbiecie z jaśniejszym podbrzuszem.
Są wielkości od 13 - 28 cm i ważą około 500 gram, chociaż niektóre tylko około 60 gram.
Posiadają zazwyczaj małe uszy, duże, blisko osadzone oczy i dłuższe tylne kończyny.
Ogon mają długi, często nawet do półtora razy dłuższy niż reszta ciała.
Dymorfizm płciowy na pierwszy rzut oka jest niedostrzegalny. Samica ma zwykle trzy pary sutków, chociaż u wielu gatunków samiec nieco większy niż samica.

maczi ( Cheirogaleus medius )

Na drugim palcu kończyn tylnych mają drobne pazury tzw.toaletowe.

Ich kciuk nie jest tak wyraźnie odzielony od innych palców jak u lemurów a 3 i 4 palec kończyn tylnych jest tej samej długości.

Ich oczy wyposażone są w Tapetum lucidum ( warstwę odbijającą światło ) pozwalającą na lepsze widzenie w nocy.

Aktywne są od zmierzchu do świtu, ale niektóre gatunki zapadają w stan odrętwienia w porze suchej lub okresie dłuższych braków pokarmu. Okres odrętwienia może trwać do 6 miesięcy. W tym czasie wykorzystują zapasy tłuszczu zgromadzone na tylnych kończynach i u podstawy ogona.

W przeciwieństwie do lemurów ich górne siekacze są wydłużone.

Ogólny wzór zębowy to : 2.1.3.3

2.1.3.3 = 36

Microcebus tanosi

Zamieszkują głównie siedliska leśne różnych typów, w tym wiecznie zielone lasy, deszczowe lasy, lasy liściaste i zarośla, czasami również obszary podmiejskie i rolnicze.

W ciągu dnia na kryjówki wykorzystują zarówno dziuple jak i zaokrąglone gniazda z liści ( Microcebus, Mirza ).

Żyją w grupach kawalerskich, w grupach żeńskich lub monogamicznych parach ( Cheirogaleus, Phaner, Mirza ).

System krycia zarówno monogamiczny jak i poligamiczny, występuje również poliandria.

Sezon rozrodczy różny u różnych gatunków, ale zazwyczaj w porze deszczowej od października do marca. Mniejsze gatunki mogą mieć kilka miotów w ciągu roku z 2 - 3 młodych każdy a większe tylko z 1 młodym.

Ciąża trwa około 2 - 3 miesięcy . Młode przebywają w gnieździe i są karmione regularnie. Zmusza to samice do powrotów do gniazda w czasie nocnego poszukiwania pokarmu. Odstawienie następuje po około 2 miesiącach. W zależności od gatunku młode się rozpraszają lub samice pozostają w rewirze matki.

myszolemurek myszaty ( Microcebus murinus )

Długość życia na wolności nie została dobrze udokumentowana ale prawdopodobnie wynosi około 4 - 5 lat i może być krótsza niż u osobników w niewoli.

Cheirogaleus dożył w warunkach wiwaryjnych 23,2 roku a Phaner furcifer dożył 25 lat.

Są terytorialne ale zakresy grup społecznych czy par pokrywają się.

Do komunikacji używają sygnałów zapachowych oraz wokalizy. Sygnały zapachowe to mocz, kał i wydzieliny gruczołów służące do oznakowania drzew i gałęzi czy konarów. Wokalizę dzielimy na sygnały alarmowe, obronne, terytorialne oraz kontaktowe. Stanowią je w większości wysokie dźwięki.

lemur karłowaty ( Allocebus trichotis )

Większość gatunków jest wszystkożerna. Zjadają owoce, owady, nektar, żywice i soki roślinne, również czasami liście i drobne kręgowce. Niektóre specjalizują się w części diety.

Gatunki z rodzaju Cheirogaleus zjadają głównie owoce, z rodzaju Phaner specjalizują się w zjadaniu naturalnych wydzielin roślin do czego mają dobrze rozwinięte grzebykowate zęby w dolnej szczęce.

Wszystkie poszukują pokarmu na niższych gałęziach drzew i krzewów, poniżej 10 metrów wysokości.

Gatunki z rodzaju Phaner poszukują pokarmu na pniach drzew.

Phaner parienti

Wszystkie gatunki ( około 29 gatunków ) uznane przez IUCN są różnie oznaczone, ze względu na nowe oznaczenia gatunkowe oraz niecałkowicie dobrze opisane. 14 gatunków jest oznaczonych jako dane niewystarczające, 7 jako zagrożone, 1 w pobliżu zagrożonych, 2 jako narażone a 4 jako krytycznie zagrożone.

Wszystkie one jednak są uważane za potencjalnie narażone ze względu na niszczenie siedlisk oraz tendencje populacji uważane za spadkową.

Gatunek Allocebus trichotis uznawany był za wymarły do ponownego odkrycia w 1989 roku ( Vaughan & wsp.2000 ).

Wszystkie lemurki są wymieniane w Załączniku CITES I.

Większość gatunków rejestrowana jest z obszarów chronionych na wyspie.

Mirza zaza

W niewoli.

Najczęściej gatunki z rodzaju Microcebus, z najczęściej spotykanym szarym lemurkiem myszatym zwanym też maki myszką ( Microcebus murinus ), którego można obejrzeć również we wrocławskim zoo.

Inne rodzaje reprezentowane są przez gatunki z rodzaju Cheirogaleus i Phaner.

"Eksponowane" są w tzw. nocnych ekspozycjach. Ich woliery są wyposażone w konary oraz budki spełniające rolę kryjówek.

tana ( Phaner furcifer )

Przegląd gatunków :

Rodzaj : Cheirogaleus z 5 gatunkami

Rodzaj : Microcebus - myszolemurki z około 21 gatunkami

Rodzaj : Mirza z 2 gatunkami

Rodzaj : Allocebus z 1 gatunkiem - lemur karłowaty ( Allocebus trichotis )

Rodzaj : Phaner z 4 gatunkami

Ostatnie badania doprowadziły do opisania kilku nowych gatunków. Wszystkie one są do siebie podobne ale mają ograniczone zakresy występowania i różnice w diecie.